PDA

View Full Version : spintronics


Zero Cool
15-07-11, 13:13
Pajisjet jo mė me energji elektrike, tani me “spintronics”


http://www.telegrafi.com/foto/shkence/f.0707074750270_210.jpg


Njė zbulim i ri nė fizikė, mund tė sjellė aparate tė rinj jo elektronikė. Fizikanėt kanė arritur tė gjejnė njė rrugė pėr tė amplifikuar energjinė elektromagnetike, njė hap mjaft pėrpara nė shkencėn e pagėzuar me emrin “spintronics”.


Kėrkime tė tjera tė mėparshme kanė zbuluar se ky element i ri gjendet edhe nė iPhone apo mekanizma tė tjerė tė ngjashėm.

Nė njė revistė shkencore, kėrkuesit gjermanė dhe ata britanikė, kanė arritur nė pėrfundimin e njė teknike tė re qė do tė shtojė energjinė elektromagnetike tek elektronet, dhe do t“i hapė rrugė zhvillimeve tė rėndėsishme pėr konsumatorėt elektronikė. Kjo me shumė gjasa, do tė mundėsojė ruajtjen e tė dhėnave nė pajisje tė ndryshme, pa pasur nevojėn e energjisė elektrike.

Nė njė artikull nė revistėn “Nature Materials”, ekipet e studiuesve nga universiteti i Cambridge si dhe Universiteti i Münster, nėnvizuan se ky do tė jetė njė hap i ri nė shkencė. Kjo fushė e re e fizikės po shihet nga protagonistėt si pasardhėsja e elektronikės konvencionale, e bazuar nė njė teknologji tė thjeshtė me njė gjysmėkonduktor dhe njė transformator. Nė pėrgjithėsi, nė 50 vitet e fundit, numri i transformatorėve qė mund tė vendoset nė njė qark tė integruar, dyfishohet ēdo 18-24 muaj.

Elektronika konvencionale bazohet nė shfrytėzimin e energjisė sė elektroneve. Kur ata spostohen, gjenerojnė energji qė mund tė shėrbejė pėr transferimin e informacioneve. Pikėrisht kjo, synohet tė shfrytėzohet nga shkenca inovative.
Por, elektronet mund tė bėjnė mė shumė sesa njė “udhėtim” linear, dhe mund tė krijojnė njė mekanikė kuantike. Fizikanėt e dinė shumė mirė se njė fushė magnetike mund tė manipulojė trajektoren e elektronit, qė nga ana e tij, do tė ketė gjithashtu impakt me elektronet pranė tij duke pasur gjithashtu efekt.

"Kemi dėrguar valėt tona interaktive dhe pamė se ēfarė ndodhte", tha Hidekazu Kurebayashi, fizikant pranė laboratorit Cavendish, nė universitetin e Cambridge, nė njė E-Mail, pėr Deutsche Welle-n. Njė kėrkim i ngjashėm nė vitin 1980, ēoi nė zbulimin e ipeve tė zakonshėm dhe kartave tė memorjes.