[Dilaver]

Me këtë organizim i jeni kthyer nostalgjisë së Tiranës….

-Më se e vërtetë. Ky takim për ne të gjithë ishte si një rikthim nostalgjik në studiot tona të Teatrit në Tiranë, ku punonim së bashku dhe kur filluam hapat e para të karrierës sonë artistike. Të takohesh mbas kaq vitesh me artistë të mirënjohur shqiptarë është një kënaqësi e veçantë. Eksperienca e punës sonë të përbashkët bëri që ky koncert të montohej me lehtësinë më të madhe dhe për një kohë rekord, gjë që i çuditi të gjitha kolegët tanë të huaj ashtu si edhe spektatorin që asistoi në atë mbrëmje Gala të paharruar. Dëshira ime, mendoj, edhe e artistëve të tjerë që kontribuan në suksesin e këtij aktiviteti, është vazhdimi i tij edhe në qytete të tjera të Europës. Kjo ishte hera e parë që ne u mblodhëm si potencial artistik shqiptar jashtë kufijve të Shqipërisë dhe patëm shumë sukses e u duartrokitëm gjatë. Unë besoj gjithmonë në realizimin e kësaj ëndrre të madhe kombëtare, shpalosjen e potencialit tonë artistik në skena të tjera europiane, edhe pse nevoiten fonde të mëdha, të cilat jo gjithnjë i kemi në dorë...

Opera pa kufij. Një vizion ku ju përjashtoni pasione apo urrejtje për muzikantët që i përkasin popujve « të përlyer » ?
-Besoj në mënyrë të hekurt në virtytet e kulturës dhe rolin që ka muzika në paqen mes popujve. Ne artistët s’duhet të kemi kufij politikë, ideologjikë, kulturorë apo fetarë, që të na ndajnë. Kjo nuk do të thotë se unë si individ jetoj jashtë politikës, se jam pro apo kundër saj. Por kjo e fundit, nuk mund të ndërhyjë në raportet humane dhe mardhëniet midis popujve. “Pse jo?”, i jam përgjigjur një gazetari në Friburg, kur më pyeti nëse do të pranoja ndonjë solist serb në njërin prej koncerteve tona. “Arti duhet t’i kapërcejë diferencat etnike, ideologjike e fetare dhe duhet të kontribojë në ndërtimin e një bote më tolerante, pa urrejtje dhe hakmarrje, ku të triumfojë vetëm dashuria, paqja, harmonia. Vallë, a s’është kjo muzika e vërtetë?

Në këtë dëshirë për të hequr kufijtë midis kulturave të ndryshme, patjetër që ka ndikuar dhe mikpritja që ju kanë bërë zvicerianët mes tyre ?
-Jetoj prej shumë vitesh në Zvicër. Edhe pse shëtis në rrugë e trotuare të tjera, edhe pse jetoj në një klimë të ndryshme nga ajo e Tiranës, mes njerëzve të tjerë, me një mentalitet të ndryshëm nga i yni, me një korrektesë e ndershmëri për t’u marrë shëmbull, më duket sikur ndodhem në qytetin tim të lindjes dhe shpesh, Zvicrën e quaj atdheun tim të dytë. E kjo, jo vetëm se më janë hapur dyert e konservatoreve për të ushtruar profesionin tim. Por se tek qytetarët zviceranë kam njohur një tjetër mikpritje, një dashuri e ndjenjë respekti për njeriun e punës, kam njohur modestinë e vërtetë dhe përkrahjen në kuptimin e vërtetë të fjalës, barazinë dhe “rënien” e barrierës së kufijve, nëqoftëse mund ta quaj kështu. Nuk jam ndjerë kurrë e paragjykuar se jam e huaj e vij nga Lindja, nga një vënd i varfër që ka dalë prej një diktature totelitariste gati 50-vjeçare. Madje, kohët e fundit, Partia Socialiste e Neuchâtel-it më vuri në listën e kandidatëve për deputet të qytetit për zgjedhjet e pranverës 2008. Ky respekt dhe konsideratë, me të cilën ky popull mikpritës e vlerëson punën dhe aktivitetin tim, më frymëzon çdo ditë të jap edhe më shumë nga vetja. Mbasi e di, që marr e i jap dashuri të vërtetë këtij populli mikpritës, njerëzish të mirë. Të jetosh mes natyrës së ruajtur me fanatizëm e së bukurës, të asaj që është e thjeshtë dhe e pastër, të jesh solidar me fqinjin, kolegun, të ndash diçka me tjetrin, do të thotë që të ndërtosh një mur me gurë të fortë, kundër të cilit çdo tundim do të thyhet. Mendoj se tek unë, ashtu si edhe tek shumë shqiptarë të tjerë, që nga fëmijëria na është ngulitur ideja se duke punuar mirë punojmë në rradhë të parë për vetveten, e pastaj për të tjerët. Të jetosh dhe të punosh në emigracion, është një detyrë e përgjegjësi e madhe. Sepse, duke punuar në mënyrë të ndërgjegjshme i shërben modestisht dhe atdheut, me emrin dhe personalitetin që krijon.

