PDA

View Full Version : Menopauza-Njė fazė absolutisht natyrore nė jetėn e ēdo gruaje


~AnnA~
08-09-09, 21:49
Dihet qė menopauza ėshtė njė fazė natyrore dhe universale nė jetėn e ēdo gruaje, qė shpesh herė mbėshtillet me mister dhe rrethohet nga njė frikė e vėrtetė. Madje shumė prej tyre vetėm po ta mendojnė kėtė fakt, tmerrohen. Kanė dėgjuar tė flitet pėr shqetėsime fizike, tė cilat lidhen me kėtė periudhė dhe i tremb ideja qė mund t‘i vuajnė kėto efekte shqetėsuese. Gjithashtu kanė dėgjuar tė flitet pėr afshe tė nxehta, djersitje gjatė natės, marrėdhėnie tė dhimbshme dhe emocione jashtė kontrollit.

Pėr shumė kohė ky imazh ėshtė mbėshtetur nga psikiatėr dhe gjinekologė tė ndryshėm, tė cilėt kanė rritur edhe mė tepėr frikėn, duke pėrkrahur idenė se jeta e vėrtetė e njė gruaje pėrfundon pikėrisht nė atė fazė. Nė tė vėrtetė dhe fatmirėsisht, pėr pjesėn mė tė madhe tė femrave, menopauza nuk ka tė gjitha kėto pėrcaktime negative. Pėr shumė prej tyre, kjo fazė nuk ėshtė kaq tronditėse.

Sigurisht qė periudha e dytė e moshės sė femra nuk ėshtė aq e thjeshtė. Nė kėtė fazė ato pėrballen me shumė vėshtirėsi psikologjike e emocionale. Nėse nė tė shkuarėn femrat mbėshteteshin mbi njė bindje - terapinė hormonale zėvendėsuese (Thz - Terapia hormonale zėvendėsuese) me bashkimin estroprogestinik qė ndalonin plakjen e femrės - sot mbizotėrojnė ērregullimet dhe njė grua moderne ndjehet si njė adoleshente pėrballė ciklit tė saj tė parė menstrual (nė kėtė rast i fundit): po tani ē‘ndodh? Cilat janė tė rejat qė prezanton ky kėrkim pėr tė lehtėsuar simptomat dhe pasojat e menopauzės? Cilat janė tė rejat natyrore? Kėsaj pyetjeje do t‘i pėrgjigjen tri specialistė, duke na treguar se cilat janė pjesėt e trupit tė femrės qė vuajnė mė shumė nga ky faktor. "Deri nė menopauzė trupi mbrohet nga ‘mburoja‘ hormonale. Estrogjeni, progesteroni dhe androgjeni janė hormone qė varen nga funksioni gonade (gjėndėr seksuale) dhe ai mbiveshkor, qė veprojnė jo vetėm mbi hormonet riprodhuese, por mbi tė gjithė organizmin femėror: mbi skeletin, sistemin kardiovaskular, aparatin tretės dhe trurin... Kur funksioni gonade ndėrpritet, trupi fillon tė bėhet ngadalė si i meshkujve, duke akumuluar dhjamė nė bark nė vend tė brinjėve", shpjegon gjinekologu. Por ajo qė i shqetėson mė shumė specialistėt nuk ėshtė dhjami qė formohet nė bark, por komplikacionet e shumta qė sjell menopauza. Mjekėsia mendonte se e kishte gjetur zgjidhjen duke i zėvendėsuar hormonet natyrore me hormone tė sintezės qė organizmi nuk prodhonte mė. Para pesė vitesh, njė studim amerikan tregoi se terapia hormonale zėvendėsuese nuk e mbron sistemin kardiovaskular, madje rrit rrezikun pėr njė tumor tė gjirit dhe patologjive kardiake.

