Diabeti, semundja aspak e embel....

[Jana]

Diabeti, sëmundja aspak e ëmbël

Sipas statistikave, numri i të prekurve sa vjen e po rritet


Numri i të sëmurëve që vuajnë nga kjo anomali rritet çdo ditë e më shumë dhe mendojmë se fajin kryesor e ka obeziteti. Në fakt, kohët e fundit shkencëtarët kanë zbuluar shkaqe të tjera, siç janë ndotja e ambientit, abuzimi me ilaçet dhe infeksionet


Numri i diabetikëve është aq i madh, sa kjo anomali nuk mund të shkaktohet vetëm nga mbipesha. Shkaktarët e kësaj sëmundjeje po rriten me aq shpejtësi, sa që shkencëtarët janë vënë në lëvizje për një ekzaminim më të hollësishëm. Gjithmonë doktorët i kemi dëgjuar të thonë se "diabeti është një e keqe bashkëkohore". Megjithatë, te kjo sëmundje ndikojnë më shumë faktorë se një ushqim jo i shëndetshëm. Kërkimet e reja tregojnë se kanë dalë në dritë edhe fajtorë të tjerë vrasës, siç janë ndotja e ambientit, pirja e pakontrolluar e ilaçeve dhe infeksionet e ndryshme. Pra, të gjithë këta elementë të jetës moderne, të mbledhur së bashku, mund të shpjegojnë më së miri rritjen marramendëse të të sëmurëve me diabet, që është regjistruar kudo në këto dhjetë vitet e fundit. Në disa vende të botës, përqindja e diabetit të tipit 2 është dyfishuar, pra është rritur më shumë se ajo e tipit 1 (ose trefishuar, si në rastin e Rusisë), duke rritur kështu nga viti në vit numrin e të prekurve nga kjo anomali. Në Itali tipi i diabetit 1 godet 0,2 për qind të popullsisë, ndërsa diabeti i tipit 2 godet rreth 5 për qind, me karakteristika të cilat rriten sipas moshës. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, në vitin 1985 të sëmurët në të gjithë botën ishin 30 milionë, në vitin 1995 ishin 135 milionë, në 2001-shin rreth 177 milionë, ndërsa në 2030-ën do të jenë plot 370 milionë. Për shkak të kësaj sëmundjeje, çdo vit vdesin katër milionë persona. Shumë apo jo?

Kjo është edhe një nga arsyet që teoritë e vjetra nuk mjaftojnë më. "Që diabeti ishte një sëmundje shumëfaktoriale këtë e dinim. Ajo që nuk kishim kuptuar ende ishte rëndësia e vërtetë e përbërësve të jashtëm ndaj organizmit. Tashmë duket qartë se ka diçka në stilin e jetës moderne, e cila nuk është përfshirë mjaftueshëm apo që është injoruar, sepse vetëm një faktor i jashtëm mund të ushtrojë veprime kaq domethënëse në një kohë kaq të limituar", shpjegon një doktor i endokrinologjisë dhe sëmundjeve metabolike.

Shumë mjekë po i japin rëndësi këtij faktori X, edhe pse gjenetika nuk ka dhënë përgjigje të sakta deri më tani. Për shembull, në javët e fundit, dy studime të ndryshme (publikuar në dy revista shkencore), kanë përshkruar përkatësisht 6 dhe 11 variante gjenesh të përfshira në llojin e diabetit 2, që do t‘u bashkëngjiten gjeneve të njohura për të dyja llojet e diabetit. "Në diabetin e tipit 1, prania e gjeneve specifike dhe një lloj afërsie mund të krijojnë një kambanë alarmi dhe t‘i shtyjnë mjekët të kryejnë kontrolle më të hollësishme, gjëra të cilat zakonisht nuk mjaftojnë për të shkaktuar sëmundjen. Në tipin 2, gjenet kanë një ndikim më të vogël, pra janë më shumë të varura nga stili i jetesës për aktivizimin e tyre. Me fjalë të tjera, edhe pse kanë një rol të rëndësishëm, gjenet të vetme nuk mund të shpjegojnë rritjen e sëmundjes, pasi nuk mund të jenë modifikuar kështu në pak vjet sa hap e mbyll sytë në të gjithë popullsinë e botës. Duhet të jetë medoemos diçka tjetër dhe në këtë rast nuk është gjë tjetër veçse një faktor i jashtëm", shpjegon ai.