Më pëlqen fakti që ju e përmendni gjithnjë se jeni shqiptare ?
-Është një krenari, jo vetëm të thuash se je shqiptar e i përket një kombi me histori e sakrifica legjendare, por edhe kur flet për identitetin tënd, për të kaluarën si edhe për kushtet dhe rrethanat që kanë ndikuar në formimin e personalitetit tënd. Çdo origjinë dhe kulturë e re e pasuron bashkëjetesën e komuniteteve të ndryshme, kudo që ndodhen. Ne marrim e japim dhe jeta bëhet gjithnjë e më e bukur e më e begatshme. Këtë gjë e kam mësuar së pari në Zvicër dhe dua ta përcjell edhe më tej. Mes artistëve dhe njerëzve të emancipuar, mendoj se kufijtë e vërtetë nuk egzistojnë.


Emri juaj i njohur bën që kësaj shoqate ti ofrohen emrat të njohur zviceranë artistësh e politikanësh. Mund të përmendim disa prej tyre ?
-Janë antarësuar figura artistike nga më të njohurat në Zvicër, ndër të cilat dua të përmënd regjisorin e madh italian Gino Zampieri, bas-baritonin Charles Ossola, piktorja e mirënjohur Anne Monier, etj. Po ashtu, figura politike si P. Aubert, G. Ory, etj. që e kanë ndihmuar këtë shoqatë që në hapat e parë të krijimit, si edhe kanë përkrahur çdo inisiativë të saj.

Le të flasim më qartë për projektin e krijimit të kësaj shoqate.
- Si fillim, ideja e krijimit të shoqatës « Opera pa kufij » lindi si një dëshirë për të ofruar koncerte dhe çfaqje me cilësi të lartë, por ideja e bashkëpunimit me artistë të shquar shqiptarë, zviceranë, e të ftuar nga vënde të tjera, na mundësoi të shpërndanim edhe një mesazh tjetër, një mesazh dashurie, paqeje e bashkëpunimi, në një kohë që urrejtja dhe ultranacionalizmi mes popujve të ballkanit, mund të them se është bërë gangrenë. Kjo ishte edhe arsyeja që ky mesazh u prit me mjaft entuziazëm nga spektatori, shtypi e mediat zvicerane. Në koncertin tonë të parë, përveç sopranos Inva Mula, bas-baritonit zviceran Charles Ossola, tenorit të madh turk Pekin Kirgiz, ishin edhe emra të tjerë të njohur si Frano Lufi, Mariana, Leka, koreografi dhe balerini Enkel Zhuti, Francesca Matrundola, Anastasia Faradjev, Fabrizio Raviola, etj.

Brënda kësaj inisiative fshihet edhe një qëllim i madh, atëherë ?
-Them se po. Çdo bashkëpunim interkulturor është një mesazh paqeje dhe dashurie, në një moment kur tensionet janë gjithnjë e më të forta në mbarë botën e sidomos në Ballkan. Vullneti ynë i mire, është një shëmbull për të treguar se arti na i jep mundësitë t’i kapërcejmë këto kufij etnikë apo ideologjikë, të harrojmë urrejtjen e hakmarrjen, për të shpresuar në një botë më tolerante. Në një nga koncertet tona patëm arie, duete e skena nga opera “Rigoletto” e G.Verdit, që është mbështetur në dramën e Viktor Hygo-së, e cila trajton temën e hakmarjes, që të çon vetëm në fatkeqësi. Pra, mesazhi i këtij koncerti ishte demaskimi i kësaj ndjenje, që nxit konfliktet, luftrat tragjedinë e mbjell urrejtjen. Ky bashkëpunim artistik i yni tregoi edhe kësaj radhe se vetëm me dashuri, mirëkuptim, tolerancë e pa paragjykime mund të realizohen gjëra të mrekullueshme dhe të kontribohet në një mirëkuptim edhe më të madh midis popujve¨!

Do ta përhapni këtë mesazh në gjithë botën?
Jam një pikë uji në oqeanin e madh që quhet botë, por kjo s’do të thotë se demoralizohem. Unë jam e bindur se çdo shqiptar është një mesazher i vërtetë paqeje, mbasi populli ynë e ka dhënë shëmbullin gjatë gjithë historisë së tij se, e do dhe e ruan me fanatizëm atë. A s’ishte Nëna jonë e Madhe Terezë dëshmia dhe simboli më i madh i Paqes në shekullin e XX-të ? A s’ishte Rugova « Gandi i Ballkanit » dhe rezistenca e popullit trim kosovar një dëshmi e tillë ? Paqja është një dashuri pa kushte dhe si e tillë ajo mund të sjellë vetëm lumturi.

Ndërkohë, viti 2008 do të ketë për ju edhe një projekt shumë të rëndësishëm. A mund ta detajojmë?
-Është një koncert i madh humanitar që parashikohet të realizohet në 2008-2009, në mbështetje të një fondi të ri për fëmijët handikapatë të Zvicrës franceze. Kësaj radhe, mendoj të kemi të ftuar të mëdhenj si Bekim Fehmiun, Gina Lollobrigiden, Carla Fraçin, Ismail Kadarenë, Andrea Bocellin, Gedeon Burkhard-in dhe Roger Federer-in.
Mendoj se edhe për ne shqiptarët ka ardhur koha, jo vetëm të ndihmojmë vetveten e të presim ndihma nga të tjerët, por edhe të kontribojmë dhe të përpiqemi t’u japim ndihma popujve të tjerë.