beku
27-05-07, 21:33
Lizezė mbi leximin politik
Shkruan : Bekim Rexhepi
Mendimi rezonant pėr negociatat e Vjenės dhe plani i Ahtisarit pėr Kosovėn, duket se ka pajtimin e shumicės sė vendeve edhe brenda KS-sė, dhe tė BE-ės. Mė kėtė mund tė pohojmė se jemi nė rrugė tė ēartė dhe drejtė njė pikėsynimi mė pėrfundimtar sa i pėrket problemit dhe statusit tė Kosovės, i cili akoma dhe fatkeqėsisht ėshtė i hapur.
Aleanca ortodokse ne shprehje
Mė qe negociatat dypalėshe dhe plani i Ahtisarit nuk sollėn konvergjencė tė mundshme politike, mė tė cilėn do tė mund tė pėrmbyllej procesi, qė qe kaq i zgjatur dhe fare politik. Kjo mos ngathtėsi pėr konvergjencė politike ka shmangur zgjidhjen e domosdoshme, pėr problemin dhe statusin e Kosovės. Vėrejtja publike dhe politike, se nuk duhet zgjatur me kohėn, duke e neglizhuar zgjidhje ka quar mė me shumė vrojtime tek faktorėt qė mezi presin, qė tė mos ndodhin integrimet.
Mendimi rezonant pėr negociatat e Vjenės dhe plani i Ahtisarit pėr Kosovėn, duket se ka pajtimin e shumicės sė vendeve edhe brenda KS-sė, dhe tė BE-ės. Mė kėtė mund tė pohojmė se jemi nė rrugė tė ēartė dhe drejtė njė pikėsynimi mė pėrfundimtar sa i pėrket problemit dhe statusit tė Kosovės, i cili akoma dhe fatkeqėsisht ėshtė i hapur. Po tė analizojmė defektet apo dhe shkaqet (e negociatave nė Vjenė dhe tė planit te Ahtisarit), qė nuk sollėn njė rezultat tė veēantė dhe karakterizues. Njė dėshtimi i negociatave e bėnė edhe planin e Ahtisarit tė duket irracional, aty/kėtu nė disa qarqe, qe gjithashtu nuk mund te konsiderohen edhe pa ndikim nė vendimet e larta politike. Shembulli i Rusia dhe reagim i saj, me kaq nervozizėm dhe me po kaq joreal, nuk justifikohet dot, ėshtė provuar jo mė pak, dhe sa herė qė ėshtė pėrfolur apo ka hyrė nė shprehje aleanca ortodokse, Rusia ėshtė treguar mė se e tillė. Gjithashtu ka vendosur tė rrije nė krah tė padrejtėsive tė mėdha, tė ruaj sovranitetin e diskutueshėm te Serbisė mbi Kosovėn, qė nė fakt duket se ky sovranitet, mė nė Kosovė nuk pėrbėn asgjė, madje nuk e ka mė as dhe pėrkrahjen e vetė pakicės serbe tė Kosovės. Ky qėndrim e veprimi oficial rus, me kėtė mėnyrė tė qasjes sė saj politike, mė shumė ka te bėjė me altruizėm, se sa qė Rusia e ndjen nevojėn e domosdoshmėrisė sė njė faktorit politik pėr tė zgjidhur apo ndihmuar nė kriza a konflikte ndėrkombėtare, respektivisht siē ėshtė problemi dhe statusi pėr Kosovės. Akoma mė shumė Rusia aludon nė tė drejtėn e Serbisė pėr ta mbajtur Kosovėn, nėn sovranitetin e Serbisė sė dikurshme, duke shpėrfillur agresionin e Serbisė dhe luftėn e pėrgjakshme tė Kosovės. Ky qėndrim i pakuptimtė dhe joreal, tash mė duket i pamundur, dhe i paimagjinueshėm pėr rrethanat aktuale, sepse Kosova i ka hyrė jetės sė saj tė pavarur dhe shtetėrore, me institucione e veta legale dhe tė njohura ndėrkombėtarisht. Po kėshtu edhe prania e forcave ndėrkombėtare nė Kosovė, e pamundėson ēfarėdo rikthimi arbitrar tė Serbisė, siē e kėrkon dhe e dėshiron ajo, me pandryshueshmėrinė politike fund e krye me absolutizėm nacionalist, tė sundoj serish mbi shumicėn shqiptare te Kosovės, siē ka sunduar ne te kaluarėn. I ditur qėndrimi i Serbisė, pėr ēfarėdo negociatash edhe pėr ēfarėdo plani X pėr Kosovėn, qe e suspendon sovranitetin e Serbisė mbi territorin e Kosovėn (pėr palėn serbe), do tė ishte i papranueshėm dhe refuzues. Madje i papranueshėm dhe refuzues do tė ishte edhe ēfarėdo koncesioni ynė, sa i pėrket dhėnės se njė pushteti, qė mund tė pėrfshihet pėrmes njė plani pėr decentralizim tė Kosovės, ku shumė komuna do tė hynin, madje edhe nėn pėrgjegjėsit lokale e, politike te pakicės serbe nė Kosovė.
