[Urata]

Pjesa VI



Presidenti Rugova dhe kthesa e lidhjeve Prishtinë - Tiranë



Vizioni e liderit historik, Ibrahim Rugova dhe partneriteti i Tij me Tiranën zyrtare ishte krejt i ndryshëm nga zhvillimi i lidhjeve shqiptaro-shqiptare të mëparshme. Ai u kishte dhënë një frymëmarrje të re këtyre lidhjeve dhe i kishte shndërruar ato në një forcë të pazevendësueshme për zgjidhjen e problemit shqiptar të Kosovës. Ai kishte ditur gjithashtu të imponohej, të refuzonte dhe të ishte faktor i pakundëshrtueshëm e kryesor përballë politikës së Shqipërisë.



1. Vizion i ri për rolin e Shqipërisë në Kosovë dhe anasjelltas.



Në historinë e shekullit të XX, gjatë kohës kur shqiptarët ishin detyruar të jetonin të ndarë e të izoluar prej njëri-tjetrit, ata i kishin mbajtur shpesh sytë nga ajo pjesë e vendit, të cilin e quanin "Vendi amë", Shqipëria Londineze. Ngjarjet dhe rrjedhat e tyre shpesh herë nuk kishin lënë shijen e mirë gjatë ushtrimit të këtyre raporteve. E megjithatë veprimtarët shqiptarë të Kosovës të çdo kohe ishin përpjekur të mbanin lidhjet morale, shpirtërore e sa ishte e mundur organizative e fizike me shtetin e Tiranës, duke i dhënë Shqipërisë Londineze emërtimin e shumëpërdorur "Nana Shqipni". Ndoshta periudha e komunizmit ishte një prej kohëve, të cilën më së shumti e kishte karakterizuar ky lloj sentimenti. Ndaj shumë shqiptarë e shihnin diktatorin shqiptar, Enver Hoxha, si personifikim të çeshtjes nacionale. Një pjesë e madhe prej tyre vazhdojnë ende dhe sot të besojnë demagogjinë e tij nacionaliste.....



....Në raportet shqiptaro-shqiptare pra në raportet e Kosovës dhe Shqipërisë duket se gjatë shekullit të XX kishin vepruar dy forca, dy mentalitete, dy vizione e koncepte të ndryshme. Pjesa më e madhe e udhëhqësve politikë në të dy anët e kufirit, ve në dukje studiuesei Hysamedin Ferraj, kishin mbrojtur alernativën, sipas të cilës "duhet forcuar shteti "amë", Shqipëria Londineze e më pas duhej zgjidhur problemi i Kosovës dhe i shqiptarëve në Ballan. Kjo pjesë e politikës dhe intelektulëve shqiptarë përbën shumicën dërmuese të tyre dhe në më të shumtën e rasteve kishte si qëllim ruajtjen e püozitave në pushtet. Studiuesi Feraj në këtë kategori i fut të gjithë politikanët shqiptarë që kanë qeverisur historikisht Shqipërinë Londineze si dhe shumicën dërmuese të politikanëve dhe patriotëve shqiptarë në Kosovë e trojet e tjera shqiptare në Ballkan.

Vetëm Hasan Prishtina e ndonjë tjetër, sipas tij, i përket një opcioni tjetër, të ndryshëm nga ai i pari. Ky grup i vogël intelektualësh, politikanësh patriotë shqiptarë me Hasan Prishtinën si përfaqësues, mbronin vizionin, sipas të cilit "Nuk mund të pritet forcimi i shtetit londinez shqiptar për ta zgjidhur çeshtjen shqiptare në Ballkan". E vërteta është se opcioni i Hasan Prishtinës ka qenë më realist se çdo opcion tjetër. E vërteta është se shumica dërmuese e politikanëve në pushtet në Shqipëri e kanë shfrytëzuar Kosovën dhe fatin e shqiptarëve për interesa të marrjes ose mbajtjes së pushtetit dhe jo për zgjidhjen definitive të njëmendtë të çeshtjes sonë nacionale.

Po Ibrahim Rugova, cilit grupim i përket? Prof. Feraj e ka klasifikuar si udhëheqës politik i ndikuar nga opcioni i parë, pra me grupin që ka predikuar zhvillimin e forcimin e Shqipërisë e si pasojë e kësaj, zgjidhjen e problemit të Kosovës e të shqiptarëve në ish-Jugosllavi. Në fakt Rugova i përket një vizioni më të plotë, jo aq klasik, siç e ka bërë klsifikimin e tij zoti Feraj. Në asnjë rrethanë nuk mund të thuhet se Rugova ka qëndruar në pritshmëri të forcimit të Shqipërisë, e më pas të vepronte për ta zgjidhur çeshtjen nacionale shqiptare në Kosovë. Ai në asnjë rast nuk ishte shprehur kategorisht për rolin vendimtar të Shqipërisë në zgjidhjen e kësaj çeshtjeje. Shqipëria për të mund të luante gjithnjë një rol ndihmës......



