[munti]

Kryqet e mbjella kujt i shërbejnë…?

Komitetit Shtetëror të Kulteve
Në fund të muajit korrik, në lartësinë e kodrave të Krrabës, në
territorin që përfshihet brenda juridiksionit administrativ të
komunës Bradashesh, në rrethinat e fshatit Fikas, u vendos një kryq,
i cili fillimisht shkaktoi habi e më pas shqetësim, jo vetëm tek
muslimanët por edhe më gjerë në opinionin publik të qytetit të
Elbasanit.
---------------------------------------------------------------------
-----------

Myftinia Elbasan

Ne duam t'ju tregojmë se ky shqetësim nuk është i sforcuar, por
përkundrazi i pashmangshëm dhe madje i detyrueshëm. Nuk kemi për
qëllim të demostrojmë tani tolerancën dhe respektin e obliguar të
muslimanëve shqiptarë ndaj institucioneve dhe besimtarëve të
krishterë, sepse kjo tolerancë dhe ky respekt janë të vërteta
historike dhe jo sllogane për koniukturë dhe propagandë, por duam të
tregojmë se shqetësimi që ngjalli ky kryq tek ne, nuk është shfaqje
e intolerancës dhe vrazhdësisë ndaj fesë kristiane. Madje shpresojmë
që në përfundim të argumentave që do të rendisim më poshtë, të bëhet
e qartë që edhe ky shqetësim në dukje problematik, në fakt është i
pazëvëndësueshëm për të zgjidhur problemet të cilat nuk janë
iniciuar nga ne, por nga vendosja e këtij kryqi. Këto probleme nuk
shkaktohen nga kryqi në vetvete si pjesë thelbësore e doktrinës
kristiane, por nga rasti konkret i devijimit të konceptit të kryqit
dhe kryqëzimit, devijim që shfaqet në aspektet e mëposhtme:
1. Aspekti simbolik
Ne nuk e vëmë në dyshim peshën e jashtëzakonshme simbolike të kryqit
për doktrinën kristiane dhe për çdo besimtar kristian, por ndërkohë
ne nuk duam të kemi dyshime as për arsyet e kësaj rëndësie madhore
të simboleve për çdo grup apo individ. Pra simbolet janë të
rëndësishme dhe të paprekshme sepse shërbejnë jo vetëm për të
treguar, por edhe për të përforcuar e përfaqësuar identitetin e
grupit apo personit që i përket. Kështu simboli në mënyrë të
menjëhershme dhe të sigurtë tregon identitetin e grupit dhe personat
që e mbajnë dhe tregon gjithashtu që identiteti në fjalë është i
pandryshueshëm dhe i pacënueshëm. Problemi lind pikërisht këtu: kush
është grupi lokal të cilit i përket si simbol ky kryq lokal? Është e
pasinqertë (të paktën e pakujdesshme) të thuash se grupi lokal që
identifikohet me këtë kryq janë banorët e fshatit Fikas. Që kjo
përgjigje të jetë e sinqertë do të duhej që kryqi të vendosej aty ku
janë vendbanimet e këtij fshati, në mënyrë që të demostrohej lidhja
midis simbolit dhe identitetit që i përket.
Në atë pikë ku është vendosur kryqi jo vetëm nuk ka asnjë shtëpi të
këtij fshati, por as nuk duket prej së largu ndonjë shenjë e pranisë
së fshatit. Në rastin më të mirë, kryqi prej nëntë metrash në vend
që të shërbejë si simbol për të treguar një grup të caktuar
religjioz dhe ekzistencën e një identiteti të tillë të grupit,
shërben për ta përfytyruar dhe shpikur grupimin të cilit i përket ky
identitet (në rastin konkret identitetit kristian). Kurse në rastin
më të keq, meqenëse fshati Fikas aty ku është vendosur kryqi nuk
duket askund, dhe duke qenë se i vetmi vendbanim që duket aty është
qyteti i Elbasanit, kryqi prej nëntë metrash shërben për të treguar
apo nënkuptuar se grupi i cili e identifikohet me këtë simbol, janë
banorët e Elbasanit. Dhe duke qenë se shumica e popullsisë së këtij
qyteti janë muslimanë, sado luajalë dhe mirëbesues që të jemi, këtë
kryq nuk mund të mos e konsiderojmë si provokim.
2. Aspekti politik
Çdo religjion synon të depërtojë në shpirtin e individëve dhe
grupeve për të modeluar përmes këtij depërtimi njerëz të denjë për
fenë të cilës i përkasin. Në të kundërt të religjionit, politika
kërkon të sundojë territoret dhe hapësirat dhe të vërtetojë sundimin
e saj mbi to. Në momentin kur simbolet fetare nuk kanë për qëllim të
indetifikojnë persona apo grupe sikurse e treguam më lart, atëhere