Mė herėt e kemi parashikuar dhe e kemi bėrė te ditur se fati i negociatave me palėn serbe do tė jetė pėrfundimisht i pa rezultat, sepse politika serbe e ka dėshmuar vetėn edhe gjatė regjimit te saj, qė nuk ėshtė e gatshme dhe nuk do te jetė e gatshme, madje asnjėherė tė pranoi realitetin politik nė Kosovė, i cili largon favorin e aspiratėn hegjemoniste dhe i cili do tė dėmtonte ekspansionin e saj.
Domosdoshmėria e implikimit nė negociata e faktori ndėrkombėtar
Domosdoshmėria e implikimit nė negociata, e faktori ndėrkombėtar nuk mund tė diskutohej, sepse pa tė do tė ishte e pamundur ulja e palėve nė bisedime apo nė negociata. Implikimit i faktori ndėrkombėtar, i ka mbajtur pengė disi aversivitetet politike tė palėve, pėr Kosovėn:,
-Tė Serbisė, qė orvatet me ēdo kusht ta bėjė tė mundur, dhe tė serishėm kthimin e saj apo tė agresionit tė mėhershėm nė Kosovė.
-Tė shqiptarėve tė cilet duan pėrfundimisht shkėputjen e Kosovės si territor tė tyre nga Serbia.
Mė kėtė mund tė pranohet se konflikti pėr Kosovėn akoma nuk ka mbaruar, sepse nuk e kemi tė realizuar as shkėputja e Kosovės nga Serbia, dhe nuk ėshtė bėrė as i mundshėm kthimi i serishėm i Serbisė nė Kosovė (ashtu siē po e dėshiron pala serbe vazhdimisht). Konflikti i Serbisė mė tė gjithė tė tjerėt, qe nė strategjinė dhe i projektuar nė marramendjen e politikės serbe. Por, mė qė tani, kur shume nga cilet ekspansioniste tė Serbisė, kanė marrė fundin dhe fatkeqėsinė e pritur nga konflikte dhe luftėrat e zhvilluara. Konflikt i Kosovės mbeti i fundit pėr tu zhvilluar dhe i vetmi, nė strategjinė serbe. Angazhimi mė i madh, dhe mė fundamental i ekspansionit tė Serbisė po mbetej Kosova. Mbi kėtė strategji u mbėshtet dhe u ngrit serish politika agresive dhe pushtuese nė Kosovė, e zhvilloj konfliktin dhe e shkaktoi luftėn e cila gjithsesi qe e tmerrshme.
