Fshatari
28-07-10, 08:07
Nga Express mė 28.07.2010 nė ora 8:39
Teoritė e fundit tė botės
Moto: Teoritė e fundit tė botės duket se janė nė modė kohėve tė fundit dhe disa prej tyre mund tė thuhet me bindje se janė vėrtet tė ēuditshme dhe duke qenė tė tilla kanė arritur tė ndezin akoma mė shumė fatalistėt shpresėplotė.
Sipas shkencėtarit anglez, Isak Njuton, ka filluar numėrimi mbrapsht. Kanė mbetur mė pak se 50 vjet deri nė fund tė botės, i parashikuar sipas Njutonit nė vitin 2060. Babai i fizikės moderne e formuloi kėtė profeci nė njė letėr tė vitit 1704, tė zbuluar nė njė ekspozitė tė Universitetit hebraik tė Jerusalemit, tė titullar "Sekretet e Njutonit". Por pėrse viti 2060? Njuton shkruan se do tė ishte 1200 vjet pas vitit 800 pas Krishtit, datė nė tė cilėn restaurohet Perandoria e Shenjtė Romake. Mė sa duket, shkencėtari ka arritur nė kėtė datė pas leximit tė librit tė profetit Daniel, njė nga librat mė tė vėshtirė ku gjenden simbolika tė panumėrta dhe vizione fantastike.
Teoritė e fundit tė botės duket se janė nė modė kohėve tė fundit. Filmi 2012 qė ėshtė shfaqur kėtė vit nė kinema i ka ndezur akoma mė shumė fatalistėt shpresėplotė. Por, cilat janė teoritė mė tė ēuditshme tė pėrfundimit tė jetės nė planetin tonė?
Rreziku nga planeti X: Shkaku i vėrtetė i ndryshimit tė klimės, aktivitetit vullkanik, intensifikimit tė aktivitetit sizmik etj, ėshtė afrimi i planetit Eris me sistemin tonė diellor, ndėrmjetėsi i quajtur 2003 - UB - 313 dhe i njohur nė antikitet me emra tė ndryshėm si: Nibiru, Marduk, Nemesis, Hercolubus, Planeti i Zotit, Planeti i Perandorisė, Planeti i Kryqit apo Planeti i Kuq.
Teoria e planetit misterioz X ka disa kohė qė ėshtė zbuluar. Supozohet qė planeti X tė jetė rreth 100 herė mė i madh se Toka dhe me njė orbitė masive prej 3600 vjetėsh. Dhe, kur tė afrohet nėpėrmjet sistemi tė brendshėm diellor, mund tė shkaktojė katastrofė kataklizmike nė planetin tonė. Ai ėshtė aq masiv, sa mund t'i kthejė polet e tokės nė anė tė kundėrta, ose dhe tė ndalojė rrotullimin e saj.
Pėr herė tė parė, ky planet ėshtė vrojtuar mė 21 tetor tė vitit 2003, me anė tė teleskopit 1.22 Oschin, nga pika e vėzhgimit nė malin Palomar nė Kaliforni. Ėshtė zbuluar nga Michael E. Brown, Chad Trujillo dhe David L. Rabinovitz, mė 5 janar tė vitit 2005, bazuar nė foto tė bėra nė datėn e sipėrpėrmendur.
Vėzhgime tė tjera tė publikuara nė tetor tė vitit 2005, treguan njė satelit tė quajtur Dysnomia (Gabriel). Planeti Eris/ Nibiru, i cili i afrohet Tokės periodikisht njė herė nė 3600 vjet, sjell ndryshime tė klimės, si ngrohja globale me gjithė pasojat e saj natyrore- shkrirjen e akujve, zhdukjen e gjelbėrimit, tharjen e kores sė tokės, pakėsimin e oksigjenit etj.
