Dardania.de - Shiko Postimin Tek

**Zero Cool** · 28-04-12, 09:29

Rikujtim

Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë

Në prag të luftërave Ballkanike të viteve 1912-1913, Shqipëria ndahej në katër vilajete nga Perandoria Osmane me kryeqytete Shkupin, Janinën, Manastirin dhe Shkodrën. Nuk dihet me siguri se sa ishte numri i popullsisë Shqiptare por studimet e fundit tregojnë se ajo arrinte shifrën e rreth 1,500,000 më 1912 në katër vilajetet e marra së bashku. Për nga sipërfaqja, Shqipëria etnike arrinte të mbulonte 70,000-75,000 kilometra katrorë. Shkupi, Janina dhe Manastiri ishin të treja qytete me shumicë Shqiptare por sot ndodhen jashtë kufijve të shtetit Shqiptar apo atij Kosovar. Vetem Shkodra nga katër qendrat e vilajeteve arriti të jetë deri më sot brenda kufijve Shqiptarë.

Për të arritur në pavarësinë dhe krijimin e një shteti të unifikuar, Shqiptarët kishin arritur të binin dakort për një alfabet të përbashkët më 1908 në Manastir, veprim i cili i hapi rrugë mësimdhënies dhe literaturës masive në Shqip. Po ashtu, u intensifikuan kryengritjet kundër perandorisë Osmane gjatë viteve 1910-1911 veçanërisht në Kosovë dhe në Malësinë e Mirditës. Rol të rëndësishëm patën edhe intelektualët të cilët nën shembullin e Ismail Qemalit (1844-1919) ishin të lidhur ngushtë me komitetet “Bashkim e Progres” dhe me idetë e revolucionit të vitit 1908. Më vonë u kuptua se përkrahja e revolucionit Xhon Turk të 1908 ishte e padobishme pasi këta të fundit porsa morën pushtetin e Perandorisë Osmane i braktisën idetë e tyre moderniste dhe i trajtuan Shqiptarët si Otomanët e mëparshëm duke i mohuar atyre të drejtën për vetvendosje. Rrjedhimisht, pakënaqësitë ndaj Xhon Turqve si dhe dobësimi i Perandorisë Osmane e cila në fund të vitit 1911 duhej të mbrohej edhe nga Italia bëri që më 12 Janar 1912, në Stamboll të shpallej vendimi për një kryengritje të përgjithshme. Në këtë mbledhje morën pjesë Ismail Qemali, Hasan Prishtina dhe disa deputetë të tjerë ndër më aktivët e levizjes për pavarësi. Kjo lëvizje u vendos që të fillonte në pranverë në Kosovë. Kryengritjet e armatosura nisën në Mars dhe në Maj ishin përhapur në të gjithë Kosovën. Rreth Qershorit të katër vilajetet ishin ngritur në kryengritje ndërkohë që dezertimet e shumta në rradhët e ushtrisë Osmane bënë që kjo e fundit të ishte e paaftë për t’i bërë ballë kësaj lëvizjeje të fuqishme të Shqiptarëve.

Më 17 Korrik qeveria Xhon Turke dha dorëheqjen dhe u zëvendësua nga Liberalët. Qeveritarët e rinj kërkuan bashkëbisedime me kryengritësit dhe i premtuan atyre zbatimin e kushtetutës. Më 18 Gusht 1912, qeveria Turke me anën e një deklarate pranoi shumicën e kushteve të kërkuara nga Shqiptarët dhe të hartuara nga Hasan Prishtina brenda një programi prej 14 pikash. Ky program parashikonte autonominë e Shqiptarëve brenda Perandorisë Osmane. Vetëm me miratimin fillestar të autonomisë së Shqiptarëve nga ana e Perandorisë Osmane kryengritësit i ulën armët duke menduar se synimi i lidhjes së Prizrenit të 1878 më në fund u arrit. Sidoqoftë kjo arritje nuk ishte e qëndrueshme mbi të gjitha në një situatë kur fqinjët e Shqiptarëve si Grekët, Bullgarët, Serbët dhe Malazezët nuk iu leverdiste një autonomi e vilajeteve Shqiptare pasi kishin synimet e tyre mbi këto treva. Në këtë aspekt dhe për këto qëllime u nënshkrua më 13 Mars 1912 një marrëveshje Serbo-Bullgare që synonte që Kosova t’i jepej Serbisë ndërkohë që territoret në lindje të lumit Struma t’i takonin Bullgarisë. Pjesa tjetër e asaj që sot është Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë do të vendosej se si do të ndahej sipas marrëveshjes nga Rusia. Gjithashtu, përsëri për qëllime copëtimi u nënshkrua më 29 Maj 1912 një marrëveshje Bullgaro-Greke. Vetëm qëndrimi i Austro-Hungarisë, e cila ishte kundër sllavëve, qe në interesin e Shqiptarëve pasi ky shtet i bëri presion Osmanëve që të zbatohej një decentralizim në të katra vilajetet Shqiptare.

