Citim:
|
Postimi origjinal është bërë nga strong_07
nese mundet najkush te me ndihmoj te me sjell ketu material per sistemin Endokrin
|
Hormonet jane te prodhuar nga gjendrra qe quhen ( endokrine).
Ndryshe nga sistemi nervor, ku informacionet vijne aq shpejt, endokrina eshte me e ngadalshme.
Hormonet qe perzihen ne gjak, kane nevoje per 5-10 sekonda per te bere efektin e pare. Normalisht hyjne, rreth 30 minuta deri ne 3 ore, kurse disa si hormonet e rritjes, ka efekte qe shihen vetem me kalimin e muajve.
Cdo qelize mund te kete per nje hormon, vetem nje tip thithes, por pjese te tjera mund te kene te tjere thithes per nje hormon. Kjo sjell qe i njejti hormon mund te kete efekte te ndryshme ne organe te ndryshme.
Psh adrenalina rrit shpejtesine e gjakut dhe te muskujve te skelektit, por ul ato te tretjes.
Hipofisi prodhon shume hormone e keta rregullojne aktivitetin e endokrines, duke mbajtur kontrollin e sistemit hormonal.
Kur flasim per sistemin endokrin,na duhet te permendim ate qe quhet aksi hipotalamus-hipofize-vezore. Duhet nje integritet i ketij aksi per te pasur nje cikel normal.i marrim nje per nje perberesit e ketij aksi:
Hipotalamusi eshte zona ku prodhohen faktoret e leshimit qe pastaj do stimulojne hipofizen qe te leshoje hormonet qe do veprojne me ne periferi. Shembuj kemi faktorin e leshimit te hormonit te stimulimit te tiroides (TSH releasing hormone,TRH) ose ai i kortikotropines (CRH) ose ai i hormonit te rritjes (Growth Hormone Releasing Hormone,GHRH). dicka te ngjashme kemi edhe per aksin e gonadeve. Pra kemi nje prodhim te nje faktori qe eshte faktori leshues i gonadotropinave (Gonadotrophin releasing hormone,GnRH) qe pastaj shkon dhe stimulon hipofizen qe te prodhoje 2 hormone. ajo qe duhet te dini per kete hormon eshte qe nuk sekretohet ne menyre te vazhdueshme por me pulsime . Nje gje e tille ka nje rendesi themelore per faktin se eshte pare qe nje sekretim i vazhdueshem i tij eshte ne gjendje te destabilizoje hipofizen dhe kjo te mos i pergjigjet me atij me prodhim hormonesh. Kete gje e verteton edhe fakti qe per terapi te nje puberteti te hershem perdoren analoge te GnRH qe bllokojne prodhimin e hormoneve ne hipofize me nje mekanizem qe vepron mbi receptore .Sekrecioni i GnRH mund te ndikohet edhe nga gjendja emocionale e femres si psh stresi qe mund te coje ne ato qe quhen amenorre (mungese e mestruacioneve) nga shkaqe hipotalamusi dhe qe vjen pikerisht nga modifikimet e mekanizmave qe mbajne nen kontroll (ose me mire te themi ekuilibri) prodhimin dhe sekrecionin e GnRH.
Perberesi i dyte i aksit ishte hipofiza.ketu ndodhen qelizat gonadotrope qe jane qelizat qe nen stimulimin e GnRH prodhojne 2 lloj hormonesh qe marrin emrat FSH (Follicle Stimulating Hormone) dhe LH (Luteinising Hormone). me sa duket LH (dhe me pak FSH) ndjek te njejtin ritem pulsimi me ate te faktorit te leshimit .
Pika e trete e aksit eshte ajo e gonadeve ku shenjestra eshte pikerisht vezorja. ketu jane 2 lloj qelizash qe sherbejne si shenjester. Jane qelizat e granulozes qe jane shenjestra e FSH dhe ky stimulim ben qe te shtohet numri i tyre por edhe te shtohet sasia e estradiolit qe formohet nga trasformimi i testosteronit. Testosteroni prodhohet nga qelizat e tekes,lloji i dyte qe jane shenjester e LH. pervec kesaj LH ka aftesi qe te stimuloje edhe prodhimin e nje hormoni tjeter qe quhet progresteron.
Pra sic shihni qellimi final i hormoneve FSH dhe LH (dhe me pak fjale i gjithe aksit endokrin i gonadeve) eshte prodhimi i estrogjeneve dhe i progresteronit sepse jane keto qe do ndikojne si ne modifikimet qe i nenshtrohet uterusi edhe ne rritjen e vezes.
Nje pike e fundit eshte ai i kontrollit te ketyre hormoneve...
Jane feed-back pozitiv dhe feedback negativ. me fjalen feed-back negativ nenkuptojme qe prodhimi i nje hormoni te meparshem (ose te themi me ne pergjithsi nje substance perfundimtare) shkon dhe bllokon stimulin e vet. me pak fjale,ne rastin tone,kemi nje kontroll si ne afersi por edhe ne distance. ne afersi kemi nje kontroll qe FSH dhe LH kryne mbi hipotalamusin duke shkaktuar nje ulje te sekrecionit te GnRH. Ne distance rast per tu permend eshte ai qe i shkakton estradioli FSH-s i cili per pasoje ulet rreth dites se 10-12 te ciklit.
Per feed-back pozitiv nenkuptojme qe substanca perfundimtare stimulon substancen fillestare qe te prodhoje me shume....psh.eshte rasti i estradiolit me FSH qe ndodh rreth dites se 12 te ciklit...me pak fjale thame qe estradioli prodhohet si pasoje e nje stimulimi nga FSH por kur arrin nje perqendrim te caktuar,ushtron nje feedback negativ mbi hipofizen dhe ben qe te ulet prodhimi i FSH...por kjo transformohet ne nje tip "vetvrasje" per estradiolin vete sepse ai varej nga FSH...rreth dites se 12 ulet shume dhe kjo perben nje feedback pozitiv mbi hipofizen qe rrit serish prodhimin e FSH...