Dardania.de - Shiko Postimin Tek

Arb · 27-02-07, 21:42

Leni Luci, ish-kryetare e Bashkisë së Laçit, rrëfen për dënimin e bashkëshortit

"Sigurimi montoi atentatin ndaj Enverit më 1984"

Dashnor Kaloçi

Plot 2O vjet më parë, më 22 dhjetor 1984, Gjykata e Lartë në Tiranë dënoi me vdekje katër intelektualë me origjinë nga Kosova, të cilët akuzoheshin se kishin dashur të vrisnin me atentat Enver Hoxhën, kur ai do të vizitonte Muzeun e Skënderbeut në Krujë. Po cilët ishin ata persona, çfarë të kaluare kishin dhe si qëndron e vërteta e dënimit të tyre? Lidhur me këtë, dëshmon për herë të parë për "Gazetën" Leni Luci, ish-kryetare e Bashkisë së Laçit dhe bashkëshortja e Namik Lucit, njërit prej të dënuarve të atij grupi, i cili u konsiderua më i rrezikshmi, pas Mehmet Shehut. Krahas rrëfimeve së zonjës Luci, në këtë shkrim po japim edhe dëshmitë e rralla të Shefqet Kelmendit e Sejfulla Tetës, të cilët u dënuan me vdekje në atë proces gjyqëshqiponj, të akuzuar si atentatorë të udhëheqësit kryesorë të partisë.

Zonja Leni, me pak fjalë cila ka qenë e kaluara e bashkëshortit tuaj Namik Luci?
Namiku u lind në vitin 1940 në qytetin e Pejës, në Kosovë. Por, duke mos e duruar dot dhunën e shtypjen që u bëhej kosovarëve nga regjimi i Titos, në vitin 1961 ai bashkë me dy shokë të tij u arratisën dhe erdhën në Shqipëri. Por ëndrra e tyre u venit shumë shpejt, pasi ata u akuzuan si agjentë të UDB-së dhe u mbajtën të lidhur në qelitë e hetuesisë dhe më pas të internuar në kampet e fshatrave të Myzeqesë. Pas shumë peripecive, Namiku u lejua të ndiqte studimet e larta në degën Inxhinieri Kimike, vitin e parë të së cilës e kishte mbaruar në Jugosllavi. Pas diplomimit me rezultate të larta, ai u emërua si inxhinier kimist në Uzinën e Superfosfatit në Laç, ku punoi me përkushtim deri kur e arrestuan më 1984.

Si e kujtoni arrestimin e Namikut?
Arrestimi i Namikut ka ndodhur në prilli 1984. Siç më ka treguar Namiku, vite më vonë kur ai u lirua nga burgu, atë ditë, si zakonisht, ai piu kafen e mëngjesit me miqtë e tij në klubin e Pallatit të Kulturës në qytetin e Laçit, ku banonim ne asokohe, dhe u nis për në uzinë në këmbë. Teksa kishte bërë gati gjysmën e rrugës dhe kishte ecur në deri në periferi të qytetit, diku fare pranë fushës së sportit, tek këmbët e tij ndaloi një makinë e vogël ("Gaz") dhe një zë nga brënda saj iu drejtua duke i thënë: "Namik, pse në këmbë, hajde me ne në makinë". Namiku flaku cigaren që s'e hiqte kurrë nga dora dhe hyri brenda në makinë, duke menduar se ata që e ftuan do t' ishin të njohurit e tij. Por, në vend të përshëndetjeve që priste, të panjohurit i thanë se në emër të popullit ai ishte i arrestuar.

