Dardania.de - Shiko Postimin Tek

rilinda · 01-03-08, 23:12

Njëri nga ata që mirret me krijimin e fjalëve të reja, dhe magjistroi i pari në lëminë Risimtaria në Gjuhën Shqipe është z. Kadri Mani.

Ja se si mendon ai se në cilat linja duhet të zhvilloohet Risimtaria në Gjuhën Shqipe:

a) Duke përzgjedhur falët nga vetë fjalori FSHS Tiranë 2002, si dhe në masmedia e në të folurit e përditshëm:

Jo -tung, por- tungjatjeta; jo- dhunti, por dhanti, jo- prononcohem, por- deklarohem, përcaktohem; jo- adekuate, por- gjegjëse, përkatëse; jo- dominoj, por- mbizotëroj; jo- retherotull, por- rretherrotull; jo- përshtypje, por- mbresa; jo- dot, po- do të; jo- divergjencë, por- ndëranësim; jo- konvergjencë, por- ndërafrim; jo-kamionçinë, por-kamionth, jo- e i, por- dhe i, jo- e u, por- dhe u, jo- do donte, por- do të donte... të gjitha këto e të tjera të ngjashme, për shkaqe përparësie, risimtarie e muzikaliteti.

b) Duke i përngjitur fjalët, të formohen kompozita, sikur edhe te gjuha gjermane:
KOMPOZITAT: Gjuha shqipe ka bukur shumë fjalë të përbëra, por, mundësitë e shqipes në këtë plan, janë shumë më të mëdha; mendoj se shqipja ka aftësi të barabartë me gjermanishten e rumanishten për krijim fjalësh të bërbëra e kompozita: dhomëfëmijësh, numështëpie, dhomëpune, dhomëgjumi, dhomëfjetje, çerekshekulli, Herëpashere, Njëripërtjetrin, Njëripastjetrit-(Pasnjëritjetrit?), Krahasnjëritjetrit, kundërefektet, Mendjeprishësì, Kundërasimilim, Kundërefekt, Pasmuri, Pasmali, Këtejkodre, Pasdërrasëszezë, Paraepokalè, Kopshtfëmijësh, Kopshtlulesh, Kopshtkulmi, Kopshtpemësh, Kopshtperimesh, Kopshzarzavatesh, Autoburg, Autoambulancë, Polickomunikaciaoni, Shenjëkomunikacioni, Fatkeqësikomunikacioni, Orëdore, Orëxhepi, Orëzgjimi, Trennate, Trendite, Gurthemel, Gurmegje, Nëtëkatëranët, Lafshagjakosur, Kandërrkatërdhjetëkëmbëshe, Shitësgazetash, Pushimoremalore, Pushimorefushore, Pushimoreverore, Pushimoredimërore, Agjencitelegrafike, Agjenciatelegrafikeshqiptare, Grupfolklorik, Grupfolklorikmuzikor, Flotajrore, Postajrore, Akordiminstrumentesh, Akullnajëmalore, Sinjalalarmi, Pijealkoolike, Jashtëzakonshëmfuqiplotë, Problemekurorëzimesh, Modëburrash, Modëgrash,
Çantudhëtimi, Mantelçante, Çantëdore, Çnatëparash, Drejtoriafinancave, Pijetorestudentësh, Pijetorepunëtorësh, Specialitetevendase, Specialiteteresporantesh, Specialiteteshtepishë, Anëshiu (jugu), Anëbore (veriu), Anëtetrupit, Ngabjëraanë, Ngatjetraanë, Ngaanaeanës, Ngatekatëranët, Gjyqtaranësor, Fjalimmbajtësi, Fundjava, Fabrikëletre, tavolinëshkrimi, Vendplotësimi, Frikërespekt-(skr.strahopostovanje), Luleakshami. Luleakulli, Lulealle, Luleargjendi, Lulebalsami, Luleblete, Barblete, Lulebualli, Luledielli, Luledimri, Luledjathi, Luledushku, Luledylli, Luleethesh, Lulefieri, Lulefloriri, Lulefshese, Lulegishti, Lulegomari, Lulegjarpri, Lulegjize, Lulekashte, Lulekumbone-(as Këmbore as Kambane!!), Lulekungulli, Lulelepuri, Lulembrëmjeje, Lulemëngjesi, Lulemisiri, Lulemosmëharro, Lulemosmëprek, Lulepeshku, Luleplepi, Lulepranëvere, Lulepreshi, Luleqeni, Luleqengji, Lulerezhde, Lulesahati: e që FSHS f. 639 i ka të ndara!

