Me veprat e botuara të Presidentit Ibrahim Rugova

[Domira]

PREKJE LIRIKE
Tirania s'durohet (Percy Bysshe Shelley, 1792-1822)


DIGJET POETI
Sytë e mi të mbyllur, sytë e mi të shterur: s’e kanë dritën me vete. U është tretur diku larg, shpirtin këtu e kam, ndien cdo të rrahur. Prapë sytë e mi:ranishta buzë deti, turrë e vogël drush, trupi i një liritari. Turra kallet, shikon poeti, shikoj:digjet një këngëtar, digjet një shpirt i lirë, digjet poeti...Flaka ngritet si gjuhë e zjarrtë, ledhaton trupin, dielli përcëllon. Poetët bota i përcjell me zjarr. Duan të digjen e të shenjëzojnë, e jo të qelben në jetë dhe në varr. Kujtohem i tretur:poeti, tirania!
.................................................. .................................................. ............................




PAVARËSIA DHE DEMOKRACIA
Pjesë nga intervista e Presidentit Rugova dhënë gazetës,"Koha", Prishtinë, nëntor 1990
.................................................. .................................................. ........................
Kosova nesër do të jetë një rajon i pavarur evropjan. Me qetësimin e situatës, do të shtohet interesi për investime të kapitalit jo vetëm i njerëzve tanë në botë, por edhe i kapitalit të huaj, i cili rajon do të bashkëpunojë si në planin ndërkombëtar, ashtu edhe në hapsirën brendakombëtare, me qytetarët e saj të lirë e të barabartë. Ajo që inkurajon për ardhmërinë e Kosovës është një traditë jona e cmuar-ruajtja e familjes, një qelulë e cmueshme e cila na siguron një ardhmëri. Jam pra një optimist racional, pra jam për një optimizëm që ndërtohet me punë në të gjitha poret e jetës për një ardhmëri që duhet vetëm ne ta ndërtojmë, sepse hapsirën duhet ta pushtojmë vetë ne happ as hapi si një proces të vazhdueshëm dhe historik.

[Domira]

PREKJE LIRIKE

JAM AI QË JAM (Jackues Prevert,1905)