Kur e mësuat ju arrestimin e tij?
Unë në atë kohë vazhdoja punën si mësuese e gjuhës dhe letërsisë në gjimnazin e qytetit dhe si zakonisht ndodhesha në punë, ndërsa katër djemtë tanë (Iliri, Petriti, Visari dhe Ani), ku më i madhi ishte 17 vjeç dhe më i vogli 9-vjeç, ishin nëpër shkolla. Ndonëse arrestimi i Namikut kishte bërë bujë të madhe në të gjithë qytetin, unë dhe fëmijët nuk dinim gjë fare. Kur ai u vonua dhe nuk po vinte në shtëpi si zakonisht, ne filluam të shqetësoheshim dhe unë nxora djalin e madh, Petritin, që të pyeste disa nga shokët e babait. Në fillim ne kujtuam se mos Namiku kishte shkuar me shërbim në Elbasan, siç ndodhte jo rrallë, dhe ai nuk kishte pasur mundësi për të na njoftuar. Me këto mendime dhe shpresa njëkohësisht ne e kaluam atë natë dhe gjithçka që kishte ndodhur e mësuam vetëm të nesërmen e arrestimit të tij".

Kush ua dha lajmin për arrestimin e Namikut dhe a u bënë kontroll në shtëpi, siç ishte rregulli në atë kohë?
Lajmin për arrestimin e Namikut ne na e dhanë disa nga njerëzit dashamirë të familjes sonë, pasi, siç thashë, arrestimi i tij kishte bërë bujë në të gjithë qytetin, ku ai kishte një njohje të madhe me shumë miq e shokë, që e donin dhe e respektonin si koleg dhe si pedagog i shkollës së mbrëmjes pa shkëputje nga puna. Kontrollin e banesës na e bënë që të nesërmen e arrestimit të Namikut, ku më shumë se dhjetë njerëz të Sigurimit e kthyen përmbys të gjithë shtëpinë, duke shikuar me imtësi gjithçka ndodhej aty. Pas gati dy orësh kontroll, ata u larguan, duke mos gjetur asgjë kompromentuese.

Ku e izoluan Namikun dhe çfarë u fol në atë kohë për arrestimin e tij?
Namikun e kishin izoluar në qelitë e Hetuesisë Speciale të Tiranës, dhe atë gjë unë e mësova pas disa ditësh, kur më thërritën edhe mua për të më pyetur. Lidhur me arrestimin e Namikut, në atë kohë qarkulluan shumë fjalë dhe u thanë versione nga më të ndryshmet. Por ndër ato më kryesoret, që më janë ngulitur në kujtesë, ishin ato ku thuhej se grupi ku bënte pjesë Namiku ishte një nga grupet më të rrezikshme që ishte zbuluar ndonjëherë në Shqipëri, pas atij të poliagjentit Mehmet Shehu, dhe se Namiku nuk kishte qenë kosovar, por serb, dhe emri i vërtetë i tij ishte Namikoviç. Po kështu, thuhej se më 1981 nuk kishte qenë nëna e tij ajo që kishte ardhur nga Kosova për ta vizituar në qytetin e Laçit, por një agjente e UDB-së, e veshur si plakë. Në fjalët e shumta që u përhapën në atë kohë thuhej se Namiku kishte qenë agjent i vjetër i UDB-së dhe të gjitha lëvizjet e tij prej vitesh ishin kontrolluar nga Sigurimi i Shtetit, i cili e kishte survejuar atë hap pas hapi.

Cilat ishin marrëdhëniet e Namikut me familjen e tij në Pejë të Kosovës?
Deri në fundin e viteve '70 me familjen e tij në Kosovë Namiku kishte lidhje vetëm me letra, dhe vetëm më 1981 nëna e tij erdhi për një vizitë në shtëpinë tonë. Po kështu, desha të shtoj se aty nga viti 1974 në shtëpinë tonë në qytetin e Laçit na erdhi për vizitë edhe aktori i njohur Bekim Fehmiu, të cilin Namiku e kishte kushëri të afërt.

