[~AnnA~]

Diagrami “spektër – dritësi”

Lidhja në mes të spektrave dhe temperaturave të yjeve është lidhshmëria e parë e
zbuluar në mes të karakteristikave të yjeve, diagrami ”spektër-dritësi” përcakton
lidhshmërinë mes karakteristikave të yjeve, konkretisht e lidh dritësinë, madhësinë
absolute të yjeve, masën, rrezen … në njërën anë dhe klasën spektrale, temperaturën në
sipërfaqen e yllit e cila përcaktohet drejtpërdrejt nga vrojtimi, ngjyrën … në anën tjetër.
Në vitin 1911, astronomi danez Ejnar Hercshprung diktoi se në mes të yjeve me
temperaturë të njëjtë ka të atillë që dallojnë për nga dritësia. Ata me dritësi më të vogël

ai quajti xhuxhë, ndërsa yjet me dritësi të madhe i quajti gjigantë

Dy vite më vonë astronomi Amerikan Henri Rësel krahasoi klasat spektrale dhe

madhësitë absolute të yjeve që u njiheshin distancat e tyre dhe ndërtoi diagramin e parë

“spektër - dritësi” shih fig.1.

Ai vërtetoi se sipas karakteristikave të tyre pjesa më e madhe e yjeve janë të

sistemuar në vargje dhe ishuj, filluar nga ana e majtë – lart e diagramit ku janë sistemuar
yjet e nxehtë me dritësi të madhe duke përfunduar në anën e djathtë – poshtë të diagramit
ku gjenden yjet më të ftohtë dhe me dritësi të vogël.
Lidhshmëria “spektër – dritësi” shpesh quhet edhe diagram i Hercshprung – Rwselit,

respektivisht diagrami /H – R/ . Me kalimin e kohës u përcaktua dritësia e shumë yjeve

Fig.1