2. Kthesa e madhe



Në përgjithësi lidhjet, raportet dhe marrëdhniet e Kosovës e të Shqipërisë gjatë veprimtarisë politike të Rugovës janë zhvilluar në disa etapa. Faza e parë përmbledh atë që përmendëm më lart - kohën e transferimit të pushtetit prej ish-komunistëve te demokratët. Faza e dytë përfshin marrëdhëniet me shtetin shqiptar të qeverisur prej demokratëve të Sali Berishës. Faza e tretë është ajo e qeverisjes së socialistëve pas "revolucionit të vonuar" të vitit 1997 e deri në çlirimin e Kosovës dhe periudha e fundit i përket këtyre viteve të para të shekullit të XXI.

Në fazën e parë Shqipëria ishte në anarki. Megjithatë ndyshimet dramatike që po ndodhnin kishin sjellë me vete dhe një farë vetbesimi se "Këto ndryshime do ta zgidhnin përfundimisht problemin e pazgjidhur shqiptar". Diktatura komuniste, e pafuqishme që të reagonte më forcë, kishte ndryshuar disi kursin politik të saj dhe e përdorte retorikën patriotike si pjesë të përpjekjeve për të mbajtur pushtetin ose së paku për të ruajtur çfarë mund të ruhej nga rënia e pashmangshme në greminë. Pak kohë para se në Shqipëri të lindte pluralizmi politik, Ibrahim Rugova paralajmëronte se nëse vazhdonte kjo klimë pozitive në Shqipëri dhe nëse do të vazhdonte gjithashtu represioni serb kundër shqiptarëve në Kosovë, "atëherë nuk do të jetë befasi nëse shqiptarët e Kosovës kthehen kah Shqipëria". Ndërkohë që konstatonte se "...zyrtarët jugosllavë jo me ëndje i shohin këto ndërrime që po ndodhin në Shqipëri sivjet". ( ) Ibrahim Rugova: "Kosova do të jetë Republikë", revista kroate "Hrvatski rubikon", Zagreb, qershor 1990.....



3. Dyshja Rugova - Berisha



Entusiazmi i shqiptarëve në Kosovë ka qenë mjaft i madh në kohën kur në Tiranë kishin ardhur në pushtet demokratët, të cilët i drejtonte Sali Berisha. Ky entusiazëm i fillimviteve 90 ndër shqiptarët e Kosovës si dhe në Shqipëri motivohej gjithashtu nga lidhja e ngushtë që krijohej midis dy grupimeve politike më të rëndësishme të kohës. Dhe në të vërtetë dukej gjithçka pa probleme, pa vështirësi, e koordinuar dhe shqiptarët besonin se me këtë lloj politike shpejt do të vinte momenti i çlirimit përfundimtar të Kosovës prej skllavërisë, pushtimit e kolonizimit serb. Rugova shkonte shpesh në Tiranë, takohej e bisedonte me presidentin shqiptar, Berisha, jepte intervista dhe shprehte opcionet e Tij për Kosovën dhe çeshtjen shqiptare në përgjithësi. Ai dukej i kënaqur me bashkëpunimin midis Tij e Tiranës zyrtare. Ai pritej e përcillej me protokollin e presidentit të shtetit dhe si i tillë respektohej në bisedime, në takime dhe në opcionet që shtronte. Si president e respektonte e gjithë Shqipëria. Shqiptarët në Shqipëri shihnin në figurën dhe personalitetin e Rugovës udhëheqësin e urtë dhe të mençur. Te urtësia dhe mençuria e tij buronte forca bindëse për ti bashkuar shqiptarët e Kosovës në robëri rreth vetes. Por këto cilësi i kishin fascinuar edhe shqiptarët ë Shqipëri, në Maqedoni, Mal të Zi, Serbi e kudo.

Në përgjithësi marrëdhëniet e Rugovës dhe përkrahësve të tij, Bukoshit, Aganit etj në Kosovë kishin gjetur mbështetjjen dhe përkrahjen e pakursyer të shtetit shqiptar, veçmas të presidentit Berisha dhe kryeparlamentarit Arbnori. Në bisedimet e takimet e tyre ata kishin arritur një konsenus të vazhdushëm për shumë çeshtje: Së pari ishin pajtuar se "Kosova nuk është problem humanitar i të drejtave të njeriut, përkundrazi një çeshtje e së drejtës së popujve për vetëvendosje". Sipas gazetës Illyria" të Amerikës, një nga bashkëpunëtorët e ngushtë të Rugovës, Ramush Tahiri, deklaronte se "Para Berishës Shqipëria nuk kishte pasur mirëkuptim për problemin e Kosovës. Me udhëheqjen e tanishme, shprehej Tahiri, është arritur në një qëndrim të përbaskët. Shqipëria ka deklaruar hapur se do ti mbrojë bashkëkombasit e saj në Kosovë. Nuk mund të ketë asnjë dyshim për atë se Shqipëria në një konflikt të mundshëm në Kosovë do të marrë pjesë përkrah shqiptarëve. Ushtria shqiptare është e gatshme dhe në gjendje alarmi. Forca të shumta janë koncentruar në kufi me Kosovën". ( ) Gazeta Illyria", Nju Jork, 11.07.1992. .....