Provimi shtetëror i maturës

[Zero Cool]

Turp e për faqe të zezë



Koment nga, Fatmir Shatri, matematikan

“Shyqyr që ra kjo dekë e u pamë”, është thënie e vjetër e femrave pjesëmarrëse në ceremoniale mortore. Ato e shfrytëzonin fatkeqësinë e dikujt që i kishte ndodhur vdekja, për t’u takuar në mes veti dhe për të bërë muhabete të ndryshme. Thënia e mësipërme, shikuar në kuptimin figurativ të saj, është një thënie mjaft e fortë filozofike. Me fjalë tjera, një rast bëhet shkaktar e nxjerr në shesh shumë të vërteta për realitetin ekzistues të diçkaje. Në rastin tonë konkret provimi shtetëror i maturës, i mbajtur ditë më parë, i përcjellë me rezultatet mjaft të dobëta të treguara nga maturantët, kanë demaskuar deklaratat e krerëve të qeverisë së vendit se arsimi është prioritet nacional. Edhe përkundër rezultateve të fryra të testit të maturës, prapëseprapë po vërehet me kthjelltësinë më të madhe një element, e ai është se sistemi arsimor në Kosovë është në një krizë mjaft të thellë, e vendi po shkon drejt një analfabetizmi klasik. Me fjalë tjera, shkollat tona sot prodhojnë nxënës të cilët ngritjen intelektuale e kanë të nivelit çfarë duhet ta ketë nxënësi i klasës së dytë të shkollës fillore.

Kjo gjendje e krijuar është si rezultat i dështimit total të reformës së bërë në ketë sektor, e cila është kryer sipas metodës së “kutisë së zezë” nga njerëz joprofesionistë. Realiteti i krijuar duhet ta alarmojë veçmas MASHT-in, i cili nuk mund të mburret vetëm me disa objekte shkollore më shumë, me disa fjalë për planprogramet apo tekstet e reja. Cilësia e mësimdhënies dhe nxënies është vendimtare për suksesin, apo dështimin, siç është rasti me maturën. Shkolla tek ne po përballet me një krizë të thellë dhe si shihet qartë, as rritja serioze e pagave nuk ka bërë punë. Shkollat tona janë të pajisura me kuadro mjaftë të dobëta dhe joprofesionale sidomos në lëndën e matematikës, lëndë kjo e cila është kyçe në formimin intelektual të nxënësve. DKA-të tona kanë gjetur një metodë, të dështuar që në fillim, për mbulimin e orëve të matematikës me njerëz të shkolluar në fakultetet e edukimit tek ne, kuadro të cilat nuk kanë as njohuri elementare për matematikën, e lerë më ta ligjërojnë atë nëpër shkolla.

Në një rast rektori i UP, Dr. Mujë Rugova, e bëri një lapsus të madh në media, duke propozuar mbylljen e degës së matematikës në kuadër të FSHMN- së, me arsyetimin se nuk ka njerëz të interesuar për ta studiuar ketë lëndë. Kjo thënie e rektorit, i cili përkrahë ideologjinë e qeverisë sonë, ishte mjaft e rëndë. Shihet qartë se qeveria e Kosovës në përgjithësi, e MASHT – i në veçanti, nuk lodhën fare për ta bërë një strategji për stimulimin e studiuesve të matematikës si lëndë kyçe kudo në botë, qoftë atë duke hapur gjimnazin matematikor, duke iu dhënë bursa të majme studentëve të matematikës, duke iu dhënë bursa nxënësve të shkollave fillore dhe të mesme që tregojnë interesim të posaçëm për mësimin e matematikës, etj.