Pra, duhet thėnė se nuk ndihmoi patkoi varur nė portėn serb, me ca gozhda te ndryshkura, ky qe si njė akt simbolik i mitofobisė serbe, pėr mė shumė fat politik qė Kosova te mbetej nėn Serbi. Pėr kėtė gjė, duket se na doli i saktė dhe i drejtė supozimi ynė i mėhershėm se do te ndodhė, qė realiteti politik ne Kosovė, ndofta do tė anashkalohet sipas interesave tė ngushta te aleances ortodokse, sepse pala refuzuese e realitetit politik, ishte e identifikuar dhe ka mbetur e tillė pala serbe, e cila me ēdo kusht do tė jetė mospajtuese nė gjithė procesin dhe pėr procesin. Pėr tė shtuar dhe kėtė se: Pala serbe me tentativat tė ndryshme qė janė mė shumė verberi politike, po orvatet ta diktoi kėtė proces te negociatave dhe planin e Ahtisarit, dėshiron tė shkaktoi plasje, thjesht dhe vetėm ta dėmtonin atė nė tėrėsinė e vet. Madje duke e kuptuar tentativėn serbe mund tė shohim se si pala serbe ka vendosur tė shkohet deri ne fund, me skenarin e akuzėn, se: ky proces, kėshtu siē ka nisur, mė shumė po anon shkatėrrimin e palės serbe, e cila nuk mund ta jape sovranitetin e vet ligjitim, nė fund pėr tia dhėn dikujt tjetėr, qė na qenka sipas saj jo ligjitim.
Pra shikuar nė normale kėtė akuzė (dhe tė tjera...), duket se pėr palėn refuzuese sovraniteti ėshtė dhe mbetet pika me kritike e tėrė procesit, e cila dėmton interesin e tyre. Duke e mirėkuptuar procesin pala serbe qe ėshtė edhe palė refuzuese, ka atakuar qė tė sillet vetėm rreth qarkut, pa e prekė pikėn mė kontekstive (e cila nėnkupton humbjen e sovranitetit).
Beteja e manipulimit
Pala serbe, e mirėnjohur pėr manovra politike, para fillimit te negociatave, u interesua jashtėzakonisht qė tė gjejė fushėn e vet tė manipulimit, tė mund tė dalė mė e pėrshtatshėm nė gjendje, pėr njė politikė me joshje, e me plotė mashtrime para faktorit ndėrkombėtar. Sipas palės serbe ėshtė e mundshme njė hapje e dėshmive, e gjithė atyre procesverbaleve, tė mbajtura nė negociatat e Vjenės, ku mund gjithashtu tė dėshmohet se si pala serbe ka arritur me sukses tė menagjoi skenarin e vet -paraprak nė kėto negociata, tė cilat pa ngurruar i quajti si negociata tė montuara politike. Por pėr tė shtuar edhe pak nė kėtė; pala refuzuese serbe ėshtė interesuar veēmas pėr mbajtjen dhe dokumentimin e procesverbale tė negociatave, me qėllim, qė mė pasė tė ketė qasje nė to, me prapavijė tė theksuar politike ku mund tė lihet vend pėr skenar tjetėr, rezervė ( i cili ndoshta sipas tyre mund tė nisė mė vonė dhe nė njė kohė tjetėr) mė tė cilin do tė mund tė kontestohet i gjithė procesi i negociatave tė Vjenės. Pra ne teorinė serbe sikur del e mundshme njė rihapje e shqyrtim te negociatave, pėrmes njė procesi tjetėr, dhe tė mėvonshme, gjithashtu nė njė kohė mė tė pėrshtatshme pėr ta. Duhet theksuar edhe kėtė se kjo teori politike serbe ėshtė ndėrtuar me qėllim qė hyhet dhe tė largohet nga pika e nisjes, po edhe tė jetė si njė divergjente e realitetit politike, qė mėton tė komplikoj procesin duke komprometuar gjithė akterėt e saj.
As edhe vet pėrpiluesit serb nuk mund te besojnė se kjo teori pėrpiluese e tyre do tė realizohet, duke parė gjithė volumin e ngjarjeve qė kanė kapėrcyer. Procesi ėshtė kėrcėnuar disa herė, sepse ka ndodhur qė lizeza tė bije mbi leximin e papėrshtatshėm politik, le tė shpresojmė ne faqen tjetėr se leximi do tė jetė mė i mirė pėr tė gjithė, madje edhe pėr vet palėt.