Efekti serrė: Ky ėshtė njė prej gjėrave, sė cilės i jemi drejtuar. Pėr disa dekada, klima jonė mund tė marrė fund. Temperaturat mund tė rriten me shpejtėsi, duke shkrirė akujt dhe duke e kthyer klimėn e planetit tonė tė krahasueshme me atė tė Venerės. Tė gjithė kemi njohuri pėr ngrohjen globale dhe nė dhjetė vjetėt e fundit nuk ka pasur gazetė qė s'ka shkruar diēka pėr tė thuajse ēdo ditė.
Matrix: Nė botėn ku jetojmė ne perceptojmė realen. Ashtu si filmi "The Matrix", ne jemi vetėm simulim. Teoria Matrix pretendon se fakti qė universi ėshtė i rregulluar nė mėnyrė aq precize pėr tė ndihmuar jetėn, ėshtė njė koincidencė astronomike. Marrim pėr shembull forcėn brenda atomeve bėrthamore. Nėse forca brenda tyre bėhet vetėm pak mė e shpejtė, atėherė nuk ekzistojmė mė.
Problemi i shterpėsisė: Siē dihet, ka shumė meshkuj dhe femra qė nuk mund tė sjellin nė jetė fėmijė. Por numri i kėtyre njerėzve po rritet akoma mė shumė dhe me shpejtėsi tė frikshme. Specialistėt kanė parashikuar se ky ėshtė njė problem serioz pėr tė ardhmen e specieve tona. Njė prej arsyeve tė shterpėsisė ėshtė ndotja. Njė tjetėr ėshtė se evolucioni ka vendosur se kush mund tė ketė fėmijė dhe kush jo. Dhe rezulton se kjo ėshtė njė zhdukje e ngadalshme e njerėzve.
Pėrplasja diellore: Xhuxhi i Kuq mund tė shihet me sy tė lirė. Me kalimin e kohės do tė bėhet mė i dukshėm dhe njė ditė do tė na godasė. Jo nė mėnyrė direkte, por aq sa pėr tė shkatėrruar sistemin tonė diellor. Ose duke e shkatėrruar krejtėsisht nga graviteti ose duke goditur renė Oort. Reja Oort ėshtė njė masė e madhe pluhuri solar, akulli dhe shkėmbinjsh me pėrmasa planetėsh. Mund tė imagjinohet ēfarė ndodh pas pėrplasjes.
Kolapsi i vakuumit tė kuantit: Kolapsi i vakuumit tė kuantit sugjeron se shkencėtarėt do tė shkatėrrojnė planetin. Vitin e kaluar ishte nė tė gjitha lajmet dhe mendohej se vakuumi i kuantit mund tė shkatėrronte planetin. Nė fakt, ky ėshtė gabim, sepse ai nuk mund tė shkatėrrojė vetėm planetin, por gjithė universin. E mira ėshtė se vakuumi i kuantit mund ta fshijė faqen nga vendi i saj nė njė sekond e shkatėrrimi nuk do tė jetė i dhimbshėm.
Rritja e konstanteve: Nė vitin 2001, fizikanėt zbuluan diēka tė ēuditshme. Njė prej konstanteve, "konstantja e strukturės sė pėrsosur", duket se po zmadhohet gjithnjė e mė shumė. Kjo nxiti njė debat masiv nė fizikė, i cili vazhdon sot e kėsaj dite, ndėrkohė qė ka tė dhėna se konstante tė tjera po lėvizin. Kjo do tė thotė se universi mund tė marrė fund. Tė gjithė yjet tė shuhen nė sekonda dhe gjithēka tė errėsohet. Shumė gjėra tė ēuditshme mund tė ndodhin mė pas.
Zhdukja: Zhdukja ėshtė njė prej teorive qė vjen nga goja e zyrtarėve tė lartė tė Kombeve tė Bashkuara, agjencive qeveritare dhe shkencėtarėve dhe ėshtė nė disa raporte qė asnjė njeri i thjeshtė s'mund t'i lexojė. Ato thonė se nė tri gjenerata, bota do tė ketė njė tė tretėn e popullsisė qė ka tani dhe se do tė vijė duke u pakėsuar. Nuk bėhet fjalė pėr njė virus. As pėr ndonjė kometė. Puna ėshtė se njerėzit nuk do tė kenė mė fėmijė, sepse me pėrmirėsimin e kushteve tė jetesės dhe teknologjisė, nevoja pėr fėmijė do tė zhduket.