Por nëse shkaktare nuk janë gjenet, atëherë për çfarë bëhet fjalë? Kush kujdeset çdo ditë për mirëqenien e pankreasit? Kërkimet janë drejtuar nga jeta moderne, ku në fokus janë vënë helmuesit kimikë dhe fizikë. Në një studim të publikuar kohët e fundit në "Diabetes Care", një grup diabetologësh ndërkombëtarë kanë treguar gjendjen shëndetësore të 800 pacientëve të tyre. Përfundimi: sa më shumë të rritet përqendrimi i ndotjes, aq më shumë rritet rreziku i zhvillimit të diabetit të tipit 2 dhe sindromat ndërlidhëse, ajo metabolike dhe ajo e rezistencës ndaj insulinës. Më të rrezikuar janë njerëzit e dobët, sepse kanë përqendrim të lartë të substancave helmuese, sikurse ndodh edhe me yndyrat, të cilat te këta njerëz janë me pakicë. Edhe në vitet e kaluara, studime të ndryshme kanë treguar se lëndët helmuese mund të shkatërrojnë metabolizmin e yndyrave dhe të sheqernave.

Përveç faktorëve të ambientit, kohët e fundit është zbuluar se qelizat Beta mund të kërcënohen gjithashtu edhe nga përdorimi i ilaçeve, sidomos i antidepresivëve. Këtë e ka konfirmuar një studim i publikuar në "Diabetes Research & Clinical Practice", në të cilën një diabetolog amerikan ka vërejtur se pas pirjes së vazhdueshme të antidepresivit "Prosac", te përdoruesit rreziku i diabetit të tipit 2 është rritur 30%, në krahasim me ilaçet e tjera. Më pas, nëse pihen një sërë antidepresivësh së bashku, rreziku dyfishohet.

Shenjat duken se mbështeten mbi agjentët e tipit fizik ose kimik, edhe pse nuk shfaqen raste infektive, ashtu siç është sugjeruar nga një studim i rëndësishëm, i cili tregonte praninë e virusit "Coxsackie B4" në pankreasin e të sëmurëve me diabetin e tipit 1.

"Po krijojmë një rrjet evropian, i cili të mund të punojë për faktorët e jashtëm. Por për të përballuar tematika kaq të ndërlikuara, instrumentet që kemi në dispozicion, si moderne ashtu dhe teknologjike, nuk mjaftojnë. Ka ardhur momenti të mos mendojmë më për faktorët helmues, që janë të pranishëm te çdonjëri prej nesh, apo te të dhënat kontradiktore të përtuara deri tani në fushat magnetike", shpjegon ai. Atëherë përgjigjet do të priten nga ky grup ndërdisiplinor, që me ndihmën e biofizikanëve, matematikanëve, biologëve molekularë dhe figurave të tjera, kanë si detyrë të realizojë modele studimesh duke pasur parasysh natyrën e ndërlikuar të faktorëve të përfshirë dhe ndërveprimtarinë me organizmin, duke adaptuar një model të ndërlikuar e të ngjashëm me atë që përdoret për të krijuar rrjetat nervore, të cilat riprodhojnë funksionimin e trurit.


Sëmundja


Tipi 1


Zakonisht shfaqet gjatë fëmijërisë. Pankreasi nuk arrin të prodhojë insulinë



Tipi 2


Godet 90 për qind të pacientëve: lidhet ngushtë me mbipeshën dhe obezitetin. Shfaqet te 90 për qind e të rriturve

[Zero Cool]

Lista e 20 ushqimeve per te mundur diabetin


http://www.infoalbania.org/thumbnail.php?file=Food_Facts_540720085.jpg&size=article_medium


Cfare konsumoni mund te ndihmoj te kontrollohet dhe lufohet diabeti. Sa here qe shtyn karrocen e blerjes ne supermarket, aty ju gjithashtu merrni vendim qe shkon pertej asaj se a do te hash mish vici apo dicka tjeter per darke. Ne fakt mundemi lirisht te themi se aty ti zgjedh nese deshiron te jesh viktima apo fituesi. Ajo qe vendos ne karroce percakton nese do te komprometohesh nga diabeti apo do te fillosh te kontrollosh e ndoshta edhe krejtesisht t’a mundesh ate.

