Faik Konica

[Arb]

Faik Konica boton në të përkohshmen "Albania" me datë 15 shtator 1901, këshillat pasonjëse për një djalë që kish nërment të botonte një gazetë shqip në Misir.

I dashur mik,

Në e bëfsh gazetën me fleta të mëdha; shqiptarët do të thonë që s'fshihet dot lehtë; në e bëfsh me fleta të vogëla, do të thonë se s'është gazetë, por libër.

Në e shtypsh me letra të holla, do të thonë se s'këndohen edhe prishin sytë; në e shtypësh me letra të trasha do të thonë se je "hamall" e kërkon të mbushësh vend.

Në shkrofsh toskërisht, do të thonë se s'është gazetë për gjithë shqiptarët; në shkrofsh gegnisht prap ashtu, në shkrofsh në gjuhë të përzier me të dyja, gjysëm gegnisht, gjysëm toskërisht, do të thonë se është "çervish".

Në mos shkrofsh për politikë, do të thonë se s'është koha të punojmë për letratyrë, kur vendi ndodhet në rrezik; në shkrofsh për politikë do të thonë se prishë punë duke egërsuar qeverinë.

Në folsh butë për Turqinë, je i paguar prej Stambollit; në shkrofsh rreptë kundër Turqisë, kërkon të të jap Sulltani të holla që t'a pushosh gazetën.

Në mos gjefsh të holla që ta mbash gazetën, do të thonë se s'je i zoti, me qenë aq njerëz duan zgjimin e kombit shqiptar; në gjefsh të holla je intrigant a i shitur.

Në folsh për plot çlirimin e Shqipërisë, do të thotë je djall e kërkon gjëra që duheshin gatitur në qind vjet më parë; në folç për nevojën të përpiqemi t'a shpëtojmë gjuhën dhe kombësinë, duke vënë vendin nën hijen e një Fuqisë së Madhe, s'qënke shqiptarë i vërtetë.

Në folsh mirë për shqiptarët e krishterë, hidhërohen shqiptarët muhamedanë; në folsh mirë për muhamedanët, hidhërohen të krishterët; në folsh mirë për të krishterët e për muhamedanët që janë shqiptarë të mirë, e ligsht për të ligjt, aherë do të hidhërohen të gjithë.

Kaq për sot, se kam frikë mos të zërë gjumi.

Gazeta "Dielli", 10 prill 1957

[ŤħĒмý$ťöĸëľĩ]

Ky artikull gjindet tek "SHQIPËRIA ETNIKE" nr. 2- 2006.

[Psikologu]

