Dardania.de - Shiko Postimin Tek

01-08-11, 11:46

Telegrami që njofton mbi rrezikun e Pushtimit të Çamërisë nga ushtria greke

ENDRI MERXHUSHI
Dokumente të bazuara mbi historine e Çamërisë ne vitet 1912-1939 që përfshihen në këtë vëllim bëjnë fjalë për një periudhë të ngjeshur me ngjarje të rëndësishme për historine e kësaj treve.
Leskovik 27 Dhjetor 1912
Çamëria është lënë pa ushtarë e pa municione. Ka teët dite që po luftohet deri brenda në qytete. Në vend të shumë burravet me famë nga populli që dhanë jetën, po shtrëngohen gratë të rendin në luftë. Ndihma që qe shprehsuar nga vëllezerit tane te Gjirokastrës e të Beratit, nuk na erdhi. Kështu, Çamëria nga lajmet e fundit që na erdhën s’andejmi, është shkelur prej armikut. Në fund, komanda e armatës së perëndimit ka pranuar, mbas përçapjeve tona të shpeshta, të dërgojë ndihmë për të nxjerrë prej dorës së armikut Prevezën, që i qe dorëzuar pa asnjë arësye. Mirëpo, për c’arësye s’dihet, vendimit të komandës se perendimit është duke I kundërshtuar komandat e Janinës. Duke pare se Atdheu i dashur ndodhet në këtë gjëndje, me 9 të këtij muaji erdha ne Gjirokastër në emër të Çamërisë, simbas autorizimit zyrtar te komandës së armatës së perëndimit. Ju raportoj, gjendjen e Çamërisë që ndodhet në agoni dhe pres këtu në zyrën telegrafike të më jepni mendimin Tuaj¹.
AQSH (arkivi qëndror Shtetëror) F.245. V1912. D.III-1/1. F.345-349. Botuar dhe në “Qeveria e Përkohshme e Vlorës dhe veprimtaria e saj”Nëntor 1912-Janar 1914, Tiranë 1963. Dok.117
1. Po në këtë date u dërgua dhe përgjigja me telegram e Ismail Qemalit ku e udhëzonte për masat që duhet te merrte.
“Eshtë për t’u çmuar vepra dhe vullneti juaj. Po në të njëjten gjëndje dhe përpara te njejtit rrezik ndodhen të gjitha viset e Shqipërisë që kanë mbetur pa u invaduar. Kudo parësia dhe i tërë populli janë detyruar të qëndrojnë gati për t’u mbrojtur nga sulmi I armikut. Unë nuk shoh ndonjë fuqi që të mund të dërgohet prej një vendi në tjetrin. Prandaj bisedoni me njerëzit e atyshëm dhe veproni sipas vendimit që do të merrni” (F.245. V1912. DIII-1/1.f.345)
Myfit Libohova, ministër i Punëve të Brëndshme ët Qeverisë së Vlorës, i drejtohet Esad pashë Janinës, komandant i Korparmatës turke në Janinë.
27 dhjetor 1912
Meqë mbaroi puna e Sarandës, u dërguan ushtarë kundra Himarës, por nga shkaku se operacionet ushtarake akoma nuk kanë filluar, vullnetarët dhe rezervistat që janë në Himarë, janë në pritje, gjithashtu nuk u muar ndonjë lajm nga dy batalionet e këmbësorisë dhe nga toga e mitrolozavet që u dërguan në drejtim të Aidonatit. Populli i Çamërisë thërret e kërkon ndihmë vazhdimisht. Krahu i Skraparit e i Përmetit po forcohet me rezerva e vullnetarë kundra ushtrisë greke që po marshon drejt Kolonjës. Eshtë në dorë të asaj komande të sigurojë dërgimin e një fuqie të mjaftueshme edhe në Çamëri.
