[Psikologu]

Po nga vjen dhuna dhe perse ??
Cilet janë faktoret me kyq të dhunes dhe atyre qe perdorin dhunen??!!
Dhuna ne forma të ndryshme eshte një fenomen njerzorë me të cilin shumë njerez kan ra ne kontakt ne menyra të ndryshme gjatë jetes se tyre.Dhuna siq dihet , shkakton vuajtje të pasqaruarë dhe të madhe për personat qe e kan perjetuarë ketë , dhe me shumë se kjo po ashtu ka edhe konsekvenca negative për atë qe e perdorë dhunen .
Pjesa me e madhe e dhunes vjen me se shumti nga mbrendesia e familjes e cila cdo here eshte e orjentuarë tek gjinia femrore, femijet , gjë qe edhe e veshtireson cdo here faktin , analizen dhe shkakun e kesaj dhune.
Do të shkoj me poshtë duke analizuarë sa me hollsishtë shkaun e ketij fenomeni arsyen ose bindjen negative si një imponim qoftë ai shoqerorë ose juridik.
Një definim i dhunes është cdo here i fokusuarë në menyren e dhunes të cilet shpesh edhe e quajnë " dhuna për të mire " ose " me qellime të mira" dhe keto ne një menyrë ose ne shumë raste janë të perqendruara dhe të orjentuara cdo here ndaj viktimes. Ne keto raste të cilat shkaktojnë dhimbje lendime frigë ose nenqmim personal për viktimen dhe duke u mbeshtetur ne keto , viktima behet objekt dhunes ne menyra të ndryshme siq janë ato fizike , psiqike ose materiale.Me dhunë parashifet një arsenal i madhë ne menyra të ndryshme ne mes të njeriut.Por me krysorja dhe rrenja kryesore e dhunes ka të bejë me se shumti me aktin e dominimit ndaj pales tjeter ,pushtetit, duke krijuarë vetbindjen se dhuna eshte e vetmja rrugë e cila dergon deri tek respekti dhe dominanca.
Dhuna ne mbrendesi të vetë ka vetem tre aktorë :
Viktimen . Observatorin dhe Veperkryesin .
Qe të tret mund të e perjetojnë dhunen ne menyra të ndryshme , por ajo cka eshte e perbashket ne keto raste , eshte se për keta te tre ardhja e tyre ne kontakt me dhunen ,me vonë e lind dhunen , sepse dhuna lind nga dhuna.
Viktima e perjeton dhunen me shumë sesa ai qe e kryen , kjo nuk ka diskutim , viktima eshte ajo qe e njef dhunen e perjeton dhunen , frigen cka me te gjitha keto krijohet një ndjenjë qe e benë rritjen e sensitivitetit.Me tutje dhuna ka një tendencë qe me shumë se cdo perjetim tjeter, ky akt mbetet i pa shlyer ne kujtesen e viktimes dhe ketu viktima ka një potencial traumatik të madhe qe e banë me vete ne të ardhmen.Një traumë eshte një perjetim i fortë qe percillet cdo here me një humbje të kontrolles , humbje të deshires për jetë , ku shpesh edhe prmbanë frigen qe do të vdesë nga kjo .Kur dhuna perjetohet si një traumë kjo rezulton në një reaksion të perkufizuarë traumatik siq janë :
Ulja e nivelit funksional ,dhimbje muskulore , problem të gjumit dhe konsentrimit dhe depresioni.Pervojat e dhunes nuk dergojnë ne ndonjë problem serioz psiqik , por sidoqoftë keto perjetime tek ata qe kan qenë viktim e dhunes janë me të izoluarë nga te tjeret dhe me të ndjeshem ne anen e kotrolles personale.
