[Tomori]

Për lypsit thonte gjithmonë: “Mos i zeni më gojë kurrë emrat e tyre, se është shumë më e vështirë për të lypur, se për të falur!”. Profesori ishte shumë mikpritës dhe bujar. I ndrronte fëtyra nga gëzimi kur hapëj dera e dhomës ku rrinte dhe shihte një mik që i shkonte për vizitë. Gjithmonë kërkonte me sy një karrigë boshe karrshi ku ishte tue qendrue vetë, për me shkëmbye biseda e mendime.
Kushrinjtë e të shoqës së Tij Angjelinës, i donte me të vërtetë me gjithë zemër.
Ai kishte shtëpinë e hapun për shumë miqë, intelektual si Gaspër Ugashi, Sandër Bushati, Xhavit Beli, Kol Ashta, Petro Zheji, Rrok Ndoja etj. si, dhe për Klerikët e njohtun: At Pjetër Meshkalla, At Aleks Baqli, Don Mark Hasi, Don Nikoll Mazrreku, Don Pashko Muzhani, etj. me të cilët i ka vazhdue lidhjet deri në 1967, me “Revolucionin Kultural”, kohë në të cilën, Ai u detyrue me u vetizolue ashtu si gjithë populli shqiptar.
Mbas arestimit të Klerit Katolik, Ai vazhdonte me ndigjue Meshën në radio.
Me anën e Motër Davës, Ai ka ndihmue klerikët edhe ndër burgje me aqsa kishte mundësi, kryesisht, Ata që nuk kishin asnjë ndihmë ekonomike nga asnjë njeri.
Shkonte dhe sillej rreth gurve të thëmelëve të Kishës së Zojës tek Kalaja dhe shpesh përsëriste: “Unë nuk di a do ta shoh por, ju, do ta shihni atë Kishë të rindërtuar mbi ata gurë të atyre thëmelëve...Të gjithë rrënonjësit e Kishave historikisht kanë dështuar me turp dhe shëmbull i kësaj çmendie ishte edhe Bonaparti, që përfundoi në Sant Elena!...”
Kur u pat sëmue me sy në vitin 1968 dhe e dërguen në Rumani për operacion, para se me hy në sallën e operacionit, mjeku e ka pyet: “A ke dëshirë për ndonjëgjë, mbasi nesër do të bëjmë operacionin? – Ky i asht përgjigjë: Do të dëshëroja të më sillni një Prift Katolik, mbasi kam dëshirë për tu rrëfyer dhe kunguar, mbasi ka pak vite që në Shqipëri, nuk kam patur mundësi ti bëja!”. Mjeku ia ka sjellë Priftin aty mbas gjysëm ore. “Kur dola nga operacioni, - shpjegonte Prof., – më trajtuan shumë më mirë se më përpara operacionit, mbasi një motër (murgeshë), që i shërbente i kishte treguar, se: Nuk të njihnim, mbasi këtu nga Shqipëria sjellin vetëm komunistë për mjekim!...”.
Një natë mbas uratve të darkës aty nga viti 1986, e shoqja, i thotë: “Ti vazhdo e thuej edhe një Rruzare Purgatorësh, se unë po prëgatis çajën...” Ky i asht përgjigjë: “Mirë, edhe unë do thëm një Rruzare për Enver Hoxhën, mbasi për shpirtin e tij nuk lutët njëri në Shqipëri, ndoshta, Zoti ka mëshirë dhe e falë për ato të zeza që ka bërë!”. Angjelina i ka kundërshtue me ngulm, se Zoti nuk ka me ta vue veshin ma as ty, kur të keshë nëvojë, që lute për té! Por, Prof. ka vazhdue punën e vet... me Rruzare në dorë ka vazhdue lutjen.
“Unë vëndosa të lutëm për té, se Zoti na porositë, që né ti falim armiqët tonë, por edhe të lutemi për ata. Unë po kryeja detyren time ndaj Përendisë, jo, ndaj Enverit!”.
Profesori ishte shumë i çiltër dhe i gjithanshëm në bisedat e tija. Ai vërtetë ecte pa përshëndetë njeri, por mendja gjithnjë vazhdonte me i punue në fushën e shkencës. Kur Ai fliste për fluturimet në hapsinë, shpjegonte me kompetencë vërtetsinë e kenjes së Zotit të provueme nga përparimi i shkencës, kryesisht me fluturimet që bahën në kozmos. Për këte arësye Ai gjithnjë veprën e vet ia dedikonte dhuratës që i kishte dhanë Zoti me arrijtë në ato rezultate pune shkencore, tue i shndritë mendjen dhe tue i ruejt shëndetin. Në çdo rezultat të shkruem me dorë në fletët e fletorëve të punimëve të Tij, nalt shënohet K.L.J.K. që dmth, “Kjoftë Levdue Jezu Krishti”, mandej vazhdon punimi!...Ja bindja e nje dijetari!