Kjo eshte arsyeja pse kemi bere listen me 20 ushqimet qe luftojne diabetin. Pra, sa here qe shkon ne ndonje supermarket merr kete liste me vete dhe bli secilin artikull apo shumicen prej tyre.

Hulumtimet tregojne se nese bene disa ndryshime te rendesishme ne dieten tuaj, sikur te hash me shume prodhime bujqesore (peme dhe perime), me pak karbohidrate te rafinuara, me shume proteina dhe me shume yndyra te mira, ti do ndihmoje ne permiresimin e kontrollit te sheqerit ne gjak dhe shkurton rrezikun e komplikimeve te lidhura me diabeti. Mos bej gabim te mendosh qe vetem nje, dy apo edhe pese nga keto ushqime do te ndryshojne ty. Te duhen shumica apo te gjitha per te pare ndryshimin, por mos harro edhe farat e lirit, pasi se bashku perfaqesojne nje qasje te re ndaj te ushqyerit, nje stil jete me shume se sa thjeshte nje diete.

1. Mollet

Per shkak se ato ofrojne shume dobi shendetesore ti duhet t’i vesh ne krye te dietes tuaj. Mollet ne menyre te natyrshme me sasi te ulet te kalorive, ndersa permbajtja e larte e fibres (4 gram) te ngop, lufton kolesterolin e keq dhe nderprene luhatjet e sheqerit ne gjak. Mollet e Kuqe dhe te Gjelbrat jane ne mesin e top 10 frutave qe kane me se shumti antioksidues qe luftojne semundjet. Por mos harro, mos i qero vetem pastroj mire.

2. Avokado

E pasur shume me yndyra gjysme te ngopura shume te dobishme per shendetin, avokado ngadaleson tretjen dhe ndihmon te mbash sheqerin ne gjak te mos ngritet pas ngrenies. Nje diete e pasur me yndyra te mira mundet edhe te te ndihmoj te zmbrapsesh rezistencen ndaj insulines. Provo te futesh avokado te shtypur ne sanduic ne vend majonezes apo ne buke ne vend te djathit.

3. Elbi

Nese zgjedh elbin ne vend te orizit te bardhe mund te zvogelosh sheqerin ne gjak pas ushqimit per deri 70% dhe ta mbash ate ne nivel dhe palekundur per ore te tera. Kjo eshte per shkak se fibra e tretshme dhe perberesit tjere ne elb ne menyre dramatike ngadalesojne tretjen dhe absorbimin karbohidrateve. Edhe orizi i kafenjte nuk mund te krahasohet me elb. Shto ne supe elb, sherbeje ne pjate, zije apo pergatite ne cfaredo menyre qe te pershtatet.

4. Fasulet

Kur te planifikosh menune mendo edhe per fasulen per se paku dy here ne jave. Fibra e tretshme ne te gjitha llojet e fasuleve i ve kapak sheqerit te larte ne gjak. Dhe per shkak se ato jane te pasura me proteina, fasulet mund te zevendesojne edhe mishin kur mungon ne pjate.

5. Mishi Lopes

Po pra, mishi i lopes eshte i mire per diabet nese e zgjedh mishin pa dhjame. Te konsumosh sasi te mjaftueshme te proteines te jep ndjesine se je i ngopur dhe i kenaqur, plus te ndihmon te mbash masen e muskujve nese je duke humbur peshe e keshtu metabolizmi juaj punon mire.

6. Frutat Kokerr

Kur po flasim per manaferrat, boronica, dredhezat etj. Ato, jo vetem qe jane te shendetshme por vijne me shije dhe ngjyra per shijen dhe kenaqesine e cilido. Frutat kokerr jane perplot me fiber dhe antioksidues. Llojet e kuqe dhe blu gjithashtu permbajne perberes natyral bimor qe quhet anthocianine. Shkencetaret besojne se keto ndihmojne ne uljen e sheqerit ne gjak duke permiresuar prodhimin e insulines.