Ato qė i tremben mė shumė kėsaj periudhe janė femrat nė moshė tė re. Njė fakt kurioz ėshtė se kjo fazė e jetės ėshtė frikėsuese vetėm nė kulturėn perėndimore. Nė kulturat e tjera, qė nuk i kushtohet njė rėndėsi kaq e madhe bukurisė dhe tėrheqjes, menopauza nuk konsiderohet si "fillimi i fundit", por ėshtė pikėrisht shenja e njė statusi social tė maturuar. Pėr shembull, nė Indi, femrat qė kanė arritur nė fazėn e menopauzės mund tė dalin nga lagjet femėrore pėr tė biseduar dhe pėr tė pirė me burrat. Nuk duhet tė mbajnė mė vel dhe tė qėndrojnė tė veēuara. Ndėrsa nė Etiopi, njė gruaje qė ka arritur fazėn e menopauzės i lejohet tė ecė mbi tokėn e shenjtė dhe tė marrė pjesė nė rituale tė tjera. Nė Mikronezi, njė grua nė kėtė fazė mund tė bėhet dijetare (mjeke popullore) dhe tė praktikojė magji. Sipas traditave tė "Cree" tė Kanadasė, kėto lloj femrash kanė tė drejtė tė marrin pjesė nė tė gjitha ceremonitė fetare. Pas menopauzės, gratė e Mozambikut munden, nėse dėshirojnė, tė hanė majmunė apo kafshė tė tjera. Gjithashtu nuk mbetet surprizė fakti qė duke pėrfshirė shumė popuj tė tjerė, femrat nuk kanė probleme dhe nuk vuajnė nga depresioni. Gjithsesi kjo nuk do tė thotė qė menopauza ėshtė njė periudhė pa kurrfarė rėndėsie.

Vazhdon...

~AnnA~
08-09-09, 22:44
Njė ndryshim i rėndėsishėm

Padyshim qė ky ėshtė njė moment ndryshimi mjaft i rėndėsishėm, duke u bėrė shpesh njė periudhė e thellė reflektimi. Gjithashtu edhe efektet fizike nuk duhen lėnė pas dore: pėr shembull, afshet e nxehtėsisė nuk janė sajime psikosomatike, siē besohej dikur, por simptoma tė vėrteta. Megjithatė, feminiliteti i njė gruaje nuk venitet pas kėsaj periudhe, e gjithashtu as nuk pakėsohet nga ajo lloj karikature histerike dhe shkatėrruese qė mendohej se e pėrfaqėsonte pėr shumė kohė. Pėr shembull ėshtė provuar se depresioni, tė cilit i janė nėnshtruar disa femra, nuk ka ndodhur pėr shkak tė ndryshimeve fiziologjike, por pėr probleme tė tjera, qė tėrhiqen zvarrė gjatė gjithė jetės, ose janė tipike tė moshės sė dytė: mosmarrėveshjet nė marrėdhėnien bashkėshortore, keqkuptimet me fėmijėt, prindėrit, fėmijėt qė braktisin shtėpinė pėr t‘u martuar ose qė shkojnė pėr tė jetuar diku larg. Ėshtė e qartė se sa mė shumė njė grua tė vlerėsojė pozitivisht veten dhe jetėn e saj, aq mė lehtė do ta pėrballojė periudhėn e lidhur me menopauzėn. Natyrisht mund tė shfaqen pak mė tepėr simptomat e origjinės fiziologjike, pėr shembull siē ndodh ekzaktėsisht pėr dhimbjet e bezdisshme menstruale ose sindromėn premenstruale. Ndėr tė tjera ėshtė e nevojshme tė bėhet njė ndarje mes atyre qė hynė nė menopauzė nė mėnyrė natyrore dhe atyre qė hyjnė rastėsisht, duke vijuar mė pas me ndėrhyrjet kirurgjikale, ekografitė, radioterapitė ose kimioterapitė. Duke e thjeshtuar nė maksimum, menopauza ėshtė fundi total i menstruacioneve. Ky ėshtė njė moment transformimi qė mund tė zgjasė nga 10 deri nė 15 vjet, periudhė gjatė tė cilės sistemi riprodhues femėror ndryshon gradualisht.

Nė terma biologjikė

Nė terma biologjikė, menopauza i referohet shfaqjes sė ciklit tė fundit qė paraprihet nga premenopauza. Nė kėtė fazė, cikli ėshtė i ērregullt pėr njė kohė tė gjatė. Pas kėsaj periudhe vijon edhe ēasti kritik qė tregon 10-15 vitet ku vezoret ndalojė gradualisht sė prodhuari vezė dhe sasi tė mėdha hormonesh. Nuk ekziston njė mėnyrė pėr tė parashikuar ekzaktėsisht se kur do tė fillojė "makthi" i madh: ndoshta disa faktorė mund tė ndikojnė mbi kėtė gjendje, por studiuesit nuk janė ende tė qartė, ashtu siē nuk dinė me saktėsi se kur kanė hyrė nė periudhėn e menopauzės nėnat e tyre. Ajo qė duket mė e mundshmja ėshtė se e gjithė kjo nxitet nga gjene individuale. Ndonjėherė mund tė shfaqet njė menopauzė e parakohshme, para tė 35-ve, ose e vonuar pas tė 52-tave. Pėr njė diagnozė mė tė saktė ėshtė e kėshillueshme t‘i drejtoheni specialistit.