Po ashtu duhet cekur se, ehde personi qe ka qenë deshmi e një dhune të kryer ,e perjeton dhe ndjenë njejtë sikur viktima ne fjalë, të marrim si shembullë kur femijet e kan pa rastin kur njeri nga prinderit ka rrahur ose maltretuarë të tjetrin ose ka krijuarë dhunë të natyrave të ndryshme.Definicionet e lartë permendura të dhunes janë një perjetim i njerezve të cilet kan qenë viktim e kesaj .Eshte edhe një pikë me rendesi për të perdorurë fjalen dhunë posaqerishtë per personat qe e kan perjetur ketë sepse duke e shqiptuarë fjalen " dhunë " me pak se një perkufizim neutral ,ata mund të e kuptojnë dhe të e kurojnë me mirë dhe me lehtë perjetimin e tyre nga ndokush ,nga e kaluara, dhe ne keto raste, fjala " dhunë " nuk preferohet edhe aq ne diskutime dhe debate me persona te lartë cekur edhe pse një arsye e tjeter eshte se shumë persona per shkak të kesaj fjale " dhunë " nuk e qesin ne skenë dhunen e perjetuarë , bazuarë ne shkakun e fjales qe tingellon keq , pra fjala " dhunë " ne ketë drejtim kerkohen me definicione të ndryshme për shqiptimin e kesaj fjale siq eshte ;maltretimi keqtrajtimi ,nenqmimi etj etj .
Perderisa dhuna trajtohet si një ves problematik duhet ditur se ky eshte një fenomen i qenjes njerzore , e bashkë me ketë janë shumë njerez të gatshem që të kryejnë aktet e dhunes ne menyra te ndryshme , sidomos ne situaten dhe frigen nga humbja e dominances ose pushtetit.Një person qe ka probleme të perdorimit të dhunes , ose qe i eshte berë shprehi , ndikon negativisht jo vetem ne personalitetin e tij/saj , por edhe ne rrethin qe e rrethon, siq janë familja e ngushtë , shoqeria puna etj etj por i kujdeseshem duhet të jetë njeriu cdo here kur eshte ne pyetje dhuna serioze edhe nese kjo ndodhë vetem njehere dhe kerkon falje ne keto rrethana.
Dhuna eshte një reaksion dhe një tentim për kontrollimin e pushtetit personal , friga nga humbja e dominances ndaj dikuj ,friga për braktisjen e kontrolles mbi dikend , edhe pse menyra e friges per humbjen e kesaj force të lartëcekur ndahet ne disa grada dhe mund të sqarohet si me poshtë;
tentimi për të bindurë dikend me dhunë
roli i mundesis për te ndikuarë mbi dikend
mbrojtja dhe mirqenja
hidherimi , të kuptohet ose ndegjohet fjala e tij /saj
Aktrimi simbas urdherit te tij/saj
mundesia per te gjetur rrugdalje ose zgjidhje
mosgatishmeria seksuale dhe mosnjohuria e kesaj natyre
xhelozia dhe panika etj .
Bindeshmeria e dominances dhe pushetit dominues do të thotë qe të jetohet ne kushtet jetsore dhe të gjindet në një situatë të rendë she shqetesuese.Me tutje , ky princip i tillë mund të jetë i lidhurë me mospjekurin njerzore , ose behet princip i dites së perditeshme siq është uji , ushqimi , gjumi , nxemja etj .Principi i tillë percjelles ne ditet e personave të tillë mundet të jetë edhe një perjetim i knaqeshmeris se tij/saj cka do të thotë se ana dominante dhe pushtetare e ketyre personave kuptohet ne mnyra të ndryshme si deshtues ne situata te ndryshme jetsore.Mirpo, diminanca emocionale eshte një tipar i tjeter i humbjes se pushtetit qe ka të bejë me ndjenjat e tij/saj dhe me ndjenjat e pales tjeter.Kjo ka te bejë edhe me at¨se njeriu nuk din se si të shprehet ashtu siq duhet , nuk din të i shpreh ndjenjat e veta personale ose nuk mundet të u qendroj ketyre impulsave të lartëpermendurë , dhe mu per ketë shkak , te tillet reagojnë me anen e dhunes qe ti hjekin keto veti nga vetvetja e duke i hudhur mbi të tjeterin .Ne studimet e pandalura deri me sot , eshte folur cdo here për dominancen seksuale