7. Brokoli

Brokoli ka plot fibra dhe eshte i pasur me antioksidues (duke perfshire ketu sasine e vitamines C te mjaftueshem per nje dite ne nje sherbim). Por pervec tjerash eshte gjithashtu i pasur me krom, i cili luan rol te rendesishem ne kontrollin afat-gjate te sheqerit ne gjak.

8. Karotat

Mos beso ate qe ndoshta ke degjuar se karotat te rrisin sheqerin ne gjak. Perderisa lloji i sheqerit qe karotat kane transformohet shpejt ne sheqer ne gjak, sasia e sheqerit ne karota eshte tejet e vogel. Ky eshte lajm i mire sepse karotat jane burim me i pasur ne natyre me beta-karotene, i cili eshte i lidhur me ulje te rrezikut per diabet dhe kontroll me te mire te sheqerit ne gjak.

9. Mishi i Pules apo Gjel Deti

Pavaresisht menyres se pergatitjes ky mish mund te jete shume i shendetshem apo tejet i padobishem. Mishi nga gjoksi eshte gjithmone me me pak yndyre (dhjam) se sa mishi si kofshet apo edhe krehet, pra ha gjoks pule apo gjel deti. Por, kurre mos e ha lekuren per shkak te permbajtjes se larte te yndyres qe ka.

10. Vezet

Vezet jane nje tjeter burim i shkelqyeshem jo i shtrenjte i kualitetit te larte te proteines. Nje apo dy veze nuk do te rrisin kolesterolin dhe ne te njejten kohe te mbajne te ngopur dhe te kenaqur per ore te tera.

[Zero Cool]

11. Peshku

Komplikimi me i rrezikshem i diabetit eshte semundja e zemres dhe nese ha peshk se paku nje here ne jave mund te zvogelosh rrezikun per 40 perqind, kjo eshte sipas studimit nga Shkolla Per Shendet Publik te Harvard-it. Acidet yndyrore ne peshk zvogelojne inflamacionin ne trup, nje kontribues kryesore ne semundjet koronare. Nje shqyrtim i mundimshem i literatures shkencore per peshq dhe shendeti njeriut i bere nga hulumtuesit e Harvard-it ka arritur ne perfundim se dobite e ngrenies se peshkut jane shume me te medha se sa rreziqet qe shoqerojne ate.

12. Fara a lirit

Keto fara te shndritshme ngjyre kafeje godasin diabetin trefish: Jane te pasura me proteina, fiber dhe yndyra te mira ashtu te njejte me ate qe gjendet te peshqit. Farat e lirit gjithashtu jane burim i magnezit, nje mineral qe eshte kyc ne kontrollimin e sheqerit ne gjak per shkak se ndihmon qelizat te perdorin insulinen. Farat a lirit te bluara prishen shpejt keshtu qe blej jo te bluara dhe bluaj nese ke nevoje.

13. Qumeshti dhe Kosi

Qe te dy jane te pasura me proteina dhe kalcium, per te cilat studimet tregojne se ndihmojne njerezit te humbin peshe. Dietat (te ushqyerit) te cilat perfshijne shume ushqime prodhim qumeshti (bylmet) luftojne rezistencen ndaj insulines, problem thelbesore prapa diabetit. Gjej me pak yndyre apo fare pa yndyre. E njejta vlen edhe per kosin i cili gjithashtu ofron dobi te ngjashme.

14. Arrat

Per shkak te sasise se larte te fibres dhe proteines, kokrrat si arra the lajthit jane ushqim qe digjen ngadale dhe miqesor ndaj sheqerit ne gjak. Edhe pse ato permbajne mjaft yndyre, ajo eshte yndyre gjysme e ngopur e mire per shendetit.

