Përgjumja e frikshme e brezit të ri

[Linka_pz]

Përgjumja e frikshme e brezit të ri


Mustafa Nano

Në një shkrim mbi ngrohjen (në fakt, nxehjen e mbinxehjen) globale, të publikuar në të përditshmen italiane "Corriere della sera", Giovanni Sartori u binte borive të alarmit, duke e konsideruar këtë argument si një çështje, lidhur me të cilën lipset një konsensus transversal e një reagim imediat ndërqeveritar, ndërshtetëror, politik e kulturor. "Duhet të shpëtojmë planetin, e tok me të, dhe njerëzimin", lëshon Sartori klithmën e alarmit, e në këtë mes zë e përqesh dhe përbuz të gjitha kauzat e tjera, që kërkojnë të sublimojnë kot më kot vetveten në këtë situatë, ku e vetmja përparësi e madhe është e duhet të jetë ekologjike (ambientale). Diku ai shprehet tejet i bezdisur edhe prej të ashtuquajturve "popolo di Seattle" (prej kohësh, kjo është një nofkë për protestuesit kundër globalizimit), të cilët - sipas tij - duhet të heqin dorë nga propagandimi i budallallëqeve kundër kapitalizmit e kundër vetë globalizmit. Dhe ka të drejtë.

Por nuk ishte kjo ajo që më tërhoqi më së shumti vëmendjen. Ishte diçka tjetër, të cilën Sartori e konsideron si lajmin më dëshpërues: më indiferentët ndaj kësaj çështjeje janë të rinjtë, gjë që është vënë re edhe te fakti, që dokumentari i Al Gore-it me titull "An Inconvenient truth" (Një e vërtetë vrastare, do ta përktheja unë me një shqipe të shpenguar) është ndjekur nga njerëz që janë mbi të dyzetat. Njerëzit nën të dyzetat as që janë dukur nëpër sallat e kinemasë. Dhe nuk është vetëm kjo shenja e indiferencës së të rinjve. Këta të fundit janë indiferentë edhe lidhur me çështje të tjera më pak të rëndësishme, që kanë të bëjnë në përgjithësi me politikën e me vendimmarrjen.

Kjo dukuri vërehet me një qartësi rrëqethëse në Shqipëri (kjo është arsyeja, që shikimi m‘u ndal posaçërisht në këtë pasazh të shkrimit të Sartorit), ku brezi i ri është i dhënë tërësisht pas egoizmit, individualizmit, qejfeve që burojnë prej një jete të harxhuar në mes të të mirave materiale në një botë konsumistike; ose prej apatisë së frikshme, dhe në këtë mes fjala është për shumicën e shqiptarëve të rinj, të cilët nuk kanë asnjë mundësi të bëjnë një jetë ku mondane e ku të lëshuar nëpër pub-e e disko, ose të bëjnë pushime nëpër hotele luksi e nëpër qendra të lakmueshme turistike. Shumica e të rinjve pra u gëzohen lokaleve e bar-eve të ish-Bllokut, të cilat mbrëmjeve janë të mbushura dingas.

Të kuptohemi, mëkati nuk qëndron këtu, pasi janë po këta që gjatë sezonit shkollor mbushin universitetet. Mëkati qëndron në faktin, që ata, kudo qofshin, në punë, në shkolla, në bar-e ose në plazhe, nuk dinë të jetojnë me shqetësime komunitare dhe nuk e çojnë nëpër mend ushtrimin e përgjegjësive qytetare e civile. Në këtë pikë nuk është çështja t‘i shohësh ata të dalin në protesta kundër qeverisë. Jo! Çështja është t‘i shohësh ata të përfshirë e të merakosur mbi mbarëvajtjen e vendit e të kombit, çështja është t‘i shohësh të interesuar për politikën e për politikat, çështja është t‘i shohësh teksa vrasin mendjen e teksa marrin përgjegjësi. Dhe përgjegjësia nuk merret thjesht duke u anëtarësuar në mënyrë pasive në një parti, por duke kuptuar se nëse ky vend është kështu si është, është edhe prej tyre. Madje, në radhë të parë, është prej tyre.

