PDA

View Full Version : ELENA GJIKA


VARDARI
18-06-04, 22:57
Nje popull si yni,i shkruante Elena Gjika Kolosit De Rada nga Livorno e Italise me 14 Qershor 1866 nuk do te vdese kurre.Une besoj se do te arrime ta shohim Shqiperine ashtu sic deshirojme. Qarjet e shume shqiptareve te vegjel ajo i urrente dhe atje ku mundete i mbushte ata me shprese duke i shtyre te roknin armet e duke u thene: - Shqiperia do te behet nga gryka e pushkeve te cilat nuk na mungojne por mbi te gjitha ajo do te behet nga trimera jone ne lufte. Elena lindi ne Kostance te Rumanise me 22 Janar 1828 nga prinder te erdhur nga Shqiperia e Jugut.Shkollen e ulet dhe te mesme ajo i kreu ne Kostance dhe universitetet ne Viene,Drezden,Berlin.Ajo fitoi nje kulture te gjere dhe fliste rjedhshem shqip,rumanisht,frengjisht,anglisht,gjermanisht,it alisht,rusisht,greqisht,turq isht dhe arabisht. Elena u martua me Princin Rus Aleksander Kolcov Masalski dhe keshtu hyri ne shtresat e larta te aristokracise ne Peterburg.Ne 1855 ajo u nda prej tij dhe shkoi te beje nje jete te pavarur ne Europen Perndimore;ne Belgjike,Zvicer,Venedeik,Firence dhe Ister nga ky qytet ajo mori edhe pseudonimin shqip me te cilen i shkruante shkrimet esaj;Dora e Istres.(Dora D'Istria.) Organet letrare ne te cilat ajo shkruante qene:"Revue des deux mondes"e Frances,"Orient" i Brukselit, "Europea,Illustrazione dhe La Republica" te Italise. Elena pati leterkembim me Patriotet Shqiptare si De Rada,Zef Jubani,Thimi Mitko,Dhimiter Kamarda me ce liet e lidhete mendimi dhe ndjenja luftarake per clirimin e Shqiperise te dashur. Jehona e veprave te saj qe e madhe dhe beri te mundur qe problemi shqiptar te diskutohej ne shtresat e larta te Fuqive te Medha.Psh. studimi "La nationalite albanaise d'apres les chantas populaires" (Kombesia Shqiptare sipas kengeve popullore.)Ky studim i bere ne France shume shpejt u perkthye nga italiani Emanuel Artom ne italisht dhe u botua ne shume revista italiane me titullin "La nazionalita albanese secondo i canti populari". Vleresimi i ketij studimi qe ne shkallen superlative po ashtu edhe njohja me kete komb te vjeter dhe bujar qe i beri lexuesit per vehte. Eshte merite e Elena Gjikes qe vepren "Rapsodie d'un poema albanese racolte nelle colonie del Napolitano" (Rapsodi e nje poeme arbereshe ,mbledhur ne kolonite napolitane) te De Rades qe ajo do ta quante Poema Nacionale,ta njihte e gjithe Europa Perendimore fale perkethimit te saj ne disa gjuhe. Ne te gjithe vepren e saj dhe sidoms ne leterkembimin vihet re nje patriotizem e shqetesim i perhershem per Shqiperine nen pushtimin Otoman.Ajo jo vetem qe ben thirrje per kryengritje por edhe grumbullon shume arme te blera me leket e patrioteve shqiptare ne Itali,Gjermani,Austri,France dhe Rumani.Por per te arritur ne kete kryengritje ajo theksonte se duhet pa tjeter qe te kete ne Shqiperi nje levizje politike dhe per kete dergoi shume letra ne Shqiperi dhe Jashte saj. Per zgjimin kombetar ajo parashihte qe te te zhvillohej kultura e popullit.Elena propozon qe ne Kalabri te ngrihet edhe nje Akademi Shqiptare.Kete akademi ajo e shikonte se nje lidhje te hallkave te zinxhirrit per bashkim kombetar