simboli fetar shërben për të identifikuar sikurse politika,
hapësirat ku mbretëron feja të cilit i përket ky simbol. Në rastin
në fjalë, kryqi i kodrave të Krrabës është posaçërisht gjigand, aq
sa mund të dallohet nga gjithë vendbanimet fushore mbi të cilat
ngrihet Krraba, ndërsa pjesa e përparme e kryqit është orientuar nga
qyteti i Elbasanit. Atëhere një simbol i tillë përveçse identitetit
shpirtëror e banorëve të një fshati të caktuar, tregon dhe dominimin
hapësinor mbi pellgun e fushës së Elbasanit, që është gjithashtu me
shumicë muslimane. Dhe kur nga individët apo personat e veçantë të
një feje tregohet tendenca për të manifestuar dominimin e tyre nga
pikëpamja hapsinore dhe territoriale dhe jo nga pikëpamja
shpirtërore, atëhere një fe e tillë merr natyrë politike dhe
simbolet e saj politizohen.
Për më tepër duke qenë se njerëzit nuk mund ta shtojnë hapësirën e
cila është krijuar nga Zoti, por vetëm mund ta përdorin e sundojnë
atë, atëhere zgjerimi tendecioz i hapësirave të një feje do të thotë
ngushtimi i hapësirës për fetë e tjera. Gjë që e bën të shihet si
provokim ky kryq jo vetëm nga pikpamja shpirtërore siç treguam më
lart, por edhe nga pikëpamja sociale.
3. Aspekti multifetar i shoqërisë shqiptare
Duhet të sqarojmë se toleranca me të cilën shoqëria shqiptare me të
drejtë krenohet, ka si parim kryesor se grupet e ndryshme sociale,
etnike apo religjioze kanë një seri karakteristikash dhe kuptimesh
të cilat i bëjnë të dallueshëm nga njëri-tjetri. Këto karakteristika
janë të paprekshme dhe të pandryshueshme jo apriori, por të
kushtëzuara nga disa premisa që ekuilibrojnë njëra-tjetrën:
a) Këto karakteristika janë të paprekshme nëse ndryshimi i tyre
rrezikon identitetin e dallueshëm dhe garancinë e dallueshmërisë për
grupin të cilit i përket. Pra janë të pandryshueshme, nëse ndryshimi
i tyre, e tjetërson grupin të cilit i përket.
b) Këto karakteristika janë të prekshme dhe të mundshme për t'u
ndryshuar kur rrezikojnë identitetin dhe garancinë e dallueshmërisë
të grupeve të tjera me të cilat bashkëjeton dhe nuk kërcënojnë
identitetin e grupit që i përket.
c) Në rastin kur respektimi i paprekshmërisë së këtyre
karakteristikave kërcënon, identitetin e të tjerëve dhe në të
njëjtën kohë mosrespektimi i paprekshmërisë të të njëjtave
karakteristika kërcënon identitetin e grupit që i përkasin, atëhere
secili prej grupeve heq dorë nga dominimi i hapësirës së të
gjithëve, duke e demostruar dominimin në hapësirat e kufizuara të
faltoreve, riteve, shtëpive apo veshjeve personale.
Ne mendojmë se kryqi nëntë metra i vendosur në kodrat e Krrabës, nuk
përfshihet dhe nuk respekton asnjërën prej këtyre tre premisave:
- premisën e parë e shkel, sepse identiteti i banorëve të këtij
fshati tjetërsohet vetëm nëse cënohet kryqi në vetvete, apo kryqi në
kishat e Fikasit, në shtëpitë e Fikasit dhe i varur në trupat e
banorëve të Fikasit. Përkundrazi kryqi prej nëntë metrash i
ekspozuar në rrugën nacionale, nëse preket (zhvendoset) nuk e
rrezikon identitein kristian të këtij fshati.
- premisën e dytë e shkel, sepse kryqi nëntë metra i lartë, i
orientuar nga Elbasani, siç treguam më lart nënkupton simbolikisht
ndryshim të identitetit të shumicës muslimane të këtij qyteti.
- Premisën e tretë e shkel gjithashtu, sepse simboli i tillë del nga
hapësira e faltoreve, duke u instaluar pa konsensus në atë ç'ka
përbën hapësirën e të gjithëve.
Nga ç'ka u tha më lart kërkojmë nga ju të shihet mundësia që kryqi
në kodrinat e Krrabës, të zhvendoset!
Në të kundërt do të shërbejë si precedent, që devijime në aspektin
simbolik, politik e multifetar, të shfaqen edhe në praktikat e
përditshme të feve të tjera, duke shkatërruar në mos të tashmen, të
ardhmen e tolerancës fetare që është pronë e të gjithëve dhe që të
gjithë e lakmojmë.

Me respekt
Për Këshillin e Myftinisë Elbasan
Myftiu Agim Duka