Një letër e rrallë e Faik Konicës



Nga Prof. Nasho Jorgaqi
Një letër e 24 janarit 1896, dërguar Nikolla Naços, kryetarit të shoqërisë shqiptare “Drita” në Bukuresht, hedh dritë mbi personalitetin e Faik Konicës në fillimet e veta. Komentet mbi gjendjen e Shqipërisë nën Perandorinë Osmane dhe rezervat për Sami Frashërin
Në vijim të punës për gjurmimin e trashëgimisë së Faik Konicës, kohët e fundit më ra në dorë me ndihmën e prof. Ismet Dermakut, një tufë letrash të tij të hershme, nga të cilat do të veçoja të parën letër që njohim deri tani nga ai. Është fjala për letrën e 24 janarit 1896, dërguar Nikolla Naços, kryetarit të Shoqërisë shqiptare “Drita” në Bukuresht, e cila hedh dritë mbi personalitetin e Faik Konicës në fillimet e veta. E shkruar nga Parisi, kur sapo ka mbushur njëzetë vjeç, ai është në kërkim të lidhjeve me lëvizjen kombëtare të diasporës dhe liderët e saj. Pas 7 vjet qëndrimi në Francë, djaloshi shqiptar do të kryejë fakultetin e letrave në Universitetin e Dizhonit dhe më vonë do të studiojë për filozofi romane në College de France. Me këtë formim intelektual dhe i frymëzuar nga ideale patriotike, ai vendos të mos kthehet në Shqipëri, por t’i kushtohet në Evropë çështjes së çlirimit të atdheut. Ka zgjedhur të bëhet shkronjëtor (shkrimtar – N.J.) dhe ndonëse shumë i ri e fill i vetëm, nis veprimtarinë e tij patriotike në kryqendrën e metropolit evropian. Shkruan në frengjisht dhe dërgon për botim librin “Ç‘ka qenë Shqipëria, ç’është, ç’do të bëhet” si dhe studimin prej 80 faqesh “Ese mbi të ardhmen e Shqipërisë dhe përpjekjet e saj për pavarësi në shek. XIX”, që ia çon “revistës më të madhe të Europës”, dy vepra këto që për fat të keq nuk na kanë arritur. Por ç’është më e rëndësishme, tamam në këtë vit ideon dhe përgatitet të themelojë një revistë politiko-kulturore me emrin “Albania”. Ndryshe nga patriotët e tjerë, ky intelektual me frymëzim perendimor e ambicje të mëdha, mendon dhe përpiqet të krijojë një vatër të lëvizjes shqiptare, jo në Stamboll, as në kryeqytetet ballkanike, por në mes të Evropës. Është tepër i ri për këtë ndërmarrje, po plot besim në vetvete dhe i vendosur t’ia dalë në krye këtij misioni atdhetar.
Në këto rrethana i shkruan letrën N. Naços, ku i prezantohet se kush është dhe ç’mendon për gjendjen e Shqipërisë. Me sa duket, nuk është e rastit që ky militant i ri i lëvizjes kombëtare, i drejtohet drejtuesit të “Dritës” në Bukuresht, jo vetëm si një prej veteranëve të saj, por dhe si përfaqësuesi më i njohur i krahut radikal e revolucionar. Nga shumë pikëpamje, ata kanë gjetur njëri- tjetrin, po të kemi parasysh pozicionin e tyre të përbashkët, qëndrimin kritik dhe vështrimin realist që mbajnë ndaj problemeve shqiptare. Kjo është arsyeja që Konica nuk i drejtohet drejtuesve të “Dritës” në Stamboll, Naimit e Samiut, që kanë diferenca përsa i takon taktikave dhe mjeteve të luftës kundër pushtuesëve turq. Ata ndjekin rrugën e propagandës atdhetare, punës për hapjen e shkollave shqipe, botimit të librave dhe gazetave, në një kohë që N. Naço është për një vijë luftarake. Kësaj vije do t’i bashkohet që në fillim dhe Faik Konica, duke iu kundërvënë platformës së “Dritës” së Stambollit. Strategjia e tij politike do të jetë: “Ja disa libërtha të gjora të kënduar nga nja dhjetë djelmosha … [sepse] nuk sillet në jetë një popull që po vdes me një apo dy abetare …”, po krijimi i një partie kombëtare, i një shoqërie sekrete në shembullin e “karbonarizmit” në Itali apo “filiki-eteria” në Greqi.
Ky qëndrim i hershëm radikal i Konicës do të vijë më pas duke u thelluar, aq sa do të çojë në një konflikt në mes tij dhe vëllezërve Naim e Sami Frashëri, të cilët jo vetëm nuk do ta mirëpresin por dhe do t’i kundërvihen. Nga një letër që do t’i dërgojnë dhëndrit të tyre, Murat Toptani, aktivist i lëvizjes shqiptare dhe adhurues i Konicës, do t’i shkruajnë se “qëndrimi i Faikut është i dyshimtë” sado erudit e i zoti të jetë, bile arrijnë deri atje sa ta akuzojnë se “synon shëmbjen e punëve të realizuara që prej 25 vitesh”. Për ta “Epiqendra e këtyre punëve sot është Stambolli. Jo Brukseli e Bukureshti”. Prandaj e këshillojnë dhëndrinse “ai që do t’i shërbejë Shqipërisë e shqipes”, duhet të bashkohet me ta.
Po Faiku dëshmon, që në hapat e parë se nuk bashkohet me ta, përkundrazi u kundërvihet. Kjo duket në botimin e “Albanias”, ku i shmanget alfabetit të Stambollit, po dhe në qëndrimin që mban dhe ndaj vëllezërve Frashëri, sidomos ndaj Samiut, të cilin e stigmatizon dhe e akuzon rëndë në letrën dërguar Naços. Kryesore në këtë letër janë përkushtimi dhe shqetësimi i Faikut për gjendjen dhe fatin e atdheut të robëruar. Sipas tij, s’ka në Evropë vend më të bukur e më të pasur se Shqipëria e megjithatë shqiptarët e gjorë vdesin nga uria dhe fajin për këtë e kanë pushtuesit turq që s’bëjnë asgjë për zhvillimin ekonomik dhe kulturor. Duke parë ngjashmëritë në mes atdheut të tij dhe Zvicrës, Faiku bën krahasime konkrete dhe arrin në konkluzione praktike, kur arsyeton se çfarë të mirash do t’i sjellë Shqipërisë turizmi me bukuritë dhe begatitë e saj. Por turqit nuk bëjnë asgjë,- thotë ai,- dhe harrojnë të mirat që u kanë sjellë shqiptarët me gjakun e tyre. Në këtë gjendje të rëndë është atdheu i shqiptarëve, kur vendet e tjera të Ballkanit janë çliruar, “Shqipëria po fle akoma” dhe ai pyet “Kur do të zgjohet e shkreta?”
Dhe është ky moment, kur Konica nuk përmbahet dhe stigmatizon rëndë Sami Frashërin, duke e akuzuar deri në dyfytyrësi. Qëndrimi politik e bën Faikun të nëpërkëmbë me pa të drejtë figurën politike të Samiut, kontributet e tij të pamohueshme në fushën e kulturës e të shkencës. Është e vërtetë se këto kontribute i dha kryesisht në kulturën turke, për rrethanat në të cilat u ndodh, por në të njëjtën kohë, ai u bë dhe ideologu i Rilindjes Shqiptare me veprën programatike “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”, me alfabetin që hartoi dhe abetaretshqipe. Më kushtet që ishte Shqipëria, ai nuk mund të bënte shkencë dhe art, ndaj dhe mendja e tij e ndritur do të rrezatonte vepra iluministe, që në një farë mënyre do t’i bënin nder dhe kombit shqiptar.
Nga ana tjetër, Konica e kritikon Samiun dhe për një çështje delikate e të ndërlikuar, siç është konvertimi i shqiptarëve nga të krishterë në myslimanë, duke e cilësuar këtë dukuri historike burimin e “të gjitha të ligave”. Sipas arsyetimit të tij përqafimi i myslimanizmit prej shqiptarëve goditi unitetin e tyre shpirtëror dhe kjo nuk qe pa pasoja. Për Konicën në qoftë se shqiptarët do të kishin mbetur të tërë të krishterë, ata do të kishin fituar tanimë lirinë e pavarësinë si fqinjët dhe shembulli që ai i sjell Naços është Rumania ku ai jeton. I edukuar në Francën liberale dhe i ushqyer nga idetë volteriane, me një shpirt liridashës, siç pohon në një autobiografi të tij (1922), ai në vitet e rinisë joshet aq shumë nga kisha katolike, sa e frekuenton atë sidomos për muzikën dhe krahas emrit zyrtar mban dhe emrin Dominik. Nga burime të tjera, mësojmë se më vonë, ai u konvertua në fenë e Krishtit, por për arsye etike-politike nuk e shpalli publikisht.
Një gjë është e vërtetë që çështjes së fesë të shqiptarëve, Faik Konica i është kthyer më vonë herë pas here në publicistikën e tij dhe veçanërisht në veprën “Shqipëria, kopshti shkëmbor i Europës Juglindore”. Në këtë cikël esesh, ai do t’i kushtojë një kapitull më vete, ku shpalos mendime dhe arsyetime objektive, qëndrime realiste, me argumente të sjella nga historia dhe lëmenjtë e pasur të dijes. Duke e analizuar çështjen e myslimanizimit të shqiptarëve në një kontekst historik e social, Konica konstaton se ata të ndrydhur në mes sllavëve dhe grekëve, bënë një përpjekje të dëshpëruar për mbijetesë kur për të mbetur zotër të trojeve të veta vendosën të përqafojnë fenë e pushtuesve me të cilën fituan prestigj politik e ushtarak në Perandori. Kështu shpjegohet sipas tij që “Shqipëria, vendi i fundit në Evropën Juglindore që iu nënshtrua turqve ishte gjithashtu vendi i fundit që fitoi lirinë”. Prandaj këshillon se “me që historia nuk ecën kurrë sëprapthi dhe ne nuk mund ta zhbëjmë të kaluarën, është e kotë t’i gërmojmë më tej këto çështje”.
Letra e njëzet vjeçarit Faik Konica që po u paraqesim lexuesve, më e hershmja që njohim deri më sot, paraqet interes nga shumë pikëpamje dhe në radhë të parë se ajo përmban embrionin e mendimeve kryesore, prej të cilave ai do të udhëhiqet në veprimatrinë e tij politike të mëvonshme. Vetëm pas dy muajsh, në letrën e radhës, ai do t’i paraqesë Naços, udhëheqësit të tij shpirtëror, programin e vet për lëvizjen kombëtare shqiptare, që shënon një stad të ri në mendimin politik të Rilindjes sonë.

[Psikologu]