Shkruan : Bekim Rexhepi
Mendimi rezonant pėr negociatat e Vjenės dhe plani i Ahtisarit pėr Kosovėn, duket se ka pajtimin e shumicės sė vendeve edhe brenda KS-sė, dhe tė BE-ės. Mė kėtė mund tė pohojmė se jemi nė rrugė tė ēartė dhe drejtė njė pikėsynimi mė pėrfundimtar sa i pėrket problemit dhe statusit tė Kosovės, i cili akoma dhe fatkeqėsisht ėshtė i hapur.
Aleanca ortodokse ne shprehje
Mė qe negociatat dypalėshe dhe plani i Ahtisarit nuk sollėn konvergjencė tė mundshme politike, mė tė cilėn do tė mund tė pėrmbyllej procesi, qė qe kaq i zgjatur dhe fare politik. Kjo mos ngathtėsi pėr konvergjencė politike ka shmangur zgjidhjen e domosdoshme, pėr problemin dhe statusin e Kosovės. Vėrejtja publike dhe politike, se nuk duhet zgjatur me kohėn, duke e neglizhuar zgjidhje ka quar mė me shumė vrojtime tek faktorėt qė mezi presin, qė tė mos ndodhin integrimet.
Mendimi rezonant pėr negociatat e Vjenės dhe plani i Ahtisarit pėr Kosovėn, duket se ka pajtimin e shumicės sė vendeve edhe brenda KS-sė, dhe tė BE-ės. Mė kėtė mund tė pohojmė se jemi nė rrugė tė ēartė dhe drejtė njė pikėsynimi mė pėrfundimtar sa i pėrket problemit dhe statusit tė Kosovės, i cili akoma dhe fatkeqėsisht ėshtė i hapur. Po tė analizojmė defektet apo dhe shkaqet (e negociatave nė Vjenė dhe tė planit te Ahtisarit), qė nuk sollėn njė rezultat tė veēantė dhe karakterizues. Njė dėshtimi i negociatave e bėnė edhe planin e Ahtisarit tė duket irracional, aty/kėtu nė disa qarqe, qe gjithashtu nuk mund te konsiderohen edhe pa ndikim nė vendimet e larta politike. Shembulli i Rusia dhe reagim i saj, me kaq nervozizėm dhe me po kaq joreal, nuk justifikohet dot, ėshtė provuar jo mė pak, dhe sa herė qė ėshtė pėrfolur apo ka hyrė nė shprehje aleanca ortodokse, Rusia ėshtė treguar mė se e tillė. Gjithashtu ka vendosur tė rrije nė krah tė padrejtėsive tė mėdha, tė ruaj sovranitetin e diskutueshėm te Serbisė mbi Kosovėn, qė nė fakt duket se ky sovranitet, mė nė Kosovė nuk pėrbėn asgjė, madje nuk e ka mė as dhe pėrkrahjen e vetė pakicės serbe tė Kosovės. Ky qėndrim e veprimi oficial rus, me kėtė mėnyrė tė qasjes sė saj politike, mė shumė ka te bėjė me altruizėm, se sa qė Rusia e ndjen nevojėn e domosdoshmėrisė sė njė faktorit politik pėr tė zgjidhur apo ndihmuar nė kriza a konflikte ndėrkombėtare, respektivisht siē ėshtė problemi dhe statusi pėr Kosovės. Akoma mė shumė Rusia aludon nė tė drejtėn e Serbisė pėr ta mbajtur Kosovėn, nėn sovranitetin e Serbisė sė dikurshme, duke shpėrfillur agresionin e Serbisė dhe luftėn e pėrgjakshme tė Kosovės. Ky qėndrim i pakuptimtė dhe joreal, tash mė duket i pamundur, dhe i paimagjinueshėm pėr rrethanat aktuale, sepse Kosova i ka hyrė jetės sė saj tė pavarur dhe shtetėrore, me institucione e veta legale dhe tė njohura ndėrkombėtarisht. Po kėshtu edhe prania e forcave ndėrkombėtare nė Kosovė, e pamundėson ēfarėdo rikthimi arbitrar tė Serbisė, siē e kėrkon dhe e dėshiron ajo, me pandryshueshmėrinė politike fund e krye me absolutizėm nacionalist, tė sundoj serish mbi shumicėn shqiptare te Kosovės, siē ka sunduar ne te kaluarėn. I ditur qėndrimi i Serbisė, pėr ēfarėdo negociatash edhe pėr ēfarėdo plani X pėr Kosovėn, qe e suspendon sovranitetin e Serbisė mbi territorin e Kosovėn (pėr palėn serbe), do tė ishte i papranueshėm dhe refuzues. Madje i papranueshėm dhe refuzues do tė ishte edhe ēfarėdo koncesioni ynė, sa i pėrket dhėnės se njė pushteti, qė mund tė pėrfshihet pėrmes njė plani pėr decentralizim tė Kosovės, ku shumė komuna do tė hynin, madje edhe nėn pėrgjegjėsit lokale e, politike te pakicės serbe nė Kosovė.
