[Zero Cool]

BEJTË GALICA (1853 - 1907) - TRIMI I BETEJAVE ANTITURKE



Në vazhdën e luftërave qindvjeçare të popullit shqiptar kundër pushtuesve të ndryshëm, që pamëshirshëm u vërsulën mbi trojet tona, u veçuan disa lokalitete dhe vendbanime për një qëndresë dhe rezistencë të përhershme. Ato, nëpër vite e shekuj, u përballuan rrebesheve dhe stuhive shkatërrimtare e robëruese, për çka bënë emër dhe zunë vend nderi në faqet e historisë sonë kombëtare.
Në mesin e këtyre vendbanimeve me tradita luftarake e patriotike, emri i të cilave na ngjall ndjenja të veçanta respekti e admirimi, qëndron edhe fshati Galicë, i cili shtrihet në hapësirën verilindore të Drenicës së Kuqe. E vendosur në një rrafshlartë prej 500 metrash lartësi mbidetare, e rrethuar nga të katër anët me kodra gjysmë të zhveshura shkëmbore, na i përkujton fortesat e papërkulura ilire. Kanë pasur të drejtë ata që kanë thënë se ai që e ka pushtetin e shkruan edhe historinë.
Mirëpo, Galica si dhe shumë fshatra të tjera shqiptare, e kanë thyer këtë parim. Ajo me gjakun e bijve dhe bijave të veta, në çdo gur e në çdo shkëmb, e shkroi historinë e pashlyeshme, e cila i sfidoi të gjitha historitë borgjeze e tendencioze që patën karakter falsifikues e denigrues.
Galica është vendbanim shumë i hershëm. Për herë të parë e gjejmë të shënuar në defterin turk të vitit 1447 me emrin Kolica. Sikurse shumica e fshatrave të Drenicës dhe ajo i përkiste rrethit të Vushtrrisë. Emri i saj i parë ka për bazë emrin Kolë, që tregon përkatësinë fetare katolike të banorëve të saj dhe bindshëm e dëshmon praninë e tyre në këtë vend para ardhjes së turqve. Këtë më së miri e vërteton edhe toponomi i sotëm: Livadhi i Kolëbibës, i cili gjendet në lindje të fshatit, ku ende mund të hetohen gjurmët e një vendbanimi të lashtë.
Të gjithë banorët e Galicës i përkasin vetëm një fisi, fisit Kuç. Kuçi bashkë me Hotin dhe Kelmendin, sipas të gjitha burimeve të shkruara ekzistuese, janë paraqitur qysh gjatë shekujve XIV - XV, d.m.th. janë ndër fiset më të vjetra shqiptare.
Në Drenicë të këtij fisi janë edhe banorët e fshatrave: Prekaz, Obri, Tërnavc, Murgë, një pjesë e Tërdecit dhe një pjesë e Mikushnicës. Edhe sot e kësaj dite mbahen këto lidhje farefisnore dhe pjesëtarët e tryre nuk lidhin martesa.
Dikur, para më se 200 vjetësh, ky fshat ishte i vogël dhe i varfër, siç ishin shumica e fshatrave shqiptare. Në mesin e atyre familjeve të pakta shquhej ajo e Abaz Bejtës. Ai i kishte tre djem: Azemin, Ferizin dhe Ibishin. Prej tyre dallohej Azemi. Ishte më trimi e më bujari. E kishte vetëm një djalë, Bejtullahun, të cilin nmë shumë e thërrisnin Bejtë.
Bejta u lind në pranverën e vitit 1853 në Galicë. Që nga fëmijëria, duke qëndruar nëpër odat e fshatit, mori mësime të mira. Aty i lindi dashuria për atdheun e vet, për popullin shqiptar, që po vuante nën zgjedhën turke dhe për çdo gjë kombëtare. Krahas tyre, në anën tjetër, i shtohej urrejtja kundër pushtuesve që nuk po e linin rehat këtë tokë stërgjyshore.
Azemi e martoi djalin në moshën më të re se moshatarët e tij, sepse ishte mashkulli i vetëm në familje. E martoi me një vajzë nga Kutlloci, me të cilën i pati dy djem: Seferin dhe Zenelin. Pas pesë vjetësh i vdes gruaja e parë dhe Bejta rimartohet me Sherifen, bijën e Kurt Selacit, që ishte i njohur në tërë Shalën e Bajgorës për trimëri, bujari dhe mençuri. Me të i pati edhe tre fëmijë: Azemin, Mihanën dhe Ademin. Bejta fëmijët e vet i edukoi në frymën patriotike dhe luftarake. Këtë e bënte, jo me fjalë, por me veprime konkrete, duke marrë pjesë aktive në çdo kryengritje që organizohej kundër hordhive otomane.
