Titulli: Njė shqiptar dhe njė amerikan rrėzojnė Njutonin e Galilein
Kapitujt, shkurtimisht tė pėrmbledhur, si mė poshtėė vijon:
Kapitulli 1
Numrat themelorė: Zanafilla e tė gjithė numrave shkencorė
Karl Gaus ka thėnė: "Matematika ėshtė mbretėresha e shkencės dhe aritmetika ėshtė mbretėresha e matematikės". Aristoteli e mbajti nė errėsirė njerėzimin, bashkė me pasuesit e tij pėr 1600 vjet me radhė....
Kapitulli 2
Gjeometria e ērregullt-Vėllimi i sferės
A kishte Arkimedi tė drejtė 2200 vjet mė parė?! Cila ėshtė forma e rregullt pėr tė llogaritur vėllimin e sferės?....
Kapitulli 3
Pluralizmi nė matematikė
Numri periodik pi ka mė shumė se sa njė kuptim...
Kapitulli 4
Lėvizja dhe rėnia e trupave
Gjithė matjet e gjatėsisė janė derivate tė kohės, por njeriu e krijoi kohėn?! A nuk ėshtė ēudi se ndėrsa kemi kaluar nė shekullin e 21-tė matematikanėt dhe fizikanėt kanė arritur nė njė pėrfundim magjik, siē ėshtė ai hapėsirė-kohė!!! ēdo fantazi ėshtė e mundur nė mendjet e matematicienėve, jo vetėm nuk kanė formuluar, por gjithashtu edhe kanė programuar mendjet e studentėve tė tyre tė besojnė nė kėto fantazi si realitet i vėrtetė...
Kapitulli 5
Pėrcaktimi kohės orbitale tė lėvizjes sė tokės pėrreth Hėnės
Pėr tė gjetur periudhėn e kohės orbitale tė lėvizjes sė Tokės pėrreth Hėnės, ėshtė shumė mė tepėr e efektshme tė pėrdorim kohėm orbitale tė muajit hėnor sideral dhe sinodik...
Kapitulli 6
Marrėdhėnia e ērregullt e shpejtėsisė Tokė-Hėnė
Gabimi mė i madh nė astronomi ėshtė qė shpejtėsia orbitale e lėvizjes sė Tokės nuk ėshtė 18.50 milje/sek. Mungesa e zbatimit tė matematikės mė elementare ėshtė treguar fare qartė kėtu. Ne e dimė qė inxhinierėt e pėrfshirė nė programet satelitare e dinė mirė kėtė njohuri, por ēfarė pengon qė tė paktėn njė prej tyre tė pėrpiqet pėr tė korrigjuar shpejtėsinė e Tokės nėpėr tekstet shkollore?...
Kapitulli 7
Ligji tretė i Keplerit (Johannes Kepler)
Ne kemi kėtu njė mėnyrė mė tė kuptueshme pėr tė bėrė llogaritjet, sipas ligjit tė tretė harmonik tė Keplerit. Pėr shkak se formula e Keplerit ėshtė pranuar pa njė shqyrtim tė kujdesshėm terėsor, njė rishqyrtim do tė jetė me vend...
Kapitulli 8
Origjina e matjeve tokėsore
Ku u bazua (Christian Huygenes) Hygeni nė shekullin e 17-tė?!...
Kapitulli 9
Formulimi i njėsisė astronomike
Merreni me mend se si do t'ia arrinit tė pėrcaktonit njėsisė astronomike me njohurinė e kufizuar pėr hapėsirėn, duke u mbėshtetur nė hapėsirėn e Francės sė shekullit tė 17-tė?...
Kapitulli 10
Paralaksi diellor
Akademia franceze e Shkencės e ndryshoi paralaksin diellor tė Jeremia Harroks-it (Jeremiah Horrocks) afėrsisht 14 sekonda tė harkut dhe e reduktoi atė nė 8,7957326 tė sekondave tė harkut, kėshtu qė radiani i Tokės do tė mund tė pėrputhej me atė tė njėsisė astronomike...