Letra


I dashur mëmëdhetar,

Mora letrën që zotëria jote më dërgove dhe s’munt dot të shkroj sa m’u mbush zemra me gaz. Të thom dhe unë pesëqint mij të mira për motn’e Ri, edhe ju thoni me shëndet të tërëvet shqiptarëve që janë atje.
Emëri im është : beg Faik – Dominik Koniza”, jam diali i beg Shahin Konizës, edhe i afërtë i Ali Tepelenës që bëri shumë të liga, por bëri dhe të mira se hapi sytë e shqiptarëvet, edhe ju tregojti që s’janë as turq, as gerqiotarë (grekë – N.J.), po djem të Shqipërisë.
Erdha këtu qëkur isha i vogël se doja të mësonj për të ryrë (hyrë – N.J.) në sefarite të Turqisë. Po kur këndova mirë, m’u hapnë sytë gadalë-gadalë, u mejndova edhe m’u duk që turqit na pinë gjakun, edhe s’do të na lëshojnë gjë. Të tërë ata që kanë parë Shqipërinë thonë që s’është në Evropë një vent aqë i bukur dhe aqë plot me zengjinllëke (pasuri –N.J.) të dheut. Po në është ashtu e vërteta, pse ngordhin të gjorët shqiptarë nga uria? Se turku s’hap udhëra … s’bën fabrika, s’bën shkolla, s’bën gjë fare. Në ishin këto në Shqipëri, do t’punojin shqiptarët, do të shitjin e do të blejin. Edhe jo vetëm këtë do ta bënte, por do të nxirrte ollafo (fitime – N.J.) nga të huajtë që do të vijin të rinë dy a tre muaj çdo mot. Shikoni Helvesien (Zvicrën – N.J.): s’blen as shet, po të tërë Helvetsrët kanë të holla se vendi është i bukur e vijnë atje shumë të huaj për të shikuar bukurinë e vendit dhe për të pirë ujin e lehtë, dhe për të hequr erën e mirë. Ne mos ishin turqit në Shqipëri do të bënim udhëra-të-hekurta edhe çdo mot, me mij (mijra- N.J.) do vijin Inglezët edhe të tjerët të huajtë.
Po le ta lëshojmë sa do të fitojnë të gjorët shqiptarët që ngordhin urie, dhe le të thomi që s’do të nxjerrin gjë. – Po pse s’na lëshojnë turqit të hapim shkolla dhe të kemi vivlla (libra – N.J.) dhe gazeta? Neve shqiptarët e bëjtim Fuqinë të madhe dhe istoria na tregon që përpara një qind vjet, të tërë shqiptarët, dhe katolikët dhe ortodoksët vijin në luftë. Neve që i bëjtim aq të mira turqëvet, ç’na bëjne turqit? S’na lëshojnë as gjuhën tonë. Edhe ermenitë (armenët- N.J.) që s’i ka bërë Turqisë një të mirë i lëshojnë të hapin shkolla dhe të tregojnë djemëvet e tyre gjuhën e mëmëdhesë. Dhe neve kemi në Korçë një shkollë, po do ta mbylljin turqit atë çast, në mos kishin frikë.
Kështu u mendova unë, edhe të tjera m’erdhnë në mendje. Tani mbarova gjimnazin dhe nuk u ktheva në Shqipëri, po m’erdhi në mend të rri këtu dhe të bëhem shkronjëtor (shkrimtar – N.J.), se di mirë shumë gjuhëra. Shkronj në gazeta herë herë dhe në dy muaj do të nxjerr një vivllë franceziote (frengjisht – N.J.) që do të ketë emër: “Ç’ka qenë Shqipëria, ç’është, e ç’do të bëhet”.
Ç’do të bëhet, Perëndia e di. Serbia, Maliziu, Rumania, Morea, Bullgaria hapnë sytë, edhe Shqipëria flë. Ermënia e Kandia po hapin sytë edhe Shqipëria po flë akoma. Kur do të zgjohet e shkreta? Cili i dha afqon (opium – N.J.) që të flejë aqë?
Vëlla, doja të të shkruaj. Janë dy vjet, po u mbajta se më thanë që Beg Sami Frashëri qe shoq i “Dritës”, edhe këtë njeri nuk e dua. Të më ndjenjë Zotëria jote, po jam i hapur dhe s’dua të të mbaj gjë të fshehur në zemër. Sami begu s’më pëlqen, se ka dy buzë: kur është me shqiptarët thotë që është shqiptar; kur është me turqit thotë turk. Shkrojti një vivllë turqisht me emër “Medeniet – Islamie” në të cilën vivllë thotë që Muhametarët (muhamedanët – N.J.) gjetnë më të bukurat gjërat e dheut, “Udhërat e hekurtat, Amerikën” edhe një mijë të tjera gënjeshtra. Në mos kishte zemrën aq të shkurtë (të vogël – N.J.) do të kishte menduar një çik, do të kishte parë që një shqiptar s’lipset të duaj Muhametarët, se nga këta erdhën të gjitha të ligat. Në mos ishin bërë Shqiptarët Muhametarë, edhe kishin mbetur si ca nga ata: Krishtarë (të krishterë – N.J.) do të kishim të tërë një besim, edhe do të bëheshim shpejt si Rumania u bë.
Po reshtoj që këjo letëra u bë shumë e gjatë: do të shkronj Zotënisë jotë në ca ditë një tjetër letërë, se kam të tjera të të thom. U falem shumë të tërëvet shqiptarëvet që janë atje, edhe jam i Zotnisë jote,

Shërbëtori
Beg F.-D. Koniza – Tepeleni

[Psikologu]

http://www.zemrashqiptare.net/images/articles/2009_10/10824/u1_FaikKonica.jpgNjë letër e 24 janarit 1896, dërguar Nikolla Naços, kryetarit të shoqërisë shqiptare ”Drita” në Bukuresht, hedh dritë mbi personalitetin e Faik Konicës në fillimet e veta. Komentet mbi gjendjen e Shqipërisë nën Perandorinë Osmane dhe rezervat për Sami Frashërin

Nga Prof. Nasho Jorgaqi

Në vijim të punës për gjurmimin e trashëgimisë së Faik Konicës, kohët e fundit më ra në dorë me ndihmën e prof. Ismet Dermakut, një tufë letrash të tij të hershme, nga të cilat do të veçoja të parën letër që njohim deri tani nga ai. Është fjala për letrën e 24 janarit 1896, dërguar Nikolla Naços, kryetarit të Shoqërisë shqiptare ”Drita” në Bukuresht, e cila hedh dritë mbi personalitetin e Faik Konicës në fillimet e veta. E shkruar nga Parisi, kur sapo ka mbushur njëzetë vjeç, ai është në kërkim të lidhjeve me lëvizjen kombëtare të diasporës dhe liderët e saj. Pas 7 vjet qëndrimi në Francë, djaloshi shqiptar do të kryejë fakultetin e letrave në Universitetin e Dizhonit dhe më vonë do të studiojë për filozofi romane në College de France. Me këtë formim intelektual dhe i frymëzuar nga ideale patriotike, ai vendos të mos kthehet në Shqipëri, por t’i kushtohet në Evropë çështjes së çlirimit të atdheut. Ka zgjedhur të bëhet shkronjëtor (shkrimtar – N.J.) dhe ndonëse shumë i ri e fill i vetëm, nis veprimtarinë e tij patriotike në kryqendrën e metropolit evropian. Shkruan në frengjisht dhe dërgon për botim librin ”Ç‘ka qenë Shqipëria, ç’është, ç’do të bëhet” si dhe studimin prej 80 faqesh ”Ese mbi të ardhmen e Shqipërisë dhe përpjekjet e saj për pavarësi në shek. XIX”, që ia çon ”revistës më të madhe të Europës”, dy vepra këto që për fat të keq nuk na kanë arritur. Por ç’është më e rëndësishme, tamam në këtë vit ideon dhe përgatitet të themelojë një revistë politiko-kulturore me emrin ”Albania”. Ndryshe nga patriotët e tjerë, ky intelektual me frymëzim perendimor e ambicje të mëdha, mendon dhe përpiqet të krijojë një vatër të lëvizjes shqiptare, jo në Stamboll, as në kryeqytetet ballkanike, por në mes të Evropës. Është tepër i ri për këtë ndërmarrje, po plot besim në vetvete dhe i vendosur t’ia dalë në krye këtij misioni atdhetar.

Në këto rrethana i shkruan letrën N. Naços, ku i prezantohet se kush është dhe ç’mendon për gjendjen e Shqipërisë. Me sa duket, nuk është e rastit që ky militant i ri i lëvizjes kombëtare, i drejtohet drejtuesit të ”Dritës” në Bukuresht, jo vetëm si një prej veteranëve të saj, por dhe si përfaqësuesi më i njohur i krahut radikal e revolucionar. Nga shumë pikëpamje, ata kanë gjetur njëri- tjetrin, po të kemi parasysh pozicionin e tyre të përbashkët, qëndrimin kritik dhe vështrimin realist që mbajnë ndaj problemeve shqiptare. Kjo është arsyeja që Konica nuk i drejtohet drejtuesve të ”Dritës” në Stamboll, Naimit e Samiut, që kanë diferenca përsa i takon taktikave dhe mjeteve të luftës kundër pushtuesëve turq. Ata ndjekin rrugën e propagandës atdhetare, punës për hapjen e shkollave shqipe, botimit të librave dhe gazetave, në një kohë që N. Naço është për një vijë luftarake. Kësaj vije do t’i bashkohet që në fillim dhe Faik Konica, duke iu kundërvënë platformës së ”Dritës” së Stambollit. Strategjia e tij politike do të jetë: ”Ja disa libërtha të gjora të kënduar nga nja dhjetë djelmosha … [sepse] nuk sillet në jetë një popull që po vdes me një apo dy abetare …”, po krijimi i një partie kombëtare, i një shoqërie sekrete në shembullin e ”karbonarizmit” në Itali apo ”filiki-eteria” në Greqi.