Drunjtë shtatbardhë drithërojnë si gishtërinjtë e fare dore të ngritur. Mugëtira e zbetë. E përzier. Përkëdhel. Ngapak vrugëton. Paqëson të lënduarit e e ditës. Hijet e drunjve. Hija e një njeriu. Unjur në bankë. Jo. Ende s’ndahet. Hije njeriu. Hije druri. Apo…Po e marr si hije.Më mirë të mirret gjithcka nga larg. Se nuk të vret. Të afërmet. Ato të gjakut tënd. Sytë e huaj. Të vrasin. Vokanësia. E ligë për të gjithë. Aty ku prangohet fjala. Shpëtim! I miri. Vokan këtu. Vokan atje. Vokan në Ferr. Vokan në Parajsë. Vokanësi, he ngjethje për së gjalli! Ndërpres mendjen. Mendjet shpeshherë priten. Copëtohen. Ja shpie nga Ajo. Nga Hija. E ndaj fare mirë. Është njeri. Hija njeri? Vërtet de. E di. Kush është. Ç’është. Ç’bën. Mendon. Gjithkush mendon. Të mirët mendojnë për të mirën. Të këqinjtë të zhdukin të mirën. Dikush kështu. Dikush ashtu. E vërteta ec gjithmonë. Kurdo në krahun e saj. E vërteta. Siç qe ngaherë. Mendimet Ia marrin rend e rend. Shtruar e shtrua. Siç duhet të kujtohet. Ai që veten e ndrydh.Dikur mbetet i tharë.S’do të ketë më njomësi.Sepse ajo ik me stinët. E kur në lulëri Ia qepin me të praptën, pik pa frymë.E gjallë është fryma e lirë! I gjallë është ai, atëherë kur do të jetë mot e jetë me ata që i shpie në ngrehinën e vetes. Dhe. Ndalem. Njeriu i unjur shikon. Vështron përmallshëm. Ndofta për të është krejt rrafsh! Asgjë s’e prek. Edhe kokën në ia heqshin. S’ndërron çap.Vështron. Vetëm vështron.I përhihem. Mund të jenë ata që e rrethojnë përditë., ata që e përcjellin, ia shtojnë zymtësinë.
Dhe sa herë vret mendjen për atë që të rrethon, zymtësohesh. Të gjithat nuk të zymtësojnë. Me frymë në fyt. Kthehesh në guri. Asgjë s’të duhet më. Gjithnjë i pagojë! S’e shpie dot. Ai më kthehet. Më shtrin diçka. Po. U kujtova. Më jep një cigare. Kur të ndizet një, çilen dyert.”Ndize një të të ngrohë”. E marr si për habi. Si? Tash e ndiej të ftohtë? Në këtë mot të mërdhas? Po pastaj? Po tash? Do të ngrihem. I ngrirë. O i përlyer. E dyta s’hahet. E para, bën tash. Bën më vonë.Çfarë s’ngjet. “Gjithkush bën punën e vet”.Ashtu është. Nuk qitet poshtë kjo. Mirëpo. Të gjitha të mbyllura. Veten e mbyt. Shkrihesh, dërmohesh. Punë e madhe për Grushtin. Ndaj mbytja të forcon. Të rrit. Të ngrit. Nuk bie përdhe njeriu! Askush s’mund ta rrëzojë. Shikon të zezën. Do të shikosh të bardhën. Vetëm duhet çelur sytë. Sytë e çelur janë të këndshëm, të dashur. Sikur të kisha një palë të tillë. Fare tjetër! Çdo gjë na ndërron. Na bën të tjerë. Ç’të duhet.Ajo që ti vret sytë. Nuk. Ncëk. Si memec. Ç’kam ndër duar, më tymos. Mbaj mend se kush ma dha. I falem. Si ti kështu, humbesh. Nuk më shikon. I riu të tretet, të vyshket. Mos…Ih, çfarë s’ka. Lëre pra. Di se nga vjen.Gjithkë pyete se nga vjen, do të dish se kush është. Edhe për mua e di se nga jam, ndaj merre vesh.Ndaj e di se kush jam, ç’dhashë, ç’më morrën, ç’më dhuruan. Njëherë e mirë jam tjetër. Siç më shikon. Siç të dukem, apo të prerë në mugëtirë. Ndër të miat, lirikën e tij të ngurtë. E godas me timen, ndofta ende të njomë. Zbërthehet. Çelet. Krahëron me gjithë atë ngujuarën në zemër. I qasem. Në afërsi ndien më tepër. Bën të kthehet edhe imja në të ngurtë. Por, përnjëherë le të mirret çfarë është. Mërdhezen të dyjat. Përpushin njëra tjetrën. Ato kallin. Ngjallin. Na rrëfejnë, na pagëzojnë, ftojnë. Sa i zymtë! S’shkohet me të. Zbrapsem. Se ”Me kamxhikun pikëllues të realitetit. Dhe s’mund të them asgjë”. Është i zënë me të. I plandosur nga ai. Qitur si djall i iritur. Nga. S’e di. Po diç hyp në kokë. Dhe:

Hurdha të mëdha gjaku ka në botë
ku vete gjithë ky gjak i derdhur
vallë mos toka e pi dhe dehet

