beku
28-01-06, 23:19
Mania e procesit tenton tė na le nė(n) pavarsi
nga Bekim Rexhepi
Nuk mjafton kaq politikė sa bėhet, para se gjithash tani kur shansat janė mė tė mėdha, madje mė tė mira se kur do herė nė historin tonė. Kufijtė e Shqipėrisė janė mė tė lirė, janė mė funksional dhe kėtė duhet shfrytėzuar pėr korrelacionin kombėtar nė dobinė tonė rrethė ēėshtjes sonė madhore. Nuk e themė qė ky korrelacion kombėtar i yni, tė marrė trajtėn e atyre komponentave tė serbėve kundėr nesh me jo relitet. Por korrelacion kombėtar i yni, tė bėjė relitetin e vet domosdoshmėri objektive.
Dilema dhe procesi
Nuk janė pak dilemat qė ka nxjerrė procesi i filluar pėr Kosovėn, por nuk mund tė themi se edhe vetė procesi ėshtė dilemė. Pas Rambujesė, e kemi kėtė proces pėr Kosovėn i cili edhe pse na duket se ka zgjatur, pertej prognozave dhe percaktimeve tona, ky proces pėrdallon nga procet e mėparshėm qė ishin kurdisur dhe qe tentonin tė atakonin mė komplote nga mė te ndryshmet nė dėm tė Kosovės dhe shqiptarėve. Ky proces i pas Rambujesė, mėgjithse edhe nė njė farė mėnyre, na duket mė tepėr se ėshtė ay „procesi“ qė do ta kurtalisė gjithsesi statusin politikė tė Kosovės.
Janė njė numer i madhė skeptikėsh, por edhe njė numėr mė i shumė fishuar i optimistėve qė kėtė proces duan ta shohin si konvulsion; tė parėt e shohin si tė praptė kėtė proces dhe tė dytėt si tė ngadalėt por gjithsesi tė favorizushėm pėr shqiptaret.
Duke u marr me Skeptikėt e kėti proces, dhe me nismėn e fundit tė diplomacisė nderkombėtare, sa i pėrket zgjidhjes sė statusit politik („tė ardhshėm, pėrfundimtar,etj“) tė Kosovės dhe bisedimet shqiptaro-serbe, pėr kėtė dhe ēėshtje tė tjera.Skeptikėt tėrheqin vrejtje dhe e shohin tė mbraptė kėtė proces, i cili nė tėrsin e vet mund tė proliferon rrezikun e paparishikushėm. Ky proces sipas tyre tenton tė margjinalizoi lirin pozitive pėr shqiptaret e Kosovės. E pėr kėtė dėshmi ėshtė se pėrgjegjėsia politike dhe ajo e sigurisė nė Kosovė mbetet akoma tek bashkėsia ndėrkombėtare. Strukturat e saj tė zbulimit nuk e qajnė kokėn shumė pėr atė qė duhet te zbulohet, qe duhet tė zbardhė manin e krimit pėr te cilėn akuzohemi ne shqiptaret. Edhe pse Kosova futet e ērregulltė nė kėto negociata me problemet tė mėdha dhe evidente.
Mbase kėti procesi, realisht askush nuk mund t'i fshehen tė gjitha ngėrqet qė i ka akomuluar, shkasė ėshtė provokimi i lirisė pozitive pėr shqiptaret e Kosovės. Ky provokim i lirisė pozitive, ka rigjeneruar tek serbėt megloabicje tė rea qė faktikisht e bėnė kėtė proces mė komplikues, mė tė vėshtirė, dhe me plotė dilema. Pra, ky proces, tashmė e gjashtė vjet i nisur dhe pa e ditur pėrafersisht se kur duhet tė pėrmbyllet, mbetet njė proces me avantura politike nė dėm te shqiptarve.