Ky qëndrim i hershëm radikal i Konicës do të vijë më pas duke u thelluar, aq sa do të çojë në një konflikt në mes tij dhe vëllezërve Naim e Sami Frashëri, të cilët jo vetëm nuk do ta mirëpresin por dhe do t’i kundërvihen. Nga një letër që do t’i dërgojnë dhëndrit të tyre, Murat Toptani, aktivist i lëvizjes shqiptare dhe adhurues i Konicës, do t’i shkruajnë se ”qëndrimi i Faikut është i dyshimtë” sado erudit e i zoti të jetë, bile arrijnë deri atje sa ta akuzojnë se ”synon shëmbjen e punëve të realizuara që prej 25 vitesh”. Për ta ”Epiqendra e këtyre punëve sot është Stambolli. Jo Brukseli e Bukureshti”. Prandaj e këshillojnë dhëndrinse ”ai që do t’i shërbejë Shqipërisë e shqipes”, duhet të bashkohet me ta.

Po Faiku dëshmon, që në hapat e parë se nuk bashkohet me ta, përkundrazi u kundërvihet. Kjo duket në botimin e ”Albanias”, ku i shmanget alfabetit të Stambollit, po dhe në qëndrimin që mban dhe ndaj vëllezërve Frashëri, sidomos ndaj Samiut, të cilin e stigmatizon dhe e akuzon rëndë në letrën dërguar Naços. Kryesore në këtë letër janë përkushtimi dhe shqetësimi i Faikut për gjendjen dhe fatin e atdheut të robëruar. Sipas tij, s’ka në Evropë vend më të bukur e më të pasur se Shqipëria e megjithatë shqiptarët e gjorë vdesin nga uria dhe fajin për këtë e kanë pushtuesit turq që s’bëjnë asgjë për zhvillimin ekonomik dhe kulturor. Duke parë ngjashmëritë në mes atdheut të tij dhe Zvicrës, Faiku bën krahasime konkrete dhe arrin në konkluzione praktike, kur arsyeton se çfarë të mirash do t’i sjellë Shqipërisë turizmi me bukuritë dhe begatitë e saj. Por turqit nuk bëjnë asgjë,- thotë ai,- dhe harrojnë të mirat që u kanë sjellë shqiptarët me gjakun e tyre. Në këtë gjendje të rëndë është atdheu i shqiptarëve, kur vendet e tjera të Ballkanit janë çliruar, ”Shqipëria po fle akoma” dhe ai pyet ”Kur do të zgjohet e shkreta?”

Dhe është ky moment, kur Konica nuk përmbahet dhe stigmatizon rëndë Sami Frashërin, duke e akuzuar deri në dyfytyrësi. Qëndrimi politik e bën Faikun të nëpërkëmbë me pa të drejtë figurën politike të Samiut, kontributet e tij të pamohueshme në fushën e kulturës e të shkencës. Është e vërtetë se këto kontribute i dha kryesisht në kulturën turke, për rrethanat në të cilat u ndodh, por në të njëjtën kohë, ai u bë dhe ideologu i Rilindjes Shqiptare me veprën programatike ”Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”, me alfabetin që hartoi dhe abetaretshqipe. Më kushtet që ishte Shqipëria, ai nuk mund të bënte shkencë dhe art, ndaj dhe mendja e tij e ndritur do të rrezatonte vepra iluministe, që në një farë mënyre do t’i bënin nder dhe kombit shqiptar.

Nga ana tjetër, Konica e kritikon Samiun dhe për një çështje delikate e të ndërlikuar, siç është konvertimi i shqiptarëve nga të krishterë në myslimanë, duke e cilësuar këtë dukuri historike burimin e ”të gjitha të ligave”. Sipas arsyetimit të tij përqafimi i myslimanizmit prej shqiptarëve goditi unitetin e tyre shpirtëror dhe kjo nuk qe pa pasoja. Për Konicën në qoftë se shqiptarët do të kishin mbetur të tërë të krishterë, ata do të kishin fituar tanimë lirinë e pavarësinë si fqinjët dhe shembulli që ai i sjell Naços është Rumania ku ai jeton. I edukuar në Francën liberale dhe i ushqyer nga idetë volteriane, me një shpirt liridashës, siç pohon në një autobiografi të tij (1922), ai në vitet e rinisë joshet aq shumë nga kisha katolike, sa e frekuenton atë sidomos për muzikën dhe krahas emrit zyrtar mban dhe emrin Dominik. Nga burime të tjera, mësojmë se më vonë, ai u konvertua në fenë e Krishtit, por për arsye etike-politike nuk e shpalli publikisht.

Një gjë është e vërtetë që çështjes së fesë të shqiptarëve, Faik Konica i është kthyer më vonë herë pas here në publicistikën e tij dhe veçanërisht në veprën ”Shqipëria, kopshti shkëmbor i Europës Juglindore”. Në këtë cikël esesh, ai do t’i kushtojë një kapitull më vete, ku shpalos mendime dhe arsyetime objektive, qëndrime realiste, me argumente të sjella nga historia dhe lëmenjtë e pasur të dijes. Duke e analizuar çështjen e myslimanizimit të shqiptarëve në një kontekst historik e social, Konica konstaton se ata të ndrydhur në mes sllavëve dhe grekëve, bënë një përpjekje të dëshpëruar për mbijetesë kur për të mbetur zotër të trojeve të veta vendosën të përqafojnë fenë e pushtuesve me të cilën fituan prestigj politik e ushtarak në Perandori. Kështu shpjegohet sipas tij që ”Shqipëria, vendi i fundit në Evropën Juglindore që iu nënshtrua turqve ishte gjithashtu vendi i fundit që fitoi lirinë”. Prandaj këshillon se ”me që historia nuk ecën kurrë sëprapthi dhe ne nuk mund ta zhbëjmë të kaluarën, është e kotë t’i gërmojmë më tej këto çështje”.

Letra e njëzet vjeçarit Faik Konica që po u paraqesim lexuesve, më e hershmja që njohim deri më sot, paraqet interes nga shumë pikëpamje dhe në radhë të parë se ajo përmban embrionin e mendimeve kryesore, prej të cilave ai do të udhëhiqet në veprimatrinë e tij politike të mëvonshme. Vetëm pas dy muajsh, në letrën e radhës, ai do t’i paraqesë Naços, udhëheqësit të tij shpirtëror, programin e vet për lëvizjen kombëtare shqiptare, që shënon një stad të ri në mendimin politik të Rilindjes sonë.

[Psikologu]

Paris, më 24 të Jenarit 96

I dashur mëmëdhetar,

Mora letrën që zotëria jote më dërgove dhe s’munt dot të shkroj sa m’u mbush zemra me gaz. Të thom dhe unë pesëqint mij të mira për motn’e Ri, edhe ju thoni me shëndet të tërëvet shqiptarëve që janë atje.

Emëri im është : beg Faik – Dominik Koniza”, jam diali i beg Shahin Konizës, edhe i afërtë i Ali Tepelenës që bëri shumë të liga, por bëri dhe të mira se hapi sytë e shqiptarëvet, edhe ju tregojti që s’janë as turq, as gerqiotarë (grekë – N.J.), po djem të Shqipërisë.

Erdha këtu qëkur isha i vogël se doja të mësonj për të ryrë (hyrë – N.J.) në sefarite të Turqisë. Po kur këndova mirë, m’u hapnë sytë gadalë-gadalë, u mejndova edhe m’u duk që turqit na pinë gjakun, edhe s’do të na lëshojnë gjë. Të tërë ata që kanë parë Shqipërinë thonë që s’është në Evropë një vent aqë i bukur dhe aqë plot me zengjinllëke (pasuri –N.J.) të dheut. Po në është ashtu e vërteta, pse ngordhin të gjorët shqiptarë nga uria? Se turku s’hap udhëra … s’bën fabrika, s’bën shkolla, s’bën gjë fare. Në ishin këto në Shqipëri, do t’punojin shqiptarët, do të shitjin e do të blejin. Edhe jo vetëm këtë do ta bënte, por do të nxirrte ollafo (fitime – N.J.) nga të huajtë që do të vijin të rinë dy a tre muaj çdo mot. Shikoni Helvesien (Zvicrën – N.J.): s’blen as shet, po të tërë Helvetsrët kanë të holla se vendi është i bukur e vijnë atje shumë të huaj për të shikuar bukurinë e vendit dhe për të pirë ujin e lehtë, dhe për të hequr erën e mirë. Ne mos ishin turqit në Shqipëri do të bënim udhëra-të-hekurta edhe çdo mot, me mij (mijra- N.J.) do vijin Inglezët edhe të tjerët të huajtë.