Njerëzit s’duan më kurfarë gjaku. E toka po. Ajo në çdo mot , në çdo vend u deh, është dehur, do të dehet dhe do të jetë e dehur. Gjëllin me të. Në dehjet e saj të medha. Derdhet për gjithçka. Luftërat. Mëmëdhetë. Dashuritë. Të paqenat. Thashethemet. Zënkat. Puna.Shpifjet. Të fortët. Të lartët. Është “gjaku i vrasësve...gjaku i luftrave...i mjerimit...gjaku i njerëzve të munduar e të xhindosur nëpër burgje...”. Gjaku i prishur, derdh çurgun e tij të pastër. E keqja në duar të të adhuruarve ngritet. Prehen në gjiun e saj të zi. Bota nuk rri e qetë pa to. Bota nuk mbetet kurrë e qetë. Për të këqijat s’e vlen barra qiranë të flitet. Flasin vetë. Me gjuhën e ndyrë. Me atë që pret shpirtra. Që thyen e shemb jetëra. Jeta e shembur, varr. Shumë jetra shemben, shumë. Ajo e njoma. Rëndom. Këto më shpesh. Edhe atëherë kur s’e merr me mend.
Vazhdon……………………………………………………………………………………

[Domira]

PREKJE LIRIKE

JAM AI QË JAM (Jackues Prevert,1905)
Vazhdimi.......................................... .................................................. ........

Tragjika e gjëllimit qet krye me fjalën e tij. Na është e afërt. Mbase ka mbirë mbarë ndër zemra. Ndër zemrat që mbajnë dhenë. Në synë e parë s’besohet. ”Se mjerisht është shumë e saktë, se babai është i jati i kësaj fëmije të fëmijës”. Herëherë na qaset fort mendjes. Perëndimi, Lindja, mbarë Dheu, mjerimi që ther, që vret, që mbyt. Të çon atje ku asnjëherë s’e ke ëndërruar. Mjerimi mbi dhe. Kështu të del vetja hujit. Mos i tha dikush këto pak fjalë të buta. Farë shpirt ferishtje, i padjallëzi e që kupton mirë. Qetë rënkon. Qetë e me gjembosje rënkon:

E varfëria
në qerret e veta të thata
që i heqin tri fëmijë bardhoshe
gërmadhat kapton
dhe kah deti shkon

Mjerimi s’humbet. Gjithherë del. Mbin. Dhe së pasmi, po, nxin. E bajnë mjerësorët në shpirt, në krahë. U shihen ndër buzë. Ua qet trupin copë. Nuk ka dorë të përkëdhelisë. Tashi kjo është gjetur. E dinë të gjithë. Sidomos kush ia ndien peshën. Varfëria...luksi...dicka e prishur, e qelbur. Çdo gjë e fituar me krahë të huaj është qelbësi. E mirë për disa sy cipëtrashë. Kush nuk sheh asgjë. Jeton! Të shikoj. Të mos shikoj. Të mos vërehet? Si ta marrësh. Mllefi i atij që thyen këngë e shpirt, të pushton. T’i përshkon damarët. Të kujton siç e di ai, siç e pa, siç e ndjeu. E ky është i butë. Nuk e ka zërin si të atyre që përpëliten nëpër dhe natën e ditën. I qeti është më i thellë. Të merr me ngadalë e s’kthehesh prapa dot. Po u zhyte në të. Do të dalësh më i thellë. Më i fortë. Të zë vetvetiu. Të kapëthen. Të ngjesh me veten. Me kë e do dhe e përkëdhel. Ja zbut zemrën. E bën të ecë pas Tij. T’ia dëgjojë fjalën me ëndje. Të qetin më vështirë e ndalojnë. Sepse i rrëmben edhe të dorës tjetër, të dorës që e zë për gjoksi. Atë që s’duhet. Djall o punë. Si të pagëzohet? Gjithkush dhe si të dojë. Kushdo mundet. Prapësori kungon të mbarin. Nuk thuhet ndryshe. Ua dredh: “Gomari, mbreti dhe unë, nesër do të vdesim”. E dikush vdes nga uria. Dikush nga mërzia. E nga çka jo. Ngjyrat e vdekjes janë të shumta, aq të shumta sa dhe vetë njerëzit, sa dhe krejt ajo që kap drita. Secilit i përket nga një ngjyrë. Nga një vdekje. Parajsa nuk prehëron askë.Edhe tash ëndërrohet për parajsa. Shpresa e mban ëndërrtarin. Ëndërrtarë s’duam. Duam njerëz të tokës. Parajsë e tokës. Vetëm ajo na është për gjallje. Pa shaka. Ca vdesin gomarë. Ca të “mëdhenj”. Ca të urritur. Para saj të gjithë i marrin shenjat e barazimit. Në jetë: ato të dallimit. Përgihet ndërsa e di se për çfarë e vras mendjen. Atë timen. Të marrën. Punë qejfi; i marri dhe i ndrituri bashkë. Kurrsesi. I marri ik! Përse të ikë? Secili në vend të vet. Palla i ndanë. Ua qet mëkatet në peshojë. Ndër ne. Ndër të mbarët. Në ç’kohë bindja: mendjen të mos e vrasim me çkado, me këdo? Për këdo. Njëmend. Veten e ëmbëlson me kujtime, me pikëllime. Njëpasnjë i sjell të rrojturit. Me gjirin, me shtjellën e dashurisë i vijnë shumë të mira dhe të goditura. E qërrojnë dhe e vrazhdësojnë. Herë e ngrisin në qiell, e herë e flakin në humnerë. Qan e qesh. Plandoset e kreshpërohet. Vështirë. Kështu e ka. E ndien ashtu, e ndien kështu, si t’i vie. E lut, e urren e zhbin.
Vazhdon........................................... ...........