Është për çdo kritikë dhe keqardhje rasti i gjeniut tonë Valmir Krasniqi, i cili me punën që ka bërë në lëminë e funksioneve speciale, ka arritur famë në mbarë botën shkencore dhe matematikanët më eminentë e konsiderojnë si kolegë të nivelit të tyre. Për numrin e madh të punimeve nga fusha e matematikës dhe botimin e tyre në revista prestigjioze me recension ndërkombëtar , po të ishim në ndonjë vend të zhvilluar dhe që e përkrahë progresivitetin, Valmir Krasniqit jo vetëm se do t’i jepej titulli më i lartë i mundshëm shkencor, por do t’i siguroheshin kushtet e jetës dhe punës që i ka rrallë kush nga presidentët e shteteve, e qeveria jonë nuk ka forcë atij të ia ndajë ndonjë bursë studentore, e lere më të tjerat. Shikuar në aspektin politik, Valmir Krasniqi ka bërë punë më të madhe se edhe shumë funksionarë tonë në drejtim të prezantimit ndërkombëtar të Kosovës si shtet i pavarur. Ai në të gjitha punimet e tij nëpër revista shkencore, paraqitet si shtetas i Republikës së Kosovës. Valmiri këtë e bënë jo për çështje të biznesit privat, por për t’i treguar botës se edhe në mesin tonë ka njerëz që merren me shkencë.

Është për t’u befasuar për të mirë, se si ato vende që kanë qenë haptas kundër pavarësisë së Kosovës ose nuk e kanë njohur Kosovën si shtet, në revistat e tyre i botojnë punimet e Valmir Krasniqit, në adresën e të cilit figuron emri – Republika e Kosovës. Vende të tilla janë si Kina, India, Spanja, Rumania etj. Këtu duket qartë se çfarë vlere shkencore kanë punimet e Valmirit, sa që vendet kundërshtare tonat i lënë anash inatet politike dhe i botojnë ato vetëm e vetëm për ta ngritur autoritetin e tyre në botë. Valmir Krasniqi së bashku me José Luis-Barerro (spanjoll), profesor në universitetin e Barcelonës, është kryeredaktor i revistës ndërkombëtare “Probleme matematikore”, në të cilën botohen probleme të matematikanëve eminentë nga mbarë bota. Revista është elektronike dhe ka filluar të dali në Prishtinë, në nëntor të vitit 2010. Si anëtarë të këshillit redaktues të revistës figurojnë edhe emra të matematikanëve me famë botërore si Mihály Bencze (Rumani), Polo Perfetti (Itali), József Sándor (Rumani) , Armend Shabani (Kosovë) etj.

Valmir Krasniqit kohëve te fundit i ka afruar mundësi bashkëpunimi profesional profesori universitar kinez Feng Chi, emër mjaft i njohur në lëminë e matematikës, e së bashku kanë ardhur në rezultate mjaft interesante nga aplikimi i masës në teorinë e funksioneve speciale, punim ky i cili pritet të botohet në njërën nga revistat më prestigjioze me recension ndërkombëtar, e cila botohet në Francë. Duke u mahnitur nga aftësitë si shkencëtar i rangut profesional nga fusha e matematikës, bindje kjo e fituar gjatë përpunimit të punimeve të Valmir Krasniqit, atij para disa ditësh (përmes një email-i) i ka bërë kërkesë një student i doktoratës nga India, me anën e të cilës kërkon që Valmiri të bëhet mentor i disertacionit të doktoraturës së tij.

Si përfundim kisha për të thënë se është koha e fundit që qeveria jonë rastin e Valmir Krasniqit duhet ta trajtojë në mënyrë meritore, e jo të jetë krejtësisht indiferente dhe mjaft e heshtur në ketë drejtim, sepse ai është krenaria jonë në aspektin ndërkombëtar , e trajtimi jomeritor i tij është fyerje dhe poshtërim për të gjithë neve. Në anën tjetër, shkollës sonë i duhet një rimëkëmbje, për të dalë nga ky batak në të cilin është aktualisht. Niveli i përgatitjes intelektuale të nxënësve të shkollave tona është një turp dhe faqe e zezë për të gjithë, për arsimtarët, për nxënësit, për prindërit e tyre, për drejtoritë arsimore, për MASHT- in, për qeverinë tonë dhe për shoqërinë kosovare në përgjithësi. Është koha për reflektim të thellë. Me ketë nivel arsimor nuk shkohet askund. Është më mirë të lihen mangët disa tenderë milionësh për objekte të reja dhe të investohet aty ku ka më së shumti nevojë – në rritjen e cilësisë në shkollat tona, sepse nga aty dalin njerëz që do ta marrin një ditë fatin e Republikës së Kosovës në duart e tyre.