Rrallë më ka qëlluar të bisedoj me të rinj e me të reja mbi tema "të sofistikuara", që kanë të bëjnë me fatet e vendit tonë e me fatet e botës së madhe, si fjala vjen mbi gjendjen e mbi ecurinë e demokracisë shqiptare, mbi realitetin politik në Shqipëri, mbi të majtën e mbi të djathtën, mbi qëndrimin ndaj vlerave lokale apo universale (fjala vjen, familja, feja, kombi, toleranca, liria, ligji, kushtetuta etj.), mbi prapambetjen tradicionale e "të rinovueshme" të shqiptarëve etj., etj. Rrallë kam marrë vesh që të ketë mes tyre një debat, i cili të ngrihet mbi qëndrimin ndaj këtyre temave. Përkundrazi, ndarja mes tyre ka lidhje më së shumti me qëndrimin ndaj Berishës, Nanos, Ramës, Metës, të cilët në të vërtetë, edhe kur tentojmë t‘i shohim si dukuri politike ose kulturore, na rezultojnë ca enë të boshatisura prej ideve e prej vizioneve. Dhe kështu, debati katandiset të jetë një kacafytje emocionale.

Por këta janë të paktit. Dhe më pak të gdhendurit, sigurisht. Pjesa tjetër, ajo që përbën shumicën dërrmuese të brezit të ri, nuk do t‘ia dijë as për emra, as për çështje, as për shqetësime të politikës. Sillen sikur dikush t‘i ketë hedhur në këtë botë, ku janë, dhe as që e vrasin trurin se këtu ka një pushtet e një qeveri, e cila është zgjedhur me votat e tyre dhe e cila duhet të bëjë gjëra për ta, as që e vrasin trurin, kur shohin që në Shqipëri në vend të ligjit vepron Maliqi, kur shohin arrogancën e papërgjegjshmërinë e politikanëve, kur shohin zhvatjen e gjësë publike, kur shohin policin, doktorin, mjekun, pedagogun, tagrambledhësin, të abuzojnë me postin e me detyrën, kur shohin që nuk kanë ujë e drita, kur shohin që politika shqiptare, në vend të merret me shqetësimet reale të vendit, merret me sherret mes vedit, kur shohin që politikanët tradhtojnë si pa gjë të keq premtimet, kauzën, votën dhe interesat e zgjedhësve, e kështu me radhë.

A mos vallë janë fajtorë ata në këtë (e për këtë) situatë? Nuk besoj. Edhe Sartori nuk i bënte fajtorë. Thjesht vizatonte e denonconte një sëmundje, e cila duhet kuruar e shëruar. Në Shqipëri, kura afërmendsh duhet të jetë e ndryshme, pasi edhe dukuria ka shkaqe të tjera, të ndryshme nga ato të vëna re në vendet me demokraci të konsoliduar. Në themel të indiferencës së të rinjve shqiptarë qëndron edukimi i munguar civil e civik në bankat e shkollës, në familje, në kongregacionet fetare etj. Edhe mjedisi i komunikimit publik, i cili në kohët e sotme, për shkak të zhvillimit të hatashëm mass-media-tik, ka një ndikim visheral mbi mendjen e mbi mendësitë e njerëzve, lë shumë për të dëshiruar. Mass-media shqiptare, edhe kur rreket të stisë mënyra për t‘u bërë atraktive për të rinjtë e të rejat, nuk arrin t‘u japë gjë tjetër, veçse lajme rozë mbi vilën e x-it a të y-it të ndërtuar në periferi të Tiranës, mbi të dashurit ose të dashurat e këngëtarëve VIP-a, mbi qasjet e tyre vanitoze e materialiste në jetën e përditshme, mbi thashetheme të nxjerra nga foto paparacësh të shkrepura nëpër pishina e nëpër hotele buzë detit.

Dhe këto lajme nuk është se jepen nga ndonjë tabloid, gjë që do të ishte e natyrshme e do të kishte kuptim; jo, këto lajme jepen nga shtypi tërësisht i tabloidizuar shqiptar, jepen nga gazeta, të cilat nga njëra anë mëtojnë të jenë simotrat shqiptare të "New York Times"-it e të "Washington Post"-it e, nga ana tjetër, njoftojnë në faqe të parë se Sinan Hoxha do të shkojë në pushime me dy femra.

A mund të bëjnë këto gazeta edukimin civil e civik të shqiptarëve?
A mund të pritet që lexuesit e rinj të këtyre gazetave të jenë nesër qytetarët e përgjegjshëm të këtij vendi?