Po le ta lëshojmë sa do të fitojnë të gjorët shqiptarët që ngordhin urie, dhe le të thomi që s’do të nxjerrin gjë. – Po pse s’na lëshojnë turqit të hapim shkolla dhe të kemi vivlla (libra – N.J.) dhe gazeta? Neve shqiptarët e bëjtim Fuqinë të madhe dhe istoria na tregon që përpara një qind vjet, të tërë shqiptarët, dhe katolikët dhe ortodoksët vijin në luftë. Neve që i bëjtim aq të mira turqëvet, ç’na bëjne turqit? S’na lëshojnë as gjuhën tonë. Edhe ermenitë (armenët- N.J.) që s’i ka bërë Turqisë një të mirë i lëshojnë të hapin shkolla dhe të tregojnë djemëvet e tyre gjuhën e mëmëdhesë. Dhe neve kemi në Korçë një shkollë, po do ta mbylljin turqit atë çast, në mos kishin frikë.

Kështu u mendova unë, edhe të tjera m’erdhnë në mendje. Tani mbarova gjimnazin dhe nuk u ktheva në Shqipëri, po m’erdhi në mend të rri këtu dhe të bëhem shkronjëtor (shkrimtar – N.J.), se di mirë shumë gjuhëra. Shkronj në gazeta herë herë dhe në dy muaj do të nxjerr një vivllë franceziote (frengjisht – N.J.) që do të ketë emër: ”Ç’ka qenë Shqipëria, ç’është, e ç’do të bëhet”.

Ç’do të bëhet, Perëndia e di. Serbia, Maliziu, Rumania, Morea, Bullgaria hapnë sytë, edhe Shqipëria flë. Ermënia e Kandia po hapin sytë edhe Shqipëria po flë akoma. Kur do të zgjohet e shkreta? Cili i dha afqon (opium – N.J.) që të flejë aqë?

Vëlla, doja të të shkruaj. Janë dy vjet, po u mbajta se më thanë që Beg Sami Frashëri qe shoq i ”Dritës”, edhe këtë njeri nuk e dua. Të më ndjenjë Zotëria jote, po jam i hapur dhe s’dua të të mbaj gjë të fshehur në zemër. Sami begu s’më pëlqen, se ka dy buzë: kur është me shqiptarët thotë që është shqiptar; kur është me turqit thotë turk. Shkrojti një vivllë turqisht me emër ”Medeniet – Islamie” në të cilën vivllë thotë që Muhametarët (muhamedanët – N.J.) gjetnë më të bukurat gjërat e dheut, ”Udhërat e hekurtat, Amerikën” edhe një mijë të tjera gënjeshtra. Në mos kishte zemrën aq të shkurtë (të vogël – N.J.) do të kishte menduar një çik, do të kishte parë që një shqiptar s’lipset të duaj Muhametarët, se nga këta erdhën të gjitha të ligat. Në mos ishin bërë Shqiptarët Muhametarë, edhe kishin mbetur si ca nga ata: Krishtarë (të krishterë – N.J.) do të kishim të tërë një besim, edhe do të bëheshim shpejt si Rumania u bë.

Po reshtoj që këjo letëra u bë shumë e gjatë: do të shkronj Zotënisë jotë në ca ditë një tjetër letërë, se kam të tjera të të thom. U falem shumë të tërëvet shqiptarëvet që janë atje, edhe jam i Zotnisë jote,

Shërbëtori

Beg F.-D. Koniza – Tepeleni

[premium]

Se pari Faik Konica qe mbron kombin nuk fshihet nen maska, kjo esht shum e qarte, e per te mbrojt dicka tjeter nuk e di.

Pastaj ai qe e ka shkru ka permendur edhe Musliman aty, dhe nga ajo qe shkruhet lejon te lindin dyshime edhe per ata qe pretendojne se jan te fese (qoft musliman, katolik apo dhe te tjere) mos ndoshta jan mason, e ritheksoj dhe nje here ashtu si ka thene dhe ai, me vetedije apo pa vetedijen e tyre
edhe ata qe e lexojn apo replikojne mund te jene mason, kjo gjithnje siaps tij , pra mund, ndoshta po ndoshta jo
Pastaj kur i futi gjith ato figura te njohura, perse te mos na fuse dhe neve ne ate thes, ngaqe ai i di te gjitha dhe ne mbase e marrim ashtu kallep, ka qene?- po tamam ka qene..
Fundja mir qe paska lene hapsire per te thene edhe po edhe jo, ka permendur edhe ata te vetedijshmit edhe ata te pavetedijshmit, mbase dhe kjo me pelqeu tek shprehja e tij, tjerat zor te them , e analizoj pasi paska sugjeruar

[premium]

Llogjikisht ai qe e ka shkruar te ish mason nuk do kish shkruar kunder tyre por sigurisht do kish kritiku fen duke u mshehur nen masken gjoja se e mbron kombin apo dicka tjeter.....
Ai qe e ka postu jam un, un jam muslimane dhe feja eshte per mua primare ket e them çdoher.. ndersa mos ish keshtu do kish shansa...me vetedije apo pa vetedije kryesorja mesimet dhe veprat e mia do tju sherbenin masoneve..
Kurse per ato qe e lexojn apo per ato qe replikojn dhe per ato qe do ta lexojn ne te ardhmen dhe do te replikojn nuk kam informata...
Por nese e lexojn dhe mendojn pak me gjat dhe i analizojn gjerat pak me mire kjo do ish ne dobi te Shqiptareve.....
Por te shpresojm se do ta kuptojn ne te ardhmen se sic thuhet edhe te postimi me lart :
"Per ata qe nuk e dine kete me qe janë të indoktrinuar tërësisht , ende eshte e paqarte kjo.
Do te qartesohet edhe per ata.
Sepse fytyra ka nisur te del ne shesh, dhe gjerat kane nisur te qartesohen. "

[premium]

Sikurse qe eshte edhe Ismail Kadareja ashtu është edhe Faik Konica pra, te gjitha veprat e tija jane anti Islame.
Dhe ja kush eshte lartesuar ne syte e Muslimaneve Shqiptar, dhe ja permes kujt ne kemi krijuar mendimet tona per Muslimanet dhe per Islamnin. Pra per Islamin dhe per Muslimanet kemi mesuar nga mesimet e antimuslimaneve. Dhe ja pse i kemi urejtur pa te drejte Muslimanet.Dhe ja pse e kemi urejtur pa te drejte Islamin.Dhe ja pse ne Muslimanet i kemi sharre dhe pse i shajme Muslimanet, Perandorine Osmane, Fene Islame .
Hasan Prishtina ishte mason thane..Ky bile edhe gruan e kishte qe i perkiste popullit mason.
Faik Konica ishte mason.Te cilin ne e kemi ngritur ne qiell!dhe ja pse....
Abdyl Frasheri ishte mason tha.Prandaj ai mesohet si ideolog i Aleancen Antiislame .
Parolla “Feja e Shqiptarit eshte Shqiptraia “ ishte sintagme mashtruese propagandistike masone.Pra qe te mashtrojne Muslimanet dhe t’i largojne nga Islami.Gje qe me kete parolle kane arritur shume.
Laicizmi-shekularizmi jane vepra masonike.;;Kjo eshte parolle boterore, por ne rend te pare eshte antiislame qe te i largojne Muslimanet nga Islami,;; dhe gjithashtu eshte parolle antikrishtere qe t’i largon te Krishteret nga Krishterizmi burimor.Gje qe gjithashtu e kane arritur shume.
Ateizmi dhe paganizmi ishte veper e masoneve.Shiqojeni botën sot..Komunizmi ishte veper e masoneve.

