[valiii]

Këto komentime racionaliste të Imam Abduhusë, dy dijetarët më të spikatur bashkëkohorë të tefsirit, Sejid Kutbi dhe Muhammed M. Sha’ravi, i kundërshtuan haptazi, duke thënë se nuk ka mundësi që çdo mrekulli të shpjegohet në suza të aftësive tona mendore.

Ja se ç’thotë në lidhje me këtë prof. Sejid Kutbi: “…As supozimi i lisë apo i kolerës si pasojë e argjilës së infektuar nga mikrobet, i shtruar nga Imami i njohur (Abduhu) e as ai i kundërti, i cili i përshkruan se gurët i çanë kokat dhe trupat e abisinasve, duke i lënë si mbeturina të gjetheve të thara e të grmicuara, nuk e tejpeshon njëri-tjetrin në manifestimin e fuqisë së Allahut xh.sh. dhe nuk ka nevojë që asnjëri të merret si shpjegim më i mirë i ngjarjes...

Sa i përket ngjarjes në fjalë, mendimi që mbron të panjohurën, mbinjerëzoren, peshon më tepër...

Ajo që ne dimë për linë dhe kolerën, nuk përputhet me atë që është shënuar për efektet e ngjarjes mbi trupat e ushtarëve dhe prijësit të tyre. Asnjëra nga këto dy sëmundje nuk shkakton rënien e mishit të gjymtyrëve të trupit të njeriut dhe as që shkakton çarjen e gjoksit. Aq më tepër, transmetimet e Ikrimes dhe të Ja’kub bin Utbes nuk flasin për atë se lia-kolera i ka rënë ushtrisë. Asnjëri nga transmetimet nuk thotë asgjë më tepër se ajo që kolera atë vit për herë të parë e kaploi Gadishullin Arabik. Asnjëri nga këta të dy nuk ka sugjeruar se Ebreheja dhe ushtria e tij janë bërë viktimë e kësaj epidemie. Përveç kësaj, nëse vetëm ushtria ishte goditur nga sëmundja, ndërsa arabët përreth mbetën të sigurt, atëherë kjo do të ishte vërtet e panatyrshme. Pasi kjo ngjarje në çdo rast është e mbinatyrshme, përse të lodhemi duke e kufizuar veten brenda një shpjegimi të caktuar, vetëm për shkak se ai shpjegim bazohet në atë që është më e afërt për shqisat njerëzore...? Ne duhet t’u qasemi thënieve kuranore, me qëllim që prej tyre të nxjerrim konceptet tona dhe t’i formulojmë idetë tona. Ajo që thotë Kur’ani, është përfundimtare si e tillë. Ajo për të cilën ne thërrasim “arsyen” dhe gjykimin e saj për atë se ç’tregon Kur’ani lidhur me ngjarjet në gjithësi ose në histori, në botën e njeriut ose në sferën e të paperceptueshmes, nuk është asgjë më tepër sesa rezultat i pastër i ekzistencës sonë të fundme njerëzore dhe përvojave që kemi… Atëherë, askush nuk mund të thotë për ndonjë thënie kuranore: “Është e papranueshme për arsyen, kështu që për të duhet kërkuar ndonjë shpejgim logjik”, siç thonë shpesh mbrojtësit e shkollës racionaliste. Kjo nuk do të thotë se duhet t’i pranojmë paragjykimet; kjo vetëm thekson se arsyeja njerëzore nuk është arbitër për atë se ç‘thotë Kur’ani. Kur shprehjet e tekstit kuranor janë të qarta dhe të drejtpërdrejta, ato determinojnë se si arsyet tona duhet t’i qasen atij, me qëllim që t’i formulojmë pikëpamjet tona lidhur me çështjen e dhënë, si dhe përkitazi me faktet e tjera universale.[10]

Ndërsa Sha’raviu, gjatë komentimit të kësaj kaptine, ndër të tjera, thotë: “Në këtë kaptinë shihet se nuk kemi të bëjmë thjesht vetëm me një veprim, por me veprim të kryer sipas mënyrës së posaçme që nuk mund të kryhet nga askush tjetër përpos nga Allahu xh.sh.

