[Pause_Print_Scroll]

IBRAHIM PASHA
Është personaliteti i dytë i dinastisë që në mënyrë të mrekullueshme ka qeverisur në territoret e Egjiptit. Ishte bashkëpunëtori dhe ndihmësi i Mehmed Ali Pashës, reformator i Egjiptit në themelimin dhe në formimin e dinastisë së përmendur. Është djali i madh i Mehmed Ali Pashës, kurse sipas një varianti, është djali i Tosun beut, mixhës së tij (mixhës së Mehmed Aliut - M.P.), por se u muar nga ana e Mehmed Aliut si fëmijë i përvetësuar. Babai i Mehmed Aliut së bashku me vëllain e vet, Tosun beun, për shkak të ngatërresave që i patën, u detyruan të shpërngulen nga Shqipëria për në Kavallë. Në kohën kur u shpërngulën, Mehmed Aliu ishte i vogël, kurse Ibrahimi pat lindur në Kavallë në vitin 1204/1789. Si i vogël, së bashku me babain e vet shkuan për në Egjipt. Ndonëse ende ishte në moshën 16 vjeçare, babai e angazhoi që të kthejë qetësinë, rregullin dhe t'i bindë beduinët në anët jugore të territorit të Egjiptit. E drejtoi ushtrinë në ato anë dhe pati sukses në këtë çështje. Më vonë, duke qeverisur në ato anë, u angazhua t'i qetësojë dhe t'i largojë vehabitët, detyrë kjo që iu besua Mehmed Ali Pashës. Ndërsa, me rastin e vdekjes së Mehmed Ali Pash - zade Tosun Pashës (= Tosun Pasha, djali i Mehmed Ali Pashës - M.P.), i cili ishte në cilësi të valiut të Xhiddes që gjendet në Gadishullin Arabik, Ibrahim Pasha, me gradë të vezirit, u bë vali i Xhiddes. Edhe detyra për t'i qetësuar vehabitët i ishte besuar personalisht këtij. Ibrahim Pasha e shumëfishoi ushtrinë e tij dhe pas një rregullimi dhe sistematizimi të mrekullueshëm të saj, në luftën që ndodhi në Vadi-i Kasim, e mundi Abdullah bin Saudin i cili ishte kryetar i vehabive, vrau edhe shumë nga kryetarët dhe të afërmit e tij, prandaj, vehabitët qenë të detyruar të tërhiqen në Deraje që ishte qendër e tyre. Mirëpo, duke e rrethuar edhe Derajen, e nënshtruan atë në fund të vitit 1233/1817. Kështu, e kapën dhe e burgosën Adbullahun e sipërpërmendur, fëmijët e Abdulvehabit dhe prijësa të tjerë të vehabive të Arabisë. Pasi i siguroi vendet e shenjta , kur u kthye për në Egjipt, mori urdhrin nga Mehmed Ali Pasha që t'i zgjërojë kufijtë në drejtim të Nubës dhe Sudanit. E pushtoi Sinarinë dhe Kerdfanin bashkë me rrethinat e tyre. Kështu, mjaft shumë i zgjëroi kufijtë e Egjiptit. Pasi u kthye vetë në Egjipt, vëllai i tij Ismail Pasha në Sudan u dogj nga sudanezët kur iu dha zjarri rezidencës ku ai rrinte. Në atë kohë ndodhi kryengritja e Moresë. Meqë nga dita në ditë zgjërohej vilajeti i Moresë, Ibrahim Pashës iu besua detyra që me ushtrinë egjiptiane dhe osmane të angazhohet në shuarjen e krye-ngritjes. Nga Egjipti për në More shkoi me një ushtri të organizuar dhe të fortë dhe me flotën ushtarake. Në fillim u përpoq që në mënyrë të qetë dhe pa përdorur forcën t'i qetësojë dhe t'i nënshtrojë krye-ngritësit, mirëpo, pasi hasi në kundërshtimin dhe rezistencën e fortë të tyre; e përdori forcën dhe fuqinë e vet ushtarake, ashtu që për një kohë shumë të shkurtër nuk la farë gjurme të kryengritjes. Ai e shuajti edhe kryengritjen që u paraqit në Kretë, mirëpo, Anglia, Franca dhe Rusia, duke u marrë veshë ndërmjet tyre, dërguan flotën e tyre dhe e shkatërruan flotën egjiptiane dhe osmane që gjendej në vendin e quajtur Navarin. Kështu, e detyruan Ibrahim Pashën të kthehet në Egjipt. Këtë herë Mehmed Ali Pasha ishte i angazhuar në përforcimin dhe rregullimin e punëve ushtarake, i cili me përpjekjet e veta si dhe me ndihmën e të birit, Ibrahimit, për një kohë shumë të shkurtër, përsëri e ndërtoi dhe e përsosi më tepër atë (flotën) dhe rregullimin ushtarak. Duke i parë shërbimet dhe rezultatet shumë të mëdha shtetërore të deritashme të Mehmed Ali Pashës dhe të Ibrahim Pashës, nga njëra anë, si dhe përpjekjet për zgjërimin, forcimin dhe rregullimin e fuqive tokësore dhe detare, nga ana tjetër, Husrev Pasha (Vali i Egjiptit - M.P.) ia përshkroi dhe ia tregoi këto përpjekje Sulltan Mahmudit, por, natyrisht, duke u mbështetur në qëllime të tjera dhe duke u dhënë karakter tjetër. Për ta siguruar ardhmërinë dhe pozitën e Mehmed Ali Pashës, Ibrahimi, kërkoi që personalisht ta udhëheqë edhe pjesën e Sirisë . Pasi mori leje për këtë, duke marrë si shkak një ndryshim që ndodhi me Abdullah Pashën, vali i Akkasë, Ibrahim Pasha në vitin 1247/1831 e rrethoi Akkanë dhe e nënshtroi Gazën, Jafën dhe Hajfanë. Me urdhrin që e mori nga babai i tij, ia mësyu ta pushtojë tërë Sirinë. Duke u fajësua nga ana e Shtetit (Osman - M.P.) për grushtshtet, Perandoria Osmane dërgoi ushtri kundër tij, mirëpo, ajo nuk ishte në nivelin që e kërkonin rrethanat ushtarake të shtetit, meqë kryengritja greke dhe ngjarjet e tjera të vazhdueshme si dhe vështirësitë ekonomike dhe luftarake i kishin sjellë shtetit (Osman - M.P.) prapambeturi. Ibrahim Pasha në vitin 1248/1832 triumfoi ndaj ushtrisë së Hysejn Pashës në Siri (Damaskun e Sirisë). Pasi e pushtoi dhe e nënshtroi Damaskun (Shamin) e pushtoi edhe Halepin. Duke e mundur edhe dy herë të tjera Hysejn Pashën, kur hyri në pjesën e Anadollit, kundër tij u dërgua ushtria me 20000 (njëzet mijë) ushtarë nën komandën e Reshid Pashës. Mirëpo, në një luftë të madhe dhe të rreptë që u zhvillua në fushën e Konjës dhe me zënien e Reshid Pashës rob, Ibrahim Pasha shkoi përpara deri në Kutahije, ndonëse me intervenimin e shteteve evropiane u detyrua të ndalet aty. Me marrëveshjen e Kutahisë që u lidh në muajin Zulhixhe (ar. dhu-l-hixhxhe - sipas kalendarit hënor është muaji i dymbëdhjetë i vitit - M.P.) të vitit 1248/1832 territori i Sirisë dhe vilajeti i Adanës iu patën lënë Egjiptit, prandaj vilajeti i Sirisë dhe ai i Adanës iu besuan Ibrahim Pashës. Pas gjashtë vitesh përsëri filloi lufta në mes tyre dhe, edhe pse Ibrahim Pasha e fitoi luftën në Nezip, ndërhynë fuqitë evropiane. Flota angleze e vuri në nishan Akkanë dhe Bejrutin dhe, meqë filloi t'i kërcënohej rreziku edhe Aleksandrisë, Ibrahim Pasha, nën këtë presion, Sirinë dhe Adanën përsëri i la nën administratën e Shtetit Osman dhe u detyrua të tërhiqet në Egjipt. Këtë herë vendosi që Mehmed Ali Pashës t'i bëhet zëvendës, vetëm se, meqë iu shkatërrua shëndeti nga mundimet e ekspeditave të ndërmarra, për të kërkuar shërim, shkoi nëpër Evropë. Shëtiti Italinë, Francën dhe Anglinë. Sidomos në Paris në mënyrë të mrekullueshme u prit nga ana e Lui Filipit. Kur u kthye në Egjipt, babai i tij, meqë ishte dëbosuar dhe kishte rënë në gjendje shumë të keqe shëndetësore, në vitin 1265/1848 shkoi në Stamboll. Sado që zyrtarisht iu besua të kalojë në detyrën e valiut të Egjiptit, pas kthyerjes në Egjipt, disa muaj para vdekjes së babait të tij, vdiq.
Ibrahim Pasha konsiderohet nga njerëzit më të mëdhenj të botës, si strateg lufte dhe udhëheqës ushtarak nga ana teorike. Ai për së tepërmi i ndihmoi babait të vet, Mehmed Aliut në ekspeditat e tij. Ishte shumë i kujdesshëm në komandimin e ushtrisë. Në këtë çështje u tregua shumë i ashpër jo vetëm për të tjerët, por edhe për vete. Në ekspeditat ushtarake nuk dallohej nga ushtarët e rëndomtë në haje e në pije, në flejtje dhe në çuarje nga gjumi, madje në rreziqet më të mëdha nuk tërhiqej (me qëllim që të shpëtojë vetë e të tjerët të pësojnë). Ishte trim i pashoq, guximtar dhe i vendosur. Shkathtësinë dhe potencialin udhëheqës dhe komandues të shtetit e dëshmoi në Siri. Nuk e dëshironte salltanetin (komoditetin). Tërë kujdesin ia kushtonte punëve të shtetit e sidomos zhvillimit të bujqësisë. Shkurt, ishte një ministër trim, i drejtë, i mençur, i sinqertë. I kishte tre djem. Ahmed Pasha, i cili ishte djali më i madh i tij, pasi mori gradën e ministrit u mbyt në ujë. I dyti ishte Ismail Pasha, ish-hidiv kurse i treti ishte Mustafa Fazil Pasha, i cili vdiq në Stamboll. Ishte nga ministrat kryesorë të Perandorisë Osmane .