A fliste Namiku kundër regjimit në fuqi të asaj kohe dhe a e ndiente ai se do të arrestohej, apo ajo gjë i erdhi krejt papritur?
Namiku kishte shumë pakënaqësira ndaj regjimit komunist të asaj kohe dhe dy ndër gjërat kryesore, për të cilat ai fliste shpesh dhe me mua, ishin: trajtimi i keq i kosovarëve në Shqipëri dhe kushtet e këqija ekonomike e financiare me të cilat përballeshin punëtorët në vendin tonë. Këtë dy probleme ai i njihte mirë, pasi kishte qenë vetë i internuar për disa vjet në kampet e fushave te Myzeqesë dhe gjithashtu shikonte dhe njihte edhe hallet e punëtorëve kudo ku ai punonte në Laç apo Elbasan. Namiku shprehej hapur me disa nga shokët e tij edhe për teknologjinë e prapambetur që ekzistonte në vendin tonë, dhe thoshte se qeveria shpenzonte pa kriter atje ku nuk duhej, duke nënkuptuar bunkerët e tunelet që gjendeshin kudo. Por ajo që e mundonte më shumë ishte Kosova, të cilën Namiku e kishte plagë në zemër dhe me shokët e rrethit të ngushtë ai thoshte se ajo ishte tradhëtuar prej Enver Hoxhës. Po kështu shpeshherë në biseda me miqtë e tij ai shprehej se, kur të bashkohej Kosova me Shqipërinë, ai do të bëhej drejtor i kompleksit minerar të Trepçes. Por megjithë këto, arrestimi i erdhi krejt pa pritur.

Çfarë ndodhi me familjen tuaj pas arrestimit të Namikut?
Pas asaj që ndodhi, mua më hoqën nga puna si mësuese në gjimnazin e Laçit dhe më çuan punëtore të thjeshtë në Kombinatin e Drurit. Nisur nga situatat që u ndodhëm, dy djemtë e mëdhenj, Iliri dhe Petriti, i ndërprenë shkollat dhe u futën në punë krahu. Ndonëse Laçi ishte një qytet ku nuk ndihej shumë lufta e klasave, ne nuk mund t'i shpëtonim dot opinionit që mund të krijohej për një familje me të dënuar politik. Megjithatë pati mjaft njerëz që na u gjendën afër dhe na ndihmuan, si në Laç ashtu dhe në Mamurras ku unë punova pasi më hoqën nga arsimi. Ndër ta dua të veçoj shokun e Namikut, Osman Dedën, që na u gjend pranë në ditët më të vështira pa pyetur për pasojat që mund të kishte.

.....