Këtu Allahu xh.sh. sikur dëshiron të na e tërheqë vërejtjen se në natyrë ka veprime që kryhen sipas rregullave dhe ligjeve të përcaktuara qysh më parë nga ana e Allahut, por ekzistojnë edhe disa veprime që nganjëherë kryhen drejtpërdrejt me ndërhyrjen dhe Vullnetin e Allahut, jashtë ligjeve ekzistuese në këtë natyrë.

Për disa veprime që kryhen nëpërmjet këtyre ligjeve, njeriu edhe mund të mendojë se ligji e jo Allahu kanë vepruar, si p.sh. kur zjarri djeg, uji njom dhe shuan etjen, shpata pret etj., mirëpo nëse ndodh diçka në mënyrë jo të rëndomtë jashtë këtyre ligjeve, atëherë gjithkush duhet ta ketë të qartë se kemi të bëjmë drejtpërdrejt me ndërhyrjen hyjnore.

Kurse, sa i përket qëndrimit të tij ndaj mendimit të Abduhu-së, ky kritikon ashpër Muhammed Abduhu-në, i cili është përpjekur që çdo gjë ta deshifronte dhe ta krahasonte në bazë të aftësive mendore të njeriut. Në lidhje me këtë, Sha’raviu, ndër të tjera, thekson: “Kur z. Muhamed Abduhu në tefsirin e tij të xhuz’it “Amme” gjatë komentimit, arriti te kjo kaptinë - “El Fil” dhe te kjo ngjarje, u mundua të sqaronte se zogjtë tufa-tufa erdhën me disa mikrobe vdekjeprurëse, që shkaktuan infektime dhe sëmundje shkatërruese (lia dhe kolera) mbi ushtrinë e Ebrehesë, duke mohuar në një mënyrë, të paktën pjesërisht, këtë shfaqje të mrekullisë nga ana e Allahut xh.sh., një mrekulli që thjesht theu ligjet ekzistuese në natyrë, ngase mrekullia në esencë edhe ka një rol dhe funksion të tillë! A thua ç’iu desh Abduhusë të bënte një komentim të tillë? Përse Abduhu përjashtoi çdo mundësi që zogjtë të kenë ardhur me gurë të vërtetë? Përse Abduhu u përpoq që me çdo kusht të na bindte se një gjë të tillë nuk e pranon mendja e shëndoshë, d.m.th. që gurët të kenë qenë vetëm gurë të thjeshtë nga argjila, por ishin gurë me mikrobe dhe virusë vdekjeprurës?!

A mos ka menduar z. Abduhu se shpalljet (profecitë) janë aftësi njerëzore, apo afinitet njerëzor që mund të përfitohen nga përvoja njerëzore ?!

Jo, jo, veçse këto janë dhunti të Allahut për disa robër të zgjedhur, e mrekullitë e Allahut më kot përpiqesh t’i shpjegosh sipas asaj që mund ta perceptojë mendja njerëzore, sepse duhet ta kesh parasysh se, megjithatë mendja njerëzore është tejet e kufizuar për t’i kuptuar mrekullitë e Allahut që përbëjnë thyerje të rregullave të rëndomta të natyrës, të cilat po ashtu Vetë Allahu i Madhërishëm i krijoi .[11]

Sidoqoftë, ne në këtë rast anojmë nga mendimet e këtyre dy dijetarëve të fundit, se këtu vërtet fjala ishte për një mrekulli, të cilën nuk ka nevojë të përpiqemi ta elaborojmë në suaza të të perceptuarit tonë mendor, sepse urdhërues dhe ekzekutues i kësj mrekullie është Vetë Allahu xh.sh., i Cili është i Gjithfuqishëm, i Gjithëpushtetshëm dhe i Gjithëdijshëm. Në kompetencat e Tij është thyerja e ligjeve ekzistuese natyrore, të cilat Vetë Ai i krijoi dhe të cilat Ai i thyen kurdo të dëshirojë, ani pse një gjë të tillë shpeshherë mendja njerëzore me diapazon kaq të ngushtë të të kuptuarit, nuk është në gjendje ta përceptojë.



