PDA

View Full Version : Dermatiti atopik/ekzemi


Naki
09-10-06, 18:14
Ē'ėshtė dermatitisi atopik?
Dermatiti atopik (njėlloj ekzemi) ėshtė sėmundje me kohėzgjatje dhe pėrsėritėse e lėkurės. Fjala “dermatitis” shėnon reakcion ndezės tė lėkurės, kurse fjala “atopike” tregon se nė bazė ėshtė anim i trashėguar pėr zhvillimin e raste alergjike.

A ėshtė ngjitėse?
Dermatiti atopik nuk ėshtė sėmundje ngjitėse, d.m.th. nuk bartet prej njėrit tek personi tjetėr gjatė kontaktit.

Cilat janė shkaqet pėr paraqitjen e dermatitit atopik?
Shkaku nuk ėshtė i njohur. Ėshtė vėrtetuar pjesėmarrja e faktorėve gjenetik (faktorėve trashėgues) si dhe faktorė nga mjedisi. Nėse njėri ose qė tė dy prindėrit kanė pasur ndryshime nė lėkurė gjatė fėmijėrisė sė tyre ose / janė tė sėmurė nga rinitisi alergjik dhe astma, mundėsitė pėr paraqitjen e dermatitit atopik te fėmija ėshtė mė i madh.

Cilat janė shenjat e dermatitit atopik?
Shenjat mė tė shpeshta janė paraqitja e lėkurės sė thatė, kruarje e shprehur, si dhe dalje tė puērrave nė fytyrė, nė anėn e brendėshme tė bėrrylave, pas gjunjėve, shuplakat dhe shputave, prapa veshėve.
Pamja e ndryshimeve tė lėkurės varet nga ajo se a ka krruarje fėmija dhe sa ka dhe se sa janė prezente infekcione sekundare. Lėkura mund tė jetė me luspa, e ngritur dhe e shkėlqyer, e mbuluar me fluska tė imta, a mundet tė shtrydhet lėng me paraqitjen e koreve dhe infekcionit me qelb.

Kur paraqitet dhe si zhvillohet dermatitis atopik?
Dermatitisi atopik mund tė paraqitet nė mosha tė ndryshme dhe me shprehje tė ndryshme tė shenjave. Te foshnjat mė shpesh paraqitet mes 6-12 javė. Shenjat e para janė nė faqe dhe mjekėrr, nė formė tė pikave me skuqje tė thatė, e pastaj mund tė zhvillohet lėkura nga e cila shtrydhet lėng dhe paraqiten luspa. Me rritjen e fėmijės ndryshimet mund tė zgjerohen edhe nė pjesėt e zgjatura siē janė anėt e jashtme dhe tė brendėshme tė duarve dhe tė kėmbėve. Pėrshkak tė kruarjes sė pandėrprerė mund tė jetė i shqetėsuar, posaēėrisht natėn. Shenjat zakonisht pėrmirėsohen pas 18 muajve, por te kėta fėmijė ekziston predispozicion i rritur pėr paraqitjen e lėkurės sė thatė si dhe ekzemė nė duart gjatė jetės.

Ēfarė mund ta keqėsojė dermatitin atopik?
Faktorė tė shumtė dhe gjendje tė ndryshme mund tė jenė shkaktarė pėr keqėsimin e dermatitit atopik. Keqėsimi mund tė jetė shkaktuar nga lloje tė ndryshme tė ngacmuesve dhe alergjenė, disa infeksione, sėmundje dhe faktor emotiv. Ngacmues mė tė shpeshtė janė: sapunet dhe deterxhentet, parfumet dhe preparatet e tjera kozmetike, veshmbathje nga leshi dhe sintetika, pluhuri dhe rėra, tymi i cigares, preparatet pėr pastrim (posaēėrisht ata tė cilat pėrmbajnė klor), lloje tė ndryshme tė yndyrėrave minerale dhe tretės.

Alergjenėt tė cilėt mund tė sjellin deri te keqėsimi janė materje tė ndryshme me prejardhje nga prodhimet ushqimore, bimėt, shtazėt ose nga ajri (poleni, myku, pluhuri shtėpiak). Ata shkaktojnė keqėsim tė pasqyrės klinike pėrshkak tė ndjeshmėrisė tė sistemit tė imunitetit, prandaj reaksioni ėshtė fortė i shprehur edhe gjatė ndejtjes sė shkurtėr kohore nė sasi shumė tė vogla alergjen. Pėrmbajtjet e ndryshme tė ushqimit mund tė shkaktojnė keqėsim tė dermatitit atopik te foshnjet dhe fėmijėt e vegjėl. Pėrveē manifestimet nė lėkurė, reaksioni alergjik i ushqimit, shkakton edhe shenja tė tjera (dhembje tė barkut, vjellje, hunda e mbyllur, teshje, fishkėllimė nė gjoks). Si shkaktar tė alergjisė mė sė shpeshti janė vezėt, qumėshti, kikirikat (posaēėrisht gjalpi prej kikiriku), mielli i grurit, peshku, soja.

Keqėsimi i ndryshimeve tė lėkurės mund tė jetė provokuar nga ajri i thatė, lokale tepėr tė ngrohura, uji i ngrohtė pėr larje, dhe djersitja.
Faktorėt emocional (si stresi, hidhėrimi etj.) gjithashtu mund tė sjellin gjer te keqėsimi. Si duhet tė mjekohet dermatiti atopik?
Mjeku me kujdes do ta studiojė historinė dhe do tė bėjė kontroll detal si dhe hulumtime tė caktuara laboratorike e pastaj do tė propozojė veprim specific pėr secilin rast.

Pėrdorimi me vetėiniciativė i barėrave tė ndryshėm e posa ēėrisht tė preparateve kortikosteroide mund tė sjelli deri te pasojat serioze. Preparatet kortikosteroide tė fluorizuara nuk guxojnė tė pėrdoren nė lėkurėn e fytyrės. Posa ēėrisht nė kapakėt e syve, nė mukozėn, nė pjesėn e gjenitaleve, nė regjionet ku ėshtė e shprehur kruarja, dhe duhet tė pėrdoren vetėm me indikacione tė mjekut. Nėse jepen vetėm njė kohė tė gjatė dhe kryesisht sipas rekomandimit, nė formė tė kremit.
Kruarja ėshtė shenja mė e vėshtirė e dermatitit atopik. Pėr qetėsimin e kruarjes posaēėrisht nė mbrėmje mund tė shfrytėzohet preparate tė caktuara antihistaminike.
Lokali ku rri fėmija nuk duhet tė nxehet shumė dhe nuk duhet tė teprohet me mbulesė. Thonjtė e fėmijės duhet ēdo herė ti prehen me kujdes, qė tė mos vritet gjatė kruarjes.
Pėrdoren edhe veprime tė tjera tė ndryshme alternative (pėrdorimi i biorezonancės, barėra homeopatike, preparate tė ndryshme tė prodhimit shtėpiak) . Shfrytėzohen edhe veprime alternative tė ndryshme me pėrmbajtje tė panjohur), por nė literaturėn mjekėsore nuk ka tė dhėna se ato veprojnė me tė vėrtetė.