Në këtë kontekst historik nisën luftërat Ballkanike, e para e të cilave filloi në Tetor 1912. Serbët dhe Grekët i shpallën luftë Perandorisë Osmane duke shënuar fitore të rëndësishme. Serbët dhe Malazezët shpejt vërshuan drejt Kosovës dhe krahinës së Shkodrës duke pasur si synim pushtimin e tyre. Në të njëjtën kohë, Greqia pushtoi Maqedoninë deri në Selanik dhe Thesalinë. Në këto kushte, një autonomi brenda një Perandorie Osmane të rrënuar u bë e pakuptimtë për Shqiptarët të cilët tashmë duhej të shpallnin pavarësinë për të shpëtuar identitetin e tyre si komb.

Vlora u zgjodh si qyteti ku do të mblidheshin delegatë nga të katër vilajetet dhe data e kësaj mbledhjeje ishte 28 Nëntori i 1912. Kështu u shpall pavarësia e Shqipërisë nën kryesimin e Ismail Qemalit në një mbledhje ku arritën të mbërrinin 63 delegatë duke përfshirë edhe disa që erdhën të nesërmen siç ishte rasti i Isa Boletinit i cili mbërriti më 29 Nëntor së bashku me 400 luftëtarë Kosovarë. Bajram Curri megjithëse u nis për në Vlorë nuk arriti të mbërrinte duke u penguar nga luftimet. Në këto rrethana, 28 Nëntori 1912 mbeti si një datë ku populli Shqiptar po e merrte fatin në duart e veta për të jetuar të lirë e të pavarur duke ëndërruar krijimin e një shteti që do të përkonte me kufijtë etnikë Shqiptarë si dhe duke pritur njohjen e ndërkombëtarëve.

