[rilinda]

HARDHIA

Në mjekësinë popullore përdoren frutat, gjethet e njoma, lëngu lotues dhe nëbproduktet e përpunimit të rrushit: vera, rakia, uthulla.

Vetitë dietike dhe fitofarmaceutike

Rrushi ka veti të mira ushqimore e dietike. Fruta përmban sasi të konsiderueshme sheqeri, që arrin deri në 25 %, acide organike, kripëra të kalciumit, të hekurit, mjaft vitamina, si vitaminë B dhe kryesisht C, lëndë tanike etj. Edhe gjethet e hardhisë janë të pasura me sheqer, lëndë tonike, karotinë, acide organike etj. Gjethet e hardhisë përdoren edhe në kuzhinë.
Rrushi ose lëngu i tij përdoret gjerësisht për qëllime terapeutike. Një lëng rrushi u sjell shumë dobi reumatikëve ose artrikëve (artritik: që vuan nga podaagra dhe sëmundjet e kyçeve.):

• Mjekimi me rrush fillon me 1 kg ditën e parë, pastaj shtohen gradualisht nga gjysmë kg në ditë, derisa arrin 5-6 kg në ditë. Pastaj fillon pakësimi me nga gjysmë kg në ditë. Përdorimi vazhdon 15-20 ditë ose më shumë. Gjatë periudhës që zgjat kura, është mire që si ushqime plotësuese të përdoren barishte, sallata, qumësht, çajra, por jo mishra e prodhime të këtij lloji.

Rrushi ka veti të mira diuretike; ai këshillohet të përdoret nga ata që kanë gurë në veshka, që vuajnë nga nefritet (nefrit: acarim i veshkave), ata që kanë gurë në mëlçi dhe në fshikëzën e tëmthit.
Rrushi nuk rekumandohet të përdoret për diabetikët, sepse përmban shumë sheqer, për ata që vuajnë nga sëmundjet e zemër, si insuficiencë kardiake, nga tension ii lartë i gjakut, në rastet e heqjes (shkuarjes) së barkut, në ulçera si dhe nga personat e majmur shumë.
Rrushi përdoret me efekt edhe nga ata që kanë vuajtur nga pleuriti, bronkiti kronik, në rastet me astma bronkiale të formës së lehtë e të mesme, si dhe në sëmundjet e mushërive.
Gjethet dhe filizat e hardhisë kanë veti të mira rrudhëse dhe përdoren kundër diarreve kronike, hemorragjive të ndryshme, si dhe rrjedhjes së gjakut nga hunda.
Lëngu që loton gjatë krasitjes ose çarjes së degëve të hardhisë përdoret në sëmundjet e lëkurës, si dhe në sëmundjet e syve. Kundër të skuqurit e syve përdoret këshilla që vijon:

• Nga lëngu lotues i hardhisë, i mbledhur në një shishe të pastër, hidhen në sytë e skuqur 2-3 pika në mëngjes, e po aq në darkë, për 3-4 ditë radhazi.

Cipat e kokrrave të rrushit, si dhe farat që hahen, njëkohësisht luajnë rol pozitiv në stimulin e lëvizjeve të zorrëve.
Si rezultat i fermentimit dhe i distilimit të rrushit përfitohet vera, rakia dhe uthulla.
Vera përmban alkool, acide të ndryshme, lëndë azotike, krip ra të kaliumit, kalciumit, hekurit, magnezit, natriumit, elemente këto të dobishme për organizmin e njeriut. Vera ka veti diuretike (diuretic: mjet që shkakton urinim të shpeshtë dhe ndihmon veprimtarinë e veshkave dhe të rrugëve urinare.), kardiotonike (kardiotonik: mjet që forcon zemrën), antipiretike (antipiretik: mjet që ul temperaturën e lartë të trupit.), dhe rekomandohet për riaftësimin e organizmit të dobësuar, në pneumoni, tifo etj. Vera në sasi të vogla është nxitëse, ndërsa në sasi të mëdha shkakton dehjen. Vera e bardhë është nxitëse dhe diuretike, ndërsa verërat e kuqe janë tonike (tonik:mjet që i fuqizon ose zgjon aktivitetin e organeve duke vepruar mbi tonusin e muskujve të tyre) dhe rrudhëse.
Rakia e forte e rrushit, në kushte shtëpiake, mund të zëvendësojë alkoolin. Ajo përdoret nga populli për shpërlarjen dhe dezinfektimin e plagëve, për fërkime të ndryshme në raste të ftohurash në kurriz dhe në gjoks, për vendosje kompresash në pjesë të dhembura të lëkurës ose që kanë mbledhur përbrenda, si dhe duke e konsumuar në sasi të vogla si nxitëse të sistemit t tretjes, për çeljen e oreksit dhe për të shtuar nxehtësinë e trupit gjatë dimrit. Përdorime të shumta ka në përgatitjen e ekstrakteve të ndryshme.
Uthulla ka gjethur përdorime të shumta si freskuese në lyerje dhe kompresa, si dhe për të shtuar intensitetin e frymëmarrjes.