[Zero Cool]

Provimi i maturës, si të bëhet më i mirë?


Shukri Klinaku
Është vështirë të rregullohet vetëm një segment i një çështjeje të madhe dhe të ndërlikuar pa një ndryshim rrënjësor të asaj çështjeje. Por sigurisht që nuk duhet të vajtojmë për secilin segment, e të mos angazhohemi për ndryshim pozitiv segmentar, vetëm pse nuk mund ta ndryshojmë tërësisht dhe shpejt çështjen. Flitet për segmentin “Provimi shtetëror i maturës në Kosovë”.

1. Dobësitë e Provimit të maturës deri më tani

Në zhvillimet e deritanishme të provimit shtetëror të maturës konsideroj se kishte disa dobësi të mëdha. Dobësitë do të mund të shquheshin si katër llojesh: dobësitë që i prodhon ligji, dobësitë e administrimit, dobësitë që i përmban testi i maturës dhe dobësitë që vijnë nga kushtet objektive.

1.1. Dobësitë që i prodhon ligji

Me ligj parashihet që provimi i maturës është eliminues, respektivisht vetëm nxënësi që merr së paku 50% të pikëve të mundshme e merr diplomën e shkollës së mesme. Të tjerët – ngelin. Kanë mundësi të riprovohen, por nxënësit që nuk e arrijnë ndonjëherë këtë prag, kot i kanë vijuar 12 – 13 vjet shkollë! Duke qenë se provimi është eliminues, nxit tendencën dhe dëshirën primitive të “ekzistencës” si bashkësi (si klasë, si shkollë, si komunë, e në fund edhe si shtet, kur është fjala për interesin ditor të ministrisë). Pra, nxënësi nuk motivohet (qoftë vetë, qoftë nga shkolla) që të punojë vetë dhe të sigurojë sa më shumë pikë, por para së gjithash motivohet për sigurim të kalimit të pragut për klasën etj. Edhe rangimi - pa eliminim - është i mjaftueshëm për diferencim gjatë procesit të regjistrimit të studentëve në universitetet publike. Fundja, testi është individual dhe duhet bërë çmos që të zhvillohet si i tillë që ta motivojë individin të arrijë maksimumin.

Ligji përcakton se Ministria e Arsimit duhet ta qeverisë provimin e maturës. Madje në praktikën e viteve të kaluara Ministria e ka kapur më fort provimin e maturës sesa e thotë ligji. Në ligj nuk thuhet shprehimisht se kryetar i Komisionit Qendror duhet të jetë njeriu i Ministrisë, ndërsa në praktikë kjo ka ndodhur. Sido që të jetë, kjo çështje mund të ndryshohet ashtu që njerëzit e Ministrisë së Arsimit, edhe nëse kanë të drejtë pjesëmarrjeje në zhvillimin e provimit të maturës, të mos jenë vendimmarrësit në proces. Me ligj mund të përcaktohet që provimin e mban një institucion i profesionalizuar (gjithsesi vendor, në mënyrë që të mos nxirren paratë tona jashtë). Në këtë mënyrë do të evitohej konflikti që ekziston sot në ligj, sipas të cilit Ministria e organizon procesin mësimor dhe, në fund, e organizon edhe provimin për vlerësimin e punës së vet.

1.2. Dobësitë e administrimit

Çështja e administrimit të provimit të maturës është problem i madh. Rrënjët e problemit shkojnë deri në ato përmasa, saqë bëhet problem politik. Edhe pse në masën më të madhe ky administrim varet nga politika e Ministrisë, përmirësimi i disa parametrave do të ndihmonte shumë që administrimi të bëhet më i mirë nga ky që e kemi parë deri më tani. Administrimi i dobët i deritanishëm i provimit të maturës është burim i deformimeve deri në atë masë, saqë nuk lejon identifikimin e dobësive në aspektet e tjera të provimit të maturës. Si përfundim, të gjitha mëkatet i vishen administrimit.

