[Dilaver]

Rishikimi i historisë Drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, Beqir Meta, përsërit tezën provokative: “Noli bëri grusht-shteti,
kurse partizanët ishin kolaboracionistë me italianët”.



Beqir Meta është ndoshta drejtori i parë i një institucioni, siç është Muzeu Historik Kombëtar, që ka ide “provokative” mbi historinë e Shqipërisë. Ai mendon se lufta e njohur gjerësisht si “Nacional- Çlirimtare, kundër pushtuesit të huaj dhe tradhtarëve vendas”, ishte një luftë civile në kuptimin e plotë të fjalës.
Thotë se nuk e përdor epitetin “tradhtar” për shqiptarët që bashkëpunuan me Nazi- Fashizmin dhe vendos një paralele mes bashkëpunimit të disa Ballistëve me gjermanët me bashkëpunimin e partizanëve me Italianët, Grekët dhe Jugosllavët, duke i quajtur të gjithë “bashkëpunëtorë”, “kolaboracionistë”, por jo tradhtarë.
Në librat e historisë kemi mësuar se Noli bëri një “revolucion demokratiko-borgjez”, ndërsa Meta mendon se ngjarjet e vitit 1924 ishin më së shumti një grusht-shteti, ngase ushtria rrëzoi qeverinë.
“Pas viteve të 90-a, kur për herë të parë i pamë arkivat që deri në atë kohë kishin qenë të ndaluara, filluam të mendojmë ndryshe për historinë e këtij vendi”, thotë Beqir Meta, i cili po punon, për projektin e pavijonit të ri të Luftës së Dytë Botërore në Muzeun Historik, një projekt, i cili ende pa filluar, pritet me dyshime dhe aludime mbi përmbajtjen.
Rishikimi i historisë sjell provokacione dhe irritime në të katër anët e botës, kryesisht për shkak të sensiteteve që ekzistojnë jo vetëm për ngjarjet që shoqërojnë jetën tonë apo të prindërve tanë, por edhe për ngjarje të shekujve më parë. Tezat provokative të Metës dhe të studiuesve të tjerë mbi historinë e Shqipërisë kanë shkaktuar ndërkohë irritim. Njëri prej të irrituarve ishte edhe presidenti i Republikës, z. Alfred Moisiu, i cili, kur vizitoi Muzeun Kombëtar kundërshtoi publikisht tezat e drejtorit Meta.
“Tani është shumë më ndryshe”, thotë Meta, duke kujtuar reagimin e egër me të cilin qe përballur ai dhe tezat e tij në vitet e para të post-komunizmit. Rishikimi i historisë është i destinuar të mbetet pjesë e debatit politik, qoftë për shkak të ndjenjave të brendshme, qoftë për shkak të atyre të jashtme. Në raste të ndryshme, rishikimi i librave shqiptarë të historisë, ka qenë pjesë e bisedimeve të bashkëpunimit me Greqinë dhe Turqinë. Grekët shqetësohen për ngjyrimet që kanë si shtet agresor ndaj Shqipërisë, Turqit, për ngjyrimet që kanë si shtet “që mbajti peng zhvillimin e Shqipërisë” si vend i prapambetur, etj.
Ndoshta, studimet më të ftohta, të kryera nga shqiptarët si Meta, mund të ulin rrezikun që rishikimi i temave të tilla si Perandoria Osmane apo Greqia, të kryhen në të ardhmen thjesht si pasojë e presionit politik. Ndonëse, ndoshta historia është e paracaktuar të shkruhet nga fituesit.