Polifonia shqiptare [Arkivi]

sherri

28-01-12, 16:57

Njëra ndarje e iso-polifonisë shqiptare.
Enci. Për iso-polifoninë toske do të theksonim se ajo këndohet nga krahu i djathtë i lumit Vjosa e deri në Shkumbin. Muzika iso-polifonike e Përmetit, Leskovikut, Kolonjës, Korçës, Devollit, Mokrës, Oparit, Skraparit, Shpatit, Myzeqesë, Librazhdit, Gramshit, Beratit na paraqiten pak a shumë si një temë me variacione, ku tema është tipi tosk i polifonisë. Iso-polifoninë toske e gjejmë edhe jashtë kufijve shtetërorë të Shqipërisë, në të quajturën “Maqedoni toske”, ku futen shqiptarët që banojnë në pjesën lindore të liqenit të Prespës, në bregun perëndimor të liqenit të Ohrit dhe në anën e majtë të Drinit të Zi në rrethinën e Strugës të cilët këndojnë me një, dy dhe tre zëra. Konkretisht në fshatrat Frëngovë, Ladorisht (Radonisht), Kolisht, Zagrajani, fshatra të cilët janë në drejtim të Mokrës së sipërme; në fshatrat e Prespës-Kranjë, Arvat, Gërncan, Belloceika e poshtme, Belloceika e sipërme, Nakolec, Lubojna, Asamati që shtrihen në zonën gjeografike në kufi me Shqipërinë dhe Greqinë dhe që njihen në popull për këtë fakt edhe me emrin “treshi”; si dhe në rrethinat e Manastirit (Bitolës) si në fshatin Kishof etj. Tipi tosk i iso-polifonisë konstatohet edhe për Çamërinë. Ashtu si dhe në iso-polifoninë labe, iso-polifoninë toske e konstatojmë si tek burrat ashtu edhe tek gratë dhe gati në të gjitha llojet e gjinive, duke filluar nga krijimet poetike me ngarkesë mitologjike e rituale, vallet, baladat e këngët historike, lirike, të dashurisë, të kurbetit, vajet, bejtet, etj,. Polifonia është kënduar në ç’do vend dhe rast, gëzim apo fatkeqësi. Sipas Çabej: melodinë toske të vërtetë më vjen t’a përshkruaj më mirë me dy atributet elegjiake dhe ekspansive”. Përsa i përket polifonisë me vegla në iso-polifoninë toske, do të theksonim se ekzistojnë një sërë formacionesh popullore me vegla tradicionale që luajnë në polifoni. Shiko dhe çame iso-polifonia.
Lit: Kruta. Beniamin, “Polifonia dy zërëshe e Shqipërisë Jugore”, Tiranë, 1991; Tole. Vasil S, “Folklori muzikor-Polifonia shqiptare”, Tiranë, 1999 etj.
TM0ySTPSpIc