1.3. Dobësitë që i përmban testi i maturës

Çka është provimi shtetëror i maturës? Çka dëshirohet të arrihet me provimin shtetëror të maturës? Sipas ligjit tonë për provimin e maturës, “Provimi i maturës shtetërore është proces i mbledhjes, përpunimit, analizimit, vlerësimit dhe i interpretimit të të dhënave me qëllim të përcaktimit të shkallës së zotërimit të objektivave të përcaktuara në programet shkollore”. Ky përkufizim është i pamjaftueshëm. Me këtë fjali do të mund të përkufizohej edhe një mesatare në shkallë vendi e nxjerrë nga rezultati i dëftesave të të gjithë nxënësve. Konsideroj se qëllimi kryesor, në mos i vetmi, i një provimi shtetëror është standardizimi i arritjes në nivel shtetëror. Synim i largët i një provimi të tillë do të ishte njëjtësimi i shkollave të Republikës për nga cilësia, sepse sot ato janë shumë heterogjene dhe kjo paraqet problem. Me fjalë tjera, provimi i maturës ka për qëllim t’i rangojë nxënësit jo për nga notat që i kanë marrë në ditar, por për nga rezultati që del nga një test i njëjtë për krejt maturantët e Republikës.

Përpiluesit e testit të maturës, të udhëhequr nga fakti se nuk kuptohet në thelb qëllimi i provimit të maturës dhe nga administrimi i dobët i tij, e bëjnë edhe një gabim tjetër: përpilojnë teste me kërkesa të larta; me fjalë tjera, përpilojnë teste të vështira dhe pa kriter. Çka ndodh pastaj? Një nxënës i pesave, i cili vendos që në këto rrethana të gjejë qetësi dhe ta plotësojë vetë testin – dështon! Dështon, sepse nuk e gjen qetësinë e nevojshme dhe dështon, sepse testi është i përpiluar dhe i administruar për zgjidhje kolektive. Në fund edhe parametrat që i nxjerr provimi nuk janë arritje individuale e nxënësit, por në rastin më të mirë është vlerësim kolektiv i klasës. Edhe fakti se, me gjithë dobësitë e administrimit në favor të zgjidhjeve kolektive, provimin e kanë kaluar vetëm 42% e maturantëve tregon se testi është i vështirë. Shifra 42% është shifra e publikuar nga Komisioni Qendror i Maturës Shtetërore. Ndryshe sipas disa fakteve që kam, rezultati real nuk e arrin shifrën 30%.

1.4. Dobësitë që kushtëzohen nga gjendja jonë objektive

Sigurisht, nëse do të flisnim në mënyrë dëshirore, apo siç dimë shpesh të themi, nëse duam ta bëjmë testin si në Evropë (në Perëndim), e dimë që na mungojnë disa kushte objektive. Mirëpo kjo nuk do të thotë që të mbesim gjithnjë në formën stereotipe, shumë të vjetër, të plotësimit të testit në letër dhe me laps, të grumbulluar në një vend dhe të ruajtur nga disa administratorë, që sigurisht se nuk mund t’i zbatojnë “rregullat e zhvillimit të testit” njësoj. Mënyra e administrimit të deritanishëm të testit të maturës nuk ndryshon shumë nga mënyra e testimit të nxënësve në klasë gjatë procesit mësimor.

