[Albanian eX|PerT]

Ekskluzivisht per blogun virtual floart-press akademik Prof. Dr. Namik Shehu sjelle kete studim shkencor per duhanin

Duhani - HELMUES I HESHTUR DHE VRASËS I ZGJEDHUR I NJERIUT

Doktor i Shkencave Mjeksore

NAMIK M. SHEHU

Duhani, kjo bimë “ çudibërëse” e ardhur nga Amerika, nëpërmjet fisit Indian Majo, pesë shekuj më parë, ( 10 ) u soll si dhuratë , nga lundertarët europian dhe u bë mysafir i preferuar i mbretërve, princërve dhe aristokracisë ; për të tymos më pas dhe të pushtojë shumë shpejtë popujt e botës; të cilët filluan t’a përdorin me pasion , si një pije më se të zakonshme, t’a adhurojnë mbi ç’do gjë, t’a çmojnë si një lluks të zgjedhur, t’a admirojnë për kënaqësinë që ju jepte;duke e respektuar edhe si një symbol” nderi dhe krenarie “ dhe i fuste mes tyre në garim, për ta perdor sa më shumë dhe sa më me qejfë.

“Tobaco “dijti të prezantohej shumë mirë, të ndillte hijeshi,të joshte bindshëm, të përkëdhelte embëlsisht, duke e berë gradualisht për vete njerezimin, me mjeshtëri të stërholluar dhe i lezetoste njerzit me vetdashje; të cilët ja shpërblyen “mirësinë”, e përqafuan ngrohtësisht , e thithën me endje dhe të ulur këmbëkryq sëbashku; krijuan mes tyre një simbiozë bashkëjetese, të “ pëlqyer ‘ dhe të kendëshme dhe u benë “shokë “të ngushtë dhe të pandarë në punë, në ngrenie, në lojë, në fjetje dhe kudo, të kthyer në një “sëmundje ngjitëse”, pa e kuptuar se do t’i dëmtonte më vonë rrezikshëm shëndetin.

Këto ndodhi, konstatime dhe fakte, paraqesin në vetvete një realitet më se të vërtetë;që vihen në dukje më se qartë, në jetën e përditshme tek duhanpirësit; duke krijuar një gjendje preokupante, mjaft tronditëse dhe një plage tepër të mprehtë, shqetësuese dhe të rrezikshme për popujtë, që kërkohet detyrimisht të merren masa sa më urgjente, serioze, masive propagandistike, shoqërore dhe ligjore; për të ruajtur dhe mbrojtur në radhë të parë brezin e ri dhe të shpetoj duhanxhinjtë nga rreziqet e mëtejshme.

Me kohë, shekuj më parë, nga përdorimi masiv i kësaj bime dehëse dhe tërheqëse e njohur me emrin tobako , u vunë në dukje dëmet dhe pasojat e rrezikshme të saj. Në shekullin XVI në Europë dhe me gjerë, filluan të merren masa të rrepta ndaj pirësve të duhanit, të mbështetur edhe në ligje dhe të zbatuar me masa drastike, të ndëshkuar fizikisht edhe me perje të dorës. Kurse Papa Urbani ,duhanpirësit i shkishëronte. Ndërsa në Persi i shponin hundën dhe në Anadoll sulltan Murati, në 1633 i ndëshkonte rrept, me vdejkje.( 10 ). Për habi, duhani vet e dënonte akoma më rreptë ortakun e jetës . Ai j’a priste të katër gjymtyrat, duke ja gangrenizuar (tharë ) dhe prap viktima nuk i ndahesh pirjes së duhanit , por vazhdote ta pinte , të lidhur me gjalm në cungun e dorës. Fig. Nr. 1. ( 12).

Pyesim ndërgjegjen tonë ! A ka akt dhe veprim më të shëmtuar, më të neveritshshëm dhe më të tmershëm se kjo ngjarje makabër ? Dhe megjithatë , pë çudi, duhani, nuk i është “shqitur “ njeriut. Ai po vazhdon të pihet pa fre ,pa masë dhe pa hesap nga njerëzit e kesaj bote. Dhe pse ?
Si shpjegohet kjo marrëzi,? Kjo “injorancë misterioze “?, që po ndodh edhe në shekullin tone, të dijes dhe të hapsirës kozmike edhe pse tashme është më se e njohur, historia e saj e hidhur dhe e demshme shekullore!.

Për të evidentuar në mënyrë simbolike ,më qartë dhe për ti kuptuar me drejtë, hilet , “kontributet”, “mirësitë” dhe rreziqet e pirjes së duhanit; ndaj njerëzimit, sugjerojmë t’a karakterizojmë dhe t’a përfaqësojmë me kode përkatëse të veçanta. Vleresimi i “ kodit shoqëror” e emërton duhanin si ves të keq dhe me rrezikshmëri maksimale. “ kodi religjioz “e njeh dhe e” pagëzon “ si bishë të mallkuar.” Kodi njerëzor “ e konsideron si pjellë të fatalitetit njerëzor. “Kodi mjeksor” e diagnostikon si sëmundje ngjitëse, kronike vdekjeprurëse. Ndërsa “kodi djallëzor” e përkëdhel dhe e” dorovitë “me shprehjen: pijeni sa më shumë se ju bënë mirë. Kurse vet populli del me një thirrje poetike-profetike : “ O njeri me mend, mos kërko ti besh vend dhe kuvend pirjes së duhanit dhe porosisë së shejtanit. Veten do të dëmtosh, jetën do të shkurtosh”. Për ligësitë që sjell duhani e kanë “ironizuar”, duke e portretizuar me imazhe pikante: “errëson dhe neveritë pamjen; irriton nuhatjen dhe e kundron me urrejtje. Helmon gojën. Dëmton dhe than trurin. Çthur humorin. Prish gjakun.Merzit, nxinë dhe djeg mushkërite. Përvëlon zemrën.Nxjerr tym katrani të zi , shtëllungash tmerri prej krateri pafund, duke ndotur keq mjedisin.( 2. 7.10. ).

[[[...vazhdon...]]]