[premium]

Poashtu ka thene Faik Konica:"Po mos te ishte Islami..... Shqiptaret do te ishin me shume ne numer po jo Shqiptar"

[panta_rhei]

Poashtu ka thene Faik Konica:"Po mos te ishte Islami..... Shqiptaret do te ishin me shume ne numer po jo Shqiptar"

Ok, pse rumunët mbetën rumunë, pse grekët mbetën grekë, pse bullgarët mbetën bullgarë, pse shkijet mbetën shkije... edhepse nuk e ndërruan fenë e tyre kur ishin të pushtuar nga turqit???

Ne shqiptarët e kemi hangër m*tin e madh kur kemi pranu me e ndrru fenë për hatër të pushtuesit. Ok, e mirë e pastër e krejt është feja islame, por, more zotërinjë, në u bëmë "arabët" e vetëm të europës. Të asaj europës shtrigë, kurvë e plakë... që na e kajti nanen pastaj e nuk na deshti. Nuk na deshti sepse jemi dyfytyrsha. U bëmë delja e zezë e civilizimit perëndimor, i turpëruam.
Edhe njëherë, nuk kam absolutisht asgjë me fenë, me asnjërën, vetë jam musliman i traditës... por mendoj se nënshtrimi dhe përqafimi i vlerave të pushtuesit nuk na ka bërë nder si komb, por veq sa na ka turpëruar e na ka futur thellë në inferioritet e në mjerim. Jo për faj të islamit, por për faj se ne shqiptarët nuk u bëmë kurrë muslimanë, nuk u përshtatëm kurrë me të... thjeshtë islami nuk ishte një software kompatibil për hardware-in e shqiptarëve. Prandaj gjithmon patën probleme shpirtërore e kurrë nuk funksionuam.

[premium]

Ok, pse rumunët mbetën rumunë, pse grekët mbetën grekë, pse bullgarët mbetën bullgarë, pse shkijet mbetën shkije... edhepse nuk e ndërruan fenë e tyre kur ishin të pushtuar nga turqit???

Ne shqiptarët e kemi hangër m*tin e madh kur kemi pranu me e ndrru fenë për hatër të pushtuesit. Ok, e mirë e pastër e krejt është feja islame, por, more zotërinjë, në u bëmë "arabët" e vetëm të europës. Të asaj europës shtrigë, kurvë e plakë... që na e kajti nanen pastaj e nuk na deshti. Nuk na deshti sepse jemi dyfytyrsha. U bëmë delja e zezë e civilizimit perëndimor, i turpëruam.
Edhe njëherë, nuk kam absolutisht asgjë me fenë, me asnjërën, vetë jam musliman i traditës... por mendoj se nënshtrimi dhe përqafimi i vlerave të pushtuesit nuk na ka bërë nder si komb, por veq sa na ka turpëruar e na ka futur thellë në inferioritet e në mjerim. Jo për faj të islamit, por për faj se ne shqiptarët nuk u bëmë kurrë muslimanë, nuk u përshtatëm kurrë me të... thjeshtë islami nuk ishte një software kompatibil për hardware-in e shqiptarëve. Prandaj gjithmon patën probleme shpirtërore e kurrë nuk funksionuam.
Pa , shumë lehtë eshtë të dijmë pse ata mbetën sikur çfare ishin ...
sepse ata me qindra vite kanë ruajtur traditën dhe respektin ndaj fejës së vet , edhepse janë shtypur nga perandoria osmane , prap kan arit të mshefin frymëzimin ndaj besimit të vet , keshtuqë kuptohet se osmanet kan pas rolin e njejtë me religjionet e pushtimit.
Iliret ishin të njohur si pallazgë të pa fe , sikurse një njeri se është me imunitet të dobët ku sulmohet nga çdo sëmundje ngjitëse , ashtu edhe të pafetë janë sulmu nga çdo fetë dhe kanë shiju çdo fe .
Ja pra kuptohet se fejet kan qenë bazat primare të një kombi i cili ka ruajtur shkijet -greket -apo bullgaret të qendronin me fejen e tyre ,, e Shqipetaret pse jo ?? ..
dotethote se feja në trojet tona nuk ishte e dhunshme.
sot jetojmë pa presion të feve..
jetojmë me propaganda antiIslame , kjart shihet edhe rezultati edhepse Shqipetaret nuk permbahen fejes se vet ne menyre ma serioze , sado pak pershtaten cermonive -traditave muslimane.

[Lapsi]

Ok, pse rumunët mbetën rumunë, pse grekët mbetën grekë, pse bullgarët mbetën bullgarë, pse shkijet mbetën shkije... edhepse nuk e ndërruan fenë e tyre kur ishin të pushtuar nga turqit???

Ne shqiptarët e kemi hangër m*tin e madh kur kemi pranu me e ndrru fenë për hatër të pushtuesit. Ok, e mirë e pastër e krejt është feja islame, por, more zotërinjë, në u bëmë "arabët" e vetëm të europës. Të asaj europës shtrigë, kurvë e plakë... që na e kajti nanen pastaj e nuk na deshti. Nuk na deshti sepse jemi dyfytyrsha. U bëmë delja e zezë e civilizimit perëndimor, i turpëruam.
Edhe njëherë, nuk kam absolutisht asgjë me fenë, me asnjërën, vetë jam musliman i traditës... por mendoj se nënshtrimi dhe përqafimi i vlerave të pushtuesit nuk na ka bërë nder si komb, por veq sa na ka turpëruar e na ka futur thellë në inferioritet e në mjerim. Jo për faj të islamit, por për faj se ne shqiptarët nuk u bëmë kurrë muslimanë, nuk u përshtatëm kurrë me të... thjeshtë islami nuk ishte një software kompatibil për hardware-in e shqiptarëve. Prandaj gjithmon patën probleme shpirtërore e kurrë nuk funksionuam. Panta po ti jiqen peshkut halat me lehte gelltitet

[panta_rhei]

Panta po ti jiqen peshkut halat me lehte gelltitet
Po, ashtu është... por halat e shqiptarëve janë aq të mëdha dhe aq të dukshme...

paramendo ti, në histori mësohet se shqiptarët e përqafuan me dëshirë fenë e turqve dhe shumicën e traditave të tyre...
...në historinë turke Skënderbeu llogaritet tradhëtar i madh i ushtrisë turke.
... për shqiptarët Skënderbeu që luftoi kundër turqve muslimanë llogaritet si heroi më i madh kombëtar...
...kundër turqve muslimanë luftuan edhe Mic Sokoli, Idriz Seferi, Sefë Kosharja, Hasan Prishtina etj, që të gjithë këta heronjë kombëtarë shqiptarë...

Me sa fytyra u paraqitëm ne shqiptarët para botës? Me këto dyfytyrësi, a e merituam ndonjëherë ne shqiptarët respektin e të tjerëve?

[Makresh]

Poashtu ka thene Faik Konica:"Po mos te ishte Islami..... Shqiptaret do te ishin me shume ne numer po jo Shqiptar"


Nëse burimi i lajmit eshte i vërtet, çka dyshoj tepër shume duke par u bazuar se kush e solli e kush e shkroi, duhet konkluduar qe edhe Faik Konica paska qen DY-FTYRSH ???????


PSIKOLOG ? Cili eshte me Dyftyrsh ? Naimi apo Faiku ?????


