[Psikologu]

Sukseset e para te kryengritesve
Ne mesin e prillit 1910 Turgut Pasha mberriti ne krye te nje ushtrie prej 16 mije forcash ne kryeqendren e vilajetit te Kosoves, ne Shkup.
Ne proklamaten qe i drejtoi popullsise se Kosoves para se te fillonte operacionin ushtarak, Shefqet Turgut pasha u orvat ta perligjte ate ne syte e popullsise se revoltuar dhe te bindte kosovaret se qeveria ishte shtrenguar te dergonte ushtrine ne kete vilajet. Ai theksonte se forcat ushtarake te komanduara prej tij nuk qene derguar per te shkaktuar gjakderdhje, por per te vendosur rregullin e qetesine dhe per te ndeshkuar te gjithe ata qe mbillnin percarjen. Ai deklaronte gjithashtu se qeveria deshironte t'i siguronte popullit shqiptar te mirat e rendit kushtetues, prandaj ishte ne interesin e tij dhe te shtetit qe te gjithe kryengritesit te dorezoheshin.
I perforcuar me trupa te rinj, numri i forcave osmane qe u vune perballe kryengritesve shqiptare, arriti ne rreth 40 mije veta. Me kete ushtri Shefqet Turgut pasha filloi ne mesin e muajit prill 1910 sulmin e pergjithshem kunder forcave kryengritese.
Nderkohe kryengritesit vazhduan veprimet e tyre, te cilat tani i zhvilluan ne tri zona. Luftetaret e Shales, te Llapit e te Drenices, nen komanden e Isa Boletinit, u perqendruan ne Gryken e Carraleves dhe vune nen kontroll vijen Ferizaj-Shtimje-Prizren. Hasan Hysen Budakova me forcat e tij u perqendrua ne rajonin malor ne perendim te Ferizajt deri ne anen jugore te Carraleves. Grupimi tjeter, i trete, i kryengritesve, qe perbehej nga luftetare te Gjilanit e te Presheves, nen komanden e Idriz Seferit, mori persiper te zoteronte e te mbronte Gryken e Kacanikut dhe rrugen Tetove-Shkup per te mos lejuar depertimin e ushtrise osmane, qe vinte nga qendra e vilajetit ne drejtim te pjeses se brendshme te Kosoves. Emisare te posacem u derguan ne Shkoder, ne Diber e ne Mat me thirrjen per t'u bashkuar me kryengritjen, ndersa agjitatore te tjere filluan te vepronin ne radhet e reparteve turke per t'i bindur ushtaret shqiptare te dezertonin.
Ne fazen e pare te operacioneve ushtria osmane pesoi disfate. Kolona verilindore e saj, e cila kishte per detyre te dilte ne fshatin Pozharan dhe me nje veprim te shpejte t'i rrethonte forcat kryengritese te grupuara ne kete rajon, ndeshi ne nje qendrese te ashper dhe e nderpreu perkohesisht marshimin e metejshem.
Luftime me te ashpra u zhvilluan ne anen perendimore te zones kryengritese. Forcat osmane te perqendruara ketu, me 21 prill, pas luftimesh te rrepta, arriten t'i afroheshin Shtimjes qe mbrohej nga kryengritesit. U nderpre lidhja telegrafike e kesaj qendre me Prizrenin. Luftimet vijuan ne Shtimje gjithe diten, me humbje te medha nga te dyja palet. Te nesermen ushtria osmane, e komanduar nga Osman Pasha, me gjithe mbeshtetjen e zjarrit te artilerise, nuk mundi ta merrte Gryken e Shtimjes. Ne pritje te perforcimeve te reja nga Ferizaj, ushtria u detyrua te terhiqej nen goditjet e vazhdueshme te kryengritesve.
Lajmi rreth fillimit te luftimeve ne Shtimje pershpejtoi veprimet e kryengritesve te Gjilanit, te Presheves dhe te viseve perreth, qe u hodhen drejt Kacanikut. Me 24 prill 3 000 kryengrites, nen udheheqjen e Idriz Seferit, shtine ne dore Gryken e Kacanikut dhe dolen ne shpine te ushtrise turke, duke e vene ate ne nje pozite kritike. Kryengritesit vune nen kontroll te plote hekurudhen Shkup-Mitrovice dhe nderprene lidhjen hekurudhore me kryeqendren e vilajetit, Shkupin. Si rrjedhim i ketyre veprimeve, forcat ushtarake osmane, te vendosura ne Ferizaj, u vune ne nje gjendje te veshtire.
Sukseset e kryengritesve ne Gryken e Carraleves dhe shtenia ne dore e Shkalles se Kacanikut perbenin nje fitore ushtarake te rendesishme, e cila ndikoi ne zhvillimin e metejshem te kryengritjes ne Kosove. Forcat kryengritese zoteronin tani nje pjese te mire te territoreve te vilajetit te Kosoves, si dhe disa pika strategjike qe u lejonin te kontrollonin vijat kryesore te komunikacionit. Ata paralizuan pushtetin civil te administrates xhonturke. Nderkaq, ushtria osmane mbeti e bllokuar ne qytetet kryesore te Fushe-Kosoves dhe te Rrafshit te Dukagjinit. E pafuqishme per te ndermarre ndonje veprim luftarak jashte tyre, ushtria osmane priste ardhjen e forcave te reja.