AQSH (arkivi qëndror Shtetëror) F.250. V1912. D.III-1/1. F.350. Botuar dhe në “Qeveria e Përkohshme e Vlorës…”, dok. 119. Delegatëtë Çamërisë dhe Delvinës, i drejtohen Kryesisë së Qeverise se Përkohshme te Vlorës
Kryesisë së Qeverisë provizore te Shqipërisë
Nga nëntëdhjetë mijë frymët që ka Prefektura e Camërisë, të përbërë nga peësdhjetë mijë myslimanë dhe dyzet mijë ët krishterë, vetëm tetëmbëdhjetë mijë frymë flasin gjuhën greke dhe shtatëdhjetë e dy miëj që mbesin flasin gjuhën shqipe. Nga dyzet mijë frymët e N/Prefekturës së Delvinës që përbëhen nga dhjetë mijë te krishterë dhe tridhjetë mijë myslimanë vetëm pesë mijë frymë flasin edhe greqisht edhe shqip dhe tridhjetë e pesë mijë frymët qi mbeten flasin vetëm gjuhën shqipe. Por nga shkaku i pozitës gjeografike të këtyre dy krahinave, I afërsisë së tyre me Greqinë dhe dominimi I detit nga flota greke, komitët bashkë me ushtrinë e rregullt greke qi ka zaptuar vendin, janë duke vepruar shumë pa mëshire kundrejt popullit dhe janë duke prere të gjithë telat e telegrafës duke prishur gjithë rrugët dhe urat që ndodhen në dy krahinat e përmendura. Brënda disa ditëve kur ushtria greke pushtoi Sarandën komitëd grekë dhe kretas, sasia e të cilëve arrin në dhjetë mijë me pëlqimin e ushtrisë së rregullt greke, përvec janë duke grabitur dhe shkatërruar pasuritë dhe pronat, posaçërisht të popullsisë muhamedane, por janë duke u prishur nderin (grave), vepër të cilën nuk e kanë bërë as popujt e paqytetëruar të mesjetës, kanë vrarë dhe therë në mënyrë mizore fëmijet para syve të prindërve të tyre dhe kanë zhdukur krejtësisht popullsinë muhamedane. Edhe disa bashkatdhetarë të krishterë që kanë pretenduar kombësinë shqiptare nuk kanë shpëtuar nga keqbërja e këtyre. Nga vazhdimi I luftës dhe I veprimit te komiteve eshte sigurte se asnjeri nga populli nuk do te shpetoje nga rreziku dhe nga shkatërrimi. Mirëpo, ne kemi mësuar lajmin gazmor se Shqiperia formoi qeverinë e saj te pavarur duke shpallur paanësinë e saj dhe mos gjëndje në luftë në bazë të së drejtës ndërkombëtare që është një veprim ndërmjet shteteve, e cila është nga nevojat e qytetërimit dhe duke ja njoftuar këto, shteteve të mëdha të cilat (njoftime) u mirëpriten dhe ambasadorët e gjashtë shteteve te mëdha ranë dakord ndërmjet tre duke vendosur kushtet e paqes duke pasur për baze pavarësinë e Shqipërisë.
Demarshe për qeverinë greke
Vazhdimi I luftës dhe veprimi I kriteve kunder popullit qi mbeti I paanshëm dhe joluftues dhe të kryerja e gjithfarëlloj mizorish me qënëse nuk mund të jetë I pajtueshëm me qyteterimin lutjen e paraqitur nga ana jonë n’emër të popullsisë çame, ca kohë më parë, si rezultat I masave dhe I mjeteve të përdorura nga Qveria e Përkohëshme, Qeveria greke nuk do të bënte ndonjë mësymje në Shqipëri. Mirëpo nga mizoritë dhe krimet që ka bëre kundër popullit Muharrem Reshiti në Filat, mbi ankimet e popullsisë vëndase, është marrë vesh se Qeveria greke nuk do të mbetet indiferente. Por, me qënë se krimet e bëra nga Muharremi janë nga krimet vetiake të veçanta dhe janë kryer ne tokën e një qeveri tjetër, d.m.th. te Qeverisë shqiptare, dënimi I fajtorit I përket qeveris që ka nën sundim ato vënde. Kjo është nga të drejtat e sovranitetit dhe nuk është e lejueshme ndërhyrja e një qeverie ose shteti tjetër dhe nuk mund të formojë nje shkak të vertetë për luftë dhe veprime komitësh. Me qënë se është e natyrshme që Qeveria Provizore nuk mund të mbetet indiferente që pasuria, jeta nderi I mijërave popull vëndas muhamedin të krishterë e ndodhen në një zonë të paanshme dhe jo luftuese, të mbetet në dorën mizore t’armikut dhe zhdukjen e familjeve të tyre në mënyrë tragjike, ju tërheqim vemendjen e shkëlqesisë suaj për popullsinë e mjerë të Çamërise dhe të Delvinës dhe n’emër të krejt popullsisë vëndase kërkojmë dhe lutemi që të bëni demarshet e duhura për shpëtimin e popullit të vuajtur nga dora mizore e ushtrisë së rregullt greke kretase dhe të komitëve.
[Data dhe firmat shqip si vijon] 15 dimror 1912 [28 dhjetor 19121]
Delegatë të Çamërisë dhe të Delvinës: Rexhep Demi, Veli Gera*, Veli Tahiri (vulë turqisht) Uzeir Tahiri, Nimet Abazi, Hajrulla Cini.
Marrë nga arkivat e shtetit Dokumente për Çamërinë. Organizata Shqiptaro-Amerikane Çamëria.