por fatkeqesisht nuk u relaizua dot.Ajo po ashtu shfaqi deshiren e realizimit te nje fjalori shqip-shqip me germa latine dhe ne "Flamurin e Skenderbeut" do te fillonte botimi i ketij fjalori. Ne nje gazete Belge Elena do te shkruante se: "Ngritja e shqiptareve ne lufte per pamvaresi do te beje te mundur qe Turqia ta leshoje kete vend me njerez trima qe s'kane ndryshuare trimerine hic qe nga koha e Skenderbeut.Leshimi do te behet sepse pas shpine te Turqise po pregatitet nje sulm Pansllaist i pergatitur nga Rusia." Elena i kujtoi Gribaldit ndihmen dhe heroizmin e shqiptareve per bashkimin e Italise dhe i kerkoi atij ndihme per bashkimin e Shqiperise dhe pamvarsine e saj.Ai i kthen kete pergjigje: - Ceshtja Shqiptare eshte e imja.Vertete une do te isha i lumtur ta perdor jeten time qe me ka mbetur ne sherbim te ketij kombi te rralle per trimeri. Garibaldi dergoi ne Greqi nje nga oficeret etij qe ishte me origjine shqiptar ne Piana dei Greci per te pare nga afer nese ishin krijuare kushtet e je kryengritje te pergjitheshme ne Shqiperi.Ai e kreu shume mire detyren dhe rapotoi se ""Atje eshte gati te pelcase..." Elena me shume shqiptare arriten qe te mbledhin rreth 20.000 pushke per kryengritjen.Ishte viti 1867 dhe nuk e dime pse nuk shpertheu Kryengritja e Pergjitheshme? Te pakten une nuk kam mundur te gjej asnje material qe te thote se kjo kryengritje u pergatit se persa i perket shperthimit kjo dihet qe nuk ndodhi.Shqiptaret u ngriten vec e vec dhe te pa organizuare ne pjese te ndryshme te Shqiperise sidomos ne ate te veriut;Kosove dhe Diber.Kjo i dha mundesi Turqeve qe ti nenshtrojne si perhere.Shikoni edhe sot e njeta gje po ndodh ku shqiptaret po luftojne pjese pjese sikur te jene jo nje komb por disa!!!

Elena degjonte fjale se ne iks vend apo ypsilon zone te Shqiperise po pregatiten per kryengritje dhe ajo entusiazmohej pa mase.Kur degjoi per Shkodren qe po pregatitej per kryengritje ajo do te shkruante:"Erdhi dita e shumepritur...Ja arrifshim asaj dite qe ta festojme ne Shkoder festen e madhe te Ringjalljes se popullit tone zemermadh dhe ta shohim simbolin e qyteterimit te shkelqeje ne kulmin e Rozfes ,ne Akropolin e eterve tane nen zjarrin e Diellit te Shqiperise Nene." Kur shume shqiptare perparimtare kerkonin pamvarsine nepermjet armeve disa te tjere benin marveshje te fashehta me Turqine per nje autonomi.Kjo e demtoi shume Shqiperine.Me 24 Prill 1877 filloi lufta Ruso-Turke qe perfundoi ne favor te Ruso-Serbo-Malazesve te cilet ja "shkeputen"Turqise c disa copa shqiptare ! Nje vit me von,me 10 Korrik u krijua Lidhja Shqiptare e Prizerenit qe do te vihej kunder vendimeve te marra nga Kongresi i Berlinit qe u nenshkruya vetem 4 dite pas saj. Elena besonte se ceshtja shqiptare do te zgjidhej perfundimisht ne favor te shqiprave dhe per kete nuk reshti asnje cast per te ndihmuare Levizjen per Clirimin e Shqiperise me te gjithe mjetet qe ajo kishte ne dore.Ajo punoi e luftoi me besimin qe do ta shikonte Shqiperine e LIre e te Pavarur dhe para se te mbyllte syte ne 17 Nentor 1888 ajo tha:
- Edhe ne vdeksha pa e pare Shqiperine e Lire ju lutem me thoni tek varri kur te vije Liria

Engjellushja