27-02-07, 21:42	#24
Arb Anëtarësuar: 09-10-04 Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK Postime: 11,439	Leni Luci, ish-kryetare e Bashkisë së Laçit, rrëfen për dënimin e bashkëshortit "Sigurimi montoi atentatin ndaj Enverit më 1984" Dashnor Kaloçi Plot 2O vjet më parë, më 22 dhjetor 1984, Gjykata e Lartë në Tiranë dënoi me vdekje katër intelektualë me origjinë nga Kosova, të cilët akuzoheshin se kishin dashur të vrisnin me atentat Enver Hoxhën, kur ai do të vizitonte Muzeun e Skënderbeut në Krujë. Po cilët ishin ata persona, çfarë të kaluare kishin dhe si qëndron e vërteta e dënimit të tyre? Lidhur me këtë, dëshmon për herë të parë për "Gazetën" Leni Luci, ish-kryetare e Bashkisë së Laçit dhe bashkëshortja e Namik Lucit, njërit prej të dënuarve të atij grupi, i cili u konsiderua më i rrezikshmi, pas Mehmet Shehut. Krahas rrëfimeve së zonjës Luci, në këtë shkrim po japim edhe dëshmitë e rralla të Shefqet Kelmendit e Sejfulla Tetës, të cilët u dënuan me vdekje në atë proces gjyqëshqiponj, të akuzuar si atentatorë të udhëheqësit kryesorë të partisë. Zonja Leni, me pak fjalë cila ka qenë e kaluara e bashkëshortit tuaj Namik Luci? Namiku u lind në vitin 1940 në qytetin e Pejës, në Kosovë. Por, duke mos e duruar dot dhunën e shtypjen që u bëhej kosovarëve nga regjimi i Titos, në vitin 1961 ai bashkë me dy shokë të tij u arratisën dhe erdhën në Shqipëri. Por ëndrra e tyre u venit shumë shpejt, pasi ata u akuzuan si agjentë të UDB-së dhe u mbajtën të lidhur në qelitë e hetuesisë dhe më pas të internuar në kampet e fshatrave të Myzeqesë. Pas shumë peripecive, Namiku u lejua të ndiqte studimet e larta në degën Inxhinieri Kimike, vitin e parë të së cilës e kishte mbaruar në Jugosllavi. Pas diplomimit me rezultate të larta, ai u emërua si inxhinier kimist në Uzinën e Superfosfatit në Laç, ku punoi me përkushtim deri kur e arrestuan më 1984. Si e kujtoni arrestimin e Namikut? Arrestimi i Namikut ka ndodhur në prilli 1984. Siç më ka treguar Namiku, vite më vonë kur ai u lirua nga burgu, atë ditë, si zakonisht, ai piu kafen e mëngjesit me miqtë e tij në klubin e Pallatit të Kulturës në qytetin e Laçit, ku banonim ne asokohe, dhe u nis për në uzinë në këmbë. Teksa kishte bërë gati gjysmën e rrugës dhe kishte ecur në deri në periferi të qytetit, diku fare pranë fushës së sportit, tek këmbët e tij ndaloi një makinë e vogël ("Gaz") dhe një zë nga brënda saj iu drejtua duke i thënë: "Namik, pse në këmbë, hajde me ne në makinë". Namiku flaku cigaren që s'e hiqte kurrë nga dora dhe hyri brenda në makinë, duke menduar se ata që e ftuan do t' ishin të njohurit e tij. Por, në vend të përshëndetjeve që priste, të panjohurit i thanë se në emër të popullit ai ishte i arrestuar. Kur e mësuat ju arrestimin e tij? Unë në atë kohë vazhdoja punën si mësuese e gjuhës dhe letërsisë në gjimnazin e qytetit dhe si zakonisht ndodhesha në punë, ndërsa katër djemtë tanë (Iliri, Petriti, Visari dhe Ani), ku më i madhi ishte 17 vjeç dhe më i vogli 9-vjeç, ishin nëpër shkolla. Ndonëse arrestimi i Namikut kishte bërë bujë të madhe në të gjithë qytetin, unë dhe fëmijët nuk dinim gjë fare. Kur ai u vonua dhe nuk po vinte në shtëpi si zakonisht, ne filluam të shqetësoheshim dhe unë nxora djalin e madh, Petritin, që të pyeste disa nga shokët e babait. Në fillim ne kujtuam se mos Namiku kishte shkuar me shërbim në Elbasan, siç ndodhte jo rrallë, dhe ai nuk kishte pasur mundësi për të na njoftuar. Me këto mendime dhe shpresa njëkohësisht ne e kaluam atë natë dhe gjithçka që kishte ndodhur e mësuam vetëm të nesërmen e arrestimit të tij". Kush ua dha lajmin për arrestimin e Namikut dhe a u bënë kontroll në shtëpi, siç ishte rregulli në atë kohë? Lajmin për arrestimin e Namikut ne na e dhanë disa nga njerëzit dashamirë të familjes sonë, pasi, siç thashë, arrestimi i tij kishte bërë bujë në të gjithë qytetin, ku ai kishte një njohje