[Domira]

PREKJE LIRIKE

JAM AI QË JAM (Jackues Prevert, 1905)

Vazhdimi.......................................... ...................

E i shtie në lëng të shpirtit, e qet me rrënjë në diell. Si njeriu i kohës sonë më. I qitur nga shpirti, po jo nga lëkura. Mund e tmerr të dalësh nga shpirti yt. Çfarë s’përjetohet...Shkreptimë ndjenjës sonë ”thotë shumë pa folur asgjë”, vetëm na i shtrin duart, grushtin. Pikën e bardhë. Pikën e zezë. Ajo që vjen pa fjalë, aq paqëtueshëm, të kaplon, është më e fuqishme, më e gjallë. Dhe nis e sos e do “Butësinë e gjinjve të saj thadruar nga dashuria”, nga ajo daltë e artë dhe e ndryshkur. Duke thadruar butësinë i kujton njërës që iku, që ia la vrragët kujtim:

Mban mend Barbara
Atë ditë në Brest binte shi pa pra
E ti ecje e buzëqeshur
E gëzuar e ndritur e qullur

Shiu dhe ndarjet janë bashkë. Lotët dhe shiu. Nuk i lajnë plagët. As koha. As harresa. Vrragët s’lahen dot. E prekin gjethet që në vjeshtë me fytyra të verdha e puthin tokën.Janë pikëllimet dhe kujtimet? E shkuara: erë e ftohtë, e ia bënë ”Të gjitha së bashku ke nata e harrimit”. Po bie njëra, të nxjerrë tjetrën. Harrimi vetëm dhembshuron. Shtrijnë vel pushi mbi zjarrin. Zjarri djeg çdo vel, është i pacipë. Diçka djallëzore, fort e dashur ”Unë mbaja llambën ti dritën kush e shiti fitilin”. E lulen e zemrës, si t’i bëhet, mund ta dojë e mund të mos e dojë. Nuk i prishet shumë Herët e vonë e mban më vete. E ngjëroi. E ngriti. Poshtë nuk e hudhi asnjëherë. Urrejtja ndaj dashurisë së ligë e bën të vjellë. Ndjenjat fisnike s’shiten. Aq më zi, ndjenjat më fisnike. Rriten ndër veti. Nuk ndahen. Janë një. Një me njeriun. Kuvlia e zogut. Kuvlia. Sa e lëndon njeriun. Bën të jetë e egër ndaj saj. Ku të dihet, kur aty thahet, venitet gjithçkaja. Grilat e hekurta, njeriu. Zi i madh. Zi e zi. E gjithë përshkon këngën e tij. Pa ai ndokë në gjiun e hekurt, në duart e hekurta që pijnë gjakun e fytyrës. I dha mveshur me një mjegull të hollë. Çfarë janë me ngjyrën e portokallit o të hënës që e desh më parë. Pamjet e tepërta e mbrujtën siç ditën. Zëkosat e këngës na e dëftojnë të ecur. Buzë Senës së dashur. Nëpër parqe: në verë, në vjeshtë, në dimër. Pranë skamnorëve. Midis lulesh. Andej e këndej nga hedh e sjellmja, pa