Punonte pa pushue në fushën e matematikës edhe pse ishte krejt i izoluem nga bota shkencore, gjithmonë me shpresën e hapjes së Shqipnisë “njëditë”, të cilën nuk e arriti...
Kishte një humor shumë të hollë e domethanës. Më pyeste: “Hë, ke bërë gjë këto ditë në pikturë?” Unë, shpesh, i thojshe: “Asgja, Profesor, më ka ra një demeli e nuk i kam prekë penelat me dorë!” Ai qeshej dhe, më thonte: “Shumë mirë, shpejtë ke për të bërë një vepër arti të bukur, mbasi koha e “dembelisë” është periudhë mendimi, krijuesit që mendojnë bëjnë gjëra të bukura. Ata që kujtojnë se duke punuar përditë truri ju krijon gjëra të bukura e me vlerë artistike, apo shkencore, gabojnë! Kur njeriu kujton se ka rënë në njëfarë plogështije apo dëmbelie, atëherë, truri i tij prodhon diçka me vlerë!”.
Kur ka pa veprën teme grafike “Krishti i vdekun” (1961), (vepër e vëndosun në kopërtinën e librit “Martirizimi i Kishës Katolike Shqiptare 1944 – 1990”, që i asht dhurue Papës Gjon Pali II, në vitin 1993), më ka thanë: “Të gjithë artistët që punojnë Jezu Krishtin, mbesin të përjetëshëm në art dhe, shpesh ka ndodhur që, ajo vepër ka mbetur kryevepra e atij artisti!”. Kishe me thanë se, ky përkufizim asht i pakundërshtueshëm në rastim tem!
Në vitin 1985 – 86, u bisedue se Shtraus i Bavarisë së Gjermanisë, kërkonte nga udhëheqësit komunistë të Shqipnisë, hapjën e kufinjve, lirimin e të burgosunve politik dhe lirinë e Fesë në Shqipni. Kur unë i tregova këte Prof. Fundos, Ai tha: “Ja pra, i erdhe fundi i pritur edhe komunizmit në Shqipëri, Zoti do ta bënte njëditë shkatërrimin e këtij sistemi, por Mbrekullia e shkatërrimit qëndron në faktin se, fundi komunizmit i erdhi me Lirinë e Fesë, dyert e ferrit u shpartalluan përgjithmonë! Vërtetë më ke dhënë lajmin më të gëzuar!”
Ai vërtetë vdiq me 1 Mars 1989, në pragun e ramjes së Murit Berlinit, por siguria e Fitores së Lirisë së Fesë dhe kapitullimi i sistemit komunist në botë tek Ai ishin një bindje e plotë, arritja e kësaj fitore të madhe të shumë të pritun për Té ishte e padiskutueshme.
Kjo lidhej kryesisht me besimin e Tij të palëkundun tek Zoti dhe me Veprat e Tij, nëpërmjet Mëkambësit të Vet në tokë, Papës Gjon Pali II, fjala e të cilit, gjithnjë për Prof. Petro Fundon ishte një “aksiomë matematike”: “Zoti, Até e ka shpëtuar nga atentati i Ali Akça, më datën 13 Maji 1981, për t’i treguar njërëzimit se Ky Papë i zgjedhur nga Unë, është Ai, që do të shpëtojë Botën mbarë nga komunizmi!”...
Prof. Petro Zheji, në ceremoninë private të vorrimit nga familia, tek vorri, tha:
“Sot, këtu, po varrosim një shkencëtar...” dhe, me të vërtetë aty na varrosëm:
“Një shkencëtar, Një dijetar, Një pedagog, Një Qytetar Nderi të Shkodres që na dhuroi Korça dhe, Një Katolik të vërtetë dhe të denjë në vazhdën e Martirëve të heshtun....”
Këta pak rreshta në shenjë nderimi dhe dashnije por, ma shumë respekti për virtytet që na mësoi dhe edukoi me sjelljen e Tij dashamirse Kristjane, të një Prindi të vërtetë!...
Ja kushtoj, në këte 100 vjetor të lindjës...
Autori.
Tomori