Lehtė mund t'i diktojmė, mėdyshjet, e procesit, janė; moszhvillimi i demokracisė nė Kosovė, por, lidhur me tė edhe ne rajon. Vėshtirsitė e gjithėmbarshme nė sistemin e imlikimit te vlerave politike, pėr tė cilin madje edhe njė fakt i vetėm nuk ėshtė mė akuzues qė mund ta akuzon vetėdijėn tonė politike si Ballkanasė, qė ndėrlidhet mė tranzicionin e zgjatur dhe ekonomia e dobėt, e cila pėr pjesėn mė dominuse, akoma mbetet dhe konceptohet nė vulgarizimin e saj.
Ndėrsa duke u marr me, optimistėt qė tashmė janė tė radhitur nė kuadėr tė ligjitimitetit politik dhe pas institucionėve tona vendore, nuk implikohen nė aksionet e herpashershme tė tė paknaqurėve me gjendjen aktuale dhe me ato ngadalsit qė duken herė-herė tė jenė dhe normale. Pėra optimistėt, duan tė besojnė nė votėn e lirė tė tyre dhe nė tė zgjedhurit e tyre, mė kėtė optimistėt e procesit i japin vetės mė pak kokėlavitje politik dhe kthehen nė prosilogjizėm politik.
Debatizimi apo mosdebatizimi i opcionit tė Pavarsisė
Debatizimi i ēėshtjes sė pavarsisė sė Kosovės, si njė opcion nė vete, nuk ka mbushur trupin politike sa duhet, madje nuk ka qartėsuar nė tė vėrtetė se, a ėshtė zgjidhėja mė e mirė pėr shqiptaret e Kosovės vetėm „pavarsia“ si opcion i preferuar dhe si njė pėrcaktim i yni, qė nuk prish kufijėve aktual apo ata te 74-es.Mbase, Debatizimi nuk ka ndodhur asnjė herė siē e meriton ay, at'herė ėshtė vėshtirė te qartėsoijmė teorin e debatizimit.
Mosdebatizimi, jo pėr gjithēka, por as edhe pėr atė qė ėshtė kruciale le vend pėr shumė ankesa publike, e qytetarie. Por, debatizimi me kohė pėr gjithēka, e madje edhe pėr atė kruciale nuk do tė duhej tė mos zhvillohej nga ato shtresa politike qė kan bėrė dhe bėjnė ankesa, madje leja pėr tė „debatizuar“ nuk duhet tė kėrkohet, konkretisht tek ata qė kishin dhe kanė zgjedhur si rrugėtim tė vetin politik, „ mosdebatizimin“ e shumė ēėshtjeve e, veēanėrisht atė te politikės.
„Mosdebatizimi“ sipas politikės qė mė me lehtė dhe qe ėshtė cilsuar si politikė pacifiste, kėtė dhe ēėshtje tė tjera pėrkitazi me tė, nė te kaluaren por edhe tani, i arsyton: se ēdo „debatizim“ publik dhe me qytetar, madje edhe pėr opcioni e zgjedhur politik, ka ndėrthurjet e veta tė cilat sipas formulės sė tyre, gjithsesi do tė ngadalsonin ecjen dhe do te krijonin komplikime, madje edhe me konfrontime te brendshme, tė cilat gjithsesi do tė ēorientonin lėvizjėn pėr pavarsi.
Tani pėr tani kjo teori e mosdebatizimit, nuk qėndron mė dhe ēfardo argumenti qė nė forma te ndryshme do te tentonte tė kamufloi mosdebatizimin e shumė ēėshtjeve, do te mund tė krijonė mos besim dhe njėkohėsisht implekime nė radikalizėm politik, ngase nė zgjidhjet e fundit nė Kosovė nuk votuam apo nuk morrėn pjesė mbi 45% e qytetarėve tė Kosovės. Pėrmes debatizimit me Publikun, qytetaria e Kosovės duhet tė qartėsohet, kjo ėshtė edhe njė kėrkesė qė duhet ta substativoj kultura jonė politike nė tė ardhmėn. Duhet tė qartėsohet opinion bėrja, pėr aq sa tė mos e komplikoi planin e pėrgjithshėm dhe thelbėsor sepse tė gjithė e dimė se pavarsia ėshtė imponim politik qė ėshtė shėndrruar nė synimin tonė aktual e kombėtar.
Por, nė pėrmbushjen e kėti synimi ne akoma nuk e kemi zbuluar se sa miq tė mirė kemi krijuar dhe qe kjo tė kthehet nė favorin tonė, qė pavarsia tė jetė realitet ynė i pranushėm madje edhe ndėrkombėtarisht. Ėshtė e pa mohushme se ne kemi bėrė disa lėvizje mė tė gjėra nė drejtim te krijimit tė miqėsive tė reja, me vendet e tjera. Por, duhet tė pranojmė se nuk kemi bėrė sa duhet dhe se kjo punė e lėnė shmangshėm, mund tė na kthehet nė sensasivitet reale tė pavarsisė sonė.
Serbia edhe pėrkundėr faktit se e ka humbur Kosovėn me luftė, por, qė akoma kėtė luftė tė humbur, nuk do ta pranoi pėrderisa gjenė shteg ta zhvilloj atė luftė sensasive kunder nesh qoftė pėrmes provokimeve direkte dhe indirekte. Serbia nuk ėshtė ndalur dhe gjithnjė e mė shumė po orvatur qė disi prapė ta rikthej atė pushtet tė dhunshėm dhe kriminal nė Kosovė, madje duke e agjituar ku do e ku propagandėn e vet nė dėm tė shqiptarėve dhe Kosovės. Serbia edhe po tė jetė nė koma, do tė pėrpiqet qė tė rikthej sovranitetin e saj nė Kosovė,kėtė ajo po e dėshmon gjithnjė e mė shumė. Mitologjia serbe pėr Kosovėn ėshtė justifikuar dukshėm sa e kishte kėtė sovranitet nė Kosovė, por mė kaq shpejtėsi ajo e ka kthyer kėtė nė njė pėrrallė histori-trilluese edhe pėr vet serbet por edhe nė arenėn politike nderkombėtare kjo mitologji serbe tashmė duket si njė pretekst sulmi mbi Kosovėn dhe shqiptaret.
Serbia nė kėto negociata hynė mė pak „shpresa“ por mėgjithatė implikohet vetėm ta rėndoi dhe komplikoi rrugtimin e kėti procesi, i cili edhe pėrse nuk e favorizon aspiraten definitive tė shqiptarve te Kosovės pėr njė pavarsi nė kuptimin e plotė tė fjalės dhe jo sipas metodės sė re me lojė fjalėsh si pavarsi e kushtėzuar, pavarsi shoqėrore, substanciale, etj, mė qėllim qė tė iket apo te zvarritet liria politike shqiptarve edhe pėr njė proces te „tretė“.
Duke e kujtuar Procesin e Parė tė Rambujesė ,i cili siē e dimė se nuk zgjodhi krizėn definitivisht te asaj lufte te tmerrshme, por vetėm e ndaloi njėanshėm terrorrin ushtarako-policor, mbi tendencen serbe pėr spastrime etnike dhe luftėn e armatosur. Por kriza mbet e pa zgjidhur nė dokumentin finale.
Procesi i dytė pas Rambujesė, tashe gjashtė vjetė i filluar po „tenton“ tė zgjedhė kėtė krizė, por siē po duket nuk e ka nė koncep real zgjidhjen definitive, sepse pėr statusin politik tė Kosovės, mbi rregullat nderkombėtare do te duhej tė vetvendoste vet Kosova dhe shumica absulute shqiptare, ngase ky vend gjithmonė dhe gjithnjė ėshtė konsideruar dhe ėshtė identifikuar me shumicėn e saj, pra kjo shumicė akoma aspiron nė tė drejtat e veta, sepse kėto tė drejta politike e kombėtare i kishte tė zgjidhura nė kushtetuten Jugosllave, qė padrejtėsisht Serbia i'a kishte suprimuar, mė forcė ushtarako-policiore dhe me dhunė brutale. E gjitha nga kėtu filloi, por edhe nga kėtu do te duhej tė niste e drejtė pėr vetvendosje. Kjonė rastin tonė nuk po pėrfillet. Tendenca pėr bashkėvendosje nė njė zgjidhje tė statusit tė Kosovės, pėr mesė negociatave shqiptaro-serbe vetėm pėr problemin e Kosovėn, duke se ka futur nė lojė edhe ofertėn e kompromisit, si njė domosdoshmėri e vetme pėr „njė zgjidhėje politike dhe tė qėndrushme“. Pra, nė thelb kjo lojė ka identifikuar konceptin politikė tė kėti procesi.
Kompromisi i rrezikshėm pėr te dy palet pse;
Duke besuar nė Kompromis, serbėt jo vetdijshėm janė radhitur nė pozicionet e vjetra, tė cilat pozicione i sollėn aty ku janė sot. Kompromisi sido qe tė jetė pėrbėn njė rrezik pėr Serbinė, sepse mund te ngjallte aspiratat serbe qė tė vazhdojnė akoma mė shumė nė rrugėn e saj drejt njė ekspansioni tė ri ndaj Kosovės
Kompromisi pėr palėn Shqiptare pėrbėn njė rrėzik sepse do tė mund tė stopit pėr njė kohė tė shkurter zgjidhjen e mirė dhe nė anėn tjetėr do tė mund tė zgjonte brenda politikės forcat radikale dhe njė kohėsisht nuk do tė mund tė zgjidhej problemi me liberalizimin e te drejtave te pakicave. Pra kompromisi nuk ofron zgjidhje pėr asnjė palė pėrkundrazi ay hapė probleme.
Madje duhet bėrė me dije opinionin tonė tė brendshėm edhe pėr kėtė se udhėheqja jonė e prirur pėr koncesione, ēka do qė ti ofrohet ajo ėshtė deshmuar se para se te reagoi fuqishėm ajo e aprovon me amine. Shih: Marrėveshja e Rambujes, pranimi i Marrėveshjes sė Kumanovės pa pjesėmarrjen e shqiptarėve, pranimi i Rezolutės 1244, pranimi i Kornizės Kushtetuese, pranimi i tė drejtės qė Serbia tė fitoi tė drejtėn qė partitė e saj tė marrin pjesė nė zgjedhjet lokale tė Kosovės, pranimi i tė drejtės qė qytetarėt e Kosovės tė zgjedhin presidentin e Serbisė, pastaj marrja e 2500 hektarėve tokė tė Kosovės nė kufi me Maqedoninė dhe nė fund pranimi i negociatave me Serbinė pėr statusin politik te Kosovės.
Pra, pėr njė kompromis te mundshėm te shqiptarve nė kėto bisedime duket sa i pritshėm dhe i pashmangshėm, por se hezitohet tė bėhet publik ngase ky kompromis i cili do ta shpalos edhe njėherė paaftėsin dhe mos kapacitetin e udhėheqjės sonė politike nė Kosovė.
Nuk mjafton kaq politikė sa bėhet, para se gjithash tani kur shansat janė mė tė mėdha, madje mė tė mira se kur do herė nė historin tonė. Kufijtė e Shqipėrisė janė mė tė lirė, janė mė funksional dhe kėtė duhet shfrytėzuar pėr korrelacionin kombėtar nė dobinė tonė rrethė ēėshtjes sonė madhore. Nuk e themė qė ky korrelacion kombėtar i yni, tė marrė trajtėn e atyre komponentave tė serbėve kundėr nesh me jo relitet. Por korrelacion kombėtar i yni, tė bėjė relitetin e vet domosdoshmėri objektive.
nga Bekim Rexhepi
Nuk mjafton kaq politikė sa bėhet, para se gjithash tani kur shansat janė mė tė mėdha, madje mė tė mira se kur do herė nė historin tonė. Kufijtė e Shqipėrisė janė mė tė lirė, janė mė funksional dhe kėtė duhet shfrytėzuar pėr korrelacionin kombėtar nė dobinė tonė rrethė ēėshtjes sonė madhore. Nuk e themė qė ky korrelacion kombėtar i yni, tė marrė trajtėn e atyre komponentave tė serbėve kundėr nesh me jo relitet. Por korrelacion kombėtar i yni, tė bėjė relitetin e vet domosdoshmėri objektive.
Dilema dhe procesi
Nuk janė pak dilemat qė ka nxjerrė procesi i filluar pėr Kosovėn, por nuk mund tė themi se edhe vetė procesi ėshtė dilemė. Pas Rambujesė, e kemi kėtė proces pėr Kosovėn i cili edhe pse na duket se ka zgjatur, pertej prognozave dhe percaktimeve tona, ky proces pėrdallon nga procet e mėparshėm qė ishin kurdisur dhe qe tentonin tė atakonin mė komplote nga mė te ndryshmet nė dėm tė Kosovės dhe shqiptarėve. Ky proces i pas Rambujesė, mėgjithse edhe nė njė farė mėnyre, na duket mė tepėr se ėshtė ay „procesi“ qė do ta kurtalisė gjithsesi statusin politikė tė Kosovės.
Janė njė numer i madhė skeptikėsh, por edhe njė numėr mė i shumė fishuar i optimistėve qė kėtė proces duan ta shohin si konvulsion; tė parėt e shohin si tė praptė kėtė proces dhe tė dytėt si tė ngadalėt por gjithsesi tė favorizushėm pėr shqiptaret.
Duke u marr me Skeptikėt e kėti proces, dhe me nismėn e fundit tė diplomacisė nderkombėtare, sa i pėrket zgjidhjes sė statusit politik („tė ardhshėm, pėrfundimtar,etj“) tė Kosovės dhe bisedimet shqiptaro-serbe, pėr kėtė dhe ēėshtje tė tjera.Skeptikėt tėrheqin vrejtje dhe e shohin tė mbraptė kėtė proces, i cili nė tėrsin e vet mund tė proliferon rrezikun e paparishikushėm. Ky proces sipas tyre tenton tė margjinalizoi lirin pozitive pėr shqiptaret e Kosovės. E pėr kėtė dėshmi ėshtė se pėrgjegjėsia politike dhe ajo e sigurisė nė Kosovė mbetet akoma tek bashkėsia ndėrkombėtare. Strukturat e saj tė zbulimit nuk e qajnė kokėn shumė pėr atė qė duhet te zbulohet, qe duhet tė zbardhė manin e krimit pėr te cilėn akuzohemi ne shqiptaret. Edhe pse Kosova futet e ērregulltė nė kėto negociata me problemet tė mėdha dhe evidente.
Mbase kėti procesi, realisht askush nuk mund t'i fshehen tė gjitha ngėrqet qė i ka akomuluar, shkasė ėshtė provokimi i lirisė pozitive pėr shqiptaret e Kosovės. Ky provokim i lirisė pozitive, ka rigjeneruar tek serbėt megloabicje tė rea qė faktikisht e bėnė kėtė proces mė komplikues, mė tė vėshtirė, dhe me plotė dilema. Pra, ky proces, tashmė e gjashtė vjet i nisur dhe pa e ditur pėrafersisht se kur duhet tė pėrmbyllet, mbetet njė proces me avantura politike nė dėm te shqiptarve.
Lehtė mund t'i diktojmė, mėdyshjet, e procesit, janė; moszhvillimi i demokracisė nė Kosovė, por, lidhur me tė edhe ne rajon. Vėshtirsitė e gjithėmbarshme nė sistemin e imlikimit te vlerave politike, pėr tė cilin madje edhe njė fakt i vetėm nuk ėshtė mė akuzues qė mund ta akuzon vetėdijėn tonė politike si Ballkanasė, qė ndėrlidhet mė tranzicionin e zgjatur dhe ekonomia e dobėt, e cila pėr pjesėn mė dominuse, akoma mbetet dhe konceptohet nė vulgarizimin e saj.
Ndėrsa duke u marr me, optimistėt qė tashmė janė tė radhitur nė kuadėr tė ligjitimitetit politik dhe pas institucionėve tona vendore, nuk implikohen nė aksionet e herpashershme tė tė paknaqurėve me gjendjen aktuale dhe me ato ngadalsit qė duken herė-herė tė jenė dhe normale. Pėra optimistėt, duan tė besojnė nė votėn e lirė tė tyre dhe nė tė zgjedhurit e tyre, mė kėtė optimistėt e procesit i japin vetės mė pak kokėlavitje politik dhe kthehen nė prosilogjizėm politik.
Debatizimi apo mosdebatizimi i opcionit tė Pavarsisė
Debatizimi i ēėshtjes sė pavarsisė sė Kosovės, si njė opcion nė vete, nuk ka mbushur trupin politike sa duhet, madje nuk ka qartėsuar nė tė vėrtetė se, a ėshtė zgjidhėja mė e mirė pėr shqiptaret e Kosovės vetėm „pavarsia“ si opcion i preferuar dhe si njė pėrcaktim i yni, qė nuk prish kufijėve aktual apo ata te 74-es.Mbase, Debatizimi nuk ka ndodhur asnjė herė siē e meriton ay, at'herė ėshtė vėshtirė te qartėsoijmė teorin e debatizimit.
Mosdebatizimi, jo pėr gjithēka, por as edhe pėr atė qė ėshtė kruciale le vend pėr shumė ankesa publike, e qytetarie. Por, debatizimi me kohė pėr gjithēka, e madje edhe pėr atė kruciale nuk do tė duhej tė mos zhvillohej nga ato shtresa politike qė kan bėrė dhe bėjnė ankesa, madje leja pėr tė „debatizuar“ nuk duhet tė kėrkohet, konkretisht tek ata qė kishin dhe kanė zgjedhur si rrugėtim tė vetin politik, „ mosdebatizimin“ e shumė ēėshtjeve e, veēanėrisht atė te politikės.
„Mosdebatizimi“ sipas politikės qė mė me lehtė dhe qe ėshtė cilsuar si politikė pacifiste, kėtė dhe ēėshtje tė tjera pėrkitazi me tė, nė te kaluaren por edhe tani, i arsyton: se ēdo „debatizim“ publik dhe me qytetar, madje edhe pėr opcioni e zgjedhur politik, ka ndėrthurjet e veta tė cilat sipas formulės sė tyre, gjithsesi do tė ngadalsonin ecjen dhe do te krijonin komplikime, madje edhe me konfrontime te brendshme, tė cilat gjithsesi do tė ēorientonin lėvizjėn pėr pavarsi.
Tani pėr tani kjo teori e mosdebatizimit, nuk qėndron mė dhe ēfardo argumenti qė nė forma te ndryshme do te tentonte tė kamufloi mosdebatizimin e shumė ēėshtjeve, do te mund tė krijonė mos besim dhe njėkohėsisht implekime nė radikalizėm politik, ngase nė zgjidhjet e fundit nė Kosovė nuk votuam apo nuk morrėn pjesė mbi 45% e qytetarėve tė Kosovės. Pėrmes debatizimit me Publikun, qytetaria e Kosovės duhet tė qartėsohet, kjo ėshtė edhe njė kėrkesė qė duhet ta substativoj kultura jonė politike nė tė ardhmėn. Duhet tė qartėsohet opinion bėrja, pėr aq sa tė mos e komplikoi planin e pėrgjithshėm dhe thelbėsor sepse tė gjithė e dimė se pavarsia ėshtė imponim politik qė ėshtė shėndrruar nė synimin tonė aktual e kombėtar.
Por, nė pėrmbushjen e kėti synimi ne akoma nuk e kemi zbuluar se sa miq tė mirė kemi krijuar dhe qe kjo tė kthehet nė favorin tonė, qė pavarsia tė jetė realitet ynė i pranushėm madje edhe ndėrkombėtarisht. Ėshtė e pa mohushme se ne kemi bėrė disa lėvizje mė tė gjėra nė drejtim te krijimit tė miqėsive tė reja, me vendet e tjera. Por, duhet tė pranojmė se nuk kemi bėrė sa duhet dhe se kjo punė e lėnė shmangshėm, mund tė na kthehet nė sensasivitet reale tė pavarsisė sonė.
Serbia edhe pėrkundėr faktit se e ka humbur Kosovėn me luftė, por, qė akoma kėtė luftė tė humbur, nuk do ta pranoi pėrderisa gjenė shteg ta zhvilloj atė luftė sensasive kunder nesh qoftė pėrmes provokimeve direkte dhe indirekte. Serbia nuk ėshtė ndalur dhe gjithnjė e mė shumė po orvatur qė disi prapė ta rikthej atė pushtet tė dhunshėm dhe kriminal nė Kosovė, madje duke e agjituar ku do e ku propagandėn e vet nė dėm tė shqiptarėve dhe Kosovės. Serbia edhe po tė jetė nė koma, do tė pėrpiqet qė tė rikthej sovranitetin e saj nė Kosovė,kėtė ajo po e dėshmon gjithnjė e mė shumė. Mitologjia serbe pėr Kosovėn ėshtė justifikuar dukshėm sa e kishte kėtė sovranitet nė Kosovė, por mė kaq shpejtėsi ajo e ka kthyer kėtė nė njė pėrrallė histori-trilluese edhe pėr vet serbet por edhe nė arenėn politike nderkombėtare kjo mitologji serbe tashmė duket si njė pretekst sulmi mbi Kosovėn dhe shqiptaret.
Serbia nė kėto negociata hynė mė pak „shpresa“ por mėgjithatė implikohet vetėm ta rėndoi dhe komplikoi rrugtimin e kėti procesi, i cili edhe pėrse nuk e favorizon aspiraten definitive tė shqiptarve te Kosovės pėr njė pavarsi nė kuptimin e plotė tė fjalės dhe jo sipas metodės sė re me lojė fjalėsh si pavarsi e kushtėzuar, pavarsi shoqėrore, substanciale, etj, mė qėllim qė tė iket apo te zvarritet liria politike shqiptarve edhe pėr njė proces te „tretė“.
Duke e kujtuar Procesin e Parė tė Rambujesė ,i cili siē e dimė se nuk zgjodhi krizėn definitivisht te asaj lufte te tmerrshme, por vetėm e ndaloi njėanshėm terrorrin ushtarako-policor, mbi tendencen serbe pėr spastrime etnike dhe luftėn e armatosur. Por kriza mbet e pa zgjidhur nė dokumentin finale.
Procesi i dytė pas Rambujesė, tashe gjashtė vjetė i filluar po „tenton“ tė zgjedhė kėtė krizė, por siē po duket nuk e ka nė koncep real zgjidhjen definitive, sepse pėr statusin politik tė Kosovės, mbi rregullat nderkombėtare do te duhej tė vetvendoste vet Kosova dhe shumica absulute shqiptare, ngase ky vend gjithmonė dhe gjithnjė ėshtė konsideruar dhe ėshtė identifikuar me shumicėn e saj, pra kjo shumicė akoma aspiron nė tė drejtat e veta, sepse kėto tė drejta politike e kombėtare i kishte tė zgjidhura nė kushtetuten Jugosllave, qė padrejtėsisht Serbia i'a kishte suprimuar, mė forcė ushtarako-policiore dhe me dhunė brutale. E gjitha nga kėtu filloi, por edhe nga kėtu do te duhej tė niste e drejtė pėr vetvendosje. Kjonė rastin tonė nuk po pėrfillet. Tendenca pėr bashkėvendosje nė njė zgjidhje tė statusit tė Kosovės, pėr mesė negociatave shqiptaro-serbe vetėm pėr problemin e Kosovėn, duke se ka futur nė lojė edhe ofertėn e kompromisit, si njė domosdoshmėri e vetme pėr „njė zgjidhėje politike dhe tė qėndrushme“. Pra, nė thelb kjo lojė ka identifikuar konceptin politikė tė kėti procesi.
Kompromisi i rrezikshėm pėr te dy palet pse;
Duke besuar nė Kompromis, serbėt jo vetdijshėm janė radhitur nė pozicionet e vjetra, tė cilat pozicione i sollėn aty ku janė sot. Kompromisi sido qe tė jetė pėrbėn njė rrezik pėr Serbinė, sepse mund te ngjallte aspiratat serbe qė tė vazhdojnė akoma mė shumė nė rrugėn e saj drejt njė ekspansioni tė ri ndaj Kosovės
Kompromisi pėr palėn Shqiptare pėrbėn njė rrėzik sepse do tė mund tė stopit pėr njė kohė tė shkurter zgjidhjen e mirė dhe nė anėn tjetėr do tė mund tė zgjonte brenda politikės forcat radikale dhe njė kohėsisht nuk do tė mund tė zgjidhej problemi me liberalizimin e te drejtave te pakicave. Pra kompromisi nuk ofron zgjidhje pėr asnjė palė pėrkundrazi ay hapė probleme.
Madje duhet bėrė me dije opinionin tonė tė brendshėm edhe pėr kėtė se udhėheqja jonė e prirur pėr koncesione, ēka do qė ti ofrohet ajo ėshtė deshmuar se para se te reagoi fuqishėm ajo e aprovon me amine. Shih: Marrėveshja e Rambujes, pranimi i Marrėveshjes sė Kumanovės pa pjesėmarrjen e shqiptarėve, pranimi i Rezolutės 1244, pranimi i Kornizės Kushtetuese, pranimi i tė drejtės qė Serbia tė fitoi tė drejtėn qė partitė e saj tė marrin pjesė nė zgjedhjet lokale tė Kosovės, pranimi i tė drejtės qė qytetarėt e Kosovės tė zgjedhin presidentin e Serbisė, pastaj marrja e 2500 hektarėve tokė tė Kosovės nė kufi me Maqedoninė dhe nė fund pranimi i negociatave me Serbinė pėr statusin politik te Kosovės.
Pra, pėr njė kompromis te mundshėm te shqiptarve nė kėto bisedime duket sa i pritshėm dhe i pashmangshėm, por se hezitohet tė bėhet publik ngase ky kompromis i cili do ta shpalos edhe njėherė paaftėsin dhe mos kapacitetin e udhėheqjės sonė politike nė Kosovė.
Nuk mjafton kaq politikė sa bėhet, para se gjithash tani kur shansat janė mė tė mėdha, madje mė tė mira se kur do herė nė historin tonė. Kufijtė e Shqipėrisė janė mė tė lirė, janė mė funksional dhe kėtė duhet shfrytėzuar pėr korrelacionin kombėtar nė dobinė tonė rrethė ēėshtjes sonė madhore. Nuk e themė qė ky korrelacion kombėtar i yni, tė marrė trajtėn e atyre komponentave tė serbėve kundėr nesh me jo relitet. Por korrelacion kombėtar i yni, tė bėjė relitetin e vet domosdoshmėri objektive.