Kerkoj falje, kete pyetje su desht qe ta shtroi, sepse si njera si tjetra jan skandaloze kur lexojm budalleqe te tilla ku Naimi, Samiu po ashtu edhe Faiku na paskan qen vetëm Dy-ftyrsha !!!


Besoj qe moderatori Kodra do e ben punen e tij sic duhet, duke pastruar edhe kete tem si ato te miat.


ps: Muhametarët (Muhamedanët) ????? Eh mor i gjor, po me shqip tingellon Muhamedanet se Muhametaret, sidoqoft, ne s'jemi as Muhamedan e as Muhametar, por jemi Shqiptar qe i takojm Ummetit të Muhamed Mustafas !

Evropa ?... çka evropa ? Tokat tona s'jan pron-evropjane, evropa nuk do na mbron ne diten e Gjykimit !

Edhe apo e doni nje fajtor ? Fajtori principal ketu jan ata qe se pranuan fejen Islame, si shumica e atyre qe se pranuan iken jasht vendlindjes ku bertiten ne kulmat e kryeqyteteve evropjane "Shqiptaret u Turqizuan, Shqiptaret ju Tradhtuan", paj vallahi, t'MALLKUM QOFSHIN, NAT E DIT, Ata qe than kesi lloj marrina kunder popullit te vet !

[Lapsi]

Po, ashtu është... por halat e shqiptarëve janë aq të mëdha dhe aq të dukshme...

paramendo ti, në histori mësohet se shqiptarët e përqafuan me dëshirë fenë e turqve dhe shumicën e traditave të tyre...
...në historinë turke Skënderbeu llogaritet tradhëtar i madh i ushtrisë turke.
... për shqiptarët Skënderbeu që luftoi kundër turqve muslimanë llogaritet si heroi më i madh kombëtar...
...kundër turqve muslimanë luftuan edhe Mic Sokoli, Idriz Seferi, Sefë Kosharja, Hasan Prishtina etj, që të gjithë këta heronjë kombëtarë shqiptarë...

Me sa fytyra u paraqitëm ne shqiptarët para botës? Me këto dyfytyrësi, a e merituam ndonjëherë ne shqiptarët respektin e të tjerëve? Mire e ke Panta ( me ne fund kemi afruar qendrimet:mad:), por kete dyshim po ta largoje me poezin e kryeministrit te pare shqiptar hoxhe Ymer Prizrenit qe thote:
Kur eshte fjala per vatan
jo vetem turkut e atij tjetrit
po kush ia jep nje plumb edhe mbretit
do te shkoje ne lule xheneti

[Zero Cool]

Tentativa për të greqizuar Gjirokastrën


Po luftë për ca zuzarë
Që u lindnë shqipëtarë

E, armiq të Shqipërisë,
I fryjnë dritës së lirisë,

S’na lënë dhe ne të tjerët,
T’dalim nga gjum’i errët,

Po ç’dëgjojnë ven’ e thonë,
E ç’shohin e tradhëtojnë

Eshtë turp prej kësi krimbash
Të mundohet një komb trimash!

Ngrehuni, o shqipëtarë,
T’i shtypim këta zuzarë!

Flamuri, FAIK KONICA

[Zero Cool]

I njohur për penën, për karakterin e tij rebel, Konica kishte edhe jetën private. Në fakt, nuk u martua kurrë. E ruante me fanatizëm jetën personale, fliste pak për gratë, por nuk arriti t’i shmanget tërësisht skandaleve të faqeve të gazetave. Ilir Ikonomi, gazetari i “Zërit të Amerikës” sjell në librin e tij, “Faik Konica, jeta në Uashington”, botuar pak kohë më parë nga “Onufri”, edhe detaje të jetës private të këtij personaliteti


http://a5.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/226133_10150265750592210_182132672209_7411111_3194 504_n.jpg


Kërkimi në arkiva e bëri Ilir Ikonomin të besonte se për Faik Konicën ka shumë për të thënë. I njohur për penën, për karakterin e tij rebel, Konica kishte edhe jetën private. Në fakt, nuk u martua kurrë. E ruante me fanatizëm jetën personale, fliste pak për gratë, por nuk arriti t’i shmanget tërësisht skandaleve të faqeve të gazetave. Në një rast, ato e “kapën” Faikun duke pirë çaj me një kërcimtare të famshme të striptit, të quajtur Ann Corio. U fol shumë për një martesë të tij me 29-vjeçaren që u pasua me një reagim të ashpër të Konicës. Ikonomi, gazetari i “Zërit të Amerikës” në librin e botuar pak kohë më parë, “Faik Konica, jeta në Uashington”, botuar nga “Onufri” edhe detaje të jetës private të këtij personaliteti. Beqari Konica na shfaqet si një diplomat plot sqimë që e kishte mjaft kujdes imazhin e tij në shoqërinë e lartë të Uashingtonit. Ai dinte të hante dhe të vishej mirë, argëtohej me kulturë, por e ruante me xhelozi privatësinë e tij. Në një intervistë për “Shqip”, Ikonomi na rrëfen se sa ka mundur të depërtojë në jetën private të Faikut gjatë kërkimeve për këtë libër.

Për herë të parë ju sillni hollësi të shumta në libër mbi jetën personale të Konicës. Si do ta karakterizonit personazhin tuaj në këtë aspekt?

Faik Konica kishte krijuar pa dyshim imazhin e një personazhi dinjitoz në botën diplomatike të Uashingtonit. Një gazetë e cilëson atë si “damper”, siç quhen në Amerikë njerëzit për të cilët pamja e jashtme ka rëndësi të dorës së parë. Nuk ua tregonte kurrë të tjerëve moshën. E kishte mjaft kujdes dukjen, rrinte kurdoherë i hekurosur, me kostum e me borsalinë dhe këmishët i puthiteshin mirë. Pikërisht ky njeri që e kishte në gjak polemikën me penën që shpesh i villte vrer, nuk e ngrinte kurrë zërin në shoqëri. Të folurit e tij ishte aq i butë dhe elegant, sa që në qarqet e diplomatëve ai njihej si “ministri xhentil i Shqipërisë”. Një nga hobet e tij ishte gatimi. Njihte mirë verërat, por pohonte se nuk e kishte zakon të pinte para mbrëmjes. Faiku ishte mjeshtër në qerasjen e mikut dhe i çudiste mysafirët kur u përgatiste kafen, të cilën e bluante vetë me mulli. Ishte një shijues i rrallë i muzikës dhe i pikturës dhe kishte një kujtesë të jashtëzakonshme për veprat e artit dhe autorët e tyre. Nga vitet e tij të Uashingtonit kanë kaluar 7-8 dekada dhe zakonisht dëshmitë e jetës personale nuk i rezistojnë dot një kohe kaq të gjatë. Për fat të mirë, Konica ishte njeri mjaft i ditur, i njohur dhe interesant, prandaj nuk i shpëtonte syrit të gazetarëve, të cilët herë pas here shkruanin për të. Shumica e hollësive mbi jetën e tij personale i kam nxjerrë nga qëmtimi i gazetave të kohës.

Konica jetonte në “Mayflower”, hoteli më i mirë i Uashingtonit. Përse ai zgjodhi pikërisht këtë hotel?