të madhe me shumë miq e shokë, që e donin dhe e respektonin si koleg dhe si pedagog i shkollës së mbrëmjes pa shkëputje nga puna. Kontrollin e banesës na e bënë që të nesërmen e arrestimit të Namikut, ku më shumë se dhjetë njerëz të Sigurimit e kthyen përmbys të gjithë shtëpinë, duke shikuar me imtësi gjithçka ndodhej aty. Pas gati dy orësh kontroll, ata u larguan, duke mos gjetur asgjë kompromentuese. Ku e izoluan Namikun dhe çfarë u fol në atë kohë për arrestimin e tij? Namikun e kishin izoluar në qelitë e Hetuesisë Speciale të Tiranës, dhe atë gjë unë e mësova pas disa ditësh, kur më thërritën edhe mua për të më pyetur. Lidhur me arrestimin e Namikut, në atë kohë qarkulluan shumë fjalë dhe u thanë versione nga më të ndryshmet. Por ndër ato më kryesoret, që më janë ngulitur në kujtesë, ishin ato ku thuhej se grupi ku bënte pjesë Namiku ishte një nga grupet më të rrezikshme që ishte zbuluar ndonjëherë në Shqipëri, pas atij të poliagjentit Mehmet Shehu, dhe se Namiku nuk kishte qenë kosovar, por serb, dhe emri i vërtetë i tij ishte Namikoviç. Po kështu, thuhej se më 1981 nuk kishte qenë nëna e tij ajo që kishte ardhur nga Kosova për ta vizituar në qytetin e Laçit, por një agjente e UDB-së, e veshur si plakë. Në fjalët e shumta që u përhapën në atë kohë thuhej se Namiku kishte qenë agjent i vjetër i UDB-së dhe të gjitha lëvizjet e tij prej vitesh ishin kontrolluar nga Sigurimi i Shtetit, i cili e kishte survejuar atë hap pas hapi. Cilat ishin marrëdhëniet e Namikut me familjen e tij në Pejë të Kosovës? Deri në fundin e viteve '70 me familjen e tij në Kosovë Namiku kishte lidhje vetëm me letra, dhe vetëm më 1981 nëna e tij erdhi për një vizitë në shtëpinë tonë. Po kështu, desha të shtoj se aty nga viti 1974 në shtëpinë tonë në qytetin e Laçit na erdhi për vizitë edhe aktori i njohur Bekim Fehmiu, të cilin Namiku e kishte kushëri të afërt. A fliste Namiku kundër regjimit në fuqi të asaj kohe dhe a e ndiente ai se do të arrestohej, apo ajo gjë i erdhi krejt papritur? Namiku kishte shumë pakënaqësira ndaj regjimit komunist të asaj kohe dhe dy ndër gjërat kryesore, për të cilat ai fliste shpesh dhe me mua, ishin: trajtimi i keq i kosovarëve në Shqipëri dhe kushtet e këqija ekonomike e financiare me të cilat përballeshin punëtorët në vendin tonë. Këtë dy probleme ai i njihte mirë, pasi kishte qenë vetë i internuar për disa vjet në kampet e fushave te Myzeqesë dhe gjithashtu shikonte dhe njihte edhe hallet e punëtorëve kudo ku ai punonte në Laç apo Elbasan. Namiku shprehej hapur me disa nga shokët e tij edhe për teknologjinë e prapambetur që ekzistonte në vendin tonë, dhe thoshte se qeveria shpenzonte pa kriter atje ku nuk duhej, duke nënkuptuar bunkerët e tunelet që gjendeshin kudo. Por ajo që e mundonte më shumë ishte Kosova, të cilën Namiku e kishte plagë në zemër dhe me shokët e rrethit të ngushtë ai thoshte se ajo ishte tradhëtuar prej Enver Hoxhës. Po kështu shpeshherë në biseda me miqtë e tij ai shprehej se, kur të bashkohej Kosova me Shqipërinë, ai do të bëhej drejtor i kompleksit minerar të Trepçes. Por megjithë këto, arrestimi i erdhi krejt pa pritur. Çfarë ndodhi me familjen tuaj pas arrestimit të Namikut? Pas asaj që ndodhi, mua më hoqën nga puna si mësuese në gjimnazin e Laçit dhe më çuan punëtore të thjeshtë në Kombinatin e Drurit. Nisur nga situatat që u ndodhëm, dy djemtë e mëdhenj, Iliri dhe Petriti, i ndërprenë shkollat dhe u futën në punë krahu. Ndonëse Laçi ishte një qytet ku nuk ndihej shumë lufta e klasave, ne nuk mund t'i shpëtonim dot opinionit që mund të krijohej për një familje me të dënuar politik. Megjithatë pati mjaft njerëz që na u gjendën afër dhe na ndihmuan, si në Laç ashtu dhe në Mamurras ku unë punova pasi më hoqën nga arsimi. Ndër ta dua të veçoj shokun e Namikut, Osman Dedën, që na u gjend pranë në ditët më të vështira pa pyetur për pasojat që mund të kishte. .....