15. Farat

Ashtu si arrat, te gjitha llojet e farave, kungullit, lulediellit, susamit, jane te mbushura me yndyra te mira, proteine dhe fiber qe se bashku punojne te mbajne poshte sheqerin ne gjak dhe shmangin semundjen e zemres. Ato gjithashtu jane burim natyral i sterolve qe ulin kolesterolin, po i njejti perberes qe shtohet ne disa margarine per ulje te kolesterolit. Keshtu qe hereve tjera kur te shikosh film ose sport mbush nje ene dhe lere afer se te duhet.

16. Qull tershere

A ke menduar se sa i mire per shendet eshte qulli tersheres? Kjo eshte per shkak se eshte i mbushur me fiber te tretshme dhe kur perzihet me uje, formon pasten. Ashtu si ngjitet ne ene, ne te njejten menyre formon nje barriere ngjitese ne mes te enzimave digjestive ne stomakun tuaj dhe molekulave te amidonit ne ushqimin tuaj. Ne kete menyre trupit tuaj i merr me shume kohe te shnderroj karbohidratet qe ke konsumuar ne sheqer ne gjak. Pra, qulli i tersheres nuk duhet harruar dhe eshte mire te konsumohet ne mengjes.

17. Vaji i Ullirit

Vaji i ullirit eshte ar! Ne fakt, per shkak qe permban komponente anti-inflamacion aq te fuqishem saqe hulumtuesit e lidhin me aspirinen. Kjo mund te jete nje arsye se perse njerezit qe pasojne diete mesdhetare, menyre tradicionale e te ngrenit ku vaji ullirit perdoret si ne prodhime, ne drithera, ashtu edhe ne mish, kane perqindje te ulet te semundjeve te zemres dhe diabetit, qe te dyja jane te lidhura me inflamacion. Ndryshe nga gjalpi, yndyra e mire ne vaj te ullirit nuk rrit rezistencen ndaj insulines dhe madje ndihmon ne ndryshim te saj. Vaji Ullirit gjithashtu ngadaleson tretjen keshtu qe ushqimi qe ke ngrene ka me pak gjasa te rrise glukozen.

18. Gjalp Kikiriku

Nje studim ka zbuluar se te hash gjalpe kikiriku humb apetitin deri ne dy ore me gjate se nje meze me pak fiber dhe shume karbohidrate, keshtu duke e bere kete ushqim favorit te femijeve nje aleat per humbje peshe. Yndyrat gjysme te ngopura ne gjalpe kikiriku gjithashtu ndihmojne ne kontrollimin e sheqerit ne gjak. Pra, pervec se te ndihmon kunder diabetit gjalpi i kikirikut eshte i mire per ata te cilet nuk mund t’i bejne balle deshires per te ngrene.

19. Buke nga Gruri i Plote

Te hash buke te bardhe eshte gati njesoj sikur te hash sheqer kur behet fjale per ngritje te sheqerit ne gjak. Keshtu pra nese hani shume nga buka e bardhe, thjeshte ndrysho ne buke nga drithi i plote (buke nga mielli i grurit te plote) dhe kjo mund te te ndihmoj te permiresosh ndjeshmerine ndaj insulines. Ne nje studim te fundit 1000 burrave dhe grave eshte pare se sa me i larte ishte konsumimi i ushqimeve nga dritherat e plota aq me e mire ishte ndjeshmeria ndaj insulines dhe stabiliteti i sheqerit ne gjak.

20. Patatet e embla

Ne vend te patates se pjekur te bardh zgjedh pataten e embel dhe do te kesh rritje te sheqerit ne gjak per 30 perqind me pak. Patatet e embla jane te mbushura me materie ushqyese dhe fiber qe lufton semundjet e qe gati 40 perqind e saj (fibres) eshte e llojit qe ule kolesterinen dhe ngadaleson tretjen. Ato jane gjithashtu ekstra te pasura me karotide, pigmente me ngjyre te verdhe dhe ngjryre portokalli qe luajne rol te rendesishem ne perkrahje te trupit ne pergjigje ndaj insulines. Sikur kjo te mos mjaftonte ato jane gjithashtu te mbushura me perzierje natyrale bimore te acidit klorogjenik, i cili gjithashtu ndihmon ne zvogelimin e rezistences ndaj insulines.