KOMPOZITA NGA FSHS: akullthyes, ballafaqe, bashkatdhetar, gurgdhendës, asnjëherë, domosdo, kurdoherë, ndonjëherë. f. 596.

KOMPOZITA NGA SHABAN DEMIRAJ: buzoprapaqiellzorja, largvajtëse, shkallëshkallshëm, parashkrimore, paraqiellzore, prapaqiellzore, buzoparaqiellzore, qiellzorizimi, bashkëpërputhur, çqiellzorizimi, bashkëpërkime, paralelizma, paargumentuara, pavetëmjaftueshëm, pathemeltë, papërngjitur, pandryshueshëm, jovepror, riorganizuar, gramatikalizuar, shumëkuptimshëm. “GJUHA SHQIPE DHE HISTORIA E SAJ”-Tiranë, 1988.
---------------------------------------

KOMPOZITA NGA “ILIADA”: kollçikbukur, syvezulluese, turiqen, faqetrëndafile, zemërlepur, faqebukur, stuhimbledhësin, qindaduarshin, mendjeshumin, zëushtuesi, rrufeflakëruesi, kuajshalues, parzmakflakruesi, flakvetuese, shpirtgrymët, togzëtundësi, regrumbulluesin, këmbëshpejti, këmbëngathti, këmishëçeliktë, potkonjmbëdhenj, faqebukura. “ILIADA”, SHTËPIA BOTUESE “NAIM FRASHËRI”, Tiranë-1979.
Gjuha shqipe, sikur edhe gjuha gjermane, ka mundësi fjalëformimin e kompozitave, fjalëve të përbëra-( e që FGJS nuk i ka,- shih f. 433): Hop për hop!-(hoppërhop), nga çasti në çast!-(ngaçastinëçast), herë pas here!-(herëpashere), tashti për tashti!
-( tashtipërtashti), hë për hë!-(hëpërhë)...
c) Duke krijuar neologjizma: unë kam rreth 100 neologjizma.
d) Duke i luftuar depërtimin e fjalëve të huaja: -akciza! -reperkusione! -pastiçeri! -rostiçeri!
-kinkaleri! –impenjim! –verdikt!