Ēėshtja e drithit: Ēėshtja e drithit mund tė duket shumė idiote, por merret shumė seriozisht nga shkencėtarėt. Njė ditė planeti ynė do tė mbulohet krejtėsisht nga gruri. Ushqimi i vetėm do tė jetė buka. Drithėrat do tė zėnė vendin e ēdo lloj tė mbjelle tjetėr dhe pyjet do tė kthehen nė fusha tė mėdha drithi, e toka si pasojė do tė kthehet nė njė shkretėtirė tė madhe prej drithi. Kjo pėr arsye se biologėt besojnė se njė ditė raca njerėzore do tė krijojė GM, nėnėn e tė gjithė drithėrave, e cila do t'i japė fund njerėzimit.
Hipoteza e "Grey Goo": Teksa teknologjia bėn pėrparim, gjithēka bėhet mė e vogėl. Shumė shpejt ne do tė hyjmė nė mbretėritė e teknologjisė nano. Nanobotėt do tė jenė robotė mikroskopikė, tė ndėrtuar pėr tė bėrė ēdo lloj detyre, veēanėrisht nė fushėn mjekėsore. Ato do tė jenė nė gjendje tė rivendosin atomet dhe tė bėjnė ujė nga rėra. Por e vetmja mėnyrė pėr t'i bėrė ėshtė tė pėrdorėsh nanobotėt, nė mėnyrė qė ato tė kopjojnė botėn. Por nėse padashur njė prej tyre flaket tutje, brenda 72 orėsh ēdo atom nė tokė do tė jetė kthyer nė nanobot.
______________________________________
http://www.gazetaexpress.com/web/index.php/artikujt/lexo/35434/C5/C17/
Teoritė e fundit tė botės
Moto: Teoritė e fundit tė botės duket se janė nė modė kohėve tė fundit dhe disa prej tyre mund tė thuhet me bindje se janė vėrtet tė ēuditshme dhe duke qenė tė tilla kanė arritur tė ndezin akoma mė shumė fatalistėt shpresėplotė.
Sipas shkencėtarit anglez, Isak Njuton, ka filluar numėrimi mbrapsht. Kanė mbetur mė pak se 50 vjet deri nė fund tė botės, i parashikuar sipas Njutonit nė vitin 2060. Babai i fizikės moderne e formuloi kėtė profeci nė njė letėr tė vitit 1704, tė zbuluar nė njė ekspozitė tė Universitetit hebraik tė Jerusalemit, tė titullar "Sekretet e Njutonit". Por pėrse viti 2060? Njuton shkruan se do tė ishte 1200 vjet pas vitit 800 pas Krishtit, datė nė tė cilėn restaurohet Perandoria e Shenjtė Romake. Mė sa duket, shkencėtari ka arritur nė kėtė datė pas leximit tė librit tė profetit Daniel, njė nga librat mė tė vėshtirė ku gjenden simbolika tė panumėrta dhe vizione fantastike.
Teoritė e fundit tė botės duket se janė nė modė kohėve tė fundit. Filmi 2012 qė ėshtė shfaqur kėtė vit nė kinema i ka ndezur akoma mė shumė fatalistėt shpresėplotė. Por, cilat janė teoritė mė tė ēuditshme tė pėrfundimit tė jetės nė planetin tonė?
Rreziku nga planeti X: Shkaku i vėrtetė i ndryshimit tė klimės, aktivitetit vullkanik, intensifikimit tė aktivitetit sizmik etj, ėshtė afrimi i planetit Eris me sistemin tonė diellor, ndėrmjetėsi i quajtur 2003 - UB - 313 dhe i njohur nė antikitet me emra tė ndryshėm si: Nibiru, Marduk, Nemesis, Hercolubus, Planeti i Zotit, Planeti i Perandorisė, Planeti i Kryqit apo Planeti i Kuq.