01-08-11, 11:46	#15
Hajra Guest Postime: n/a	Titulli: Ç A M Ë R I A Telegrami që njofton mbi rrezikun e Pushtimit të Çamërisë nga ushtria greke ENDRI MERXHUSHI Dokumente të bazuara mbi historine e Çamërisë ne vitet 1912-1939 që përfshihen në këtë vëllim bëjnë fjalë për një periudhë të ngjeshur me ngjarje të rëndësishme për historine e kësaj treve. Leskovik 27 Dhjetor 1912 Çamëria është lënë pa ushtarë e pa municione. Ka teët dite që po luftohet deri brenda në qytete. Në vend të shumë burravet me famë nga populli që dhanë jetën, po shtrëngohen gratë të rendin në luftë. Ndihma që qe shprehsuar nga vëllezerit tane te Gjirokastrës e të Beratit, nuk na erdhi. Kështu, Çamëria nga lajmet e fundit që na erdhën s’andejmi, është shkelur prej armikut. Në fund, komanda e armatës së perëndimit ka pranuar, mbas përçapjeve tona të shpeshta, të dërgojë ndihmë për të nxjerrë prej dorës së armikut Prevezën, që i qe dorëzuar pa asnjë arësye. Mirëpo, për c’arësye s’dihet, vendimit të komandës se perendimit është duke I kundërshtuar komandat e Janinës. Duke pare se Atdheu i dashur ndodhet në këtë gjëndje, me 9 të këtij muaji erdha ne Gjirokastër në emër të Çamërisë, simbas autorizimit zyrtar te komandës së armatës së perëndimit. Ju raportoj, gjendjen e Çamërisë që ndodhet në agoni dhe pres këtu në zyrën telegrafike të më jepni mendimin Tuaj¹. AQSH (arkivi qëndror Shtetëror) F.245. V1912. D.III-1/1. F.345-349. Botuar dhe në “Qeveria e Përkohshme e Vlorës dhe veprimtaria e saj”Nëntor 1912-Janar 1914, Tiranë 1963. Dok.117 1. Po në këtë date u dërgua dhe përgjigja me telegram e Ismail Qemalit ku e udhëzonte për masat që duhet te merrte. “Eshtë për t’u çmuar vepra dhe vullneti juaj. Po në të njëjten gjëndje dhe përpara te njejtit rrezik ndodhen të gjitha viset e Shqipërisë që kanë mbetur pa u invaduar. Kudo parësia dhe i tërë populli janë detyruar të qëndrojnë gati për t’u mbrojtur nga sulmi I armikut. Unë nuk shoh ndonjë fuqi që të mund të dërgohet prej një vendi në tjetrin. Prandaj bisedoni me njerëzit e atyshëm dhe veproni sipas vendimit që do të merrni” (F.245. V1912. DIII-1/1.f.345) Myfit Libohova, ministër i Punëve të Brëndshme ët Qeverisë së Vlorës, i drejtohet Esad pashë Janinës, komandant i Korparmatës turke në Janinë. 27 dhjetor 1912 Meqë mbaroi puna e Sarandës, u dërguan ushtarë kundra Himarës, por nga shkaku se operacionet ushtarake akoma nuk kanë filluar, vullnetarët dhe rezervistat që janë në Himarë, janë në pritje, gjithashtu nuk u muar ndonjë lajm nga dy batalionet e këmbësorisë dhe nga toga e mitrolozavet që u dërguan në drejtim të Aidonatit. Populli i Çamërisë thërret e kërkon ndihmë vazhdimisht. Krahu i Skraparit e i Përmetit po forcohet me rezerva e vullnetarë kundra ushtrisë greke që po marshon drejt Kolonjës. Eshtë në dorë të asaj komande të sigurojë dërgimin e një fuqie të mjaftueshme edhe në Çamëri. AQSH (arkivi qëndror Shtetëror) F.250. V1912. D.III-1/1. F.350. Botuar dhe në “Qeveria e Përkohshme e Vlorës…”, dok. 119. Delegatëtë Çamërisë dhe Delvinës, i drejtohen Kryesisë së Qeverise se Përkohshme te Vlorës Kryesisë së Qeverisë provizore te Shqipërisë Nga nëntëdhjetë mijë frymët që ka Prefektura e Camërisë, të përbërë nga peësdhjetë mijë myslimanë dhe dyzet mijë ët krishterë, vetëm tetëmbëdhjetë mijë frymë flasin gjuhën greke dhe shtatëdhjetë e dy miëj që mbesin flasin gjuhën shqipe. Nga dyzet mijë frymët e N/Prefekturës së Delvinës që përbëhen nga dhjetë mijë te krishterë dhe tridhjetë mijë myslimanë vetëm pesë mijë frymë flasin edhe greqisht edhe shqip dhe tridhjetë e