Qysh më 1890 - 1891, kur Perandoria turke bëri përpjekje për ndryshime administrtive në Vilajetin e Kosovës dhe për vendosjen e pushtetit në Drenicë, ai u gjend në radhët e para. Siç dihet Drenica i përkiste rrethit të Vushtrrisë. Sulltani ishte i interesuar që të krijojë një rreth të posaçëm në Drenicë, në mënyrë që ta kishte nën sundim të plotë këtë trevë të papërkulshme. Ai si vend të përshtatshëm caktoi lokalitetin midis tri fshatrave të mëdha të Drenicës, në mes Polacit, Llaushës dhe Prekazit. Pasi u bënë përgatitjet e duhura filloi puna në ndërtimin e Sarajit. U caktua edhe rendi kush kur duhet të dalë në punë “vullentare”. Për çdo ditë lartësoheshin muret e ndërtesës e bashkë me to rritej mllefi dhe urrejtja në zemrat e drenicarëve. Dhe kur u caktua edhe kajmekami me nëpunësit e tjerë të Sarajit me emrin HAMIDI vendësit u ngritën në këmbë. Kështu, më 14 janar 1891, afër 2000 veta të udhëhequr nga Ahmet Delia i Prekazit e sulmuan Sarajin. Kajmekami i ri, Kahrema beu dhe nëpunësit e tjerë, mezi shpëtuan nga flaka dhe lufta. Saraji u dogj, materiali u shpërnda dhe kështu pashai turk (Xhelil Pasha) dështoi, nuk arriti ta nënshtrojë Drenicën, për çka koka e tij do të përfundonte në kamarën e turpit.
Në këtë betejë të përgjakshme u shqua edhe Bejtë Galica. Ai u kishte rënë në sy edhe autoriteteve turke dhe pas disa ditësh arrestohet. Bashkë me një grup kryengritësish dërgohet në Shkup. Pashai turk kishte dalë në ballkon dhe po i vështronte të arrestuarit që ecnin kalldrëmeve të pluhërosura. I bëri përshtypje një burrë i hajthëm, me tirq të zi e plis të mprehtë në kokë, i cili ecte krenarisht dhe me një mospërfillje. I urdhëroi rojet që t’ia sjellin brenda ashtu duarlidhur. Posa u fut i arrestuari në zyrë pashai e pyeti:
- Si të quajnë more djalosh i padëgjueshëm?
- Bejtë Azemi, por të gjithë më thërrasin Bejtë Galica -iu përgjigj ai gjakftohtë e duke e shikuar drejt në sy.
- Hë, more shejtan a e sheh se Perandoria jonë i ka duart e gjata sa t’ju arrijë edhe në ato malet tuaja të egra, ku gjetën vdekjen mijëra e mijëra ushtarë tanë - vazhdoi pashai.
- Ore pasha - iu drejtua Bejta - vërtet Perandoria e juaj i ka duart e gjata, por jetën e ka të shkurtër. Ato trojet tona, ku rriten shqipet nuk durojnë t’i shkelë këmbë e huaj. Nuk janë mësuar në robëri. Burra e gra luftojnë. Edhe vetë toka, po s’pati kush ta mbrojë, hapet dhe do t’ju përpijë të gjallë, por ikni sa s’është bërë vonë...
- Mjaft more zog kaurri - briti me zë hakërrues pashai, i cili e kishte humbur durimin dhe nga nervoza filloi të dridhej. Ti do të kalbësh në burgjet tona të errëta se je nga ajo farë e mallkuar, e cila duhet zhdukur me rrënjë. Ti na qenkëshe mu nga ajo toka e shpallur haram që quhet Drenicë, e cila na nxori telashe me shumë se e gjithë Evropa. Nga ai vend ogurzi ishte edhe Millosh Kopili, i cili më 1389 me thikë të helmuar e theri sulltan Muratin I, që kishte ardhur për ta çliruar Kosovën nga të pafetë. Ai ua ka lënë amanet që të luftoni kundër nesh. Ka pesë shekuj që e sulmojnë tërë Evropën, e ju na e dogjët Sarajin e posangritur. Në shpirtin tuaj ka hyrë i paudhi dhe s’ju lë të qetë. Por, ai që ngritet kundër Perandorisë sonë të Shenjtë do të pësojë kështu si ti, në qelitë tona të ftohta. Nga to do të dilni vetëm të vdekur…Unë jam katil për rebelët si ju…Merreni e ma shporrni sysh këtë qafir! - u bërtiti rojeve që qëndronin gatitu para derës së tij.
Vërtet, Bejta u dënua me burg të përjetshëm, me 101 vjet.
Por fatit nuk I dihet. Porta e Lartë vendosi të bëjë reforma në Vilajetin e Rumelisë. Për zbatimin e tyre u caktua Hilmi Pasha, i cili arriti në Shkup më 12 dhjetor 1902. Ai për t’i mashtruar dhe përvetësuar shqiptarët në përkrahjen e reformave menjëherë e bëri amnestimin e disa të burgosurve. Në mesin e tyre u gjend edhe Bejtë Galica, i cili pas 11 vjetësh doli nga burgu i Shkupit.
Edhe pas daljes nga burgu Bejta nuk e ndali aktivitetin e vet luftarak e organizativ. U zgjodh udhëheqës i luftëtarëve nga fshatrat: Galicë, Lubovec, Dubovc, Mikushnicë, Beçiq dhe Krasaliq. Në muajin shkurt të vitit 1902 i përfaqësoi këto fshatra në tubimin e krerëve të Drenicës që u mbajt në kullën e Ahmet Delisë në Prekaz. Aty u vendos që sa më shpejt të mbahet një Kuvend i ngjashëm me ato të Gjakovës dhe të Llugës.