Mė herėt e kemi parashikuar dhe e kemi bėrė te ditur se fati i negociatave me palėn serbe do tė jetė pėrfundimisht i pa rezultat, sepse politika serbe e ka dėshmuar vetėn edhe gjatė regjimit te saj, qė nuk ėshtė e gatshme dhe nuk do te jetė e gatshme, madje asnjėherė tė pranoi realitetin politik nė Kosovė, i cili largon favorin e aspiratėn hegjemoniste dhe i cili do tė dėmtonte ekspansionin e saj.
Domosdoshmėria e implikimit nė negociata e faktori ndėrkombėtar
Domosdoshmėria e implikimit nė negociata, e faktori ndėrkombėtar nuk mund tė diskutohej, sepse pa tė do tė ishte e pamundur ulja e palėve nė bisedime apo nė negociata. Implikimit i faktori ndėrkombėtar, i ka mbajtur pengė disi aversivitetet politike tė palėve, pėr Kosovėn:,
-Tė Serbisė, qė orvatet me ēdo kusht ta bėjė tė mundur, dhe tė serishėm kthimin e saj apo tė agresionit tė mėhershėm nė Kosovė.
-Tė shqiptarėve tė cilet duan pėrfundimisht shkėputjen e Kosovės si territor tė tyre nga Serbia.
Mė kėtė mund tė pranohet se konflikti pėr Kosovėn akoma nuk ka mbaruar, sepse nuk e kemi tė realizuar as shkėputja e Kosovės nga Serbia, dhe nuk ėshtė bėrė as i mundshėm kthimi i serishėm i Serbisė nė Kosovė (ashtu siē po e dėshiron pala serbe vazhdimisht). Konflikti i Serbisė mė tė gjithė tė tjerėt, qe nė strategjinė dhe i projektuar nė marramendjen e politikės serbe. Por, mė qė tani, kur shume nga cilet ekspansioniste tė Serbisė, kanė marrė fundin dhe fatkeqėsinė e pritur nga konflikte dhe luftėrat e zhvilluara. Konflikt i Kosovės mbeti i fundit pėr tu zhvilluar dhe i vetmi, nė strategjinė serbe. Angazhimi mė i madh, dhe mė fundamental i ekspansionit tė Serbisė po mbetej Kosova. Mbi kėtė strategji u mbėshtet dhe u ngrit serish politika agresive dhe pushtuese nė Kosovė, e zhvilloj konfliktin dhe e shkaktoi luftėn e cila gjithsesi qe e tmerrshme.