Kapitulli 11
Formulimi i konstanteve
Ky kapitull merret me 5 (pesė) numrat e parė themelorė qė Hygeni (Christian Huygens gjatė qėndrimit tė tij nė Akademinė Mbretėrore tė Shkencave nė Francė) pėrdori pėr tė formuluar standardet numerike, tė cilat janė nė fuqi edhe sot e kėsaj ditė...
Kapitulli 12
Koha astronomike-Vit-Dritė
Pėr tė matur universin sipas viteve dritė, vetėm tregon se sa pak vėmendje i ėshtė kushtuar problemit. Sa pėr tani nuk ka asnjė mėnyrė pėr tė matur universin ose madje edhe distancėn ndėrmjet yjeve...
Kapitulli 13
Trysnia (Presioni) atmosferik
Ironia ėshtė se fizikantėt kanė punuar gjatė bazuar mbi kėtė teori. Por problemi ėshtė se kur vjen tek ana matematikore, siē edhe paraqitet nė pėrdorim, tė gjithė e marrin gratis, duke HAMĖNDĖSUAR qė ai ėshtė i rregullt. Fizikanėt as nuk janė tė vetėdijshėm se ajo qė ata janė duke bėrė ėshtė tė NXJERRĖSH PĖRGJIGJET NĖ KATĖR SISTEME TĖ NDRYSHME MATJEJE...
Kapitulli 14
Forca qendėrikėse dhe qendėrsynuese
Pse nuk i ėshtė dhėnė asnjėherė vėmendje Forcės Qendėrikėse dhe Qendėrsysnuese qė rrethojnė Tokėn? Ky ėshtė njė tjetėr shembull, ku tė kuptuarit e matematikės sė Tokės dhe hapėsirės nuk ėshtė mėsuar me ndonjė thellėsi.(Formula a=G*M/r2)...
Kapitulli 15
Konstantja e forcės sė rėndesės (gravitetit) tė Njtutonit
Ky kapitull tregon se pėr ēfarė u shkrua ky libėr, shndėrrimet matematike qė u mėsohen nxėnėsve nė shkollėn fillore: mbledhja, zbritja, shumėzimi dhe pjestimi. Nxėnėsit mėsojnė nė shkollėn fillore se shumėzimi nuk ėshtė gjė tjetėr, veēse mbledhje e thjeshtė. Dhe nė ēdo shumėzim ka njė shumėzues, i cili tregon se sa objekte ndodhen. Nė asnjė rrethanė atyre nuk u ėshtė mėsua, qė dy objekte fizike mund tė shumėzohen me njėri-tjetrin. Ky siē duket do tė jetė njė kuptim themelor nė matematikėn e zbatuar, ose pėrndryshe, cili ėshtė shumėzuesi dhe cili ėshtė i shumėzueshmi?...
Kapitulli 16
Matjet e Diellit
Kėtu ne shohim aritmetikisht se si matjet e Diellit u derivuan nga koha???!!! Bazuar vetėm nė pak numra, nuk na u desh shumė kohė qė tė shohim fizikisht Diellin, pėr tė derivuar matjet e tij, siē paraqiten nė libėr. Arsyeja se pėrse nuk ndodhi ndryshe, ėshtė se matjet diellore u nxorėn pėr t'u pėrshtatur me tė gjitha matjet e tjera...
Kapitulli 17
Formulimi i gramėve pėr paund
Ky kapitull tregon se si Lavuaze (Lavoiser), duke kuptuar se si Hygeni (Huygens) pėrdori numrin 2,54 pėr tė nxjerrė pėrmasat e Tokės, pėrdori kėtė nė kombinim me sistem tjetėr matjeje (gradė dhe lega), pėr tė pėrfituar vlerėn e 453,6 tė gramėve pėr paund. Ne nuk mund ta besojmė qė mund tė ketė ndonjė kundėrshti qė kjo ėshtė mėnyra matematike se si e pati zanafillėn grami pėr paund, vetėm sepse s'mund tė ishte ndryshe dhe s'ka se si tė shpjegohet qė matematika funksionon kaq pėrsosmėrisht!...
Kapitulli 18
Nxehtėsia dhe grami themelor
Grami themelor iu bashkangjit kimisė dhe nė librin e dytė; fushės elektromagnetike
__________________
Luftėn e fitova , fenė e ruajta.
|