Konica erdhi në Uashington nga Bostoni në korrik 1926, plot 85 vjet më parë, dhe qëndroi aty deri sa vdiq, në dhjetor 1942. Në pjesën më të madhe të kësaj periudhe, pra për më shumë se 13 vjet, ai banoi në këtë hotel të famshëm, që ishte adresa e dytë më e njohur e kryeqytetit pas Shtëpisë së Bardhë. Faiku e konsideronte veten një bej për nga rangu shoqëror dhe nuk mund të jetonte në një banesë dosido. Por, po t’i besosh fjalëve të tij, ai e zgjodhi këtë hotel si banesë dhe njëkohësisht si legatë, për ta përfaqësuar sa më denjësisht Shqipërinë, imazhi i së cilës jashtë ishte ai që ishte, një vend i varfër dhe i dobët. Ministria e Jashtme e kishte të vështirë të përballonte një legatë kaq të shtrenjtë dhe fondet për Faikun shpesh vononin. Në një letër për Ministrinë e Jashtme në Tiranë, Konica shkruan se përfaqësuesi zyrtar i një vendi nuk duhet të bjerë në “ngushtica”. “Jam i vetmi ministër në Uashington pa automobil”, - i ankohej ai në një rast ministrisë. Megjithëkëtë, shtonte, “jam munduar dhe, besoj, kam arritur ta mbaj prestigjin e Shqipërisë”. Në një rast tjetër, kur ministria po i vononte fondet, Faiku i shkruante Tiranës me tone imponuese: “Pyes vetëm, në ç’mënyrë do t’u bëjë ballë harxheve legata? Konkluzioni logjik është që duhet suprimuar fare kjo legatë dhe s’kam asnjë ankesë në qoftë se suprimohet”. Roli i Faikut si diplomat ishte kryesisht reklama që ai i bënte Shqipërisë përmes kontakteve që mbante me botën e Uashingtonit dhe hoteli “Mayflower” ishte vendi ideal për ta bërë këtë. Sa kohë ishte përfaqësues i Zogut në Uashington, Faiku nuk u largua kurrë nga ky hotel, me gjithë presionet që i bëheshin herë pas here nga Tirana për t’u zhvendosur në një banesë më të lirë.

Në libër ju keni një kapitull më vete për vizitën e tri prej motrave të Zogut në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në mars 1938, vizitë për të cilën shtypi amerikan foli shumë. Çfarë cilësish personale shfaqi Konica gjatë shoqërimit të tyre?

Motrat e Mbretit Zog erdhën në Amerikë kur marrëdhëniet e Faikut me Zogun nuk duket të ishin dhe aq të mira. Megjithatë, ai i priti ato me dinjitet. Faiku ishte njeri që kishte respekt të sinqertë për gratë dhe e mbronte figurën e gruas përballë fyerjes apo poshtërimit. Por në disa raste e kalonte cakun. Ditën që motrat e mbretit arritën në Nju Jork, kur gazetarët amerikanë pyetën nëse ato kishin ardhur në Amerikë për të kërkuar burra, Faiku u nxeh dhe u tha: “Mendova se do të bënit pyetje dinjitoze”. Kur një gazetar protestoi, ai ia ktheu: “Përse nuk rritesh edhe ca”. Faiku u nervozua sidomos kur turmat e gazetarëve me fleshet në duar “sulmuan” princeshat që sapo kishin arritur për një vizitë në Uashington. Ai komentoi ashpër për “paturpësinë” e gazetarëve, që me dritat e tyre “u prishën sytë princeshave”. Në Uashington, Faiku, gjithnjë në stilin e tij grandioz, kishte rezervuar për motrat suitën mbretërore të hotelit “Mayflower”. Ai kishte porositur edhe një automobil luksoz për t’i shëtitur. Princeshat nuk e morën vesh kurrë se makina ishte marrë me qira, ato kujtonin se ajo ishte personale e Faikut. Më 13 mars, nën shoqërinë e tij, princeshat shkuan në Kishën e Shën Gjergjit në Boston, ku morën bekimin e Fan Nolit, dikur armik i Zogut, duke i sjellë peshkopit të falat e të vëllait. Ishte meritë e personalitetit të Faikut, që në Boston u realizua me sukses një skenë madhështore pajtimi mes armiqve të dikurshëm, Nolit dhe Zogut. Edhe këtu, Faiku na shfaqet si një xhentëlmen i vërtetë, i veshur mirë dhe me stil, në kontroll të plotë të situatës. Si “zëdhënës” i princeshave, ai komentoi rreth kësaj ngjarjeje për agjencitë amerikane të lajmeve dhe fjalët e tij u shtypën në disa gazeta.

Kur flitet për Konicën gjithnjë përmenden gratë. Çfarë faktesh dihen për marrëdhëniet e tij me gratë?

Për këtë temë është folur shpesh, por gjëra të dokumentuara ka pak. Faiku erdhi në Uashington kur sapo kishte hyrë në të pesëdhjetat. Normalisht, një beqar si ai, i ditur dhe me një emër të mirë në qarqet diplomatike, nuk duhet ta kishte problem të martohej. Një gazetare shkroi me entuziazëm për ardhjen e tij në Uashington, ku kërkesa për beqarë të tillë, sipas saj, ishte e madhe. Por Faiku nuk u martua. Më vonë, i pyetur nga gazetarët se përse nuk martohej, Faiku jepte si arsye kryesore faktin që ishte i dhënë pas shkrimeve dhe leximeve, duke lënë të kuptohet se një grua nuk do të mund ta duronte dot një burrë të tillë. Gazetat e Uashingtonit nuk rrinin pa komentuar për beqarinë e Konicës. Dhe, në një rast ato e “kapën” Faikun duke pirë çaj me një kërcimtare të famshme të striptit, të quajtur Ann Corio. Sipas thashethemeve që botonin gazetat, artistes i vardiseshin edhe diplomatë të tjerë, por disa gazetarë shkruan se Faiku kishte ndërmend të martohej me 29-vjeçaren Corio. Kështu, ai i dërgoi shtypit një deklaratë që do të mbahej mend për shumë vite. Me stilin tij therës prej Faiku, ai shkruante se, e argëtonte cektësia e këtyre gazetarëve, se Ann Corio ishte “shumë e martuar” dhe se ligji shqiptar ua ndalonte diplomatëve të vet të martoheshin me shtetase të huaja.

[Zero Cool]

A dihet gjë rreth vlerësimit të Konicës për gratë në përgjithësi?

Fare pak. Kur arriti në Uashington, Faiku u tha gazetarëve se Amerika ka një përqindje më të madhe grash të bukura se në cilindo qytet të botës, me përjashtim të Vjenës. Sipas gazetares Mabelle Jennings, që e intervistoi në vitin 1934, për Faikun, pamja e jashtme e femrës duhet të vijë pas personalitetit të saj. Ai vlerësonte tek ato inteligjencën dhe rrinte larg grave me temperament tepër të gjallë e që flisnin shumë. Thoshte se i pëlqente thjeshtësia e grave amerikane, por me kusht që ato të mos mbanin taka të larta.

Me sa kuptojmë, Konica nuk fliste shumë për jetën e tij personale. Përse i ruhej ai kaq shumë kësaj teme?

Kam përshtypjen se Faiku ishte një person mjaft privat. Ai nuk e mohonte se kishte një natyrë të rezervuar, pavarësisht se ishte mjaft elokuent dhe i palodhur kur fliste përpara audiencave. Mendoj se ai e shihte me përgjegjshmëri statusin e tij si përfaqësues i Shqipërisë në Uashington, për më tepër si udhëheqës i shqiptarëve të Amerikës, prandaj ishte i kujdesshëm në ruajtjen e imazhit të vet. Kështu shpjegohet zemërimi i tij në fillim të vitit 1931, kur gazeta amerikane ‘Boston Post’ botoi një shkrim që përshkruante një ziafet të zhurmshëm në legatën shqiptare, pas të cilit, sipas gazetës, Faiku ishte gjetur i dehur. Artikulli u përkthye nga kundërshtarët e Konicës dhe u ribotua në gazetën e Nolit, ‘Republika’ nën titullin: “Njeriu i natës dhe i turpit”. Zemërimi i Faikut ishte aq i madh, saqë ai shkoi në Departamentin e Shtetit dhe u kërkoi zyrtarëve që ta ndalonin Nolin të hynte në Shtetet e Bashkuara, duke e akuzuar si komunist. Faiku nuk mund të lejonte kurrsesi të nëpërkëmbej nga njerëz që përpiqeshin ta diskreditonin në jetën e tij personale.