Njė sistem mesazhesh

Pėr tė kuptuar shkaqet, si dhe pse shfaqet menopauza, ėshtė fatmirėsi qė gjithēka varet nga sistemi endokrin, i pėrbėrė nga gjėndra tė pėrhapura nė trup, tė cilat ēlirojnė substanca tė forta kimike, hormonet. Kėto tė fundit luajnė rolin e lajmėtarit, duke nxitur qeliza specifike qė tė veprojnė nė mėnyrė tė veēantė. Pa kėto, organet e brendshme, pėrfshi edhe ato tė sistemit riprodhues, nuk do tė ishin tė afta ta pėrmbushnin aktivitetin e tyre. Sistemi riprodhues i merr mesazhet kryesore nga tre gjėndra endokrine: hipotalamusi, hipofiza dhe vezoret. E para funksionon si bashkėlidhėse e kontrollit mes trurit dhe sistemit endokrin, duke rregulluar shumė funksione si temperatura, ruajtja hidrike, e gjithashtu duke kontrolluar instinkte si uria dhe dėshira seksuale. Ndėr tė tjera ka edhe njė rol dominues nė sistemin riprodhues, duke drejtuar ciklin menstrual nė momente tė forta tensioni. Hipofiza luan rolin ndėrmjetės tė hipotalamusit, duke u "dėrguar" mesazhet e gjėndrės kryesore gjėndrave tė tjera endokrine. Pėr shembull, kur hipotalamusi i jep "shenjė" hipofizės, qė tė nisė cikli menstrual, gjėndra-ndėrmjetėse pėrgjigjet me shpejtėsi, duke dėrguar dy nga hormonet e saj nė vezore.

Rėndėsia "hormonale" e vezoreve

Vezoret janė prodhuesit kryesorė tė hormoneve seksuale femėrore, prej tė cilave mė tė rėndėsishmet janė estrogjeni dhe progesteroni, qė luajnė edhe rolin kryesor nė jetėn fizike dhe emocionale tė gruas.

Vazhdimi i evolucionit tė trupit

Pranimi i plotė i ndryshimeve tė dukshme qė trupi i femrės pėson me menopauzėn mund tė jetė i vlefshėm pėr t‘iu afruar kėsaj periudhe tė jetės me mė pak shqetėsim. Mbi tė gjitha duhet tė bindemi se menopauza nuk ėshtė njė sėmundje, e gjithashtu as njė krizė, por njė kalim natyror biologjik, thjesht njė nga tė shumtit qė ndodhin nė jetėn e njė gruaje.

"Ky ėshtė njė ndryshim si shumė tė tjerė. Varet se sa tė afta janė ta pėrballojnė kėtė periudhė", shprehet njė doktoreshė amerikane.

Njė frikė e "tmerrshme"

Nė kėtė fazė femrat kanė njė lloj ndjesie qė sinjalizon ardhjen e tyre, siē ėshtė ankthi, tensioni, marrje mendsh, tė vjella, dridhje duarsh, rrahje tė shpeshta zemre para dhe pas njė afshi tė nxehtė. Edhe pse janė shumė tė zakonshme, kėto simptoma i trembin jashtėzakonisht femrat, duke qenė se janė edhe tė papėrgatitura. Nė kėtė rast specialistėt duhet tė jenė tė mirinformuar mbi periudhėn mė tė vėshtirė tė femrės. Shkencėtarėt supozojnė se kėto shenja i detyrohen ndryshimit tė hipotalamusit, qė ashtu siē ėshtė pėrmendur mė lart, rregullon mes tė tjerash temperaturėn e trupit dhe fluksin e hormoneve seksuale. Nėse trupi ėshtė shumė i nxehtė, hipotalamusi i "dėrgon njė mesazh" zemrės qė tė pompojė mė shumė gjak dhe bėn qė kapilarėt, tė cilėt ndodhen nėn lėkurė, tė pėrhapen pėr tė shpėrndarė nxehtėsinė e pėr tė ndihmuar trupin tė ftohet.

