[Dilaver]

Mendoj se fjala urrej ka burim të diskutuar etimologjik.
Më poshtë po e sjell mendimin e etimologëve tanë e të huaj, pjesë të shkeputura të shpjegimit të kësaj fjale nga Studime etimologjike në fushë të shqipes pjesa VII Autor Prof. Eqrem Çabej.

SREH apo STREHË ?


Urrej, urrejtje Merret që prej G. Mayerit 459 e këtej, bashk me rum. Urasc “urrej” auri “me urrye” urà “urrejtje”, si një huazim i lat. horreo horrëre “shtangohem, ngrij, me ngrihen qimet përpjetë, më përqethet shtati”.
Kristoforidhi e jep si fjalë të toskërishtës, duke dhënë për gegërishten si s hprehje përgjegjëse marrë meni. Autoret e vjetër të Veriut nuk e kanë këtë fjalë, po përdorin një shprehje të afër me atë që sjell Kristoforidhi: Buzuku ( përse o njanët të kete menî, e tjetrin ta doe).
Fjala nga sa dihet, del, si folje, per herë të parë ne shkrime toskerishte. Fjala me anë tjetër nuk shfaqet gjekundi ne toskerishtën e vjetër , qe ruhet në thelb në kolonitë e Greqisë e Italisë. Këto deshmi deftojnë se kemi të bëjmë me një fjalë dialektore, që me anë të shkrimit e të shkollës u bë e mbarë gjuhës. Me këtë përhapje të gjerë në truallin e kësaj gjuhe. Këtyre rrethanave të shqipes – përhapje e kufizuar, deshmim relativisht i vonë – u shtohet fakti tjetër që lat. Horrëre nuk rron në gjuhët romane. Për keto arsye do të pranohet që burimi i shq. urrej e i rum. urasc urî prej latinishtes mbetet i dyshimtë. Një formim i fjalës me mjetet e shqipes është i mundur.
Mund të mendohet që urrej mund të jetë një prejfoljor më –nj i –re-së (vë re roe oroe), afërsisht ashtu si është vrej vërej, që pra kuptimi i pare i saj të kete qenë “shikoj”, me një zhvillim të mëtejmë në shikoj “shikoj shtrembër, shikoj me mëri, urrej”.
Khs. Për një të tillë zhvillim kuptimi lat. invideo “kam zili, kam smirë, kam resë” invida “zili, smir, resë”: video shoh, këqyr, vështroj”.
Nga shqipja vetë khs. resë hidherim që ndjejmë për një gjë që ka tjetri e duam ta kemi ne, zili, nakar, smir” resoj “e kam resë, marr më sysh”,resatar, restar, reszi ”smirzi “: resë “ai vend në lumë ku ruajnë natën për të gjuar peshkun kur rreh; pusi, pritë, roje”: re (vë re), ruaj (sh. resë). Prefiksi u- shfaqet në shqipen jo vetëm ne emra (uvè, uvesë etj.), po edhe në folje, si të uryej (Gazulli): ryej, sh. Xhuvani-Çabej BSS IV (1956) 100. Te urrej, përkundrejt trajtave ndurej e urej të Boçarit e të Grigorit, r-ja e forte është përftuar si një germinacion ekspresiv, i kuptueshëm në një fjalë të sferës afektive siç është kjo.
Në qoftë se ky shpjegim i fjalës është i drejtë, atëherë rum. urî buron prej shqipes.