28-04-12, 09:29	#7
Zero Cool Administratorët Anëtarësuar: 18-03-03 Vendndodhja: Netherland Postime: 24,987	Titulli: 100 vjetori i Pavarësisë Rikujtim Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë Në prag të luftërave Ballkanike të viteve 1912-1913, Shqipëria ndahej në katër vilajete nga Perandoria Osmane me kryeqytete Shkupin, Janinën, Manastirin dhe Shkodrën. Nuk dihet me siguri se sa ishte numri i popullsisë Shqiptare por studimet e fundit tregojnë se ajo arrinte shifrën e rreth 1,500,000 më 1912 në katër vilajetet e marra së bashku. Për nga sipërfaqja, Shqipëria etnike arrinte të mbulonte 70,000-75,000 kilometra katrorë. Shkupi, Janina dhe Manastiri ishin të treja qytete me shumicë Shqiptare por sot ndodhen jashtë kufijve të shtetit Shqiptar apo atij Kosovar. Vetem Shkodra nga katër qendrat e vilajeteve arriti të jetë deri më sot brenda kufijve Shqiptarë. Për të arritur në pavarësinë dhe krijimin e një shteti të unifikuar, Shqiptarët kishin arritur të binin dakort për një alfabet të përbashkët më 1908 në Manastir, veprim i cili i hapi rrugë mësimdhënies dhe literaturës masive në Shqip. Po ashtu, u intensifikuan kryengritjet kundër perandorisë Osmane gjatë viteve 1910-1911 veçanërisht në Kosovë dhe në Malësinë e Mirditës. Rol të rëndësishëm patën edhe intelektualët të cilët nën shembullin e Ismail Qemalit (1844-1919) ishin të lidhur ngushtë me komitetet “Bashkim e Progres” dhe me idetë e revolucionit të vitit 1908. Më vonë u kuptua se përkrahja e revolucionit Xhon Turk të 1908 ishte e padobishme pasi këta të fundit porsa morën pushtetin e Perandorisë Osmane i braktisën idetë e tyre moderniste dhe i trajtuan Shqiptarët si Otomanët e mëparshëm duke i mohuar atyre të drejtën për vetvendosje. Rrjedhimisht, pakënaqësitë ndaj Xhon Turqve si dhe dobësimi i Perandorisë Osmane e cila në fund të vitit 1911 duhej të mbrohej edhe nga Italia bëri që më 12 Janar 1912, në Stamboll të shpallej vendimi për një kryengritje të përgjithshme. Në këtë mbledhje morën pjesë Ismail Qemali, Hasan Prishtina dhe disa deputetë të tjerë ndër më aktivët e levizjes për pavarësi. Kjo lëvizje u vendos që të fillonte në pranverë në Kosovë. Kryengritjet e armatosura nisën në Mars dhe në Maj ishin përhapur në të gjithë Kosovën. Rreth Qershorit të katër vilajetet ishin ngritur në kryengritje ndërkohë që dezertimet e shumta në rradhët e ushtrisë Osmane bënë që kjo e fundit të ishte e paaftë për t’i bërë ballë kësaj lëvizjeje të fuqishme të Shqiptarëve. Më 17 Korrik qeveria Xhon Turke dha dorëheqjen dhe u zëvendësua nga Liberalët. Qeveritarët e rinj kërkuan bashkëbisedime me kryengritësit dhe i premtuan atyre zbatimin e kushtetutës. Më 18 Gusht 1912, qeveria Turke me anën e një deklarate pranoi shumicën e kushteve të kërkuara nga Shqiptarët dhe të hartuara nga Hasan Prishtina brenda një programi prej 14 pikash. Ky program parashikonte autonominë e Shqiptarëve brenda Perandorisë Osmane. Vetëm me miratimin fillestar të autonomisë së Shqiptarëve nga ana e Perandorisë Osmane kryengritësit i ulën armët duke menduar se synimi i lidhjes së Prizrenit të 1878 më në fund u arrit. Sidoqoftë kjo arritje nuk ishte e qëndrueshme mbi të gjitha në një situatë kur fqinjët e Shqiptarëve si Grekët, Bullgarët, Serbët dhe Malazezët nuk iu leverdiste një autonomi e vilajeteve Shqiptare pasi kishin synimet e tyre mbi këto treva. Në këtë aspekt dhe për këto qëllime u nënshkrua më 13 Mars 1912 një marrëveshje Serbo-Bullgare që synonte që Kosova t’i jepej Serbisë ndërkohë që territoret në lindje të lumit Struma t’i takonin Bullgarisë. Pjesa tjetër e asaj që sot është Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë do të vendosej se si do të ndahej sipas marrëveshjes nga Rusia. Gjithashtu, përsëri për qëllime copëtimi u nënshkrua më 29 Maj 1912 një marrëveshje Bullgaro-Greke. Vetëm qëndrimi i Austro-Hungarisë, e cila ishte kundër sllavëve, qe në interesin e Shqiptarëve pasi ky shtet i bëri presion Osmanëve që të zbatohej një decentralizim në të katra vilajetet Shqiptare. Në këtë kontekst historik nisën luftërat Ballkanike, e para e të cilave filloi në Tetor 1912. Serbët dhe Grekët i shpallën luftë Perandorisë Osmane duke shënuar fitore të rëndësishme. Serbët dhe Malazezët shpejt vërshuan drejt Kosovës dhe krahinës së Shkodrës duke pasur si synim pushtimin e tyre. Në të njëjtën kohë, Greqia pushtoi Maqedoninë deri në Selanik dhe Thesalinë. Në këto kushte, një autonomi brenda një Perandorie Osmane të rrënuar u bë e pakuptimtë për Shqiptarët të cilët tashmë duhej të shpallnin pavarësinë për të shpëtuar identitetin e tyre si komb. Vlora u zgjodh si qyteti ku do të mblidheshin delegatë nga të katër vilajetet dhe data e kësaj mbledhjeje ishte 28 Nëntori i 1912. Kështu u shpall pavarësia e Shqipërisë nën kryesimin e Ismail Qemalit në një mbledhje ku arritën të mbërrinin 63 delegatë duke përfshirë edhe disa që erdhën të nesërmen siç ishte rasti i Isa Boletinit i cili mbërriti më 29 Nëntor së bashku me 400 luftëtarë Kosovarë. Bajram Curri megjithëse u nis për në Vlorë nuk arriti të mbërrinte duke u penguar nga luftimet. Në këto rrethana, 28 Nëntori 1912 mbeti si një datë ku populli Shqiptar po e merrte fatin në duart e veta për të jetuar të lirë e të pavarur duke ëndërruar krijimin e një shteti që do të përkonte me kufijtë etnikë Shqiptarë si dhe duke pritur njohjen e ndërkombëtarëve. __________________ Asgjë nuk është e pamundur. Pamundësinë apsolute e shkakton mosdija jonë reale.