[Psikologu]

Këtë detyrë shumë të vështirë ushtarake e morën për sipër dy burra nga më të zotët në mesin e të gjithëve Isa Boletini heroi i Carralevës me Idriz Seferin heroi i Kaçanikut, dy vite më parë. Këta dy komandantë të spikatur të Ushtrisë sonë Kombëtare, e filluan sulmin sipas planit të fshehtë të përgaditur më parë në fshatin Smirë. Pra sulmin për marrjen e Shkupit e filluan nga Karadaku i Gjilanit, nëpër mes malit të Zi të Shkupit, nga fshati Luboten, anës së lindjes duke i rrënë Shkupit prapa shpinës. Ky manovrim i rrezikshëm por tejet efektiv, në taktikën uhtarake, e detyroi komandën supreme turke të heq dorë nga mbrojtja e mëtutjeshme e Shkupit e Kaçanikut, duke hapur rrugën shqiptarëve që pa luftë të marrëshonin drejt Shkupit.

Në këtë aksion luftarak tejet të suksesshëm, me një disiplinë të lartë ushtarake, u treguan vullnetarët nga Presheva, Kumanova e Gjilani, nën komandën e Isa Boletinit e Kadri Preshevës. Në anën e Velesit komandonte operacionin luftarak Sali agë Gjilani, me 2 000 vullnetarë. Grupi i tretë në krye me Zefin e Vogël dhe Bajram Daklanin nga Gjakova, të cilët për në Ferizaj arritën më 11 gusht, ndërsa në Shkup hynë më 12 gusht kah mali i Thatë i Shkupit, me 2 000 luftarë. Më 13 gusht në Shkup hynë Isa Boletini dhe Bajram Curri, i shoqëruar me muzikë dhe flamuj.


Bajram Curri me shokët dhe bashkëluftarët e tij hynë në Shkup

Ndërsa vullnetarët tetovarë nën komandën e Halim Derrallës 3 000-4 000 veta hynë në Shkup, nga Tetova, nëpërmes grykës së Dërvendit.

Tani më në kryeqytetin e Kosovës kishin arritur paria e tërë qyteteve të Shqipërisë, për të marrë pjesë në solemnitetin e shpalljes së Autonomisë së Shqipërisë sipas marrëveshjes të paraparë me përfaqësuesit e qeverisë turke . Për këtë solemnitet në Shkup merrnin pjesë këta atdhetarë. nga Gjakova, merrnin pjesë: Bajram Curri, Riza beu, Ahmed beu, Bajram Daklani, Hysni Curri, nga Peja, Mahmud Zaimi, Qerim beu, Rustem beu dhe Bari beu, nga Prizreni merrnin pjesë, Shani beu Musa Shehu, dhe Jahja beu, nga Mitrovica merrnin pjesë, Isa Boletini me tre djemtë dhe tre nipër. Nga Vuçitërna merrnin pjesë Hasan beu (Prishtina), Zenulla beu, nga Prishtina Xhemal beu, Abduraman beu, vëllau i Shaban pashës, Ahmed Daka, e Ibrahim Kokoli, nga Gjilani Idriz Seferi Kasem Seferi. Nga ana e Preshevës: Sali aga, Bejtulla beu, Hasan Kadriu, nga Kumanova Halil Vaksinca, Ejup H. Hasani, Ahmed beu. nga Tetova, Mehmet Tetova, Halim beu, Abdurahman beu, nga Gostivari Qamil beu, nga Luma merrnin pjesë Islam Spahia, Husein Lita. nga Kërçova Ali Durgomishta. nga Elbasani doktor Xhafer beu, nga Korça: Lutfi beu, nga Shkupi merrnin pjesë shumë atdhetarë por më të njour kanë qenë: Qemal beu, Menduh beu, Ali Efendi Shkupi, Adil efendiu, etj.

Me marrjen e Shkupit, kryengritësit shqiptarë i çliruan të burgosurit që ishin mbi 1 000 vetë, e shtynë në dorë post telegrafin dhe suspenduan shumë qeveritarë dhe administratorë turq dhe përkrahës të tyre në Shkup dhe shumë qytete tjera të Vilajetit të Kosovës. Këto të dhëna i dëshmon edhe konsulli austriak në raportin e vetë nga Shkupi, i cili thotë:” në shumë qytete të Vilajetit të Kosovës janë dëbuar zyrtarët turq dhe janë emruar administratorë shqiptar,( këtu përfshihen edhe qytete të Maqedonisë së sodit) duke valuar në shumë krahina shqiptare flamuri i pavarësisë. Këtyre veprimeve patriotike u ka prirë atdhetari i shquar Nexhip Draga, i cili i pari e ngriti Flamurin Kombëtar në Klubin e Oficerëve në Shkup, flamuri i ynë kombëtar valoi lartë disa ditë me radhë.

Ndërsa Haxhi Abdullah Gjakova që mbante në dorë flamurin kombëtar hyri në klubin e oficerëve turq duke u thënë:”Deri tash ke e juja, sotë e masandej asht e Shqipënisë, çe shtatëqind vjet po na repëni lëkurën, dilni përjashta klubit, s’e sot a ardhë dita e jonë”.

Tani më në shumë qytete shqiptare si në Kërçovë, Gostvar, Tetovë, Kumanovë, Preshevë, Bujanovc, Gjilan, janë çliruar të burgosurit politik, zyrtarët turq janë dëbuar dhe zëvendësuar me administrator shqiptarë. Në bazë të raporteve të huaja diplomatike, nga Kërçova, Gostivari, Tetova, deri në Shkup, fare nuk ka egzistuar pushteti administrativ turk.

Më 18 gusht pas një zhagitje të gjatë të përgjigjes qeveria turke doli zyrtarisht se i pranon 12 pika nga 14, sa kërkonin me marrëveshjen e Prishtinës kryengritësit shqiptarë. Udhëheqësi i këtij memorandumi Hasan Prishtina, me disa udhëheqës të tjerë pa u konsulltuar fare me Shtabin kryengritës dhe krerët e tyre e pranojnë këtë vendim dhe vendosin të kthehen nëpër shtëpitë e tyre. Kryengritësit të bindur se e ardhmja e Shqipërisë është e garantuar edhe nga Fuqitë e Mëdha. Hasan Prishtina kundër vullnetit të vetë (pasi edhe ai intimisht nuk ishte i kënaqur, këtë të dhënë e verifikojmë në bazë të dokumenteve egzistuese.V.XH.). Ky telegrafisht i njoftoi edhe kryengritësit në Shqipërinë e Jugut e të Mesme, se kërkesat tona janë pranuar për tërë Shqipërinë, që duhet pranuar si fitore..?.V.XH.).

Ky atdhetar, si mandator kryesor i tërë Shqipërisë në këtë Marrëveshje: shqiptaro-turke. Ky nga presioni që pasoi në këto biseda që vazhduan për disa ditë në Shkup, kërkoi nga komandantët kryengritës që ende qëndronin në Shkup të lëshonin qytetin dhe të kthehen në shtëpitë e tyre.