Pra, duhet thėnė se nuk ndihmoi patkoi varur nė portėn serb, me ca gozhda te ndryshkura, ky qe si njė akt simbolik i mitofobisė serbe, pėr mė shumė fat politik qė Kosova te mbetej nėn Serbi. Pėr kėtė gjė, duket se na doli i saktė dhe i drejtė supozimi ynė i mėhershėm se do te ndodhė, qė realiteti politik ne Kosovė, ndofta do tė anashkalohet sipas interesave tė ngushta te aleances ortodokse, sepse pala refuzuese e realitetit politik, ishte e identifikuar dhe ka mbetur e tillė pala serbe, e cila me ēdo kusht do tė jetė mospajtuese nė gjithė procesin dhe pėr procesin. Pėr tė shtuar dhe kėtė se: Pala serbe me tentativat tė ndryshme qė janė mė shumė verberi politike, po orvatet ta diktoi kėtė proces te negociatave dhe planin e Ahtisarit, dėshiron tė shkaktoi plasje, thjesht dhe vetėm ta dėmtonin atė nė tėrėsinė e vet. Madje duke e kuptuar tentativėn serbe mund tė shohim se si pala serbe ka vendosur tė shkohet deri ne fund, me skenarin e akuzėn, se: ky proces, kėshtu siē ka nisur, mė shumė po anon shkatėrrimin e palės serbe, e cila nuk mund ta jape sovranitetin e vet ligjitim, nė fund pėr tia dhėn dikujt tjetėr, qė na qenka sipas saj jo ligjitim.
Pra shikuar nė normale kėtė akuzė (dhe tė tjera...), duket se pėr palėn refuzuese sovraniteti ėshtė dhe mbetet pika me kritike e tėrė procesit, e cila dėmton interesin e tyre. Duke e mirėkuptuar procesin pala serbe qe ėshtė edhe palė refuzuese, ka atakuar qė tė sillet vetėm rreth qarkut, pa e prekė pikėn mė kontekstive (e cila nėnkupton humbjen e sovranitetit).
Beteja e manipulimit
Pala serbe, e mirėnjohur pėr manovra politike, para fillimit te negociatave, u interesua jashtėzakonisht qė tė gjejė fushėn e vet tė manipulimit, tė mund tė dalė mė e pėrshtatshėm nė gjendje, pėr njė politikė me joshje, e me plotė mashtrime para faktorit ndėrkombėtar. Sipas palės serbe ėshtė e mundshme njė hapje e dėshmive, e gjithė atyre procesverbaleve, tė mbajtura nė negociatat e Vjenės, ku mund gjithashtu tė dėshmohet se si pala serbe ka arritur me sukses tė menagjoi skenarin e vet -paraprak nė kėto negociata, tė cilat pa ngurruar i quajti si negociata tė montuara politike. Por pėr tė shtuar edhe pak nė kėtė; pala refuzuese serbe ėshtė interesuar veēmas pėr mbajtjen dhe dokumentimin e procesverbale tė negociatave, me qėllim, qė mė pasė tė ketė qasje nė to, me prapavijė tė theksuar politike ku mund tė lihet vend pėr skenar tjetėr, rezervė ( i cili ndoshta sipas tyre mund tė nisė mė vonė dhe nė njė kohė tjetėr) mė tė cilin do tė mund tė kontestohet i gjithė procesi i negociatave tė Vjenės. Pra ne teorinė serbe sikur del e mundshme njė rihapje e shqyrtim te negociatave, pėrmes njė procesi tjetėr, dhe tė mėvonshme, gjithashtu nė njė kohė mė tė pėrshtatshme pėr ta. Duhet theksuar edhe kėtė se kjo teori politike serbe ėshtė ndėrtuar me qėllim qė hyhet dhe tė largohet nga pika e nisjes, po edhe tė jetė si njė divergjente e realitetit politike, qė mėton tė komplikoj procesin duke komprometuar gjithė akterėt e saj.
As edhe vet pėrpiluesit serb nuk mund te besojnė se kjo teori pėrpiluese e tyre do tė realizohet, duke parė gjithė volumin e ngjarjeve qė kanė kapėrcyer. Procesi ėshtė kėrcėnuar disa herė, sepse ka ndodhur qė lizeza tė bije mbi leximin e papėrshtatshėm politik, le tė shpresojmė ne faqen tjetėr se leximi do tė jetė mė i mirė pėr tė gjithė, madje edhe pėr vet palėt.