qe ka të bejë me problemin ne boten e seksit , nxemjes seksuale para aktit të tillë si dhe problemit të reaksionit ose orgazmit,dhe perfundimishtë , bindeshmeria e kesaj dominance mundet të jetë edhe strukturale , me një falë , personi është kunder edhe me shoqerin , mjedisin e jetes ,perkufizimet gjinore , etniciteti dhe konflikti etnik si dhe bota seksuale dhe trajtimi i kesaj natyre qe e ceka me heret.Friga ose frustacioni qe do ta permendi kogja shpesh , është një permbajte e cila gjindet afer me pajtueshmerin e dominances dhe bindjes se tillë dhe kjo mund të sqarohet si një gjendje e cila rrjedhë nga ajo kur njeriu është i penguarë dhe ska forcë të i zbatoj mendimet dhe planet e veta dhe ketu fillon lufta e tij se pari me veten e vetë.Frustacioni dhe bindeshmeri e dominances si dhe ndjenjat e tjera siq janë panika dhe hidherimi ,kan një lidheshmeri të perbashket dhe nga keto lind edhe argesiviteti qe ne raste te shumta dergon menjihere ne perdorimin e dhunes direkte.Ketu është me rendsi qe të kihet parasysh qe agresioni dhe dhuna janë një nga mundesit verbale të reaksioneve të bazuara nga ndjenja dhe duke u fokusuarë ketu rastet e tilla personat mundohen qe të gjejnë cdo here menyra te ndryshme të perdorimit të dhunes si një alternativ të vetme.Nese paraqiten ndjenjat e emcionale per humbjen e dominances dhe pushtetit ne relacionet ndernjerzore , atehere gjinden dy alternativa te cilave duhet të u iket ne menyrë qe të mos kaplohet njeriu nga keto.Njëra nga alternativat e para eshte Terheqja qe do të thotë -të derzohesh, të pajtohesh ma pamundesin dhe të lejosh veten të jesh nen reagimet e pamundesis , ndresa alternativa e tjeter ka të bejë me atë qe ne ndonjë menyrë t¨gjindet menyra e komunikimit nderpersonal duke mos harruarë se dhuna shkakton dhe lendon dikend edhe fizikisht , shpirterisht por edhe emocionalishtë.
Eshtë shumë me rendesi që të ushtrohet se si të shprehet njeriu , si të ketë durimin të ndegjoj ,te flasë hapur per ndjenjat e veta dhe të ketë respekt për ndjenjat e tjeter kuj dhe të jetë shumë i kujdseshem .
Por trajtimi i ketyre personave të tillë nuk është i pamundurë edhe pse ne ketë drejtim duhet një punë dhe kohë e g¨jatë per hekjen e vetive bindese te cilat i ceka me heret.
Menyra e parë e trajtimit për persona qe perdorin dhunë dhe janë të imponuarë nga dhuna ,ne boten e Psikologjisë quhet Emerge gjë e cila për herë të parë u fillua të analizua ne Boston ne vitin 1977.Si themelues i kesaj metode njifet David Adams i cili rendesi të madhe i kushtoj fokusimit të forces dhe prejardhjes se dhunes dhe të aspekteve kontrolluese ne ketë drejtim .Trajtimi behet në metoden Psikoedukative nga një Psikolog .Fjala Psikoedukativ do të thotë qe njeriu punon me ametodat Psikologjike duke zbutur, analizuarë , trajtuarë dhunen sikur një alternativ të shkembimit të dituris , sepse dhuna tek keta individë, mund të jetë e imponuarë nga ana e kultures dhe shoqeris dhe aspekteve të ndryshme , gjë e cila ka mundesi të arrij shkallen e heqjes se ketij fenomeni percjelles tek personat e bindurë ne ketë .
Persoanat me prirje për dhune mendojnë cdo here se dhuna ka anen pozitive të saj ,duke menduarë se nga vetja e tyre kan nxjerrurë hidherimin janë zbrazurë nga fundi i sistemit nervorë , por a thua , a zbrazet njeriu duke biseduarë .Natyrishtë se po .Konflikti i komunikimit ka të bejë shumë ne mesin mu aty ku perdoret dhuna e për të arritur deri tek ky komunikim , njeriu duhet të mesohet qe të mos jetë pjesë përberese e ndjenjave .