Muaji i lindjes = sėmundjet
Cilat sėmundje janė tė lidhura me muajin e lindjes
Ata qė kanė lindur nė pranverė shpesh janė mė shkurtpamės sesa ata qė kanė lindur nė muajt e verės, ndėrsa foshnjat e dimrit dhe tė vjeshtės jetojnė rreth 160 ditė mė gjatė nga tė tjerėt.
Njerėzit e lindur nė pranverė kanė rrezik mė tė madh tė sėmurjes nga skleroza e shumėfishtė dhe Alzheimeri ndėrsa jetojnė rreth 160 ditė mė pak se ata qė kanė lindur nė vjeshtė, ka treguar hulumtimi 30-vjeēar i kryer nė mė shumė se dy milionė austriakė dhe danezė. Shkencėtarėt pohojnė se si rreziqet individuale shėndetėsore tė lidhura me muajin e lindjes shpjegohen me ekspozimin ndaj rrezeve tė diellit tė nėnės gjatė kohės sė shtatzėnisė.
Rrezet e diellit nxisin prodhimin e vitaminės D nė organizėm. Ndėrsa mungesat e tij nė muajt e parė tė jetės mund tė kenė pasoja afatgjate nė shėndetin fizik dhe psikik. Vitamina e diellit ėshtė pėrgjegjėse pėr rregullimin e mijėra gjeneve gjatė zhvillimit tė fėmijės nė mitėr, dhe kėshtu ndikon edhe nė inteligjencėn e tij. Shkencėtarėt kanė vėrtetuar qė ata qė kanė lindur nė vjeshtė dhe dimėr janė mė inteligjentė se fėmijėt e pranverės dhe verės, sepse nėnat gjatė shtatzėnėsisė kanė thithur mė shumė rreze dielli.
Ndikimin e kohės sė lindjes nė predispozitat shėndetėsore tė individėve e kanė vėrtetuar edhe studimet individuale amerikane dhe izraelite, tė cilat kanė zbuluar qė njerėzit e lindur nė pranverė janė mė shpesh shkurtpamės se tė lindurit nė verė.
Ēka mbart secili muaj?
Janari
Njerėzit e lindur nė janar kanė rrezik mė tė madh pėr Alzheimerin, ērregullimin bipolar, sėmundjen e Chronit, epilepsinė dhe skizofreninė.
Shkurti
Njerėzit e lindur nė shkurt kanė rrezik mė tė madh nga Alzheimeri, ērregullimet e tė ushqyerit, sėmundja e Hodgkinsit dhe narkolepsia.
Marsi
Njerėzit e lindur nė mars kanė rrezik mė tė madh nga astma, autizmi, diabeti, ērregullimet e personalitetit, abuzimi me alkool dhe sėmundja e Hodgkinsit.
Prilli
Tė lindurit nė prill kanė rrezik mė tė madh nga glaukoma, sėmundjet e neuroneve motorike, koeficienti mė i vogėl i inteligjencės, sėmundja e Parkinsonit, abuzimi me alkool, rregullimet me ushqim dhe skleroza e shumėfishtė.
Maji
Njerėzit e lindur nė maj kanė rrezik mė tė madh nga autizmi, sėmundjet e neuroneve motorike, diabeti, koeficienti mė i ulėt i inteligjencės, sėmundja e Parkinskonit, dhe ērregullimi i personalitetit.
Qershori
Njerėzit e lindur nė qershor kanė rrezik mė tė madh pėr sindromėn e Downit, diabetin, shkurtpamėsinė, sklerozėn e shumėfishtė, glaukomėn dhe sėmundjen e Parkinskonit.
Korriku
Ata qė kanė lindur nė korrik kanė rrezik mė tė madh nga shkurtpamėsia, autizimi, abuzimi me alkool, sėmundjet e neuroneve motorike dhe sindroma e Downit.
Gushti
Tė lindurit nė gusht kanė rrezik mė tė madh nga autizmi, astma, sindroma e Downit dhe sėmundjet e neuroneve motorike.
Shtatori, tetori, nėntori dhe dhjetori
Njerėzit e lindur nė shtator, tetor, nėntor dhe dhjetor kanė rrezik mė tė madh nga astma.
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
|