24-06-04, 20:08
Nje popull si yni,i shkruante Elena Gjika Kolosit De Rada nga Livorno e Italise me 14 Qershor 1866 nuk do te vdese kurre.Une besoj se do te arrime ta shohim Shqiperine ashtu sic deshirojme. Qarjet e shume shqiptareve te vegjel ajo i urrente dhe atje ku mundete i mbushte ata me shprese duke i shtyre te roknin armet e duke u thene: - Shqiperia do te behet nga gryka e pushkeve te cilat nuk na mungojne por mbi te gjitha ajo do te behet nga trimera jone ne lufte. Elena lindi ne Kostance te Rumanise me 22 Janar 1828 nga prinder te erdhur nga Shqiperia e Jugut.Shkollen e ulet dhe te mesme ajo i kreu ne Kostance dhe universitetet ne Viene,Drezden,Berlin.Ajo fitoi nje kulture te gjere dhe fliste rjedhshem shqip,rumanisht,frengjisht,anglisht,gjermanisht,it alisht,rusisht,greqisht,turq isht dhe arabisht. Elena u martua me Princin Rus Aleksander Kolcov Masalski dhe keshtu hyri ne shtresat e larta te aristokracise ne Peterburg.Ne 1855 ajo u nda prej tij dhe shkoi te beje nje jete te pavarur ne Europen Perndimore;ne Belgjike,Zvicer,Venedeik,Firence dhe Ister nga ky qytet ajo mori edhe pseudonimin shqip me te cilen i shkruante shkrimet esaj;Dora e Istres.(Dora D'Istria.) Organet letrare ne te cilat ajo shkruante qene:"Revue des deux mondes"e Frances,"Orient" i Brukselit, "Europea,Illustrazione dhe La Republica" te Italise. Elena pati leterkembim me Patriotet Shqiptare si De Rada,Zef Jubani,Thimi Mitko,Dhimiter Kamarda me ce liet e lidhete mendimi dhe ndjenja luftarake per clirimin e Shqiperise te dashur. Jehona e veprave te saj qe e madhe dhe beri te mundur qe problemi shqiptar te diskutohej ne shtresat e larta te Fuqive te Medha.Psh. studimi "La nationalite albanaise d'apres les chantas populaires" (Kombesia Shqiptare sipas kengeve popullore.)Ky studim i bere ne France shume shpejt u perkthye nga italiani Emanuel Artom ne italisht dhe u botua ne shume revista italiane me titullin "La nazionalita albanese secondo i canti populari". Vleresimi i ketij studimi qe ne shkallen superlative po ashtu edhe njohja me kete komb te vjeter dhe bujar qe i beri lexuesit per vehte. Eshte merite e Elena Gjikes qe vepren "Rapsodie d'un poema albanese racolte nelle colonie del Napolitano" (Rapsodi e nje poeme arbereshe ,mbledhur ne kolonite napolitane) te De Rades qe ajo do ta quante Poema Nacionale,ta njihte e gjithe Europa Perendimore fale perkethimit te saj ne disa gjuhe. Ne te gjithe vepren e saj dhe sidoms ne leterkembimin vihet re nje patriotizem e shqetesim i perhershem per Shqiperine nen pushtimin Otoman.Ajo jo vetem qe ben thirrje per kryengritje por edhe grumbullon shume arme te blera me leket e patrioteve shqiptare ne Itali,Gjermani,Austri,France dhe Rumani.Por per te arritur ne kete kryengritje ajo theksonte se duhet pa tjeter qe te kete ne Shqiperi nje levizje politike dhe per kete dergoi shume letra ne Shqiperi dhe Jashte saj. Per zgjimin kombetar ajo parashihte qe te te zhvillohej kultura e popullit.Elena propozon qe ne Kalabri te ngrihet edhe nje Akademi Shqiptare.Kete akademi ajo e shikonte se nje lidhje te hallkave te zinxhirrit per bashkim kombetar por fatkeqesisht nuk u relaizua dot.Ajo po ashtu shfaqi