01-03-08, 23:12	#21
rilinda Anëtarësuar: 29-06-04 Postime: 15,640	Titulli: Fjalë të reja në Gjuhën Shqipe Njëri nga ata që mirret me krijimin e fjalëve të reja, dhe magjistroi i pari në lëminë Risimtaria në Gjuhën Shqipe është z. Kadri Mani. Ja se si mendon ai se në cilat linja duhet të zhvilloohet Risimtaria në Gjuhën Shqipe: a) Duke përzgjedhur falët nga vetë fjalori FSHS Tiranë 2002, si dhe në masmedia e në të folurit e përditshëm: Jo -tung, por- tungjatjeta; jo- dhunti, por dhanti, jo- prononcohem, por- deklarohem, përcaktohem; jo- adekuate, por- gjegjëse, përkatëse; jo- dominoj, por- mbizotëroj; jo- retherotull, por- rretherrotull; jo- përshtypje, por- mbresa; jo- dot, po- do të; jo- divergjencë, por- ndëranësim; jo- konvergjencë, por- ndërafrim; jo-kamionçinë, por-kamionth, jo- e i, por- dhe i, jo- e u, por- dhe u, jo- do donte, por- do të donte... të gjitha këto e të tjera të ngjashme, për shkaqe përparësie, risimtarie e muzikaliteti. b) Duke i përngjitur fjalët, të formohen kompozita, sikur edhe te gjuha gjermane: KOMPOZITAT: Gjuha shqipe ka bukur shumë fjalë të përbëra, por, mundësitë e shqipes në këtë plan, janë shumë më të mëdha; mendoj se shqipja ka aftësi të barabartë me gjermanishten e rumanishten për krijim fjalësh të bërbëra e kompozita: dhomëfëmijësh, numështëpie, dhomëpune, dhomëgjumi, dhomëfjetje, çerekshekulli, Herëpashere, Njëripërtjetrin, Njëripastjetrit-(Pasnjëritjetrit?), Krahasnjëritjetrit, kundërefektet, Mendjeprishësì, Kundërasimilim, Kundërefekt, Pasmuri, Pasmali, Këtejkodre, Pasdërrasëszezë, Paraepokalè, Kopshtfëmijësh, Kopshtlulesh, Kopshtkulmi, Kopshtpemësh, Kopshtperimesh, Kopshzarzavatesh, Autoburg, Autoambulancë, Polickomunikaciaoni, Shenjëkomunikacioni, Fatkeqësikomunikacioni, Orëdore, Orëxhepi, Orëzgjimi, Trennate, Trendite, Gurthemel, Gurmegje, Nëtëkatëranët, Lafshagjakosur, Kandërrkatërdhjetëkëmbëshe, Shitësgazetash, Pushimoremalore, Pushimorefushore, Pushimoreverore, Pushimoredimërore, Agjencitelegrafike, Agjenciatelegrafikeshqiptare, Grupfolklorik, Grupfolklorikmuzikor, Flotajrore, Postajrore, Akordiminstrumentesh, Akullnajëmalore, Sinjalalarmi, Pijealkoolike, Jashtëzakonshëmfuqiplotë, Problemekurorëzimesh, Modëburrash, Modëgrash, Çantudhëtimi, Mantelçante, Çantëdore, Çnatëparash, Drejtoriafinancave, Pijetorestudentësh, Pijetorepunëtorësh, Specialitetevendase, Specialiteteresporantesh, Specialiteteshtepishë, Anëshiu (jugu), Anëbore (veriu), Anëtetrupit, Ngabjëraanë, Ngatjetraanë, Ngaanaeanës, Ngatekatëranët, Gjyqtaranësor, Fjalimmbajtësi, Fundjava, Fabrikëletre, tavolinëshkrimi, Vendplotësimi, Frikërespekt-(skr.strahopostovanje), Luleakshami. Luleakulli, Lulealle, Luleargjendi, Lulebalsami, Luleblete, Barblete, Lulebualli, Luledielli, Luledimri, Luledjathi, Luledushku, Luledylli, Luleethesh, Lulefieri, Lulefloriri, Lulefshese, Lulegishti, Lulegomari, Lulegjarpri, Lulegjize, Lulekashte, Lulekumbone-(as Këmbore as Kambane!!), Lulekungulli, Lulelepuri, Lulembrëmjeje, Lulemëngjesi, Lulemisiri, Lulemosmëharro, Lulemosmëprek, Lulepeshku, Luleplepi, Lulepranëvere, Lulepreshi, Luleqeni, Luleqengji, Lulerezhde, Lulesahati: e që FSHS f. 639 i ka të ndara! KOMPOZITA NGA FSHS: akullthyes, ballafaqe, bashkatdhetar, gurgdhendës, asnjëherë, domosdo, kurdoherë, ndonjëherë. f. 596. KOMPOZITA NGA SHABAN DEMIRAJ: buzoprapaqiellzorja, largvajtëse, shkallëshkallshëm, parashkrimore, paraqiellzore, prapaqiellzore, buzoparaqiellzore, qiellzorizimi, bashkëpërputhur, çqiellzorizimi, bashkëpërkime, paralelizma, paargumentuara, pavetëmjaftueshëm, pathemeltë, papërngjitur, pandryshueshëm, jovepror, riorganizuar, gramatikalizuar, shumëkuptimshëm. “GJUHA SHQIPE DHE HISTORIA E SAJ”-Tiranë, 1988. --------------------------------------- KOMPOZITA NGA “ILIADA”: kollçikbukur, syvezulluese, turiqen, faqetrëndafile, zemërlepur, faqebukur, stuhimbledhësin, qindaduarshin, mendjeshumin, zëushtuesi, rrufeflakëruesi, kuajshalues, parzmakflakruesi, flakvetuese, shpirtgrymët, togzëtundësi, regrumbulluesin, këmbëshpejti, këmbëngathti, këmishëçeliktë, potkonjmbëdhenj, faqebukura. “ILIADA”, SHTËPIA BOTUESE “NAIM FRASHËRI”, Tiranë-1979. Gjuha shqipe, sikur edhe gjuha gjermane, ka mundësi fjalëformimin e kompozitave, fjalëve të përbëra-( e që FGJS nuk i ka,- shih f. 433): Hop për hop!-(hoppërhop), nga çasti në çast!-(ngaçastinëçast), herë pas here!-(herëpashere), tashti për tashti! -( tashtipërtashti), hë për hë!-(hëpërhë)... c) Duke krijuar neologjizma: unë kam rreth 100 neologjizma. d) Duke i luftuar depërtimin e fjalëve të huaja: -akciza! -reperkusione! -pastiçeri! -rostiçeri! -kinkaleri! –impenjim! –verdikt! __________________ Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dëshira janë armët kryesore dhe triumfuese në duart e atij që dëshiron ta braktis duhanin.