Jeta është e bukur
Me kokë përgjërohem
Për këtë

E bukur dhe e mirë vërtet. Ta dimë se cila është jeta. Do ta duam më shumë. Do t’i qepemi me ashk. Me guximin që jep ajo ndër fitime e ndër pësime. Jetë! Mbarësim kërkon. Atë dhe asgjë tjetër. Të gjithë e kërkojnë. Pak e ngjerojnë. Ngopje me të s’ka. Më sa ka me vetvehten. Më sa ka me të gjithat që s’janë. Në bankë ende i unjur. Qëndrohet kështu! Të mos përfillet askush. Drunjtë, lulet, njerëzit ia dinë këngët. E ai hesht “Doja më tepër të hesht se sa të jemë i qesëndisur”, dhe bën atë, bën këtë, në çdo kohë qesëndi. Botë është kjo! Dhe atëherë kur u tha se fjala s’do të flerë më ndër shpirtrat e njerëzve, jotja i vërshoi, u dha fisnikërimin. Poeti popullor. Ai, që fjalën e butë dhe të ëmbël, fjalën e mbrojtur me gjakun e gjithkujt, përkëdhel, forcon dhe bën guximtar edhe më të ligun. Dhe ashtu siç thotë: duhet ta mbrojë. Të mos i bjerë në moh. Shumë e shumë thonë fjalë kënge. Por kush e ndien dhe e rrit me gjakun e vet, është njeri i këngës. Është njeri që e ndiejnë të gjithë.. T’ia shpalosin shpirtin dhe të dehen me të. Ashtu siç u deh ai me të tyre. Shpalos dikë, të të shpalosë dikush. Nuk lëviz. Si më parë...
Ende thith cigaren. Fytyra njerëzish në kokë. I mora portretet e të vegjëlve të tu. Prit. Do t’i dërgoj edhe të të mive. Të tillët përmbushin botën e mirë. Ke Ti. Ke unë. Kahdo. Jeta na shpuri në rrugë të ndryshme. Kështu ajo i shpie njerëzit. Shumë s’e besuan këtë. S’janë me ne. Janë me ne. Unë fola me ta. Folëm ne. Flasim me gjithkë. E kjo nga brenda të vë zjarr. Ç’të bësh!...S’e kam më pranë. Dy palë gishtërinj thyhen me të verdhë. Turbullirë. S’ka turbullirë. Fola thyer. Desha të fik cigaren!

Më jipni edhe një cigare!...

[Domira]

PREKJE LIRIKE


SA ZI TË NDËSHKOHET I DREJTI
(Charles Baudelaire, 1821 – 1867)


Tri pika, pika të heshtjes: (…)! Ndjesë! S’punova mirë. Mund të qortohem. Besoj se s’prish punë, pasi unë jam aty. Unë që më ha diçka, më bren ditë për ditë, më zbon pa ditur se nga. Le të jetë si të jetë, përreth, në lartësi, sillet zogu i Bardhë i Detit, gulfon me zë kënge e njëmendësie:


Poeti fort i ngjet një princi qiellor
Gjëllin në turbullirë, gjak fisnik ka.
Në tokë i syrgjynosur, pa asgjë në dor’
Flatrat viganore s’e lënë të ecë, pra..