Disa kėshilla

Nė kėtė situatė, estrogjenet luajnė njė rol tė rėndėsishėm, ndaj edhe femrave u kėshillohet njė terapi hormonale e zėvendėsuar. Nė disa raste mund tė jenė tė nevojshme edhe produktet shtesė qė veprojnė ndryshe nga ilaēet, por qė gjithsesi kanė njė efekt tė mirė. Pėr tė kontrolluar efektin e nxehtėsisė ėshtė mirė qė gjithmonė tė uleni diku e tė pushoni derisa trupi tė qetėsohet. Gjithashtu mund tė pėrdorni ujė termal nė formėn e sprajtit nė mėnyrė qė ta spruconi nė fytyrė pėr njė efekt freskues dhe qetėsues.




Menopauza ėshtė njė fazė natyrore dhe universale nė jetėn e ēdo gruaje, qė shpesh herė mbėshtillet me mister dhe rrethohet nga njė frikė e vėrtetė. Madje shumė prej tyre vetėm po ta mendojnė kėtė fakt, tmerrohen



Ato qė i tremben mė shumė kėsaj periudhe janė femrat nė moshė tė re. Njė fakt kurioz ėshtė se kjo fazė e jetės ėshtė frikėsuese vetėm nė kulturėn perėndimore. Nė kulturat e tjera, qė nuk i kushtohet njė rėndėsi kaq e madhe bukurisė dhe tėrheqjes, menopauza nuk konsiderohet si "fillimi i fundit", por ėshtė pikėrisht shenja e njė statusi social tė maturuar


Domethėnia

Nė Indi, femrat qė kanė arritur nė fazėn e menopauzės mund tė dalin nga lagjet femėrore pėr tė biseduar dhe pėr tė pirė me burrat. Nuk duhet tė mbajnė mė vel dhe tė qėndrojnė tė veēuara. Ndėrsa nė Etiopi, njė gruaje qė ka arritur nė kėtė fazė i lejohet tė ecė mbi tokėn e shenjtė dhe tė marrė pjesė nė rituale tė tjera. Nė Mikronezi, gratė nė menopauz mund tė bėhet dijetare dhe tė praktikojė magji


Hipotezat

Nuk ekziston njė mėnyrė pėr tė parashikuar ekzaktėsisht se kur do tė fillojė "makthi" i madh: ndoshta disa faktorė mund tė ndikojnė mbi kėtė gjendje, por studiuesit nuk janė ende tė qartė, ashtu siē nuk dinė me saktėsi se kur kanė hyrė nė periudhėn e menopauzės nėnat e tyre


Ajo qė duket mė e mundshmja ėshtė se e gjithė kjo nxitet nga gjene individuale. Ndonjėherė mund tė shfaqet njė menopauzė e parakohshme, para tė 35-ve, ose e vonuar pas tė 52-tave. Pėr njė diagnozė mė tė saktė ėshtė e kėshillueshme t‘i drejtoheni specialistit

Tomori
09-09-09, 00:01
Menopauza ėshtė njė pjesė natyrale e zhvillimit tė gruas qė nuk vjen papritur dhe nuk mund tė pretendohet pėr ta parandaluar. Megjithatė janė disa mėnyra (mjekėsore dhe jomjekėsore) qė ndihmojnė pėr reduktimin, por edhe eliminimin e disa simptomave qė shoqėrojnė menopauzėn.

Simptomat:

1 Lėkurė e nxehtė, ndezėse
2 Ndryshime nė gjendjen shpirtėrore
3 Rėnie e libidosė (dėshirave seksuale)
4 Ērregullim i ciklit menstrual
5 Tharje vagjinale

Dr.Tomori

~AnnA~
18-09-09, 19:15
Menopauza ėshtė njė pjesė natyrale e zhvillimit tė gruas qė nuk vjen papritur dhe nuk mund tė pretendohet pėr ta parandaluar. Megjithatė janė disa mėnyra (mjekėsore dhe jomjekėsore) qė ndihmojnė pėr reduktimin, por edhe eliminimin e disa simptomave qė shoqėrojnė menopauzėn.

Simptomat:

1 Lėkurė e nxehtė, ndezėse
2 Ndryshime nė gjendjen shpirtėrore
3 Rėnie e libidosė (dėshirave seksuale)
4 Ērregullim i ciklit menstrual
5 Tharje vagjinale

Dr.Tomori


Flm Dr.Tomori :smile: e paskeni sqaruar shkurt dhe qarte :)