Teoria e planetit misterioz X ka disa kohė qė ėshtė zbuluar. Supozohet qė planeti X tė jetė rreth 100 herė mė i madh se Toka dhe me njė orbitė masive prej 3600 vjetėsh. Dhe, kur tė afrohet nėpėrmjet sistemi tė brendshėm diellor, mund tė shkaktojė katastrofė kataklizmike nė planetin tonė. Ai ėshtė aq masiv, sa mund t'i kthejė polet e tokės nė anė tė kundėrta, ose dhe tė ndalojė rrotullimin e saj.
Pėr herė tė parė, ky planet ėshtė vrojtuar mė 21 tetor tė vitit 2003, me anė tė teleskopit 1.22 Oschin, nga pika e vėzhgimit nė malin Palomar nė Kaliforni. Ėshtė zbuluar nga Michael E. Brown, Chad Trujillo dhe David L. Rabinovitz, mė 5 janar tė vitit 2005, bazuar nė foto tė bėra nė datėn e sipėrpėrmendur.
Vėzhgime tė tjera tė publikuara nė tetor tė vitit 2005, treguan njė satelit tė quajtur Dysnomia (Gabriel). Planeti Eris/ Nibiru, i cili i afrohet Tokės periodikisht njė herė nė 3600 vjet, sjell ndryshime tė klimės, si ngrohja globale me gjithė pasojat e saj natyrore- shkrirjen e akujve, zhdukjen e gjelbėrimit, tharjen e kores sė tokės, pakėsimin e oksigjenit etj.
Efekti serrė: Ky ėshtė njė prej gjėrave, sė cilės i jemi drejtuar. Pėr disa dekada, klima jonė mund tė marrė fund. Temperaturat mund tė rriten me shpejtėsi, duke shkrirė akujt dhe duke e kthyer klimėn e planetit tonė tė krahasueshme me atė tė Venerės. Tė gjithė kemi njohuri pėr ngrohjen globale dhe nė dhjetė vjetėt e fundit nuk ka pasur gazetė qė s'ka shkruar diēka pėr tė thuajse ēdo ditė.
Matrix: Nė botėn ku jetojmė ne perceptojmė realen. Ashtu si filmi "The Matrix", ne jemi vetėm simulim. Teoria Matrix pretendon se fakti qė universi ėshtė i rregulluar nė mėnyrė aq precize pėr tė ndihmuar jetėn, ėshtė njė koincidencė astronomike. Marrim pėr shembull forcėn brenda atomeve bėrthamore. Nėse forca brenda tyre bėhet vetėm pak mė e shpejtė, atėherė nuk ekzistojmė mė.
Problemi i shterpėsisė: Siē dihet, ka shumė meshkuj dhe femra qė nuk mund tė sjellin nė jetė fėmijė. Por numri i kėtyre njerėzve po rritet akoma mė shumė dhe me shpejtėsi tė frikshme. Specialistėt kanė parashikuar se ky ėshtė njė problem serioz pėr tė ardhmen e specieve tona. Njė prej arsyeve tė shterpėsisė ėshtė ndotja. Njė tjetėr ėshtė se evolucioni ka vendosur se kush mund tė ketė fėmijė dhe kush jo. Dhe rezulton se kjo ėshtė njė zhdukje e ngadalshme e njerėzve.
Pėrplasja diellore: Xhuxhi i Kuq mund tė shihet me sy tė lirė. Me kalimin e kohės do tė bėhet mė i dukshėm dhe njė ditė do tė na godasė. Jo nė mėnyrė direkte, por aq sa pėr tė shkatėrruar sistemin tonė diellor. Ose duke e shkatėrruar krejtėsisht nga graviteti ose duke goditur renė Oort. Reja Oort ėshtė njė masė e madhe pluhuri solar, akulli dhe shkėmbinjsh me pėrmasa planetėsh. Mund tė imagjinohet ēfarė ndodh pas pėrplasjes.