pesë mijë frymët qi mbeten flasin vetëm gjuhën shqipe. Por nga shkaku i pozitës gjeografike të këtyre dy krahinave, I afërsisë së tyre me Greqinë dhe dominimi I detit nga flota greke, komitët bashkë me ushtrinë e rregullt greke qi ka zaptuar vendin, janë duke vepruar shumë pa mëshire kundrejt popullit dhe janë duke prere të gjithë telat e telegrafës duke prishur gjithë rrugët dhe urat që ndodhen në dy krahinat e përmendura. Brënda disa ditëve kur ushtria greke pushtoi Sarandën komitëd grekë dhe kretas, sasia e të cilëve arrin në dhjetë mijë me pëlqimin e ushtrisë së rregullt greke, përvec janë duke grabitur dhe shkatërruar pasuritë dhe pronat, posaçërisht të popullsisë muhamedane, por janë duke u prishur nderin (grave), vepër të cilën nuk e kanë bërë as popujt e paqytetëruar të mesjetës, kanë vrarë dhe therë në mënyrë mizore fëmijet para syve të prindërve të tyre dhe kanë zhdukur krejtësisht popullsinë muhamedane. Edhe disa bashkatdhetarë të krishterë që kanë pretenduar kombësinë shqiptare nuk kanë shpëtuar nga keqbërja e këtyre. Nga vazhdimi I luftës dhe I veprimit te komiteve eshte sigurte se asnjeri nga populli nuk do te shpetoje nga rreziku dhe nga shkatërrimi. Mirëpo, ne kemi mësuar lajmin gazmor se Shqiperia formoi qeverinë e saj te pavarur duke shpallur paanësinë e saj dhe mos gjëndje në luftë në bazë të së drejtës ndërkombëtare që është një veprim ndërmjet shteteve, e cila është nga nevojat e qytetërimit dhe duke ja njoftuar këto, shteteve të mëdha të cilat (njoftime) u mirëpriten dhe ambasadorët e gjashtë shteteve te mëdha ranë dakord ndërmjet tre duke vendosur kushtet e paqes duke pasur për baze pavarësinë e Shqipërisë. Demarshe për qeverinë greke Vazhdimi I luftës dhe veprimi I kriteve kunder popullit qi mbeti I paanshëm dhe joluftues dhe të kryerja e gjithfarëlloj mizorish me qënëse nuk mund të jetë I pajtueshëm me qyteterimin lutjen e paraqitur nga ana jonë n’emër të popullsisë çame, ca kohë më parë, si rezultat I masave dhe I mjeteve të përdorura nga Qveria e Përkohëshme, Qeveria greke nuk do të bënte ndonjë mësymje në Shqipëri. Mirëpo nga mizoritë dhe krimet që ka bëre kundër popullit Muharrem Reshiti në Filat, mbi ankimet e popullsisë vëndase, është marrë vesh se Qeveria greke nuk do të mbetet indiferente. Por, me qënë se krimet e bëra nga Muharremi janë nga krimet vetiake të veçanta dhe janë kryer ne tokën e një qeveri tjetër, d.m.th. te Qeverisë shqiptare, dënimi I fajtorit I përket qeveris që ka nën sundim ato vënde. Kjo është nga të drejtat e sovranitetit dhe nuk është e lejueshme ndërhyrja e një qeverie ose shteti tjetër dhe nuk mund të formojë nje shkak të vertetë për luftë dhe veprime komitësh. Me qënë se është e natyrshme që Qeveria Provizore nuk mund të mbetet indiferente që pasuria, jeta nderi I mijërave popull vëndas muhamedin të krishterë e ndodhen në një zonë të paanshme dhe jo luftuese, të mbetet në dorën mizore t’armikut dhe zhdukjen e familjeve të tyre në mënyrë tragjike, ju tërheqim vemendjen e shkëlqesisë suaj për popullsinë e mjerë të Çamërise dhe të Delvinës dhe n’emër të krejt popullsisë vëndase kërkojmë dhe lutemi që të bëni demarshet e duhura për shpëtimin e popullit të vuajtur nga dora mizore e ushtrisë së rregullt greke kretase dhe të komitëve. [Data dhe firmat shqip si vijon] 15 dimror 1912 [28 dhjetor 19121] Delegatë të Çamërisë dhe të Delvinës: Rexhep Demi, Veli Gera*, Veli Tahiri (vulë turqisht) Uzeir Tahiri, Nimet Abazi, Hajrulla Cini. Marrë nga arkivat e shtetit Dokumente për Çamërinë. Organizata Shqiptaro-Amerikane Çamëria.