2. Pasojat e këtyre dobësive

Pasoja më e madhe, më e dhimbshme dhe më afatgjate është gjurma që lë ky provim te maturantët, d.m.th., te brezi që zyrtarisht “po aftësohet” për… Për çka? Për ato deformime që bëhen në provimin e pjekurisë? Paramendojeni një maturant shembullor me më pak se 60 pikë dhe një maturant të dyshave të falur me mbi 80 pikë. Të parit ia kemi pjekur se puna nuk vlerësohet, të dytit i kemi treguar se vjedhja dhe shkelja e rregullave shpërblehen në këtë jetë. Pasoja tjetër e madhe është se provimi shtetëror i maturës i organizuar në këtë mënyrë nuk e arrin ndonjë nga qëllimet apo synimet që i ka.
Pra, në mënyrën se si zhvillohet provimi shtetëror i maturës deri më sot, zhvillohet sa për ta përmbushur formalisht një obligim ligjor dhe sa për të gëlltitur qindra mijëra euro.

3. Çka duhet të ndryshohet në Provimin e maturës shtetërore?

Nëse njeriu pajtohet se ekzistojnë këto dobësi dhe nëse vendos për t’i mënjanuar ato, atëherë është e lehtë. Pra, duhet të ndryshohet ligji, duhet që administrimi të bëhet më serioz, duhet përpiluar testi i maturës me parametra të studiuar dhe të provuar dhe në fund, të shikohet mundësia e përdorimit të teknologjisë bashkëkohore në zhvillimin e provimit. Ligji duhet ta precizojë qëllimin e provimit shtetëror të maturës. Duhet të theksojë se provimi nuk është eliminues, por vetëm rangues. Natyrisht që mund të ketë edhe ndryshime tjera në ligj, të cilat do ta përmirësonin provimin e maturës.

Përpilimi i testit të maturës duhet të ndërrojë rrënjësisht. Konsideroj se çdo test përgjithësisht duhet të jetë i atij niveli, në mënyrë që nxënësi mesatar (i notës 3) ta kalojë provimin e materies mësimore për të cilën testohet. Çka do të thotë kjo për provimin shtetëror të maturës? Merret një shkollë mesatare e Kosovës. Për shembull, le të jetë e tillë një shkollë e Vushtrrisë. Përpilohet një test i tillë që nxënësit mesatarë të kësaj shkolle ta kalojnë pa vështirësi; pra nxënësi me tresha (3) i Vushtrrisë duhet të sigurojë 50% të pikëve.

Me kësi testi dhe me një administrim objektiv bëhet një rangim meritor. Niveli i testit sigurisht që nuk do të mbetej gjithnjë i njëjtë, por këtë nivel duhet ngritur në përputhje me ngritjen e cilësisë së gjithëmbarshme të arsimit në nivel të Republikës, që do të thotë se ngrihet shumë ngadalë. Konsideroj se kushtet tona objektive janë përmirësuar dhe lejojnë që në zhvillimin e provimit shtetëror të maturës të përdoret më shumë teknologjia informatike. Shpenzimet materiale duhet të jenë të përafërta me këto që bëhen tani.

(Autori është anëtar i KP të Lëvizjes për Bashkim)

[Zero Cool]

Dhuna në shkolla, dukuri shqetësuese për të gjithë


Përparim Bublaku
Kjo dukuri e dhunës në shkolla duhet të jetë shqetësuese për gjithë shoqërinë tonë, pasi kjo ndikon direkt edhe në cilësinë e mësimit, si dhe mund të ketë pasoja edhe te vetë nxënësit të cilët shprehen se ndihen shumë të shqetësuar kur shohin akte të dhunës në shkollat e tyre.
Andaj këtu nevojitet një bashkëpunim i të gjithëve nga Ministria e Arsimit, organet e rendit, shoqëria civile prindërit si dhe nga vetë nxënësit për të dhënë kontributin e tyre për ndalimin e kësaj dukurie shumë te dëmshme për shoqërinë tonë.

Dhuna në shkollat fillore dhe të mesme në Kosovën e pasluftës ka shënuar një rritje të madhe. Kjo dukuri shumë shqetësuese ka ditur që të marr edhe me dhjetëra jetë nxënësish. Vetëm ne gjysmën e vjetorin te parë të vitit 2010, sipas të dhënave të policisë janë shënuar 210 raste të shfaqjes së dhunës në nivel të Kosovës prej te cilave edhe me pasoja të rënda. Ndërkaq zënka e fundit e cila i kushtoi me jetë një nxënësi të shkollës “Sami Frashri”, në Prishtinë, tregon se kjo dukuri vazhdon të jetë ende shqetësuese, përkundër deklarimeve të atyre që janë të angazhuar për sigurinë në shkolla se kjo dukur po shënon rënie.