Kolapsi i vakuumit tė kuantit: Kolapsi i vakuumit tė kuantit sugjeron se shkencėtarėt do tė shkatėrrojnė planetin. Vitin e kaluar ishte nė tė gjitha lajmet dhe mendohej se vakuumi i kuantit mund tė shkatėrronte planetin. Nė fakt, ky ėshtė gabim, sepse ai nuk mund tė shkatėrrojė vetėm planetin, por gjithė universin. E mira ėshtė se vakuumi i kuantit mund ta fshijė faqen nga vendi i saj nė njė sekond e shkatėrrimi nuk do tė jetė i dhimbshėm.
Rritja e konstanteve: Nė vitin 2001, fizikanėt zbuluan diēka tė ēuditshme. Njė prej konstanteve, "konstantja e strukturės sė pėrsosur", duket se po zmadhohet gjithnjė e mė shumė. Kjo nxiti njė debat masiv nė fizikė, i cili vazhdon sot e kėsaj dite, ndėrkohė qė ka tė dhėna se konstante tė tjera po lėvizin. Kjo do tė thotė se universi mund tė marrė fund. Tė gjithė yjet tė shuhen nė sekonda dhe gjithēka tė errėsohet. Shumė gjėra tė ēuditshme mund tė ndodhin mė pas.
Zhdukja: Zhdukja ėshtė njė prej teorive qė vjen nga goja e zyrtarėve tė lartė tė Kombeve tė Bashkuara, agjencive qeveritare dhe shkencėtarėve dhe ėshtė nė disa raporte qė asnjė njeri i thjeshtė s'mund t'i lexojė. Ato thonė se nė tri gjenerata, bota do tė ketė njė tė tretėn e popullsisė qė ka tani dhe se do tė vijė duke u pakėsuar. Nuk bėhet fjalė pėr njė virus. As pėr ndonjė kometė. Puna ėshtė se njerėzit nuk do tė kenė mė fėmijė, sepse me pėrmirėsimin e kushteve tė jetesės dhe teknologjisė, nevoja pėr fėmijė do tė zhduket.
Ēėshtja e drithit: Ēėshtja e drithit mund tė duket shumė idiote, por merret shumė seriozisht nga shkencėtarėt. Njė ditė planeti ynė do tė mbulohet krejtėsisht nga gruri. Ushqimi i vetėm do tė jetė buka. Drithėrat do tė zėnė vendin e ēdo lloj tė mbjelle tjetėr dhe pyjet do tė kthehen nė fusha tė mėdha drithi, e toka si pasojė do tė kthehet nė njė shkretėtirė tė madhe prej drithi. Kjo pėr arsye se biologėt besojnė se njė ditė raca njerėzore do tė krijojė GM, nėnėn e tė gjithė drithėrave, e cila do t'i japė fund njerėzimit.
Hipoteza e "Grey Goo": Teksa teknologjia bėn pėrparim, gjithēka bėhet mė e vogėl. Shumė shpejt ne do tė hyjmė nė mbretėritė e teknologjisė nano. Nanobotėt do tė jenė robotė mikroskopikė, tė ndėrtuar pėr tė bėrė ēdo lloj detyre, veēanėrisht nė fushėn mjekėsore. Ato do tė jenė nė gjendje tė rivendosin atomet dhe tė bėjnė ujė nga rėra. Por e vetmja mėnyrė pėr t'i bėrė ėshtė tė pėrdorėsh nanobotėt, nė mėnyrė qė ato tė kopjojnė botėn. Por nėse padashur njė prej tyre flaket tutje, brenda 72 orėsh ēdo atom nė tokė do tė jetė kthyer nė nanobot.
______________________________________
http://www.gazetaexpress.com/web/index.php/artikujt/lexo/35434/C5/C17/