Kështu herë ngritet e herë lëshohet. Dhe tash, zbret, ja këtu, në mvrojtësinë e çastit, në truall. Ëhë! Ai qenka Bodëleri! S’di se nga piku. Poetët e mëdhenj i përkasin mbarë njerëzimit. E ky, le të na përkasë edhe neve, ky që asnjëhere nuk desh të njollosë veten e dikë tjetër, ky që në turbullirat e jetës e ruajti gjakun e pastër prej këngëtari, e ruajti në krahët e Bukurisë: ”E kurrë unë nuk qaj, e kurrë unë nuk qesh”.

Nuk ndien asnjëherë për lumturitë e së përgjithshmes. Gjithkund sheh, kahdo që të rrotullohet se ”T’betuarit mbajnë fjalën, ligjet e t’marrëve sundojnë. Prapësorët marrin fuqi, viktimat keq i ndëshkojnë”. Si të prehërohet aty ku s’ndan kurrëfarë të mirë, ku është një pështjellim i kurdisur në prishje.

[Arb]

Portreti i Rugovës meditant e militant, sipas Sabri Hamitit

http://www.kosova.com/media/faqja_pare_rugova_123123123.jpgSabri Hamiti
Presidenti Ibrahim Rugova: Memento për Rugovën
Shtëpia Botuese 55
Shqipëri

Shkrimtari i njohur, Sabri Hamiti, ka botuar në fillim të këtij muaji një libër për Ibrahim Rugovën, njërin nga mendimtarët më të mëdhenj bashkëkohorë shqiptarë për letërsinë dhe liderin historik të Kosovës, babain e kombit siç do të thuhej me gjuhën socio politike për themeltarin e shtetit të ri.
Libri i Sabri Hamitit "Presidenti Ibrahim Rugova: Memento për Rugovën", botuar nga Shtëpia Botuese "55" nga Shqipëria, është libri i parë për Ibrahim Rugovën nga një autor shqiptar.
Për Ibrahim Rugovën janë botuar në Francë dy libra gjatë viteve të nëntëdhjeta. Presidenca e Kosovës ka botuar në fillim të këtij viti një libër monografik, që përmbledh shkrimet kryesore politike të Ibrahim Rugovës në kohën e tij si udhëheqës i shqiptarëve të Kosovës e President i vendit.
Për Sabri Hamitin, kolegun e letrave, mikun e bashkëpunëtorin e Ibrahim Rugovës për pothuaj një shekull jete, libri mund të shkruhej veçse si shenjë kujtimi, peng i këtij kujtimi, prandaj edhe titulli i dytë i librit, "Memento për Rugovën".
Trupi i librit monografik për Ibrahim Rugovën përbëhet nga dy pjesë kryesore. Në pjesën e parë, Hamiti jep portretin e plotë të Rugovës shkrimtar, dijetar i letërsisë. Në pjesën e dytë Hamiti shpalos kujtesën e vet për Rugovën njeri, politikan, udhëheqës të pazakonshëm, që është ndërtuar mbi dijet e vjetra e të reja për artin, për shoqërinë e për shtetin.
Në pjesën e tretë jepet një biografi e shkurtër e Rugovës, ndërsa në të katërtën botohet një shkrim i rrallë i Ibrahim Rugovës, që ka dalë së pari më 1985, por që nuk është ribotuar më vonë, me titull: "Xhojsi, shqipja, Aristoteli", të cilin Hamiti e quan projekt të pambaruar për antikitetin arkishqiptar.
Libri i Sabri Hamitit për Ibrahim Rugovën është një libër për thellësitë e veprës intelektuale e politike të njeriut që ka hyrë tanimë në histori. Gjykimet e Hamitit do të mbesin të pakapërcyeshme për studimet rreth Rugovës në të ardhmen.

[miti]

Them te drejten se si ky njeri Dr.Ibrim Rugova i njeri ska pas as nje her kosova as nuk do ket si ky njeri zoti e bekoft kete ne gjenet sepse ka punua shum per te miren e gjith popullit kosovar