Porosia e kësaj sureje
- Kjo sure përmban në vete një mesazh shumë të fuqishëm për suksesin e misionit profetik të Muhamedit a.s.. Kur Allahu xh.sh. merr dikë në mbrojtje. Ai dhe e mban premtimin. Ashu siç e mbrojti Shtëpinë e shenjtë–Qabenë, duke mos u dhënë rast idhujtarëve mekas ta mbronin atë, por intervenoi drejtpërdrejt me Vullnetin e Tij hyjnor për të zbrapsur dhe asgjësuar agresorin, ashtu do ta mbrojë edhe të Dërguarin e Vet për ta përmbyllur me sukses misionin me të cilin e kishte ngarkuar

- Allahu xh.sh. dëshiroi që Meka të mos binte në duart e autoritetit të asnjë despoti, por të mbetej e lirë dhe e gatshme për të pritur që nga gjiri i saj të lindte njeriu që do të ngrinte lart famën dhe namin e saj, njeriun i cili për një kohë të shkurtër, i udhëzuar nga Drita e Allahut, nga ato fise arabe të shkapërderdhura andej e këndej e të armiqësuara në mes veti, të krijonte një popull që do t’ua lëkundte themelet e vura në padrejtësi dhe eksploatim të popujve të tjerë, të Perandorive më të fuqishme të asaj kohe, - Persisë dhe Bizantit.

- Dhe mesazhi i fundit i kësaj sureje u drejtohet të gjithë njerëzve: Askush të mos krenohet në këtë botë se ka pasuri dhe është i fuqishëm, sepse armiqtë e rrugës së vërtetë, rrugës së Allahut, sado të fuqishëm të jenë, megjithatë herët a vonë në çdo përpjekje të tyre kundër muslimanëve, do të jenë të gjykuar të dështojnë

Allahu xh.sh., pavarësisht nga dobësitë e kohëpaskohshme të muslimanëve, do ta mbrojë Islamin. Ai edhe më do ta mbrojë Shtëpinë e Vet nga çifutët dhe të tjerët, të cilët synojnë shtrirjen e pushtetit dhe të autoritetit mbi Tokën dhe Shtëpinë e shenjtë, sepse Allahu xh.sh. thotë:

“Ata (armiqtë e Islamit) dëshirojnë ta fikin Dritën (fenë) e Allahut me fjalët (propagandën) e tyre, po Allahu do ta plotësojë (përsosë) Dritën e Vet edhe pse këtë e urrejnë pabesimtarët” (Saff, 8).



--------------------------------------------------------------------------------

[1] Muhammed Esh-Shevkani, “Fet’hul Kadir”, vëll. V, fq. 500

[2] Xhelaluddin es-Sujuti, “Tertib Suveril Kur’an”. Fq. 166, Bejrut-1986.

[3] Luginë ku Allahu i zbriti dënimin Ebrehesë dhe ushtrisë së tij, vend afër Muzdelifes së sotme.

[4] Në lidhje me këtë ngjarje të pakontestueshme historike bëjnë fjalë të gjithë librat e historisë si dhe ata të tefsirit, të vjetrit dhe bashkëkohorët, andaj nuk e pashë të arsyeshme t’i citoj këto vepra emër për emër. (S.B.).

[5] Muhammed Mutevel-li Sha’ravi, “Tefsir suretej El-Fil ve Kurejsh”, fq. 17-22, Kajro, pa vit botimi

[6] Fahru Rraziu -“Et-Tefsirul Kebir (Mefatihul Gajb)”, vëll. 32, fq. 97., Kajro-Bejrut, 1985

[7] Sha’ravi, “Tefsir suretej El-Fil ve Kurejsh” fq. 22, Kajro, pa vit botimi

[8] Kadi el Bejdavi “Envaru-t-tenzil ve esraru-t-te’vil”, vëll. IX ,fq. 333, Konstantinopojë (Stamboll), 1303 hixhrij

[9] Muhammed Abduhu “Tefsirul Kur’anil kerim-xhuz’u Amme”, fq. 180-182, Bejrut, 1989

[10] Sejid Kutb “Fi Dhilallil Kur’an”, vëll. VI, fq. 3976-3979

[11] Sha’ravi, “Tefsir suretej El-Fil ve Kurejsh” fq. 22, Kajro, pa vit botimi