[~AnnA~]

Pjesa e prapme e muskulatures

• • Sarkolema (sarcolema)

është cipa mbështjellëse e fijes muskulore. Si gjithë membranat e tjera ajo ka strukturë trelamerare dhe është shumë elastike për t’iu përshtatur ndryshimeve të vrullshme të fijes muskulore gjatë tkurrjes dhe relaksimit të saj. Sarkolema merr pjesë aktive në mekanizmin e tkurrjes të fijes muskulore. Sarkolema vishet nga jashtë nga një membranë bazale. Mes kësaj dhe sarkolemës vendosen edhe qeliza të vogla me zgjatime (qeliza satelite), të cilat së bashku me sarkolemën marrin pjesë në ripërtrirjen e fijes muskulore.

• • Sarkoplazma (sarcoplasma)

është masë amorfe e fije muskulore, analog me citoplazmën e miocitit. Këtu vendosen elementet tjera të fijes muskulore, dmth bërthamat, miofibrilet, sarkozomet, rrjeta sarkoplazmatike dhe kompleksi i Golxhit.

• • Bërthamat

vendosen në periferi të fijes muskulore menjëherë nën sarkolemën dhe kanë formë vezake. Është llogaritur se ne çdo cm të fijes muskulore të gjenden reth 30-40 bërthama. Si rregull bërthamat në të njëjtën fije nuk vendosen përballë njëra- tjetrës..

• • sarkozomet

nuk janë gjë tjetër veçse mitokondrie të cilat në fije muskulore gjenden me shumicë, pasi shërbejnë si “fabrika energjie”, energji për të cilën fija muskulore ka shumë kërkesa

• • Rrjeta sarkoplazmatike ose rrjeta endoplazmatike

është e tipit të lëmuar, qëndron pranë tubulit T dhe ka lidhje funksionale me të, sidomos për përqendrimin e joneve të kalciumit, që marrin pjesë në mekanizmin e tkurrjes.

• • Kompleksi i Golxhit

në fijen muskulore është pak i zhvilluar dhe nuk është vërtetuar se luan ndonjë rol specifik në funksionet e fijes muskulore, përveç atyre që luan në gjithë qelizat e tjera.

• • Miofibrilet

janë element shumë i rëndësishëm për fijet muskulore, pasi ato marrin pjesë aktive ne tkurrjen e muskulit. Ato përshkojnë në mënyrë paralele gjithë gjatësinë e fijes muskulore. Miofibrilet nuk janë shpërndarë në mënyrë homogjene, por në formë tufash. Këto tufa duken më mirë në prerje tërthore të fijes muskulore, në formën e disave grupeve pikëzimesh që quhen fushat e Konhejmit. E parë në mikroskop elektronik, secili miofibril (me diametër një mikrometër) është ndërtuar nga rreth 2500 fije akoma më të holla, qe quhen miofilamente protofibrile.


Fijet e kuqe

• Janë më të holla nga tre tipet e fijeve. Përmbajnë më shumë mitokondrie, si dhe janë lëndë me natyrë proteinike që quhen mioglobine , e cila u jep edhe ngjyrën e kuqe. Mioglobina është analoge me hemoglobinën, që i jep ngjyrën e rruazave të kuqe të gjakut. Këto fije tkurren dhe relaksohen më ngadalë se fijet e tjera, prandaj lodhen më pak se ato. Fije muskulore të kuqe mbizotërojnë p.sh. në muskujt e syrit dhe ata të diafragmës.

Fijet e bardha

• Kanë diametër më të gjerë se fijet e kuqe, përmbajnë më pak mitokondrie dhe mioglobine. Megjithatë, ato janë më të pasura me glikogjen dhe enzime glokolitike. Këto lloje fijesh mbizotërojnë në ata lloje muskujsh që bëjnë tkurrje të fuqishme, sikurse janë muskujt biceps dhe triceps të krahut. Fijet e bardha lodhen më shpejtë se fijet e kuqe. Energjia për tkurrjen e këtyre fijeve sigurohet në radhë të parë nga procesi i glukozës anaerobike, prandaj këto në literaturë njihen si fije anaerobike. Ndryshimet morfologjike dhe funksionale të kuqe janë përmbledhur në tabelën e mëposhtme.

Fijet e ndërmjetme

• Kanë përbërje kimike dhe funksionale që qëndrojnë ndërmjet dy tipave të parë të fijeve. Muskujt e skeletit të njeriut zakonisht i përmbajnë të tre tipat e fijeve, me mbizotërim të fijeve të kuqe.
  Ndërtimi submikroskopik e miofibrileve
  Sikurse përmendëm më sipër, secila fije muskulore përmban shumë miofibrile që shkojnë paralel me vetë fijen. Miofibrilet mund të shihen me mikroskop të zakonshëm optik. Ato ndërtohen nga fije akoma më të holla, protofibrilet (mioflamente), të cilat mund të shihen vetëm me mikroskop elektronik. Protofibrilet ndryshojnë nga përbërja kimike; disa përbehen nga aktine, ndërsa disa të tjera, që ndërthuren me të parat, përbëhen nga miozina. Portofibrilet e aktinës janë më të holla (5 nanometër) se sa portofibrilet e miozimës (10 nanometër). Vendosja e fijeve të holla të aktinës dhe të trasha të miozinës paraqitet në formë skematike. Njohja me këtë skemë ka rëndësi për të kuptuar mekanizmin e tkurrjes. Miofibrilet përmbajnë disqe të errëta (disqe izotope ose I), që i thyejnë njësoj rrezet e dritës dhe disqe të errëta (disqe anizotrope ose A), që i thyejnë në mënyrë të dyfishtë rrezet e dritës.