Institucionet e vendit më saktësisht, Ministria e Arsimit, së bashku me Policinë e Kosovës, janë përpjekur që përmes disa planprogrameve të parandalojnë këtë dukuri, por kjo deri më tash nuk është treguar edhe shume e suksesshme.

Por pse po ndodh një gjë e tillë ne shkollat e Kosovës? Arsyet janë nga më të ndryshmet. E para është se në shkollat tona mungon një komunikim i mirëfillte prind, mësues, nxënës. Fatkeqësisht kjo lidhje është shumë e largët ndonjëherë për fajin e prindërve, disa prej të cilëve ndodhë që fëmijët e tyre ta përfundojë shkollimin dhe ata të mos vizitojnë asnjëherë institucioni arsimor ku fëmijët e tyre shkollohen. Por këtu duhet fajësuar edhe udhëheqësit e shkollave të cilët nuk i kushtojnë shumë rëndësi mbajtjes së rregullt te mbledhjeve me prindërit e nxënësve.

Arsyeja e dytë është se afër shkollave ose edhe brenda oborreve të shkollave janë ndërtuar një numër i madh i kafenesh, madje në kryeqytet një kazino është ndërtuar ngjitur me objektin e një shkolle. Këto kafene, të cilat nuk frekuentohen vetëm prej nxënësve të shkollave, shpeshherë kanë qenë vendet ku kanë filluar zënkat te cilat me pastaj shpeshherë janë shndërruar në çerdhe të konfliktit, më pas grupe të ndryshme nxënësish të cilët mbajnë edhe armë të ftohta me vete, e në disa raste edhe arme zjarri, kanë qëruar hesapet në mes vete në objekte shkollore. Këto objekte do duhej që të mbylleshin dhe shkollat të kenë bufetë e tyre brenda objektit, të cilat do të ishin në shfrytëzim vetme nga nxënësit e shkollave.

Gjithashtu, problem tjetër i cili ka qenë nxitës i dhunës në shkolla është edhe qëndrimi i personave, të cilët nuk janë nxënës, në oborret shkollore. Këta persona duke qenë badihavxhinj siç thotë populli, qëndrojë në oborret e shkollave pa u penguar nga askush. Ata, shpeshherë janë provokues dhe nxitës te përleshjeve, si dhe pengues në procesin mësimor. Institucionet arsimore duhet të jenë më të vendosura në parandalimin e këtyre dukurive duk marr masa konkrete. Objektet shkollore duhet të jenë të rrethuara në mënyrë që personat të cilët nuk janë nxënës të mos kenë mundësi që të hynë brenda objektit shkollor.

Gjithashtu respektimi i uniformave shkollore nga nxënësit do duhej te ishte i domosdoshëm pasi kjo do të ndihmonte ne mënyrë më të lehtë për identifikim e tyre.
Ministria e Arsimit si institucion përgjegjës për arsimin ne Kosovë do duhej që të siguronte kompani private për sigurimin e shkollave. Po ashtu, edhe objektet e shkollave përbrenda do duhej të ishin të pajisura me kamera të sigurisë.

Kjo dukuri e dhunës ne shkolla duhet te jetë shqetësuese për gjithë shoqërinë tonë, pasi kjo ndikon direkt edhe në cilësinë e mësimit, si dhe mund të ketë pasoja edhe të vetë nxënësit të cilët shprehen se ndihen shumë të shqetësuar kur shohin akte të dhunës në shkollat e tyre. Andaj këtu nevojitet një bashkëpunim i të gjithëve nga Ministria e Arsimit, organet e rendit, shoqëria civile prindërit si dhe nga vetë nxënësit për të dhënë kontributin e tyre për ndalimin e kësaj dukurie shumë të dëmshme për shoqërinë tonë.