deshiren e realizimit te nje fjalori shqip-shqip me germa latine dhe ne "Flamurin e Skenderbeut" do te fillonte botimi i ketij fjalori. Ne nje gazete Belge Elena do te shkruante se: "Ngritja e shqiptareve ne lufte per pamvaresi do te beje te mundur qe Turqia ta leshoje kete vend me njerez trima qe s'kane ndryshuare trimerine hic qe nga koha e Skenderbeut.Leshimi do te behet sepse pas shpine te Turqise po pregatitet nje sulm Pansllaist i pergatitur nga Rusia." Elena i kujtoi Gribaldit ndihmen dhe heroizmin e shqiptareve per bashkimin e Italise dhe i kerkoi atij ndihme per bashkimin e Shqiperise dhe pamvarsine e saj.Ai i kthen kete pergjigje: - Ceshtja Shqiptare eshte e imja.Vertete une do te isha i lumtur ta perdor jeten time qe me ka mbetur ne sherbim te ketij kombi te rralle per trimeri. Garibaldi dergoi ne Greqi nje nga oficeret etij qe ishte me origjine shqiptar ne Piana dei Greci per te pare nga afer nese ishin krijuare kushtet e je kryengritje te pergjitheshme ne Shqiperi.Ai e kreu shume mire detyren dhe rapotoi se ""Atje eshte gati te pelcase..." Elena me shume shqiptare arriten qe te mbledhin rreth 20.000 pushke per kryengritjen.Ishte viti 1867 dhe nuk e dime pse nuk shpertheu Kryengritja e Pergjitheshme? Te pakten une nuk kam mundur te gjej asnje material qe te thote se kjo kryengritje u pergatit se persa i perket shperthimit kjo dihet qe nuk ndodhi.Shqiptaret u ngriten vec e vec dhe te pa organizuare ne pjese te ndryshme te Shqiperise sidomos ne ate te veriut;Kosove dhe Diber.Kjo i dha mundesi Turqeve qe ti nenshtrojne si perhere.Shikoni edhe sot e njeta gje po ndodh ku shqiptaret po luftojne pjese pjese sikur te jene jo nje komb por disa!!!

Elena degjonte fjale se ne iks vend apo ypsilon zone te Shqiperise po pregatiten per kryengritje dhe ajo entusiazmohej pa mase.Kur degjoi per Shkodren qe po pregatitej per kryengritje ajo do te shkruante:"Erdhi dita e shumepritur...Ja arrifshim asaj dite qe ta festojme ne Shkoder festen e madhe te Ringjalljes se popullit tone zemermadh dhe ta shohim simbolin e qyteterimit te shkelqeje ne kulmin e Rozfes ,ne Akropolin e eterve tane nen zjarrin e Diellit te Shqiperise Nene." Kur shume shqiptare perparimtare kerkonin pamvarsine nepermjet armeve disa te tjere benin marveshje te fashehta me Turqine per nje autonomi.Kjo e demtoi shume Shqiperine.Me 24 Prill 1877 filloi lufta Ruso-Turke qe perfundoi ne favor te Ruso-Serbo-Malazesve te cilet ja "shkeputen"Turqise c disa copa shqiptare ! Nje vit me von,me 10 Korrik u krijua Lidhja Shqiptare e Prizerenit qe do te vihej kunder vendimeve te marra nga Kongresi i Berlinit qe u nenshkruya vetem 4 dite pas saj. Elena besonte se ceshtja shqiptare do te zgjidhej perfundimisht ne favor te shqiprave dhe per kete nuk reshti asnje cast per te ndihmuare Levizjen per Clirimin e Shqiperise me te gjithe mjetet qe ajo kishte ne dore.Ajo punoi e luftoi me besimin qe do ta shikonte Shqiperine e LIre e te Pavarur dhe para se te mbyllte syte ne 17 Nentor 1888 ajo tha:
- Edhe ne vdeksha pa e pare Shqiperine e Lire ju lutem me thoni tek varri kur te vije Liria

P.S: Une t vertetat vetem i Lexoj..Kontrolloj dhe s fund i Vulosi :wink: