PDA

View Full Version : Rregullat e shitblerjes


Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:26
RREGULLAT E SHITBLERJES

Shkėputur nga libri:
"el Uexhiz fi Fikhis Suneti uel Kitabil Aziz"
(Pėrmbledhės nė fikhun e Sunetit dhe Librit tė Shtrenjtė)

Autor:
Abduladhim bin Bedeui el Halefi

Shtojcė:
“Pasuria dhe gjykimi pėr tė!”

Autor:
shejh Mesh’hur ibėn Hasen Al Selman
(Allahu e ruajt!)

Pėrktheu:
Ebu Enes Bledar HOXHA

Boton:
Libraria “Imam Albani”

e-mail: [email protected]





PĖRMBAJTJA


PARATHĖNIE
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#1)KAPITULLI I SHITBLERJES
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#2)Ē'ėshtė shitblerja
Gjykimi pėr shitblerjen
Nxitja pėr tė arritur jetesėn me djersė
Nuk ka ndalim tė pasurohesh nėse i frikėsohesh Allahut nė tė
Nxitja pėr tė qėnė ekonomik nė kėrkimin e rrizkut
Nxitja pėr tė qėnė i sinqertė dhe ndalimi nga gėnjeshtra
Nxitja pėr lehtėsim dhe falje nė shitblerje
Dobia nė konsiderimin e atij qė ėshtė ngusht
Ndalimi i mashtrimit
Nxitja pėr t'u ngritur herėt nė kėrkimin e rrizkut
Ēfarė thuhet kur hyn nė treg
Allahu e ka bėrė tė lejuar shitblerjen
Llojet e shitblerjes tė cilat i ka ndaluar sheriati
Bejul-garar
Shitja me tė prekur dhe me tė hedhur
Shitja e tė voglit tė tė voglit tė barsės
Shitja me guraleca
- Shitja e diēkaje qė nuk e posedon nė tė vėrtetė
- Shitja e mallit qė ke blerė para se ta marrėsh nė dorė
- Shitja mbi shitjen e vėllait tėnd (tregtarit tjetėr)
- Shitja e Ijnes (me hile)
- Shitja me afat duke rritur ēmimim (shitja me kėste)
Gjėrat tė cilat nuk lejohet shitja e tyre
ZGJEDHJA
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#3)Llojet e zgjedhjes
KAMATA
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#4)Ē'ėshtė kamata
Gjykimi pėr kamatėn
Llojet e kamatės
Gjėrat nė tė cilat ndalohet kamata
MARRĖVESHJA NĖ KULTIVIMIN E TOKĖS
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#5)Ē'ėshtė marrėveshja nė kultivim
Gjykimi pėr tė
Kujt i takojnė shpenzimet
Ēfarė nuk lejohet nė kėtė lloj tregtie
MARRĖVESHJA NĖ PĖRKUJDESJEN PĖR PEMĖT
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#6)Ē'ėshtė marrėveshja nė pėrkujdesjen pėr pemėt
Gjykimi pėr tė
NGJALLJA E TOKĖS SĖ VDEKUR
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#7)Ē'ėshtė toka e vdekur
Nxitja e Islamit pėr tek ajo
QIRAJA
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#8)Ē'ėshtė qiraja
Gjykimi pėr qiranė
jėrat nė tė cilat lejohet qiraja
Qiraja (paga) e punėtorit
Gjynahu i atij qė nuk ia jep hakun punėtorit
Gjėrat nė tė cilat nuk lejohet qiraja
Qiraja nė leximin e Kuranit
SHOQĖRITĖ TREGTARE
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#9)Ē'ėshtė shoqėria tregtare
Gjykimi pėr shoqėrinė tregtare
Shoqėria tregtare sipas sheriatit
AZHIOTAZHI
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#10)Ē'ėshtė azhiotazhi
Gjykimi pėr azhiotazhin
Besnikėria e punėtorit
PARAPAGIMI
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#11)Ē'ėshtė parapagimi (es-selem)
Gjykimi pėr tė
Parapagimi atij qė nuk e posedon bazėn e mallit (farėn)
BORXHI
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#12)Dobia e borxhit
Shtrėngimi nė tė
Ai qė merr tė hollat e njerėzve dhe ka pėr qėllim t'i kthejė ato
Urdhėri pėr shlyerjen e borxhit
Mirėsjellja nė kėrkimin e kthimit tė borxhit
Shtyrja e afatit tė atij qė ėshtė ngushtė:
Mosshlyrja e borxhit prej atij qė ka mundėsi ėshtė padrejtėsi
Izolimi i atij qė ka mundėsi tė shlyejė borxhin dhe nuk e bėn
Ēdo borxh qė sjell fitim ėshtė kamatė
PENGU
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#13)Ē'ėshtė pengu
Gjykimi pėr pengun
A lejohet pėrdorimi i pengut
TRANSFERIMI I PARAVE
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#14)Ē'ėshtė transferimi i parave
DEPOZITIMI
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#15)Ē'ėshtė depozitimi
Gjykimi pėr tė
Kompensimi i amanetit nėse prishet nė dorėn e mbajtėsit
HUADHĖNIA
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#16)Ē'ėshtė huadhėnia
Gjykimi pėr tė
Urdhėri pėr kthimin e huasė
Kompensimi i saj nėse prishet
GJĖJA E GJETUR
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#17)Ē'ėshtė gjėja e gjetur
Detyra e atij qė gjen diēka tė humbur
Delet dhe devetė e humbura
Gjetja e gjėrave qė hahen dhe atyre pa vlerė tė konsiderueshme
Gjėja e gjetur nė Harem (nė territorin e Kabes)
FĖMIJA I GJETUR
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#18)Gjykimi pėr tė
Feja e tij, liria dhe shpenzimi pėr tė
Trashėgimia e fėmijės sė gjetur
Pohimi i prejardhjes sė tij
DHURATA
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#19)Ē'ėshtė dhurata
Nxitja nė tė
Pranimi i dhuratės edhe nėse ėshtė pak
Dhurata qė nuk refuzohet
Kush ka mė shumė tė drejtė pėr t'i dhuruar atij
Ndalimi nga bėrja dallim mes fėmijėve nė dhuratė
Nuk lejohet qė ndokush tė kėrkojė atė qė dhuroi dhe as ta blejė atė
Gjykimi pėr atė qė bėn njė dhuratė dhe mė pas e trashėgon atė
Dhurata qė marrin nėnpunėsit ėshtė e pamerituar
MARRJA E DIĒKAJE ME FORCĖ
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#20)Gjykimi pėr tė
Ndalimi nga pėrfitimi i tė marrurės me dhunė
Kush vritet duke ruajtur pasurinė e tij, ėshtė dėshmor
Rrėmbimi i tokės
ESH SHUFAH
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#21)Ē'ėshtė esh shufah
Gjėrat nė tė cilat pranohet Shufah
Shufah e komshijve qė kanė diēka tė pėrbashkėt
AUTORIZIMI
(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#22)Ē'ėshtė autorizimi (el Uekale)
Gjykimi pėr tė
Gjėrat nė tė cilat lejohet autorizimi
I autorizuari duhet tė jetė besnik
Pasuria dhe gjykimi pėr tė

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:26
PARATHĖNIE




Falenderimet i takojnė vetėm Allahut, vetėm Atė falenderojmė, prej Tij kėrkojmė ndihmė dhe falje tė gjynaheve tona. I lutemi Allahut tė na ruaj nga e keqja e veteve dhe punėve tona! Atė tė cilin e udhėzon Allahu, ėshtė i udhėzuar dhe atė tė cilin humb Allahu nuk do tė gjendet askush pėr ta udhėzuar. Dėshmoj se nuk ka tė adhuruar tjetėr me tė drejtė pėrveē Allahut dhe se Muhamedi ėshtė rob i Allahut dhe i dėrguari i Tij.


Disa vėllezėr tė mi mė kėrkuan qė t'iu pėrgatis njė material pėrmbledhės nė rregullat e shitblerjes, duke u ankuar se libra tė tillė nė gjuhėn shqipe nuk ka fare, ose janė shumė tė rrallė. Kėshtu, duke parė kėtė nevojė tė vėllezėrve tė mi muslimanė pėr kėtė degė tė fikhut Islam dhe pėr vetė rėndėsinė e kėsaj teme, ku siē dihet, shitblerja ėshtė diēka e pėrditshme dhe tė gjithė e praktikojnė pėr plotėsimin e nevojave tė tyre, mora shkas pėr pėrgatitjen e kėtij libri. Kjo tė bėn tė kuptosh edhe shkakun e lejimit tė shitjes dhe ndalimin e kamatės. Shitja ėshtė e dobishme dhe e domosdoshme pėr njerėzit nė pėrgjithėsi, ndėrsa kamata ėshtė shkatėrruese e ekonomisė sė popujve nė pėrgjithėsi dhe grumbullim i saj nė duart e njė pjese tė vogėl njerėzish, tė cilėt janė tė pasurit.


Prej kėtu kuptohet kapitalizmi dhe sherri i tij mbi njerėzimin. Qėllimi i tij ėshtė qė i pasuri tė shtojė pasurinė e tij, kurse i varfėri tė zhytet edhe mė shumė nė varfėri. Njerėzit tė punojnė shumė dhe tė posedojnė pak.

Pikėrisht kjo ėshtė ajo qė fshihet pas kamatės (fajdes), shkatėrrueses sė ekonomisė sė popujve dhe ky ėshtė shkaku qė Islami e ka ndaluar rreptėsisht kamatėn, ndėrsa Allahu i ka shpallur luftė atij qė e merr apo e jep atė.

"O ju qė keni besuar! Kini frikė Allahun dhe ndėrprisni ēfarė ju ka mbetur nga kamata (kėtej e tutje), nė qoftė se jeni me tė vėrtetė besimtarė. Dhe nė qoftė se nuk e bėni kėtė, atėherė merrni njoftimin pėr luftė nga Allahu dhe i Dėrguari i Tij. Nėse do tė pendoheni, atėherė merrni origjinėn e pasurisė tuaj. Kėshtu qė as nuk i bėni askujt padrejtėsi as nuk iu bėhet padrejtėsi." (Bekare:278-279)


Ndėrsa nė anėn tjetėr komunizmi kėrkon heqjen e pronės private nga rrėnjėt dhe zėvendėsimin e saj me pronėn e pėrbashkėt, duke rėnė kėshtu ndesh me natyrėn njerėzore nė dėshirėn pėr tė poseduar. Nė mes kėtyre dyjave, qėndron Islami me drejtėsinė e tij nė tė gjitha fushat e jetės si dhe sistemin ekonomik. Sistemet joislame tė ekonomisė, na nxisin tė mėsojmė sistemin Islam dhe praktikimin e tij pėr zgjidhjen e problemeve ekonomike, pėr tė qenė kėshtu brenda rregullave tė sheriatit. Libri qė keni nė duar, ėshtė njė pėrmbledhje e thjeshtė dhe e qėlluar e autorit, nė tė cilin janė pėrfshirė thuajse tė gjitha ēėshtjet e fikhut tė shitblerjes dhe marrėdhėnieve ekonomike. Libri ėshtė hartuar nė mėnyrė tė tillė, ku nė fillim janė vendosur temat e nėntemat, pastaj domethėniet e tyre, gjykimi i sheriatit pėr to tė argumentuar nga Kurani dhe Suneti. Vlen tė pėrmendim se tė gjitha hadithet me tė cilat autori ėshtė argumentuar, janė tė sakta dhe shumė prej tyre gjenden nė dy librat e saktė (sahihat) tė haditheve atė tė Buhariut dhe Muslimit. Nėse hadithi ndodhet te Buhariu, jemi mjaftuar vetėm me pėrmendjen e tij, sepse dihet qė ėshtė i saktė (sahih), por nė rast se hadithi ėshtė i mirė (hasen) e kemi shėnuar. Tė gjitha hadithet e tjera, qė nuk gjenden te Buhariu apo Muslimi, kemi shėnuar nė kllapa gradėn e hadithit, gjykimi i tė cilėve ėshtė marrė nga librat e shejh Muhamed Nasirudin Albanit (Allahu e mėshiroftė!).


I lutem Allahut tė Lartėsuar tė mė fal mua dhe vėllezėrit e mi muslimanė, tė na e bėjė tė kuptueshėm Islamin dhe Ligjet e Tij si dhe tė na japė sukses nė praktikimin e tyre!


Allahu ėshtė Zoti i kėsaj dhe i Vetmi qė mundet pėr kėtė!




Ebu Enes
Janar 2004
Jordani

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:27
KAPITULLI I SHITBLERJES




Ēėshtė shitblerja

Shitja ėshtė kalimi i diēkaje qė ke nė pronėsi te dikush tjetėr kundrejt njė vlere, ndėrsa blerja ėshtė pranimi i asaj pronėsie.



Gjykimi pėr shitblerjen

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Allahu e ka bėrė tė lejuar tregtinė (shitblerjen) dhe e ka bėrė tė ndaluar kamatėn"1

"O ju qė keni besuar! Mos e hani pasurinė tuaj pa tė drejtė ndėrmjet jush, vetėm nėse bėni tregti me pėlqimin e njėri-tjetrit."1


Transmeton Hakim bin Hizam (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Shitėsi dhe blerėsi janė tė lirė nė zgjedhje deri sa tė ndahen nga njėri-tjetri."3


Tė gjithė muslimanėt janė bashkuar (ixhma) nė mendimin se shitblerja ėshtė e lejuar. Edhe urtėsia e pėrmban kėtė, sepse nevojat e njerėzve shpesh lidhen me diēka qė ėshtė nė duart e dikujt tjetėr, qė ndoshta nuk ia pėrkushton atė atij, kėshtu qė me lejimin e shitblerjes arrihet nevoja pa ndonjė problem.



Nxitja pėr tė arritur jetesėn me djersė

Transmeton Mikdami (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Askush nuk ka ngrėnė ushqim mė tė mirė se ai i duarve tė tij. Edhe i Dėrguari i Allahut, Daudi (Paqja e Allahut qoftė mbi tė!) hante prej punės sė duarve tė tij."4

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Mė mirė pėr ndonjėrin prej jush ėshtė tė mbajė dru mbi shpinėn e tij (pėr t'i shitur), se sa t'i kėrkojė njerėzve qė mund t'i japin apo mund mos t'i japin."5



Nuk ėshtė e ndaluar tė pasurohesh nėse i frikėsohesh Allahut nė tė.

Muadh bin Abdullah bin Hubejb transmeton nga babai i tij dhe ky nga xhaxhai i tij se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nuk ėshtė e ndaluar tė kesh pasuri nėse i frikėsohesh Allahut nė tė. Shėndeti pėr tė devotshmin ėshtė mė i mirė se pasuria…"6

1.Suretu Bekare:275.
2.Suretu Nisa:29.
3.Mutefekun alejhi.
4.Buhariu.
5.Buhariu, Tirmidhiu, Nesaiu.
6.Ibnu Maxheh (sahih).

Nxitja pėr tė qenė ekonomik nė kėrkimin e rrizkut.

Xhabir bin Abdullah (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"O njerėz! Kini frikė Allahun dhe kėrkojeni rrizkun nė tė lejuar (hallall), sepse nuk do tė vdesė ndonjė trup pa plotėsuar rrizkun e tij edhe nėse ai i vonohet. Kini frikė Allahun dhe kėrkojeni rrizkun mirė! Merrni atė qė ėshtė e lejuar (hallall) dhe lini atė qė ėshtė e ndaluar (haram)."7



Nxitja pėr tė qenė i sinqertė dhe ndalimi nga gėnjeshtra.

Hakim bin Hizam transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Shitėsi dhe blerėsi janė tė lirė nė zgjedhje deri sa tė ndahen. Nėse ata janė tė sinqertė dhe tė qartė (nė tregtinė e tyre), atėherė tregtia e tyre ka begati; nėse i fshehin dhe mashtrojnė njėri-tjetrin, atėherė tregtia e tyre zhvishet nga begati."8

Ukbetu bin Amir (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė se e ka dėgjuar tė Dėrguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tė thotė:

"Muslimani ėshtė vėlla i muslimanit. Nuk i lejohet muslimanit qė t'i shesė vėllait tė tij diēka qė ka ndonjė tė metė, vetėm nėse ia bėn atė tė qartė."9



Nxitja pėr lehtėsim dhe falje nė shitblerje.

Xhabir bin Abdullah (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Allahu e mėshiroftė atė person i cili ėshtė falės kur shet, falės kur blen dhe falės nė gjykatė!"10



Marrja nė konsideratė e atij qė ėshtė ekonomisht i pamundur.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Njė tregtar u jepte borxh njerėzve dhe nėse shihte ndonjė qė nuk kishte tė paguante, i thoshte punėtorėve tė tij: “Faljani atij se ndoshta Allahu na fal neve!” Atėherė Allahu e fali atė."11



Ndalimi i mashtrimit.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) ka thėnė:

7.Ibnu Maxheh (sahih).
8.Mutefekun alejhi.
9.Ibnu Maxheh (sahih).
10.Buhariu.
11.Buhariu.
"I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) kaloi pranė njė burri qė shiste njė lloj ushqimi. Futi dorėn e tij nė tė dhe pa qė ai ishte i pėrzierė (lart i mirė dhe brenda i keq), atėherė tha:

"Nuk ėshtė prej nesh ai qė mashtron."12



Nxitja pėr t'u ngritur herėt nė kėrkimin e rrizkut.

Sahr el Gamidi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thėnė:

"O Zoti im! Jepi bereqet popullit tim nė mėngjesin e herėt tė tij (nė punėn qė fillojnė qė herėt nė mėngjes)."13



Ē’thuhet kur hyn nė treg.

Salim bin Abdullah bin Umer (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton nga babai i tij, e ky nga gjyshi i tij se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush thotė kur hynė nė treg: La ilahe il lAllah uahdehu la sherike lehu, lehul mulku ue lehul hamdu, juhji ue jumijtu, ue huue hajun la jemutu, bijedihi el hajru kul luhu, ue huue ala kul li shejin kadijr (Nuk ka tė adhuruar tjetėr me tė drejtė pėrveē Allahut tė Pashok. I Tij ėshtė sundimi dhe Atij i takon falenderimi Ai jep jetė dhe vdekje, Ai ėshtė i Gjallė dhe nuk vdes. Nė Dorėn e Tij ėshtė e gjithė e mira dhe Ai ėshtė i mundshėm pėr ēdo gjė), atij Allahu i shkruan njė milion tė mira, i fshin njė milion tė kėqia dhe i ndėrton njė shtėpi nė xhenet."14



Allahu e ka bėrė tė lejuar shitblerjen.

Shitblerja nė origjinė, e ēdo lloji qoftė ajo, ėshtė e lejuar nėse dy palėt janė nė njė dhe tė kėnaqur me tė dhe nėse nuk ka gjė tė ndaluar nga sheriati.

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:28
Llojet e shitblerjes tė cilat i ka ndaluar sheriati.


1. Bejul garar.

Eshtė ēdo shitblerje qė pėrmban njohuri jo tė plota (tė fshehta qė nuk i di njėra palė apo tė dyja) ose qė pėrmban rrezikshmėri apo kumar.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) ka thėnė:

12.Ibnu Maxheh Ebu Daud, Tirmidhi, Muslim (sahih).
13.Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (sahih).
14.Ibnu Maxheh (hasen)
"I Dėrguari i Allahut ka ndaluar nga shitja me guraleca15 dhe nga shitja e gararit (mosnjohjes sė plotė tė mallit)."16


Imam Neueuiu (Allahu e mėshiroftė!) nė komentimin e tij tė “Sahihul Muslim”, thotė:

“Shitja e gararit ėshtė njė bazė e madhe prej bazave tė kapitullit tė shitblerjeve dhe pėr kėtė shkak Muslimi e filloi kėtė kapitull me tė. Nė kėtė lloj shitblerje hyjnė shumė ēėshtje tė pakufizuara, si: shitja e tė arratisurit, shitja e asaj qė nuk ekziston, shitja e asaj qė nuk e njeh, asaj qė nuk ke mundėsi ta dorėzosh te blerėsi, asaj qė nuk e ke akoma nė pronėsi, shitja e peshkut qė ėshtė nė ujin e detit apo lumit, e qumeshtit nė gji, e asaj qė ndodhet nė barkun e kafshės barsė, e njė rrobeje prej rrobeve (e papėrcaktuar), njė dashi prej deshėve e tė tjera si kėto, shitblerja e tė cilave ėshtė batil (e kotė), e papranueshme, e palejuar, sepse ėshtė gabim (verbėri) i panevojshėm. Nėse nevoja kėrkon ndonjėherė qė tė kryhet ndonjė lloj garari (gabimi verbėrisht) qė ėshtė e pamundur tė ruhesh prej tij, vetėm se me stėrmundime dhe nėse gabimi ėshtė i arsyetueshėm, atėherė shitblerja lejohet. Muslimanėt janė bashkuar nė mendimin se shitblerja e xhybes sė mbushur (me pambuk a diēka tjetėr) ėshtė e lejuar edhe nėse ata nuk e hapin pėr ta parė ēka brenda. Por nėse shitet vetėm mbushja e saj, atėherė kjo shitblerje nuk lejohet. Dije se shitja e tė prekurit (nėse prek mallin atėherė duhet ta blesh atė qė preke), shitja e litarit (ato qė kap litari qė zgjat je i detyruar t'i blesh), shitja e guralecave, e tė tjera si kėto, janė prej shitblerjeve pėr tė cilat kanė ardhur tekste tė veēanta (nė ndalimin e tyre). Tė gjitha ato hyjnė nė ndalimin e shitjes sė gararit (verbėrisė), por ato janė pėrmendur tė veēuara pėr shkak se kanė qenė prej shitblerjeve tė njohura nė kohėn e injorancės, para Islamit. Allahu e di mė sė miri”.



Shitja me tė prekur dhe me tė hedhur.

Transmetohet nga Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se ka thėnė:

"Jemi ndaluar prej dy shitblerjeve; shitja me tė prekur (el mulamese) dhe shitja me tė hedhur (el munabedhe). “el mulamese” ėshtė prekja e ēdonjėrit prej dy personave rroben (plaēkėn) e tjetrit pa dashje, kurse
15.Shitja me guraleca ėshtė njė lloj tregtie e cila praktikohej nė kohėn e injorancės dhe kryhej duke hedhur disa guraleca mbi mall dhe malli ku binin guralecat bėhej i detyrueshėm tė blihej.
Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud, Ibnu Maxheh, Nesai (sahih).
“el munabedhe” ėshtė hedhja e ēdonjėrit prej atyre dyve rroben e tij tek tjetri pa parė njėri prej tyre rroben e tjetrit."17


Ebu Seid el Hudri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė:

"Na ka ndaluar i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) nga dy shitblerje dhe dy veshmbathje: Na ka ndaluar nga shitblerja me tė prekur dhe me tė hedhur. Tė prekurit (el mulamese) ėshtė tė prekė njė person rroben e njė tjetri me dorėn e tij, natėn apo ditėn dhe kjo prekje e detyron ta blejė atė, kurse tė hedhurit (el munabedhe) ėshtė tė hedhė njė person rroben e tij tek njė tjetėr dhe ai tjetri tė hedhė rroben e tij tek ky i pari, duke qenė kjo shitblerja e tyre pa marrė parasysh pranimin apo pėlqimin."18



Shitja e tė voglit tė tė voglit tė barsės.

Ibnu Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) ka thėnė:

"Njerėzit nė kohėn e injorancės kryenin shitblerjen e mishit tė tė vegjėlve deri nė tė voglin e tė voglit tė barsės. I vogli i barsės ėshtė qė tė pjellė deveja dhe pastaj tė mbarset i vogli i saj qė ajo polli. I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i ndaloi ata nga kjo shitblerje."19



Shitja me guraleca.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) ka thėnė:

"I Dėrguari i Allahut ka ndaluar nga shitja me guraleca dhe nga shitja e gararit (mosnjohjes sė plotė tė mallit)."20


Imam Neueuiu (Allahu e mėshiroftė!) nė komentimin e “Sahihut tė Muslimit” thotė:

"Pėrsa i pėrket shitjes me guraleca, ka tre mendime:

I pari: Kur shitėsi thotė se: Tė kam shitur ato rroba mbi tė cilat do tė bjenė kėto gurė qė do tė hedh ose tė kam shitur pjesėn e tokės nga kėtu e deri atje ku do tė shkojė ky gurė.

I dyti: Kur shitėsi thotė se: tė kam shitur atė qė do zgjedhėsh deri sa tė hedh gurin.

I treti: Kur hedhjen e gurit e quajnė shitje dhe kur thuhet se: nėse e godet kėtė rrobė me gurė, atėherė e ke blerė me kaq lek."

17.Muslim (sahih).
18.Mutefekun alejhi.
19.Mutefekun alejhi.
20.Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud, Ibnu Maxheh, Nesai (sahih).

2. Shitja e diēkaje qė nuk e posedon nė tė vėrtetė.
Hakim bin Hizam (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: “I thashė tė Dėrguarit tė Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!): Nėse dikush mė kėrkon t'i shes diēka qė nuk mė ndodhet, a t'ja shes atij?” Ai tha:

"Mos e shit atė qė nuk ndodhet tek ti!"21


3. Shitja e mallit qė ke blerė para se ta marrėsh nė dorė.

Ibnu Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush blen njė ushqim, mos ta shesė atė para se t'i dorėzohet nė dorė!"

Ibnu Abasi thotė: "Dhe ēdo gjė tjetėr llogaritet si ushqimi."22


Transmeton Tausi nga Ibnu Abasi se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush blen njė ushqim, mos ta shesė atė deri sa ta peshojė!"

I thashė Ibnu Abasit: “Pėrse kėshtu?” Ai tha: “A nuk i sheh disa qė shesin e blejnė me ar (flori) kurse ushqimi vonohet?"23


4. Shitja mbi shitjen e vėllait tėnd (tregtarit tjetėr).

Ibnu Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Askush prej jush mos tė shesė mbi shitjen e vėllait tė tij!24 (duke i thėnė blerėsit qė ėshtė te tregtari tjetėr duke bėrė pazar, hajde blije tek unė me kaq lek, mė pak se sa i tha i pari).


5. Shitja e Ijnes (me hile).

Kjo ėshtė ajo shitje e cila bėhet duke i shitur njė mall dikujt dhe lekėt i lė me tė pritur deri nė njė afat tė caktuar. Pastaj blerėsi ia shet tė njėjtin mall atij qė ia bleu, por me lek nė dorė dhe mė pak se sa e bleu. Kjo ėshtė njė lloj kamate me hile, sepse nė fakt ai nuk donte mallin por lekėt borxh.


Ibnu Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nė kohėn kur tė blini e shisni me hile (ijneh), tė shkoni pas bishtit tė lopės (pasurirė sė kėsaj bote), tė pėlqeni tė mbjellat dhe tė lini xhihadin, atėherė Allahu do hedhė mbi ju pėrēmim e pėrulje dhe nuk do ta heqė atė prej jush deri sa t'i ktheheni fesė tuaj."25

21.Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (sahih).
22.Mutefekun alejhi.
23.Mutefekun alejhi.
24.Mutefekun alejhi.
25. Ebu Daud (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:28
6. Shitja me afat duke rritur ēmimim (shitja me kėste).

Nė kėto kohė ėshtė pėrhapur shitja me afatizim dhe me rritje tė ēmimit origjinal tė mallit, e cila njihet me emrin: shitja me kėste. Siē ėshtė e njohur, kjo shitje bėhet duke shitur mallin me kėste dhe duke shtuar nė ēmimin e tij kundrejt kohės sė shtyrė, si p.sh: tė jetė ēmimi i mallit njė mijė $ dhe tė shitet me kėste njė mijė e dyqind $. Kjo lloj shitjeje ėshtė e ndaluar.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush bėn dy shitje nė njė shitje, ose ta prishė njėrėn, ose ka ngrėnė kamatėn."26



Gjėrat qė nuk lejohen tė shitet.


1. Alkooli.

Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) thotė: “Kur zbritėn disa ajete nga fundi i sures Bekare, i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) doli dhe tha:

"U ndalua tregtia e alkoolit."27


2. E ngordhura, derri dhe idhujt.

Transmetohet nga Xhabir bin Abdullah se ka dėgjuar tė Dėrguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) nė ēlirimin e Mekės tė thotė:

"Allahu dhe i Dėrguari i Tij e ka bėrė tė ndaluar shitjen e alkoolit, tė ngordhurėn, derrin dhe idhujt." I thanė: “O i Dėrguari i Allahut! Po dhjamin e tė ngordhurės, sepse me tė lyhen anijet, fėrkohen lėkurat e kofshėve dhe e hanė njerėzit nė mėngjes?” Ai tha:

"Jo, ai ėshtė i ndaluar" I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) nė atė ēast shtoi: "Allahu i vraftė ēifutėt! Kur Allahu ua ndaloi atyre dhjamin e tė ngordhurės, ata e zbukuruan atė e pastaj e shitėn dhe hėngrėn ēmimin e tij!"28

26.Ebu Daud (hasen).
27.Mutefekun alejhi.
28.Mutefekun alejhi.

3. Qeni.
Transmetohet nga Ibnu Mesud el Ensari (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) e ka bėrė tė ndaluar shitjen e qenit, tė hollat e imorales dhe tė fallxhorit."29


4. Pikturat qė pėrmajnė gjėra me shpirt.

Seid bin ebi Hasen thotė: “Isha te Ibėn Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) kur tek ai erdhi njė burrė e i tha: “O Ibėn Abas! Unė jam njė njeri qė e ha bukėn me punėn e duarve tė mia dhe pikturoj kėto piktura”.

Ibėn Abasi tha: Po tė them ty vetėm atė qė kam dėgjuar nga i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i cili ka thėnė:

"Kush pikturon ndonjė pikturė, Allahu do ta dėnojė atė deri sa t'i japė asaj shpirt dhe ai nuk do tė mund t'i japė kurrė shpirt asaj."

Burri u mėrzitė shumė, derisa iu zverdh fytyra. Atėherė Ibėn Abasi i tha: “Nėse do patjetėr tė pikturosh, atėherė pikturo kėto pemė dhe ēdo gjė qė nuk ka shpirt."30


5. Frutat e pemėve para se tė dalin kokrrat apo tė piqen.

Enes ibėn Maliku (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka ndaluar nga shitja e frutave tė pemėve para se tė piqen, si edhe nga shitja e hurmave (temėr/hurmat arabe) para kohe. Dikush i tha: "Kur ėshtė koha e tyre?" Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tha: “Kur tė skuqen apo tė zverdhen."31


Gjithashtu Enesi transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka ndaluar nga shitja e pemėve para pjekjes. I thanė: “Kur piqen ato?” Tha: “Kur tė skuqen”. Pastaj tha: “Ēfarė thoni nėse Allahu i ndalon frutat tė dalin e tė piqen, atėherė ēfarė do t'i japė ai qė ka marrė lekėt e vėllait tė tij?"32


6. Tė mbjellat para forcimit tė kokrrės.

Ibėn Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka ndaluar nga shitja e “temrit” para pjekjes dhe nga agrumet para se tė focohet kokrra dhe tė sigurohet se nuk ėshtė prekur me ndonjė sėmundje. Ka ndaluar edhe shitėsin edhe blerėsin."33

29.Mutefekun alejhi.
30.Mutefekun alejhi.
31.Buhariu.
32.Mutefekun alejhi.
33.Muslimi, Ebu Daudi, Tirmidhiu (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:29
ZGJEDHJA




Ē'ėshtė zgjedhja.

Zgjedhja ėshtė tė kėrkosh mė tė mirėn pėr vete prej dy gjėrave: ose tė zgjedhėsh plotėsimin e aktit tė shitblerjes (ta pėrfundosh atė), ose ta prishėsh aktin dhe tė tėrhiqesh.



Llojet e zgjedhjes.


1. Zgjedhja nė vend.

Kjo e drejtė pėr tė zgjedhur ėshtė pėr tė dyja palėt, qė nga fillimi i aktit deri sa tė ndahen nga njėri-tjetri, me kusht qė tė mos kenė rėnė nė njė mendje pėr rrėzimin e zgjedhjes (d.m.th. nėse vendosin kusht qė nė fillim qė askush nuk ka tė drejtė tė tėrhiqet nga akti edhe nėse vazhdojnė tė jenė bashkė) ose ta rrėzojnė atė pas aktit apo ta rrėzojė vetėm njėri, atėherė rrėzohet e drejta e tij nė zgjedhje dhe mbetet e drejta e tjetrit.

Ibnu Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kur bėjnė akt shiblerjeje dy vetė, ēdonjėri nga ata tė dy ka tė drejtėn tė zgjedhė deri sa tė jenė bashkė dhe mos tė jenė ndarė, apo njėri nga ata ta ketė lėnė tjetrin pėr tė zgjedhur. Nėse njėri ia lė nė dorė tjetrit pėr tė zgjedhur dhe pastaj bien nė njė mendje, atėherė ėshtė kryer akti i shitblerjes (dhe detyrohet blerėsi tė marė mallin dhe shitėsi vlerėn). E nėse ndahen pas aktit por njėri nuk e ka mbaruar aktin, atėherė ėshtė kryer akti nė ēdo rast."34



- Ėshtė i ndaluar largimi nga vendi i aktit nga frika se pala tjetėr ndėrron mendje.

Transmeton Amėr bin Shuajb nga babai i tij e ky nga gjyshi i tij se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Dy palėt nė tregti kanė tė drejtėn e zgjedhjes deri sa tė ndahen, vetėm nėse kanė vėnė ndonjė kusht zgjedhjeje. Nuk i lejohet askujt qė tė ndahet nga shoku i tij nga frika e kthimit nga ai akt."35

34.Mutefekun alejhi.
35.Ebu Daud, Tirmidhi, Nesai (sahih).
2. Zgjedhja e vėnies sė kushteve.

Kjo zgjedhje ėshtė qė tė vėnė kusht tė dyja palėt ose njėra qė tė ketė tė drejtėn e zgjedhjes deri nė njė afat tė caktuar, sado i gjatė qoftė ai. Ky akt dhe ky kusht ėshtė i saktė.

Ibnu Umer (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Dy palėt nė tregti kanė tė drejtėn e zgjedhjes deri sa tė ndahen ose tė jetė akti me kushte (tė vėna nga tė dyja palėt ose njėra)."36


3. Zgjedhja nė mallin me defekt.

Pėrmendėm mė parė ndalimin e fshehjes sė defektit tė mallit, dhe nėse ndokush blen njė mall me defekt, tė cilin nuk e ka parė para se tė ndaheshin nga akti, atėherė ai ka tė drejtėn e kthimit tė mallit tek shitėsi.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush blen njė dele tė pamjelė (pėr shumė kohė qė tė duket sikur jep shumė qumėsht) dhe e mjel atė, atėherė nėse e pėlqen ashtu le ta mbajė, nėse nuk e pėlqen atėherė ta kthejė tek i zoti dhe bashkė me tė tė japė njė tas me hurma arabe (temėr) pėr qumėshtin qė i mori."37

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:


"Nuk lejohet lėnia e deles dhe devesė pa mjelė me qėllim qė t’i fryhen gjitė. Nėse ndonjė e blen njė tė tillė, ai ka tė drejtėn e zgjedhjes pas mjeljes sė saj; ose ta mbajė nėse do, ose ta kthejė bashkė me njė tas hurma arabe (temėr)."38

(http://mburoja.net/Libra/Rregullateshitblerjes.html#1a)

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:29
KAMATA




Ē'ėshtė kamata.


Kamata (apo fajdeja) ėshtė shtesa ose nė origjinėn e diēkaje, si nė Fjalėn e Allahut:

36.Muttefekun alejhi.
37.Muttefekun alejhi.
38.Buhariu, Ebu Daudi, Nesai.
"…dhe e sheh tokėn tė vdekur por kur zbresim mbi tė ujin tundet, shtohet dhe mbin nė tė prej ēdo ēifti bimėsh"39, ose shtesa nė shkėmbim si nė shkėmbimin e njė dirhemi me dy dirhem.



Gjykimi pėr kamatėn.

Sipas Kuranit , Sunetit dhe Ixhmait kamata ėshtė e ndaluar

Allahu i Lartėsuar thotė:

"O ju qė keni besuar! Kini frikė Allahun dhe largojuni asaj qė ka ngelur prej ribasė (kamatės) nėse jeni besimtarė! Nėse nuk e bėni kėtė, atėherė pėrgatituni pėr luftė nga Allahu dhe i Dėrguari i Tij, e nėse pendoheni, atėherė merrni vetėm origjinėn e tė hollave tuaja! Kėshtu ju nuk i bėni padrejtėsi askujt dhe nuk iu bėhet padrejtėsi."40

"Ata qė hanė kamatėn nuk ngrihen vetėm si ngrihet ai qė e ka prekur djalli."41

"Allahu e zhduk kamatėn42 dhe e shton lėmoshėn (ia shton atij qė jep lėmoshė)."43


Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Largojuni shtatė shkatėrruesėve!" Thanė: “Kush janė ato o i Dėrguari i Allahut?”

Tha: "Vėnia shok Allahut, magjia, vrasja e atij qė ka ndaluar Allahu vetėm se me tė drejtė, ngrėnia e kamatės (fajdeve), ngrėnia e pasurisė sė jetimit, dezertimi kur je pėrballė armikut dhe shpifja ndaj besimtareve tė pastėrta e tė pafajshme."44


Xhabiri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) ka thėnė:

"I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) e ka mallkuar ngrėnėsin e kamatės, dhėnėsin e saj, atė qė e shkruan (nė akt) dhe atė qė dėshmon dhe ka thėnė: “Ata janė njėsoj."45


Ibėn Mesudi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

39.Suretu Haxh:5.
40.Bekare:278-279.
41.Bekare:275.
42.E zhduk kamatėn duke e hequr plotėsisht nga dora e marrėsit tė saj ose ia bėn tė ndaluar (haram) begatinė e pasurisė sė tij, madje ia heq atė nė kėtė botė dhe e dėnon nė botėn tjetėr.
43.Bekare:276.
44.Mutefekun alejhi.
45.Muslim.
"Kamata ėshtė shtatėdhjetė e tre llojesh. Mė e lehta e tyre ėshtė njėsoj sikur tė martohet dikush me nėnėn e tij."46

Abdullah bin Handhale (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Njė dirhem qė ha dikush nga kamata, ėshtė mė e rėndė se tridhjetė e gjashtė herė zina (imoralitet)."47


Ibėn Mesudi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Ēdokush qė vazhdon ta hajė kamatėn, do tė pėrfundojė nė pakėsim tė pasurisė."48



Llojet e kamatės.

Kamata ėshtė dy llojesh: “Nesieh” dhe “Fadl”.

Kamata nesieh ėshtė shtesa e kushtėzuar, tė cilėn e merr borxhdhėnėsi prej borxhmarrėsit kundrejt kohės sė borxhit. Kjo lloj kamate ėshtė e ndaluar sipas Kuranit, Sunetit dhe Ixhmas.

Kamata e fadlit ėshtė shitja e tė hollave me tė holla, ose shitja e ushqimit me ushqim, duke shtuar nė njėrin krah (p.sh. tė japėsh 5 euro dhe tė marrėsh 6 euro, ose tė japėsh 1kg. oriz dhe tė marrėsh 2kg.) Kjo lloj kamate ėshtė e ndaluar sipas Sunetit dhe Ixhmas, sepse ajo tė shpie drejt llojit tė parė tė kamatės.



Gjėrat nė tė cilat ndalohet kamata.

Kamata ndalohet vetėm nė gjashtė llojet, tė cilat i ka pėrmendur hadithi i mėposhtėm:

Ubadetu bin Samit (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Ari me ar, argjėndi me argjėnd, gruri me grurė, elbi me elb, hurma arabe me hurma arabe (temėr) dhe kripa me kripė (shkėmbehen) nė tė njėjtėn sasi, nė tė njėjtėn peshė, dorė mė dorė. Nėse ndryshojnė kėto lloje, atėherė shisni si tė doni me kusht qė tė jetė dorė mė dorė."49


Nėse shitet njė nga kėto lloje me tė njėjtin lloj, si p.sh. ar me ar, apo hurmė arabe me hurmė arabe, atėherė ėshtė e ndaluar shtesa e njėrės anė dhe gjithashtu ėshtė i ndaluar edhe afati. Duhet patjetėr qė tė jenė tė njėjtė nė

46.el Hakim (sahih).
47.Ahmedi (sahih).
48.Ibnu Maxheh (sahih).
49.Muslimi.
peshė e masė pa marrė parasysh cilėsinė, si dhe duhet patjetėr qė tė kryhet shkėmbimi i mallit dorė mė dorė nė vendin dhe ēastin e aktit:

Ebu Seid el Hudrij (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Mos e shisni arin me ar, vetėm nėse janė tė barabartė dhe mos shtoni nė njėrėn anė …dhe mos i shisni ato njė nė dorė e njė nė mungesė!"50


Umer bin Hatabi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Ari me ar ėshtė kamatė, vetėm nėse shkėmbehet dorė mė dorė, gruri me grur ėshtė kamatė, vetėm nėse shkėmbehet dorė mė dorė, elbi me elb ėshtė kamatė, vetėm nėse shkėmbehet dorė mė dorė, hurma arabe me hurmėn arabe ėshtė kamatė, vetėm nėse shkėmbehet dorė mė dorė."51


Ibėn Seidi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: “Nė kohėn e tė Dėrguarit tė Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) na vinin hurma arabe tė pėrzierė dhe shkėmbenim dy tasa me njė. Kur e mori vesh i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) kėtė gjė tha:

"Jo dy tasa hurme me njė, as dy tasa grurė me njė dhe as njė dirhem me dy dirhem!"52

Nėse shitet njė nga kėto gjashtė lloje me lloj tjetėr jo prej tė njėjtit lloj si p.sh. tė shkėmbesh ar me argjend, ose grur me elb, atėherė lejohet dallimi nė peshė apo masė me kusht qė tė bėhet shkėmbimi i mallit nė vend, ashtu siē thuhet nė hadithin e lartėpėrmendur tė Ubades “Nėse ndryshojnė kėto lloje, atėherė shisni si tė doni, me kusht qė tė jetė dorė mė dorė."53


Si dhe nė hadithin e Ubades, i cili ndodhet tek Ebu Daudi e tė tjerė, ku i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thotė:

"Nuk ka asnjė problem nėse shkėmbehet ari me argjėnd duke qenė se argjend ka mė shumė, por dorė mė dorė dhe jo pėr nė njė kohė tė caktuar. Nuk ka asnjė problem nėse shkėmbehet gruri me elb duke qenė se elb ka mė shumė, por dorė mė dorė dhe jo pėr nė njė kohė tė caktuar."54

50.Mutefekun alejhi.
51.Mutefekun alejhi.
52.Mutefekun alejhi.
53.Muslimi.
54.Ebu Daud (sahih).
Nėse shkėmbehet njė prej kėtyre gjashtė llojeve me njė lloj tjetėr tė ndryshėm nga ai, si p.sh: ar me grurė, ose argjend me kripė, atėherė lejohet dallimi nė masė e peshė si dhe afati i dorėzimit.

Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) transmeton se: "I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) bleu ushqim (grurė) prej njė ēifuti pėr t'ia paguar pas njė afati tė caktuar dhe i la peng mburojėn e tij tė luftės."55


Emir Sanani thotė nė librin "Subulus Selam":

"Dije se dijetarėt kanė rėnė dakord nė lejimin e shkėmbimit tė njė lloji nė tė cilin rrjedh kamata me njė lloj tjetėr nė tė cilin rrjedh kamata, por tė cilėt nuk janė tė tė njėjtit lloj. Ky shkėmbim lejohet me afatizim apo me dallim nė masė e peshė, siē ėshtė shkėmbimi i arit me grurė, argjendit me elb, etj."


Nuk u lejohet shkėmbimi i hurmave tė njoma me tė thata, pėrveē se tė varfėrve qė nuk zotėrojnė pemė hurme. Atyre u lejohet qė tė blejnė hurma tė njoma (rutab) tė marra prej pemės, me hurma tė thata.

Abdullah bin Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se: "I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka ndaluar nga shitja me kile e frutave qė janė nė pemėn e hurmės me hurma tė thata, si dhe nga shitja me kile e rrushit tė njomė me rrush tė thatė."56

Zejd bin Thabit (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se:

"I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka lehtėsuar pėr tė varfėrit qė kanė hurma tė thata, t'i shkėmbejnė ato me hurma tė njoma, duke i pėrcaktuar me mendje ata qė kanė pėrvojė."57

Shkaku qė i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka ndaluar nga shkėmbimi i hurmave tė njoma me tė thata ėshtė se tė njomat nėse thahen, atėherė pakėsohen:


Seid bin ebi Uekkasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: U pyet i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) pėr shkėmbimin e hurmave tė njoma me tė thata dhe ai tha: "A pakėsohen tė njomat nėse thahen?" Thanė: “Po”. Atėherė ndaloj nga kjo gjė."58


55.Buhariu.
56.Mutefekun alejhi.
57.Mutefekun alejhi.
58.Ebu Daud, Ibėn Maxheh, Tirmidhi, Nesai (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:30
MARRĖVESHJA NĖ KULTIVIMIN E TOKĖS




Ē'ėshtė marrėveshja nė kultivim.


Nė kuptimin gjuhėsor ėshtė tė kultivosh tokėn dhe tė marrėsh njė pjesė tė fitimit.

Kėtu ėshtė pėr qėllim me kultivimin, "el Muzareah": T’i japėsh tokėn dikujt pėr ta punuar e mbjellė, me kusht qė fitimi tė ndahet pėrgjysėm ose afėr saj.



Gjykimi pėr tė

Transmeton Nafi se Abdullah bin Umer i ka thėnė: "I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) bėri marrėveshje me ēifutėt e Hajberit qė t'i japin atij gjysmėn e prodhimeve bujqėsore dhe tė pemėve."59


Kajs bin Muslim transmeton nga Ebi Xheafer se ka thėnė: “Tė gjithė muhaxhirėt nė Medine kultivonin tokėn dhe merrnin gjysmėn e fitimit apo njė tė tretėn e tij. Kėtė e ka bėrė edhe Aliu, Sead bin Malik, Abdullah bin Mesudi, Umer bin Abdulaziz, El Kasim, Urueh dhe familja e Ebu Bekrit, Umerit dhe e Aliut." Pėrmblodhi Buhariu



Kujt i takojnė shpenzimet.

Nuk ka problem qė shpenzimet e tokės t'i paguajė pronari i tokės ose punėtori, ose tė dy sė bashku.60

Buhariu thotė: "Umeri i merrte nė punė njerėzit me kusht qė nėse farėn e sillte ai, atėherė do tė marrė gjysmėn e fitimit dhe nėse e sillnin ata, atėherė do tė marrin kaq e aq." Buhariu thotė se: ka thėnė Haseni (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) ka thėnė: “Nuk ka problem qė toka tė jetė e njėrit prej atyre dyve dhe shpenzimet e atė qė del t'i ndajnė tė dy”.

59.Mutefekun alejhi.
60.Dhe sigurisht qė fitimi do tė ndahet pasi tė jenė ndarė shpenzimet e tokės dhe t'i jenė dhėnė atij qė i ka shpenzuar.


Ēfarė nuk lejohet nė kėtė lloj tregtie.


Nuk lejohet kultivimi me kusht qė njė pjesė e tokės tė jetė pėr pronarin dhe tjetra pėr punėtorin.

Gjithashtu, nuk lejohet pėr pronarin e tokės tė thotė se unė do tė marr nga fitimi njė numėr tė caktuar kuintalėsh.

Transmeton Handhaletu bin Kajs nga Rafi bin Hadixh se ka thėnė: “Mė kanė treguar dy xhaxhallarėt e mi se ata punonin tokėn nė kohėn e tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe merrnin prodhimin e anės sė kanalit apo njė pjesė tė cilėn ua ndante pronari. Atėherė i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i ndaloi nga kjo gjė”. I thashė Rafiut: “Po nėse kjo bėhet me dinar e dirhem, a lejohet?" Tha: "Nuk ka problem tė paguhen me dinar e dirhem (tė holla)”.

Lejthi ka thėnė: "Ajo qė ndalohej prej kėsaj tregtie, ishte ajo nė tė cilėn po tė shihte ai qė e kupton tė lejuarėn dhe tė ndaluarėn, nuk do ta lejonte atė., pėr shkak tė rrezikshmėrisė qė ka (sepse nuk i dihet nėse do tė ketė fitim apo jo, madje mund tė ketė humbje nėse prodhimin e zė sėmundja apo ndonjė gjė tjetėr)."61



Transmetohet gjithashtu, nga Handhale se ka thėnė: “Pyeta Rafi bin Hadixh pėr tė punuar nė tokėn e dikujt me tė holla62 dhe mė tha: "Nuk ka problem pėr kėtė, …nėse ėshtė diēka e ditur dhe e siguruar (pėr tė cilėn kanė rėnė nė njė mendje), nuk ka problem nė tė."63

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:30
MARRĖVESHJA NĖ PĖRKUJDESJEN E PEMĖVE




Ē'ėshtė marrėveshja nė pėrkujdesjen e pemėve.

Ajo ėshtė tė ngarkojė njė pronar dikė qė tė kujdeset pėr njė numėr tė caktuar tė pemėve tė tij, me kusht qė t'i japė atij gjysmėn e frutave apo afėr gjysmės.

61.Buhariu, Nesai.
62.Siē ndodh pėrgjithėsisht sot nėpėr firmat, tė cilat kanė blerė toka dhe punėsojnė punėtorė me pagesė pėr mbjelljen dhe kultivimin e tyre.
63.Muslim, Ebu Daud, Nesai (sahih).

Gjykimi pėr tė:

Ibėn Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i vuri kusht ēifutėve tė Hajberit qė t'i paguajnė muslimanėve gjysmėn e tė korrave dhe gjysmėn e frutave tė pemėve."



Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se ensarėt i thanė tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!): “Ndaji pemėt e hurmave mes nesh dhe mes muhaxhirėve!” Ai tha: “Jo. Atėherė hiqni ju shpenzimet e shėrbimit dhe i ndajmė frutat e tyre”. Thanė: “Dėgjuam dhe u bindėn."65

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:30
NGJALLJA E TOKĖS SĖ VDEKUR




Ē'ėshtė toka e vdekur.

Toka e vdekur ėshtė ajo tokė e pabanuar (djerrė). Banimi ėshtė krahasuar me jetėn, ndėrsa djerra me vdekjen.

Ngjallja e tokės sė vdekur ėshtė qė tė shkojė dikush te njė copė tokė, tė cilės nuk i njihet ndonjė pronar dhe ta ngjallė atė me pastrim, mbjellje, vaditje apo ndėrtim, duke e bėrė kėshtu pronė tė tij.



Nxitja e Islamit pėr ngjalljen e tokave.

Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) transmeton se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush ngjall njė tokė e cila nuk i pėrket askujt, atėherė ajo bėhet pronė e tij."66


Urvatu thotė: “Kėshtu gjykoi Umeri nė kohėn e hilafetit tė tij”.


Xhabiri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush ngjall njė tokė tė vdekur, ajo ėshtė e tij."67


Transmeton gjithashtu, Xhabiri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush e rrethon njė tokė (me gardh a diēka tjetėr), ajo ėshtė e tij."68


66.Mutefekun alejhi.
67.Mutefekun alejhi.
68.Buhariu.
69.Tirmidhiu (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:31
QIRAJA




Ē'ėshtė qiraja.

Qiraja ėshtė sundimi i dobisė (p.sh: strehimi ėshtė dobia e banesės) sė diēkaje kudrejt njė pagese.



Gjykimi pėr qiranė:

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Nėse ato i japin qumėsht fėmijėve tuaj, atėherė jepuni atyre shpėrblimin (qiranė) e tyre."69


"Njėra prej atyre dyjave tha: “O babai ynė! Punėsoje atė me qira, sepse ai ėshtė mė i miri qė ke punėsuar, ėshtė i fortė dhe besnik."70


"Ata gjetėn aty njė mur qė donte tė rrėzohej dhe ai e ngriti atė. Shoku i tij i tha (Musai i tha Hidrit): “Nėse do, mund tė merrje shpėrblim pėr tė."71


Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) transmeton se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe Ebu Bekri morėn me qira njė burrė prej fisit dejl pastaj njė prej fisit Abd bin Udej, tė cilėt ishin udhėzues dhe njohės tė mirė tė shtegjeve (kjo ka qenė nė hixhran e tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė! pėr nė Medine)."72

69.Ebu Daud (sahih).
70.Talak:6.
71.Kasas:26.
72.Kehf:77.

Gjėrat nė tė cilat lejohet qiraja.

Ēdo gjė prej sė cilės ka dobi dhe struktura e saj qėndron e pa prekur, lejohet qiraja nėse nuk ka ndonjė pengesė nga sheriati nė lidhje me tė.

Ėshtė kusht qė gjėja e marrė me qira tė jetė e njohur, gjithashtu vlera e qirasė tė jetė e njohur, koha e qirasė dhe lloji i punės.

Allahu i Lartėsuar tregon pėr tė moshuarin e Medjenit kur i tha Musait (Paqja e Allahut qoftė mbi tė)!:

"Unė dėshiroj tė tė jap njėrėn nga dy bijat e mia (pėr martesė) dhe (mehri i tyre ėshtė) tė mė shėrbesh tetė vjet, nėse i plotėson dhjetė, atėherė do tė tė isha mirėnjohės."73


Transmetohet nga Handhale bin Kajs se ka thėnė: “Pyeta Rafi bin Hadixh pėr tė punuar nė tokėn e dikujt me tė holla74 dhe mė tha: "Nuk ka problem pėr kėtė, …nėse ėshtė diēka e ditur dhe e siguruar, nuk ka problem nė tė."75



Qiraja (paga) e punėtorit.

Ibėn Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Jepjani hakun punėtorit para se t'i thahet djersa!"76



Gjynahu i atij qė nuk ia jep hakun punėtorit.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Allahu i Lartėsuar thotė: “Unė jam armik i tre personave nė Ditėn e Kiametit: njė personi qė jep pėr hirin Tim pastaj tradhėton; njė personi qė shet njė njeri tė lirė dhe e ha ēmimin e tij, dhe njė personi qė merr nė punė njė punėtor dhe pasi ai ia kryen punėn, ky nuk ia jep tė drejtėn (hakun) e tij."77



Gjėrat nė tė cilat nuk lejohet qiraja.

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Dhe mos i detyroni robėreshat pėr prostitucion nėse ato dėshirojnė dlirėsinė, me qėllim qė tė pėrfitoni diēka nga pasuritė e kėsaj bote.

73.Kasas:27.
74.Siē ndodh pėrgjithėsisht sot nėpėr firmat tė cilat kanė blerė toka dhe punėsojnė punėtorė me pagesė pėr mbjelljen dhe kultivimin e tyre
75.Muslim, Ebu Daud, Nesai.
76.Ibėn Maxhe (sahih).
77.Buhariu (hasen).
Por nėse ndonjė i detyron ato, atėherė Allahu pas njė detyrimi tė tillė ėshtė Falės i Madh, Mėshirėplotė."78


Xhabiri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se njė robėreshė e Abdullah bin Ubej bin Selul (koka e munafikėve) qė quhej Mesikeh dhe njė tjetėr qė quhej Emimeh, detyroheshin nga ai pėr prostitucion dhe ato u ankuan tek i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!). Atėherė Allahu zbriti Fjalėn e Tij: “Mos i detyroni robėreshat pėr prostitucion…” deri nė Fjalėn e Tij: “Allahu ėshtė Falės i Madh, Mėshirėplotė."79


Ebu Mesud el Ensari (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) e ka bėrė haram ēmimin e qenit, paratė e prostitucionit dhe qiranė e fallxhorit."80



Qiraja nė leximin e Kuranit.

Abdurrahman bin Shibėl el Ensari thotė: “Kam dėgjuar tė Dėrguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tė thotė:

"Lexoni Kuran dhe mos u ushqeni me tė. Mos shtoni pasurinė me tė, mos e harroni atė (duke ndenjur gjatė pa lexuar) dhe mos e teproni nė tė (duke zbukuruar zėrin sė tepėrmi)!"81


Xhabir bin Abdullah thotė: “I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) doli tek ne, ishim duke lexuar Kuran e nė mesin tonė ndodheshin beduinė dhe joarabė. Ai tha:

"Lexoni, se leximi juaj ėshtė i saktė! Do tė vijnė pas jush njerėz qė do ta teprojnė nė leximin e tij (duke zbukuruar zėrin dhe duke u pėrpjekur qė tė nxjerrin shkronjat nė njė mėnyrė tė tepruar, me qėllim qė tė mburren e tė bėhen tė njohur), do tė kėrkojnė shpėrblimin e tij shpejt dhe nuk do ta vonojnė atė (do tė kėrkojnė shpėrblimin (qiranė) e leximit nė kėtė botė dhe do t’i japin pėrparėsi mbi shpėrblimin e botės tjetėr)."82

Ebu Seid el Hudri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se ka dėgjuar tė Dėrguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tė thotė:

78.Nur:33.
79.Muslim (sahih).
80.Mutefekun alejhi.
81.Ahmed (sahih).
82.Ebu Daud (sahih).

"Mėsojeni Kuranin dhe kėrkojini Allahut me tė xhenetin para se ta mėsojnė atė njerėz qė kėrkojnė me tė (mėsimin e tij) dunjanė! Kuranin e mėsojnė tre persona: njė person qė mburret me tė (pėr tė fituar emėr), njė qė ushqehet me tė dhe njė qė e lexon atė pėr Hir tė Allahut."83

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:31
SHOQĖRITĖ TREGTARE




Ē'ėshtė shoqėria tregtare.

Shoqėria tregtare ėshtė njė marrėveshje e cila bėhet ndėrmjet dy personave apo mė shumė, qė tė bashkohen me qėllim qė tė arrijnė tė fitojnė nė tregti. Kjo shoqėri mund tė ndodhė edhe pa ndonjė marrėveshje, siē ėshtė rasti me trashėgiminė.



Gjykimi pėr shoqėrinė tregtare.

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Dhe me tė vėrtetė, shumė bashkėpjesėtarė i bėjnė padrejtėsi njėri-tjetrit pėrveē atyre tė cilėt besojnė dhe punojnė mirėsi e drejtėsi. E sa pak janė kėta!"84

"Nėse ndonjė burrė apo grua nuk lė pas as paraardhės, por ka vėlla ose motėr, secili prej tyre merr njė tė gjashtėn (e trashėgimisė. Por nėse lė mė shumė se dy, atėherė ata janė pjesėmarrės (ortakė) nė njė tė tretėn e trashėgimisė."85


Es Saib (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i ka thėnė tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!): "Ke pas qenė ortaku im nė kohėn e injorancės dhe ishe ortaku mė i mirė (qė gjendej)…"86

83.Ibėn Nasėr (sahih).
84.Suretu Sad:24.
85.Suretu Nisa:12. Ajeti ėshtė argument pėr pohimin e ortakėsisė dhe shoqėrive tė ndryshme pėrgjithėsisht.
86.Ibėn Maxheh (sahih).
Shoqėria tregtare sipas sheriatit.


Imam Sheukani nė "Sejli el xhirar", vėll. lll, f. 246-248 thotė:


"Shoqėria e rregullt nė sheriat ėshtė ajo shoqėri qė gjendet si rrjedhojė e pėlqimit tė dy palėve apo mė shumė, nė mėnyrė qė ēdonjėri prej tyre tė fusė njė sasi tė caktuar tė hollash dhe pastaj t'i fusin ato nė tregti, me qėllim qė tė arrijnė tė fitojnė dhe nė fund ta ndajnė fitimin, nė atė mėnyrė qė secili tė marrė nė raport me tė hollat qė futi nė atė aktivitet biznesi. Nėse ata bienė dakord qė ta ndajnė fitimin nė mėnyrė tė barabartė pa marrė parasysh se nga sa lekė kanė futur, atėherė kjo ėshtė e lejuar, meqė ata e kanė pėlqyer njė gjė tė tillė qoftė edhe sikur tė jetė pasuria qė ka futur ndonjėri prej tyre shumė e vogėl dhe pasuria e tjetrit e madhe. Nuk ka problem nė sheriat pėr njė gjė tė tillė, pėrderisa ajo tregti tė jetė me pėlqimin e tė gjithė ortakėve dhe me dėshirėn e tyre”.

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:32
AZHIOTAZHI (EL MUDARABE)




Ē'ėshtė azhiotazhi.

Azhiotazhi (el mudarabe) ėshtė marrė nga udhėtimi nėpėr tokė, qė do tė thotė udhėtim me qėllim tregtie.

Allahu i Lartėsuar thotė:

"…Dhe tė tjerė udhėtojnė nėpėr tokė duke kėrkuar begatitė e Allahut…"87


Nė arabisht quhet Kirad (ndarje, shkėputje), sepse i zoti i pasurisė ndan njė pjesė tė pasurisė sė tij pėr ta futur nė tregti, si dhe njė pjesė tė fitimit me ortakun qė bėri tregti me pasurinė e tij.

Me azhiotazhin kėtu ėshtė pėr qėllim: "Marrėveshja ndėrmjet dy palėve pėr tė paguar njėra palė shumėn qė duhet pėr aktivitetin e caktuar palės tjetėr, e cila do t'i punojė ato nė atė aktivitet dhe fitimin do ta ndajnė sipas asaj qė bien nė njė mendje qė nė fillim (njėra palė ka tė hollat kurse tjetra pėrvojėn dhe mundimin)"

87. Muzemil:2

Gjykimi pėr azhiotazhin.

Ibėn Mundhir (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė nė librin tij "el Mexhmu'", f.124:

"Dijetarėt janė bashkuar nė mendimin se azhiotazhi me ar e argjend (tė holla, para) ėshtė i lejuar. Janė bashkuar, gjithashtu, edhe nė fjalėn se punėtori ka tė drejtė t'i vendosė kusht financuesit pėr tė marrė njė tė tretėn e fitimit, gjysmėn e tij ose aq sa bien nė njė mendje qė nė fillim tė marrėveshjes, me kusht qė tė jetė e ditur nga tė dyja palėt qė nė fillim."


Edhe shokėt e tė tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) kanė punuar me azhiotazh.

Zejd ibėn Eslem transmeton nga babai i tij se ka thėnė: Abdullahi dhe Ubejdilahi, dy bijtė e Umer bin Hatabit (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!), dolėn me njė ushtri pėr nė Irak. Kur mbėrritėn, kaluan nga Ebu Musa el Eshari i cili ishte kryetar i Basras. Ai u uroi mirėseardhjen dhe pastaj u tha: “Nėse do tė mund tė bėja diēka pėr ju, do ta bėja. Ah, po, kėtu kam prej pasurisė sė Allahut (tė hollat e zekatit tė banorėve tė Basras), tė cilėn desha t'ia dėrgoj prijėsit tė besimtarėve. Unė po ua jap juve qė tė bleni prej mallit tė Irakut dhe pastaj ta shisni nė Medine. Pasi ta shisni mallin, jepini origjinėn e tė hollave prijėsit tė besimtarėve, ndėrsa fitimin e keni ju tė dy”. Ata thanė: “Do ta donim njė gjė tė tillė. Ashtu bėri dhe i shkroi Umer bin Hatabit (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) qė tė marrė tė hollat (e zekatit) prej tyre. Pasi erdhėn nė Medine dhe fituan prej tregtisė, shkuan tek Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) pėr tė paguar lekėt e zekatit qė u dha Ebu Musa.

-A i dha tė gjithė ushtrisė kėshtu si juve? – pyeti Umeri.

-Jo.

-Domethėnė ju dha meqė jeni bijtė e prijėsit tė besimtarėve! Dorėzojeni pasurinė e zekatit bashkė me fitimin!

Abdullahi nuk foli, kurse Ubejdilahi tha: “Nuk duhet ta bėsh kėtė, o prijėsi i besimtarėve, sepse nėse kjo pasuri do tė ishte pakėsuar nė tregti apo do tė kishte humbur e gjitha, atėherė ne do ta kompensonim atė!

-Dorėzojeni! – tha Umeri.

Abdullahi pėrsėri heshti, kurse Ubejdilahi tha tė njėjtėn gjė.

Atėherė dikush prej tė pranishmėve tek Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tha:

-O prijėsi i besimtarėve! Pėrse nuk e llogarit si azhiotazh?

-Si tė tillė po e llogaris. Atėherė Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) mori origjinėn e pasurisė (tė hollat e zekatit) dhe gjysmėn e tė gjithė fitimit (pėr t'i vėnė nė arkėn e pasurisė sė muslimanėve) ndėrsa Abdullahi me Ubejdilahin, dy bijtė e Umer bin Hatabit, morėn gjysmėn tjetėr tė fitimit."88



Besnikėria e punėtorit.

Azhiotazhi ėshtė i lejuar nė ēdo formė, qoftė i kufizuar (nga i pasuri, si p.sh. tė thotė qė bėj kėtė lloj tregtie apo mos e ngarko mallin nė anije etj.) apo i pakufizuar (si p.sh.: tė thotė qė bėj ēdo lloj tregtie qė do) dhe punėtori nuk kompenson asgjė vetėm nė rast se e prish diēka me dashje apo duke bėrė diēka qė ia ka ndaluar i zoti i pasurisė.

Ibėn Mundhiri thotė: “Dijetarėt janė bashkuar nė mendimin se nėse i zoti i pasurisė e ndalon punėtorin tė shesė mall pa lekė nė dorė dhe ai shet, atėherė punėtori duhet ta kompesojė atė (nėse nuk ia kthejnė borxhin)”.



Hakim ibėn Hizami (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!), shok i tė Dėrguarit tė Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) kur i jepte dikujt pasuri me qėllim azhiotazhi, i vendoste kusht qė mos ta fuste atė para nė mėlēi tė njoma (ushqime qė prishen), mos tė kalonte me tė detin dhe mos tė kalonte nėpėr barqet e luginave. Nėse bėn ndonjė prej kėtyre, atėherė do tė kompesosh mallin tim."89

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:32
PARAPAGIMI




Ē'ėshtė parapagimi (es selem).

Es Selem ėshtė shitja e diēkaje tė pėrshkruar e tė pėrcaktuar, e cila nuk ėshtė present, por qė pritet tė vijė duke paguar ēmimin para dorėzimit tė mallit.



Gjykimi pėr tė:


Allahu i Lartėsuar thotė:

88.Malik, Bejhaki (sahih).
89.Darakutni, Bejhaki (sahih).
"O ju qė keni besuar! Kur tė lidheni pėr njė borxh pėr njė kohė tė caktuar, shkruajeni atė!"90

Ibėn Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: "Betohem se parapagimin e siguruar pėr nė njė kohė tė caktuar, Allahu e ka bėrė tė lejuar nė Librin e Tij. Pastaj lexoi ajetin e mėsipėrm."91

Gjithashtu, ibėn Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė:

"Kur i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) erdhi nė Medine, ata shisnin hurmat me paradhėnie dy apo tre vjet para. Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tha:

"Kush parapaguan pėr diēka, atėherė tė jetė pesha e caktuar, masa e caktuar dhe koha e caktuar!"92



Parapagimi atij qė nuk e posedon bazėn e mallit (farėn).

Nuk ėshtė kusht nė es selem qė i parapaguari pėr njė mall tė caktuar ta posedojė atė nė ēast.


Muhamed ibėn ebi Muxhahid thotė: “Mė dėrgoi Abdullah ibėn Shidad dhe Ebu Burde tek Abdullah ibėn ebi Auf (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) dhe mė thanė: “Pyete atė nėse parapaguanin shokėt e tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) nė kohėn e tij pėr grurin? Abdullahi tha: "Parapaguanim fise tė Shamit pėr grur, elb dhe vaj, pėr sasi tė caktuar dhe kohė tė caktuar." I thashė: “A i paguanit vetėm atij qė e kishte farėn?” Tha: “Nuk pyesnim fare pėr kėtė gjė. Pastaj mė dėrguan te Abdurrahman ibėn Ebza dhe pasi e pyeta mė tha: "Shokėt e tė tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) parapaguanin nė kohėn e tij dhe nuk i pyesnim nėse kishin farė apo jo."93

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:33
BORXHI




Dobia e borxhit.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush i heq muslimanit njė ankth e brengė nė kėtė botė, atij Allahu do t'i heqė njė nga ankthet e Ditės sė Gjykimit; kush ia lehtėson atij qė ėshtė ngusht (duke ia falur borxhin ose duke ia larė atė, apo duke ia

91.Bekare:282.
92.Hakimi, Bejhaki (sahih).
93.Mutefekun alejhi.
94.Buhariu, Ebu Daudi, Nesai, ibėn Maxheh.
shtyrė afatin), Allahu do t'ja lehtėsojė atij nė dynja dhe ahiret. Allahu ėshtė nė ndihmėn e robit tė Tij derisa ai tė jetė nė ndihmėn e vėllait tė tij."94.


Ibėn Mesudi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Ēdo musliman qė i jep borxh vėllait tė tij dy herė, i shkruhet sikur ka dhėnė sadaka sa vlera e njėrės herė."95



Shtrėngimi nė borxh.

Theubani, shėrbėtori i tė Dėrguarit tė Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Atij qė i ndahet shpirti nga trupi dhe ėshtė i pastėr nga tre gjėra, do tė hyjė nė xhenet: nga mendjemadhėsia, fshehja e plaēkės sė luftės, dhe borxhi."96


Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Shpirti i besimtarit qėndron i lidhur me borxhin e tij, deri sa t'i shlyhet."97

Ibėn Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush vdes duke pasur borxh njė dinar apo njė dirhem, do t'i shlyhet nga punėt e tij tė mira. Nuk do tė ketė atje as dinar, as dirhem."98

Transmeton Ebu Katade (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) u ngrit dhe foli. U pėrmendi atyre se xhihadi nė Rrugėn e Allahut dhe besimi nė Allahun, janė punėt mė tė mira. Njė burrė u ngrit dhe tha: “O i Dėrguari i Allahut! Nėse unė vritem nė Rrugėn e Allahut, a mė fshihen gjynahet? I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i tha atij: "Po, nėse ti vritesh nė Rrugėn e Allahut, duke duruar dhe kėrkuar shpėrblimin e Allahut, nė ballė dhe jo nė shpinė (nuk ke qenė duke dezertuar dhe kthyer shpinėn armikut)." Pastaj tha i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!): “Si the?” Tha: “Thashė se nėse

95.Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud (sahih).
96.Ibėn Maxheh (hasen).
97.Ibėn Maxheh, Tirmidhi (sahih).
98.Tirmidhi (sahih).
99.Ibėn Maxheh (sahih).
vritem nė Rrugėn e Allahut, a mė fshihen gjynahet?” I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tha: "Po, nėse vritesh nė Rrugė tė Allahut duke qenė se ke duruar dhe ke kėrkuar shpėrblimin nga Allahu, nė ballė dhe jo nė shpinė, pėrveē borxhit (d.m.th. borxhi nuk tė falet). Xhibrili ma tha kėtė gjė (tani)."99



Ai qė merr tė hollat e njerėzve duke pasur pėr qėllim t'i kthejė ato apo t'i prishė.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Ai qė merr tė hollat e njerėzve dhe ka pėr qėllim qė t'i kthejė ato, Allahu ia shleftė ato (e ndihmoftė nė kthimin e borxhit). Ai qė i merr duke pasur pėr qėllim shpėrdorimin e tyre, Allahu e shpėrdoroftė atė!"100

Shuajb ibėn Amėr thotė: “Na ka treguar Suhejb el Hajėr se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Ai burrė qė merr njė borxh dhe ka pėr qėllim qė mos ta kthejė atė, do ta takojė Allahun duke qenė hajdut."101



Urdhėri pėr shlyerjen e borxhit.


Allahu i Lartėsuar thotė:

"Sigurisht qė, Allahu ju urdhėron t'ua ktheni prapė atyre qė u takojnė gjėrat e dhėna juve amanet pėr ruajtje nė besim dhe qė kur tė gjykoni mes njerėzve, tė gjykoni me drejtėsi. Vėrtet sa i shkėlqyer ėshtė mėsimi qė Allahu jua jep juve! Vėrtet Allahu ėshtė gjithnjė Gjithėdėgjues, Gjithėshikues."102



Mirėsjellja nė kėrkimin e kthimit tė borxhit.

Ibėn Umeri dhe Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur me tė dy ata!) transmetojnė se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush kėrkon njė tė drejtė tė tij (borxhin), ta kėrkojė atė me butėsi…"103

99.Muslim, Tirmidhi, Nesai (sahih).
100.Buhariu.
101.Ibėn Maxheh (hasen sahih).
102.Nisa:58.
103.Ibėn Maxheh (sahih).

Shtyrja e afatit tė personit qė ndodhet ekonomikisht keq

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Nė qoftė se borxhliu ėshtė nė vėshtirėsi, atėherė i lini kohė atij derisa t'i lehtėsohet mundėsia pėr t'i kthyer detyrimet, por nėse ju ia falni nė shenjė mirėsie, kjo ėshtė shumė mė mirė pėr ju, vetėm sikur ta dinit."104


Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Njė njeri gjithmonė u jepte borxh njerėzve dhe i thoshte shėrbyesit tė tij sa herė qė e ēonte pėr kėtė punė te njerėzit: "Nėse borxhliu ėshtė i varfėr, falja atij, qė kėshtu tė mund tė na falė Allahu neve." Kėshtu, kur ai shkoi tek Allahu (ndėrroi jetė), Allahu e fali atė."105


Ebu el Jusr (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush dėshiron qė Allahu ta fusė nė Hijen e Tij (nė Ditėn e Kiametit), atėherė le t'ia shtyjė afatin borxhliut i cili ėshtė ngushtė ose t'ia falė borxhin atij!"106



Mosshlyrja e borxhit nga ai qė ka mundėsi, ėshtė padrejtėsi.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Shtyrja e shlyerjes sė borxhit nga ai qė ka mundėsi, ėshtė padrejtėsi."107



Izolimi i atij qė ka mundėsi tė shlyejė borxhin dhe nuk e shlyen

Transmeton Amėr bin Sherijd nga babai i tij se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Shtyrja e shlyerjes sė borxhit nga ai qė ka mundėsi, e bėn tė lejuar hapjen e fjalės se ai ka bėrė padrejtėsi dhe dėnimin e tij me izolim e kėrcėnim."108



Ēdo borxh qė sjell fitim ėshtė kamatė.

Ebu Burdeh thotė: “Shkova nė Medine dhe takova Abdullah bin Selam. Ai mė tha: “Eja me mua nė shtėpinė time qė tė tė jap tė pish me kupėn nė tė cilėn ka pirė i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!)

104.Bekare:280.
105.Buhariu.
106.Ibėn Maxheh (sahih).
107.Mutefekun alejhi.
108.Nesai, Ibėn Maxheh, Ebu Daud (hasen).

dhe tė sjellė bashkė me tė njė sasi nė tė cilėn ka njė dhuratė. Ruaju asaj sasie dhe asaj qė ka nė tė!"109 dhe tė falesh nė njė xhami nė tė cilėn ai ėshtė falur”. Shkova me tė dhe mė dha tė pija dhe hurma pėr tė ngrėnė, pastaj u fala nė xhaminė e tij. Mė tha: “Ti je nė njė tokė, nė tė cilėn ėshtė shfaqur kamata. Prej llojeve tė kamatės ėshtė qė njėri prej jush tė marrė borxh pėr njė afat tė caktuar dhe kur tė vijė afati tė shlyejė borxhin

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:33
PENGU




Ē'ėshtė pengu.


Pengu nė kuptimin gjuhėsor ėshtė izolimi.

Allahu i Madhėruar thotė:

"Secili ėshtė peng pėr atė qė ai ka fituar."110


Nė kuptimin legjislativ, pengu ėshtė tė lėsh njė plaēkė (peng) tė lidhur me borxhin, nė mėnyrė qė borxhdhėnėsi tė marrė prej asaj plaēkeje tė drejtėn (hakun) e tij, nėse borxhliu nuk e shlyen dot borxhin.



Gjykimi pėr pengun.

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Dhe nėse jeni nė udhėtim dhe nuk mundeni tė gjeni dot shkrues (tė borxhit), atėherė merrni ose lini peng diēka!"111

109.Buhariu, Bejhakiu (sahih).
110.Mudethir:38.
111.Bekare:283.
Pėrkufizimi i lėnies sė pengut me udhėtimin nė kėtė ajet ėshtė pėrmendur se nė udhėtim ndodh mė shpesh kjo gjė, por kjo nuk do tė thotė qė nė raste normale dhe joudhėtimi, kjo gjė (pengu) tė jetė e ndaluar, sepse hadithet e tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tregojnė lejueshmėrinė e saj.


Tregon Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) se:

"I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) bleu ca drith te njė ēifut, me qėllim qė t'ja paguajė nė njė afat tė caktuar dhe i la atij peng mburojėn e tij tė luftės."112



A lejohet pėrdorimi i pengut.

Nuk i lejohet atij qė e merr pengun ta pėrdorė dhe tė pėrfitojė prej tij, pėr arsyen qė thamė tek borxhi: ēdo borxh qė sjell fitim ėshtė kamatė.

Nė rast se pengu ėshtė kafshė ngarkese apo kafshė qė i merret qumėshti, atėherė i lejohet pengėmbajtėsit qė t'i hipė asaj apo ta mjelė atė, nėse ai i ushqen ato.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:


"Kafsha e ngarkesės mund tė pėrdoret pėr t'i hipur nėse ėshtė lėnė peng dhe nėse shpenzohet pėr tė. Qumėshti i kafshės mund tė pihet nėse ėshtė lėnė peng dhe nėse shpenzohet pėr tė. Ai qė i hipėn asaj apo i merr qumėshtin ka pėr detyrė ta ushqejė atė."113

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:34
TRANSFERIMI I PARAVE




Ē'ėshtė transferimi i parave.


Transferimi i parave ėshtė kalimi i borxhit prej dikujt tek dikush tjetėr.

Nėse dikush i ka marrė dikujt para borxh dhe atij i ka marrė borxh njė i tretė, e ky e transferon borxhin qė i ka dhėnė tė tretit tek i pari (d.m.th. qė borxhin qė i ka marrė kėtij ai i treti mos t'ia kthejė kėtij, por atij tė parit qė

112.Mutefekun alejhi.
113.Buhariu, Ebu Daudi, Tirmidhiu, ibėn Maxheh.
ky i ka marrė borxh), atėherė borxhdhėnėsi i parė ka pėr detyrė qė t'i drejtohet borxhliut tė tretė, nėse ai ka mundėsi ta shlyejė borxhin.


I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thotė:


"Shtyrja e kthimit tė borxhit nga ai qė ka mundėsi ėshtė padrejtėsi dhe nėse ndokush nga ju transferohet tek ndonjė qė ka mundėsi financiare, atėherė le tė transferohet!"114

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:34
DEPOZITIMI (AMANETI)




Ē'ėshtė depozitimi.

Depozitimi apo amaneti ėshtė lėnia e diēkaje pėr ta ruajtur tek dikush tjetėr.



Gjykimi pėr tė.

Nėse dikush i lė vėllait tė tij pėr tė ruajtur njė plaēkė (amanet), atėherė ėshtė e pėlqyeshme qė ai ta pranojė atė nėse ėshtė i sigurt te vetja se mund ta ruajė atė amanet. Shkaku i tė qėnurit e pėlqyeshme pranimi i amanetit, ėshtė duke u nisur nga rregulli i ndihmės sė njėri-tjetrin nė punė tė mira e tė devotshme.

Eshtė detyrė pėr mbajtėsin e amanetit qė t'ja kthejė atė tė zotit tė tij, kur ai ta kėrkojė atė.

Allahu i Lartėsuar thotė:

"Sigurisht qė Allahu ju urdhėron qė t'jua ktheni prapė atyre qė u takojnė gjėrat e dhėna juve amanet pėr ruajtje nė besim."115


I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thotė:

"Ktheja amanetin atij qė ta ka lėnė atė nė besim!"116



Kompensimi i amanetit nėse prishet nė dorėn e mbajtėsit.

Nuk kompenson gjė mbajtėsi i amanetit vetėm nė rast se nuk kujdeset ashtu siē duhet pėr tė.

Tregon Amėr bin Shuajb nga babai i tij, e ky nga gjyshi i tij se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

114.Ibėn Maxheh, Ahmed (sahih).
115.Nisa:58.
116.Tirmidhiu, Ebu Daudi (sahih).
"Atij qė i lihet njė amanet, nuk kompeson gjė nėse ai prishet tek ai."117

Tregon gjithashtu (Amri) se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nuk ka kompesim mbi atė qė i ėshtė besuar diēka."

Enes bin Malik (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se Umer bin Hatabi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) i ngarkoi atij qė tė kompensonte njė plaēkė qė u vodh dhe qė i ishte lėnė atij amanet."


Bejhakiu thotė: “Kjo ka ndodhur se ai nuk ėshtė kujdesur pėr tė ashtu siē duhet, kėshtu qė e kompensoi atė pėr shkak tė moskujdesit"119.

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:35
HUADHĖNIA




Ē'ėshtė huadhėnia.

Dijetarėt e fikhut thonė se huadhėnia ėshtė lejimi qė bėn i zoti i njė plaēke njė tjetri, pėr tė pėrdorur plaēkėn e tij pa paguar gjė kudrejt atij pėrdorimi.



Gjykimi pėr tė.

Tė japėsh hua ėshtė diēka e pėlqyer duke u nisur nga Fjala e Allahut tė Lartėsuar.

"Ndihmojeni njėri-tjetrin nė punė tė mira e tė devotshme!"120


I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thotė:

"Allahu ėshtė nė ndihmė tė robit, deri sa tė jetė ai nė ndihmė tė vėllait tė tij."121


Allahu i Lartėsuar ka folur ashpėr pėr ata qė nuk japin hua.

117.Ibėn Maxheh (hasen).
118.Darakutni, Bejhakiu (hasen).
119.Bejhakiu:vėll. VI, f.289.
120.Maide:2.
121.Tirmidhiu, Ibėn Maxheh (sahih).
"Mjerė pėr ata qė falen (pėr sy e faqe), tė cilėt janė tė pakujdesshėm pėr namazin e tyre. Ata tė cilėt bėjnė vepra tė mira vetėm pėr t'u dukur nė sy tė njerėzve dhe ata tė cilėt nuk japin as hua (fqinjit)."122



Urdhėri pėr kthimin e huasė.


Allahu i Lartėsuar thotė:

"Sigurisht qė, Allahu ju urdhėron qė t'jua ktheni prapė atyre qė u takojnė gjėrat e dhėna juve amanet pėr ruajtje nė besim."123



Kompensimi i saj nėse prishet.

Huamarrėsi ėshtė i besueshėm dhe nuk e kompenson huanė e prishur, vetėm nėse nuk kujdeset pėr tė ose i vė kusht huadhėnėsi qė nėse e prish plaēkėn, atėherė do ta kompensojė.

Tregon Safuan bin Jala se babai i tij ka thėnė: “Mė ka thėnė i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!):

"Kur tė tė vijnė tė dėrguarit e mi, jepu atyre tridhjetė mburoja (lufte) dhe tridhjetė deve."

Thashė: “O i Dėrguari i Allahut! A t'jua jap si hua tė garantuar apo pėr tė mė kthyer tė njėjtėn plaēkė? Tha: "Pėr tė tė kthyer tė njėjtėn plaēkė."124


Thotė Emir es Saneani nė librin "Subulus Selam": vėll. lll. f.69

"Huaja e garantuar ėshtė ajo e cila kompensohet me vlerėn e saj nėse prishet, ndėrsa huaja e cila duhet kthyer po e njėjta, ėshtė ajo qė nuk kompensohet me vlerė. Dhe hadithi ėshtė argument pėr moskompensimin e huasė, vetėm nė rast kushtėzimi."


122.Maun:4 - 7.
123.Nisa:58.
124.Ebu Daud (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:35
GJĖJA E GJETUR




Ē'ėshtė gjėja e gjetur.

E gjetura ėshtė ēdo lloj pasurie qė respektohet nga sheriati (qė ėshtė e lejuar), e cila gjendet e humbur dhe nuk i dihet pronari.



Detyra e atij qė gjen diēka tė humbur.

Kush gjen tė holla qė i kanė humbur dikujt, ka pėr detyrė tė mėsojė llojin dhe sasinė e tyre, pastaj tė marrė njė besimtar tė drejtė pėr tė dėshmuar dhe t’i ruajė ato si dhe tė pyesė se kujt i kanė humbur pėr njė vit rresht. Nėse dikush vjen dhe pasi e provon pėr shenjat dhe vėrteton se janė tė atij, atėherė ia dorėzon ato tė zotit, qoftė edhe pas njė viti, nė tė kundėrt, nėse nuk i del i zoti, atėherė i lejohet t'i pėrdorė ato pėr vete.


Suejd bin Gafle thotė: “Takova Ubej bin Keab dhe mė tha: “Gjeta njė qese me njėqind dinarė nė tė dhe shkova tė pyesja tė Dėrguarin (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) se ē'tė bėja me to? Ai tha: "Pyet pėr tė njė vit rresht!"

Pyeta njė vit dhe nuk e gjeta tė zotin e saj, pastaj shkova tek i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe ai mė tha: "Pyet pėr tė edhe njė vit tjetėr!"

Pyeta edhe njė vit tjetėr, por pėrsėri nuk e gjeta pronarin e saj, kėshtu qė, shkova te i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) pėr tė tretėn herė dhe ai mė tha: "Ruaje qesen e tyre (copėn ku ishin futur), numėroji tė hollat dhe pėrdori ato pėr vete. Nėse vjen i zoti i tyre ktheja ato e nė tė kundėrt shpenzoi pėr vete!"

Atėherė i shpenzova ato pėr vete, thotė Ubej.

Mė pas e takova Ubejin nė Meke dhe mė tha: "Nuk e di nėse duhet pyetur tre vjet rresht apo vetėm njė vit!"125


Ijad bin Himari transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush gjen diēka tė humbur, le tė marrė tė dėshmojė njė apo dy dėshmitarė dhe mos tė ndėrrojė as mos tė fshehė diēka prej saj. Nėse vjen i zoti i saj, atėherė ka tė drejtė ta marrė atė e nėse jo, atėherė ajo ėshtė pasuria e Allahut, tė cilėn ia jep kujt tė dojė (d.m.th. ta shfrytėzojė ai qė e gjen)".126

125.Mutefekun alejhi.
126.Ibėn Maxheh, Ebu Daud (sahih).

Delet dhe devetė e humbura.



Kush gjen njė dele tė humbur, duhet ta marrė dhe tė pyesė pėr tė zotin e saj. Nėse e gjen, ia kthen atij e nėse nuk e gjen, bėhet pronė e tij.

Ndėrsa ai qė gjen njė deve tė humbur, nuk lejohet qė ta marrė, sepse nuk ėshtė frikė se atė mund ta hajė ndonjė kafshė.

Zejd bin Halid el Xhuheni (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: “Erdhi njė beduin tek i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe e pyeti pėr gjėnė e gjetur. Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tha:

"Pyet pėr tė zotin e saj njė vit rresht; pyet nėse ndokush e njeh qesen dhe rripin e tyre. Nėse vjen i zoti i tyre, ia kthen ato atij dhe nė tė kundėrt i pėrdor pėr vete."

- O i Dėrguari i Allahut! Po me delen e gjetur ē'tė bėj? – pyeti beduini.

Tha (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!): “Ajo ėshtė e jotja, ose e vėllait tėnd, ose e ujkut.” - Po me devenė e humbur? – pyeti pėrsėri beduini.

Atėherė ndryshoi fytyra e tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe tha:

"Ē'tė duhet ty me tė! Ajo e ka me vete ushqimin dhe ujin e saj, pastaj mund tė shkojė te uji dhe mund tė hajė prej pemėve (pa pasur frikė se mund ta hajė ujku apo ndonjė kafshė tjetėr)."127



Gjetja e gjėrave qė hahen dhe atyre pa vlerė tė konsiderueshme.

Kush gjen nė rrugė diēka qė hahet, i lejohet atij qė ta hajė. Kush gjen diēka pa vlerė tė konsiderueshme, i lejohet ta pėrvetėsojė atė.

Tregon Enesi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) kaloi pranė njė kokrre hurme tė rėnė nė tokė dhe tha:

"Nėse nuk do tė kisha frikė se mund tė jetė prej sadakasė, do ta haja."128



Gjėja e gjetur nė Harem (nė territorin e Kabes).

Nuk lejohet marrja e gjėsė sė humbur nė Harem, vetėm nė rast se pyet pėr tė zotin e saj pėrgjithmonė dhe nuk lejohet shpenzimi i saj pas njė viti, siē ėshtė pėr tė gjeturat nė vend tjetėr.

Ibėn Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Allahu i Lartėsuar e ka bėrė tė ndaluar (tė shenjtė) Mekėn dhe ajo nuk ėshtė lejuar pėr asnjė para meje dhe nuk do tė bėhet e lejuar pėr asnjė pas meje, ndėrsa mua mė ėshtė lejuar vetėm nė njė orė tė njė dite. Nuk lejohet nė tė prerja (lufta), thyerja e pemėve, trembja e

127.Mutefekun alejhi.
128.Mutefekun alejhi.

gjahut (kafshėve) dhe nuk merret gjėja e humbur nė tė, vetėm pėr atė qė pyet pėr tė zotin e saj."129

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:35
FĖMIJA I GJETUR




Fėmija i gjetur, ėshtė ai fėmijė i vogėl qė ka humbur rrugėn apo qė nuk i njihen prindėrit.



Gjykimi pėr tė.

Marrja e tij ėshtė farz kifaje (obligim kolektiv), duke u bazuar nė Fjalėn e Allahut tė Lartėsuar:

"Ndihmojeni njėri-tjetrin nė punė tė mira e tė devotshme!"130



Feja e tij, liria dhe shpenzimi pėr tė.

Nėse gjendet njė foshnje (i hedhur) nė njė vend musliman, atėherė ai ėshtė musliman dhe kudo qė tė gjendet, ai konsiderohet si njė i lirė (qė nuk ėshtė rob), sepse liria ėshtė origjina tek njerėzit. Nėse bashkė me tė gjendet ndonjė pasuri, atėherė ajo shpenzohet pėr tė e nėse nuk gjendet gjė, shpenzimet e tij i takojnė bankės sė shtetit.


Sunejn bin Xhemijleh (njė burrė prej fisit beni selim) thotė:

“Mė gjetėn tė humbur dhe mė dėrguan te Umer bin Hatabi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!). Ai qė mė gjeti i tha: “O prijės i besimtarėve! Ky ėshtė njeri i mirė.”

Umeri tha: “A ėshtė e vėrtetė kjo?” Tha: “Po.” Atėherė Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tha:

129.Buhariu.
130.Maide:2.
Merre atė dhe dije se ai ėshtė njeri i lirė, ti je kujdestari i tij dhe mbi ne janė shpenzimet e tij (mbi pasurinė e shtetit)."131



Trashėgimia e fėmijės sė gjetur.

Nėse fėmija i gjetur vdes dhe lė pasuri, por nuk lė pas ndonjė trashėgimtar, atėherė trashėgimia e tij i kalon bankės sė shtetit. Po ashtu edhe ed dijetu (kompensimi i tij), nėse e vrasin, i takon bankės sė shtetit.



Pohimi i prejardhjes sė tij.

Nėse dikush pohon se i gjeturi ėshtė fėmija e tij, qoftė pohuesi burrė apo grua, atėherė ai i takon atij, nė rast se tė qenurit prind i tij ėshtė diēka e mundshme.

Nėse pohojnė dy apo mė shumė njerėz, atėherė ai i takon atij qė sjell fakte. E nėse asnjėri prej tyre nuk ka fakte, atėherė kjo gjė i lihet nė dorė specialistit qė i njeh prejardhjet sipas shėmbėlltyrės sė njerėzve dhe pastaj fėmija i takon atij pėr tė cilin gjykon specialisti.

Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) thotė: "Hyri tek unė i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i gėzuar dhe me fytyrė tė qeshur dhe tha:

"A e di qė Muxhzir el Madlexhi vėshtroi pak mė parė te Zejdi dhe Usameja, tė cilėt kishin mbuluar kokat dhe kėmbėt i kishin tė zbuluara dhe tha: “Kėto kėmbė janė prej njėra-tjetrės."132


Nėse njohėsi i kėtyre gjėrave thotė se ai fėmijė ėshtė i dy vetėve, atėherė i takon tė dyve.

Transmeton Sulejman bin Jesar nga Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) se nė kohėn e hilafetit tė tij njė grua shkoi me dy vetė nė tė njėjtin muaj nė kohėn e pastėrtisė sė saj (pas zakoneve). Specialisti tha: “Ata qė tė dy kanė pjesė nė tė”. Atėherė Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) e hodhi atė fėmijė mbi tė dy ata."133


131.Malik, Bejhaki (sahih).
132.Mutefekun alejhi.
133.Bejhakiu (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:36
DHURATA

Ē'ėshtė dhurata.

Dhurata ėshtė falja e njė plaēke dikujt tjetėr pa pagesė dhe duke qenė dhuruesi gjallė.



Nxitja nė tė.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Dhuroni qė tė duheni!"134



Pranimi i dhuratės edhe nėse ėshtė pak.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nėse do tė mė ftonin pėr tė ngrėnė shpatullėn135 e njė kafshe apo kyēin e kėmbės sė saj, do t'i pėrgjigjesha ftesės dhe nėse do tė mė dhuronin njė shpatull apo njė kyē tė kėmbės sė kafshės, do ta pranoja dhuratėn."136



Dhurata qė nuk refuzohet.

Azra bin Thabit el Ensari thotė: “Mė ka treguar Themameh bin Abdullah, pasi hyra te ai dhe mė dha tė hidhja parfum, se Enesi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) nuk e refuzonte parfumin dhe thoshte se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) nuk e kthente parfumin mbrapsht."137

Ibėn Umeri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Tre gjėra nuk refuzohen: jastėkėt mbėshtetės, gjalpi dhe kosi."138



Kush ka mė shumė tė drejtė pėr t'i dhuruar atij.

Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) tregon se i ka thėnė tė Dėrguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!): “Unė kam dy komshije, cilės prej atyre t'i bėj njė dhuratė?” Tha: "Asaj qė e ka derėn e shtėpisė mė afėr derės tėnde."139

134.Bejhakiu (hasen).
135.Shpatulla e kafshės ka qenė pjesa mė e preferuar e mishit tė kafshės te i Dėrguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!), ndėrsa kyēi i kėmbės ėshtė diēka pa vlerė qė nuk ka mish. I ka pėrmendur kėto tė dyja pėr tė thėnė qė do i pėrgjigjej ftesės dhe do e pranonte dhuratėn njėlloj, nėse ishte diēka e preferuar apo diēka pa ndonjė vlerė tė konsiderueshme.
136.Buhariu.
137.Buhariu, Tirmidhiu.
138.Tirmidhiu (hasen).
139.Buhariu, Ebu Daudi.

Ndalimi nga bėrja dallim mes fėmijėve nė dhuratė.

Neuman bin Beshir thotė: “Babai im mė dhuroi njė pjesė tė pasurisė sė tij dhe nėna ime Amrah bintu Rauaha i tha: “Nuk jam dakord me kėtė gjė pa folur me tė Dėrguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!). Atėherė ai shkoi te i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe ai i tha atij:

"A e bėrė kėtė gjė me tė gjithė fėmijėt e tu?"

Tha: “Jo”.

"Kini frikė Allahun dhe mbani drejtėsi mes fėmijėve tuaj!"

U kthye babai im dhe e ktheu mbrapsht atė qė mė dhuroi.

Nė njė transmitim tjetėr thuhet se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) i tha atij: "Atėherė nuk dėshmoj pėr kėtė, sepse unė nuk bėhem dėshmitar pėr padrejtėsi."

Ndėrsa nė njė transmetim tė tretė thuhet:

"A dėshiron qė tė tė binden tė gjithė njėlloj?”

Tha: “Po”.

"Atėherė mos e bėj atė gjė!"140



Nuk lejohet qė ndonjė tė kėrkojė e tė blejė atė qė dhuroi.

Ibėn Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nuk na shkon pėr shtat shembulli i keq; ai qė kthehet te dhurata e tij, ėshtė si qeni qė kthehet te e vjella e tij."141


Zejd bin Eslem tregon se i ati i tij ka dėgjuar Umer bin Hatabin (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tė thotė: “Dhashė njė kal pėr nė Rrugė tė Allahut dhe atij qė ja dhashė i humbi. Atėherė doja ta bleja prej atij qė e kishte gjetur, duke menduar se do tė ma shesė lirė dhe pėr kėtė pyeta tė Dėrguarin (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) e ai mė tha:

"Mos e ble atė edhe sikur ta japė me njė dirhem tė vetėm, sepse ai qė kthehet te lėmosha e tij ėshtė si qeni qė kthehet tek e vjella e tij."142



Nga kjo pėrjashtohet prindi qė i jep diēka fėmijės sė tij.

Ibėn Umeri dhe Ibėn Abasi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė dy ata!) tregojnė se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nuk i lejohet askujt qė jep ndonjė dhuratė, tė kthehet tek ajo, pėrveē prindit nė atė qė i jep fėmijės sė tij."143

140.Mutefekun alejhi.
141.Mutefekun alejhi.
142.Mutefekun alejhi.
143.Ebu Daud, Tirmidhi, Nesai (sahih).

Por nėse ai tė cilit i bėhet dhurata, e kthen atė mbrapsht, atėherė nuk ka asgjė qė dhuruesi ta marrė.

Aishja (Allahu qoftė i kėnaqur prej saj!) tregon se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) u fal, ndėrkohė qė kishte veshur njė rrobe tė lėmuar me shėnime nė tė. Gjatė faljes i tėrhoqėn vėmendjen shenjat e saj dhe pasi mbaroi faljen tha:

"Kthejani kėtė kėmishė Ebu Xhehmit dhe mė sillni njė tjetėr tė ashpėr, sepse pak mė parė ajo ma tėrhoqi vėmendjen nė namaz."144



Gjykimi pėr atė qė bėn njė dhuratė dhe mė pas e trashėgon atė.

Abdullah bin Burejdeh thotė se babai i tij ka thėnė: “Njė grua erdhi tek i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe tha: “O i Dėrguari i Allahut! Unė i dhashė si dhuratė nėnės sime njė robėreshė dhe ajo tani vdiq. I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tha: "Allahu ty tė shkroi shpėrblim dhe ta ktheu trashėgiminė."145



Dhurata qė marrin nėnpunėsit ėshtė diēka e pamerituar.

Ebu Hamid es Saidi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: “I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ngarkoi pėr mbledhjen e zekatit njė burrė nga fisit Ezd, tė cilin e quanin Ibnu Letbijeh. Kur u kthye nga puna tha: “Kjo ėshtė e juaja, kurse kjo m'u dhurua mua. I dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) hipi nė minber dhe pasi falenderoi Allahun tha:

"Si ėshtė puna me punėtorin tė cilin e ngarkojmė me njė punė dhe ai vjen e thotė: “kjo ėshtė e jotja e kjo ėshtė e imja?”. A nuk ulet nė shtėpinė e tė jatit e tė ėmės sė tij dhe tė shohė nėse do t'i dhurohet gjė apo jo? Betohem nė Atė qė ka nė Dorė shpirtin tim! Nuk merr ndonjė gjė prej saj, vetėm se do t'i ngarkohet mbi qafė nė Ditėn e Kiametit…"

Pastaj ngriti duart deri sa pamė tė bardhėn e sqetullave tė tij dhe tha tri herė: "A nuk e pėrcolla lajmin!".146


144.Mutefekun alejhi.
145.Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud.
146.Mutefekun alejhi.

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:37
MARRJA E DIĒKAJE ME FORCĖ




Kjo ėshtė marrja e diēkaje nga dikush, e cila i pėrket dikujt tjetėr, me pa tė drejtė.



Gjykimi pėr tė.


Kjo gjė ėshtė padrejtėsi dhe padrejtėsia ėshtė errėsirė e madhe nė Ditėn e Kiametit. Allahu i Lartėsuar thotė:

"Mos mendoni se Allahu ėshtė i paditur e i pavėmendshėm pėr atė qė bėjnė tė padrejtėt, por Ai u jep atyre kohė deri nė njė Ditė kur sytė do tė zgurdullohen prej tmerrit. Atė Ditė ata do tė vrapojnė me qafė tė ngritur dhe sytė do t'i ngelin nga qielli, ndėrsa zemrat e tyre janė bosh dhe nuk mendojnė nga hutimi e paniku."147


"Mos hani nga pasuria e njėri-tjetrit padrejtėsisht (me ēdo lloj rruge tė paligjshme)!"148


I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) nė fjalimin (hutben) e lamtumirės ka thėnė:

"Gjaku juaj, pasuria juaj dhe nderi juaj, ėshtė i ndaluar pėr ju mes njėri-tjetrit, siē ėshtė e ndaluar kjo ditė e sotme e shenjtė, nė kėtė muaj tė shenjtė dhe nė kėtė vend tė shenjtė."149


Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Nuk ėshtė besimtar ai qė bėn imoralitet kur e bėn atė punė. Nuk ėshtė besimtar ai qė pi alkool kur e pi atė. Nuk ėshtė besimtar ai qė vjedh kur vjedh dhe nuk ėshtė besimtar ai qė merr diēka me dhunė dhe njerėzit ngrenė kokėn nga ai pėr ta parė."150

147.Ibrahim:42-43.
148.Bekare:188.
149.Sahihul Xhamiu i Albanit (Allahu e mėshiroftė!)
150.Mutefekun alejhi.

Ndalimi nga pėrfitimi prej tė marrurės me dhunė.

Pėr atė qė merr diēka me forcė ėshtė e ndaluar qė ta shfrytėzojė atė, ndėrkohė e ka pėr detyrė kthimin e saj.

I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Askush prej jush mos tė marrė plaēkėn e vėllait tė tij as duke luajtur, as me seriozitet. Ai qė merr shkopin e vėllait tė tij, le t'ia kthejė atij!"151

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush i ka bėrė padejtėsi vėllait tė tij (musliman) nė nder apo diēka tjetėr, le tė kėrkojė prej tij qė t'ia bėjė hallall (t'ja falė) sot, para se mos tė ketė dinar e as dirhem. Nėse ai ka punė tė mira, do tė merret prej tij aq sa tė kompensohet padrejtėsia e tij; nėse nuk ka punė tė mira, do tė merret prej tė kėqiave tė atij tjetrit dhe do tė hidhen mbi tė."152



Kush vritet duke ruajtur pasurinė e tij, ėshtė dėshmor.

Ėshtė e lejuar qė muslimani tė mbrojė veten dhe pasurinė e tij, nėse ndokush ka pėr qėllim vrasjen apo marrjen e pasurisė sė tij.

Ebu Hurejra (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė njė burrė erdhi te i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) dhe i tha: -O i Dėrguari i Allahut! Ēfarė tė bėj nėse njė njeri vjen pėr tė marrė pasurinė time? Ai tha:

-Mos ia jep pasurinė tėnde atij! Tha:

-Po sikur tė mė sulmojė?

-Atėherė sulmoje edhe ti!

- Po nėse mė vret?

-Atėherė ti je dėshmor.

-Po nėse e vras unė atė?

-Atėherė ai ėshtė nė zjarr."153



Rrėmbimi i tokės.

Seid bin Zejd (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė se ka dėgjuar tė Dėrguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) tė thotė:

"Kush merr padrejtėsisht njė copė tokė (nga vėllai i tij), do t'i vihet nė qafė (Ditėn e Kiametit) prej shtatė tokave."154

151.Ebu Daud, Tirmidhi (hasen).
152.Buhariu, Tirmidhiu (sahih).
153.Muslim, Nesai (sahih).1
Transmeton Salimi nga babai i tij se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush merr njė copė tokė pa tė drejtė, do tė fundoset deri nė shtatė toka nė Ditėn e Kiametit."155


Kush rrėmben njė pjesė toke, e mbjell apo ndėrton mbi tė, urdhėrohet qė t'i shkulė tė mbjellat dhe ta prishė ndėrtesėn, sepse i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thotė:

"Nuk ka asnjė tė drejtė pėr atė qė rrėmben padrejtėsisht."156


Nėse ai e ka mbjellė, atėherė i jepen shpenzimet dhe tė mbjellat i kalojnė pronarit tė tokės.

Rafi bin Hadixh (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:


"Kush mbjell nė tokėn e dikujt tjetėr pa lejen e tij, atėherė atij nuk i takon asgjė nga tė mbjellat dhe i jepen ato qė ka shpenzuar."157

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:37
ESH SHUFAH



Ē'ėshtė esh shufah.

Nė kuptimin gjuhėsor shufah ėshtė ēiftėzimi, ndėrsa nė kuptimin legjislativ ajo ėshtė: kalimi i pjesės sė ortakut ose komshiut te ortaku, ose komshiu tjetėr, ndėrkohė qė kishte kaluar tek njė i tretė qė nuk ka qenė komshi i tė parėve, duke i paguar komshiut qė shet pjesėn e vet shumėn qė ka kėrkuar prej atij tė tretit.



Gjėrat nė tė cilat pranohet shufah.

Xhabir bin Abdullah (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: "I Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka gjykuar me shufah nė ēdo gjė qė nuk ėshtė ndarė, por nėse vihen kufijtė dhe ndahen rrugėt, atėherė nuk ka shufah."158

155.Mutefekun alejhi.
156.Buhariu (sahih).
157.Tirmidhiu, Bejhakiu (sahih).
158.Tirmidhiu, Ibėn Maxheh (sahih).
Kėshtu, nėse dikush ka ortak (komshi) nė njė pjesė toke, apo nė ndonjė mur, shtėpi e tjera si kėto, nuk duhet ta shesė pjesėn e tij para se t'ia paraqesė komshiut tė tij; nėse e shet para se t'ia paraqesė atij, ai ka tė drejtė qė ta prishė aktin e parė dhe ta blejė vetė atė pjesė.

Xhabiri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Kush ka njė pemė hurme apo njė copė toke, mos ta shesė atė para se t'ia paraqesė komshiut tė tij!"159


Ebu Rafi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Komshiu mė i afėrt, ka tė drejtė mė shumė pėr tė blerė shtėpinė e komshiut tė tij."160



Shufah e komshinjėve qė kanė diēka tė pėrbashkėt.

Nėse dy komshinj kanė njė rrugė apo diēka tjetėr tė pėrbashkėt nė mes tyre, nuk i lejohet asnjėrit prej tyre qė tė shesė pjesėn e tij pa marrė leje nga komshiu i tij. Nėse ai e shet pa lejen e tij, atėherė ai ka tė drejtė qė ta prishė aktin e parė dhe ta blejė vetė atė.


Xhabiri (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) transmeton se i Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Komshiu ka mė shumė tė drejtė nė pjesėn e komshiut tė tij, kėshtu qė duhet tė pritet edhe nėse nuk ėshtė pranishėm, kjo nėse rruga e atyre tė dyve ėshtė e pėrbashkėt."161


Ebu Rafi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) tregon se i Dėrguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka thėnė:

"Komshiu mė i afėrt, ka tė drejtė mė shumė pėr tė blerė shtėpinė e komshiut tė tij."162


159.Buhariu, Ebu Daudi, Ibėn Maxheh, Tirmidhiu.
160.Ibėn Maxheh, Nesai (sahih).
161.Ibėn Maxheh (sahih).
162.Ebu Daud, Tirmidhi, Ibėn Maxheh (sahih).
163.Ibėn Maxheh (sahih).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:37
AUTORIZIMI




Ē'ėshtė autorizimi (el Uekale).

Autorizimi (el Uekale) ėshtė tė ngarkosh dikė tjetėr nė vendin tėnd pėr ēdo gjė apo pėr gjėra tė caktuara.



Gjykimi pėr tė.

Autorizimi ėshtė i lejuar, sipas Kuranit, Sunetit dhe Ixhmait.


Allahu i Lartėsuar thotė:

"Kėsisoj, Ne i zgjuam ata (nga gjumi i gjatė) qė ta pyetnin njėri-tjetrin. Njėri prej tyre tha: “Sa kohė keni qėndruar (kėtu nė gjumė)?” Ata iu pėrgjigjėn: “Kemi ndenjur ndoshta njė ditė apo njė pjesė tė saj”. Pastaj thanė: “Zoti juaj, vetėm Ai e di mė mirė se sa kohė keni qėndruar. Tani, dėrgoni njėrin prej jush me kėtė monedhė argjendi nė qytet qė tė gjejė ushqim tė pastėr e tė ligjshėm pėr tė ngrėnė dhe t'ju sjellė edhe juve tė tjerėve kėtu dhe tė ruhet qė askush mos tė marrė vesh gjė pėr ju!"164

Ebu Rafi (Allahu qoftė i kėnaqur me tė!) thotė: "I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) u martua me Mejmuneh duke qenė e lejuar (jo me rroben e bardhė tė haxhit apo umras, por e kishte kryer atė) kurse unė isha ndėrmjetėsi i atyre dyve."165

Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) ka pas autorizuar njerėz nė kthimin e borxheve, ekzekutimin e ligjeve etj.

Muslimanėt janė bashkuar nė mendimin, se autorizimi ėshtė i lejuar, madje i pėlqyeshėm, sepse ai ėshtė njė lloj bashkėpunimi nė tė mira e devotshmėri, kur dihet qė jo ēdo njeri ėshtė i mundur qė t'i bėjė vetė punėt e tij, kėshtu qė ka nevojė pėr dikė tjetėr qė t'i bėjė ato nė vend tė tij, sigurisht, me autorizimin e tij.



Gjėrat nė tė cilat lejohet autorizimi.

Ēdo gjė qė i lejohet njeriut ta bėjė me dorėn e tij, ėshtė e lejuar qė ai tė autorizojė dikė tjetėr nė tė.

164.Kehf:19.
165.Darimi, Ahmed (sahih).

I autorizuari duhet tė jetė besnik.

I autorizuari duhet tė jetė besnik nė atė qė merr dhe qė kryen. Ai nuk kompenson gjė, vetėm nėse prish diēka me qėllim.


I Dėrguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi tė!) thotė:

"Nuk kompenson gjė ai qė ėshtė mirėbesuar."165



El hamdu lilahi rabbil alemin!


165."Sahihul Xhamiu” (hasen).

Pause_Print_Scroll
10-07-06, 22:39
F U N D

Me rrespekt nga
Asketi SmArTs_WAY
Ebu Dawud AbdulMuhsin ibn Jahja el Albani el Darekutni
Kumanovė
10.07.2006

Espresso
11-07-06, 17:52
Pershendetje Prinz Krolli!

Kame nje pyetje per ty: A lejon Allahu verjen e kamates kur eshte ne pyetje financimi i terroristeve xhihadist?

Espresso

Pause_Print_Scroll
11-07-06, 22:43
Pėrsėndetje...

Pėrgjigje: "Nuk lejohet finansimi i terroristėve nė asnjė mėnyrė, si me atė tė lejuar , e si me atė qė ėshtė e ndaluar (e qė nė fjalė ėshtė kamata). Ēdo lloj ndihme ndaj terroristėve ėshtė haram (ndales) dhe ka denim pėr kėtė nė Ditėn e Gjykimit, ndėrsa sa i pėrket asaj qė e pėrmende ti "terroristėt xhihadist", tė them se nėse njė grup bėn terror duke luftuar ai atėherė nuk quhet grup xhihadi (apo si i quan ti xhihadist), dhe dije se xhihadi sipas sheriatit mundėsohet prej xhizjes (tatimit) tė popullatės sė shtetit, mirėpo nėse mungon atėherė prej njerėzve bamirės, dhe Xhihadi i cili ėshtė i pranuar prej Islamit, ėshtė ai qė e ka treguar Islami, pėr mė shumė lexo tema qė janė tė drejtpėrdrejta nė kėtė temė"

Me rrespkt nga
SmArTs_WAY
Ebu Dawud AbdulMuhsin ibn Jahja el Albani el Darekutni [Pause.Print.Scroll]
Kumanovė, 11.07.2006