[Albanian eX|PerT]

Në vitin 2000 është llogaritur të kenë pirë duhanin 1.1 milion njerëz. Kurse nga ekspertet është parashikuar ta perdorin duhanin në vitin 2025 rreth 1. 6 milion duhanpirës..Në Amerikën e veriut e pijnë cigaren rreth 4.7 % e popullatës, në Europën perendimore 9.3 %, ndërsa në Shqipëri , duhani po pushton popullatën , e cila e konsumon 60 %.,duke zënë vendin më të parë në Europe , “si një shembull i mire”!, për t’u favorizuar dhe për të shtuar shansin e hyrjes; meqense nuk po çanë dotë , në forma të tjera!! Ne Shqipëri, nga statistikat e cituara , rezulton se e pijnë duhanin 674 mijë vet, të seksit mashkull dhe 196 mijë të seksit femër , në raport 30 % më shumë tek meshkujt.. Po në Shqipëri e fillojnë t’a pinë duhanin 81 % e të rriturve përpara moshës 20 vjecare. Kurse femrat e parapëlqejnë pirjen e duhanit në moshën 14 vjecare dhe e fillojnë në moshat 18-21 vjecare, duke e justifikuar se stimulohen, mos të rriten në peshë, si dhe me arsyetime të tjera adoleshente. Në Sh.B.A. e kanë filluar t’a pijnë duhanin , para moshës 18 vjecare në 88.9 % të rasteve; dhe e pijnë duhanin 23.5 % e popullatës. Nga këta 25.7 % janë burra dhe 21.5 % janë gra. Kurse në Kinë e pijnë 3 % e femrave dhe 10 % e nxënësve të shkollave të mesme. ( 13 ) Në seksin femër kohët e fundit në Amerikë vihet re një ulje e pirjes së duhanit, nën ndikimin e masave të marra dhe të edukimit publik. Kështu nga 20 % ,që ka qenë në 2001 është ulur në 15.% në vitin 2005.Kurse nga një studim që është bërë në Nju-Jork , në një kontigjent njerzish prej 5200 veta në vitin 2006 , është konstatuar një renie e pires së duhait në 13%. Në Sh.B.A.jepen të dhëna informative mbi importimin e nevojës së konsumimit të cigareve , ku evidentohen lëvizje kurbash rritje dhe ulje, në periudha të ndryshme kohe. Në vitin 1997 janë importuar 417.8 milion cigare; që është vlerësuar si një shumë pesë herë më e madhe se e importit të vitit 1993, gjë që vë në pah një harxhim më të madh të duhanit në këtë shtet. Ndërsa në vitin 1999, importi i cigares në Sh.B.A. u ul në shifrat 244.8 milion cigare., kurse në vitin 2005 importi i cigareve u rrit në 319.4 milion.Duhani po pushton botën e tretë. Nga statistikat botrore rrezulton se nga viti 1970-1994, në vendet e zhvilluara , konsumimi i duhanit u ul në 10 %; kurse në vendet në zhvillim u rrit nëe 67 %.Statistikat venë në dukje edhe fakte të tjera. Në seksin mashkull, mbi moshën 15 vjecare ,duhani është pirë më shumë , në disa vende të botës si në Rusi në 67 %, në Turqi 63 %, në Kine 61 % në Kore 68.2% etj. ( 10 ) .

Rreziqet dhe pasojat alarmuese të pirjes së duhanit

( 1. 3. 4. 6. 10. 11. 12. )

Duhani merret, pijet, rrezikon dhe dëmton organizmin e njeriut në dy forma kryesore të përdorimit të tij.Në mënyrë direkte apo aktive ; kur personi e pi vet duhanin dhe në formë indirekte ose pasive, apo siç quhet nga tymi i dorës së dytë, të shkaktuar nga duhanpirësit. Dëmtimi i organizmit llogaritet të jetë gati i njejtë nga perdorimi i të dy formave ,në mos më i rrezikshëm , në formën pasive, sepse dëmet janë edhe më masive.

Duhanpirësi përballet me dy dukuri madhore, që ndikojnë rrezikshëm në organizmin e tij.. Me fenomenin fispatologjike, që shpjegon lindjen e mvarësisë , të adaptimit ndaj nikotinës dhe të karakterit drogues të saj , si dhe me shfaqjen e veprimit psikologjike, të kthyer në rutinë dhe të njohur si ves-zakon, të trasformuar në dëshirë, vetkenaqesi , neps apo epsh.

Duhani shkakton mjaft dëme, rreziqe dhe pasoja të shumëllojshme, të shumëfishta dhe me efekte dhe rreze veprimi të gjithëanshme; më të tmerrshme se mikrobi apo bakteria, që prek një organ .Kjo bimë vlerësohet dhe konsiderohet si një fatkeqësi madhore dhe si një pllakosje mjaft e rendë që po njeh njerzimi në historinë e vet, duke ja kaluar luftrave dhe epidemive infeksioze të kohrave , sepse ato kanë pas një veprim të kufizuar dhe një mbarim; kurse duhani po merr përpjestimet e një pandemija, që nuk po njeh mbarim dhe po korr miliona jetë njerzish dhe është transformuar në një sëmundje shoqerore kronike me përmasa gallopante , të pakrahasuara edhe me diabetin e sheqerit, të hipertensionit arterial, sëmudjes kanceroze etj. duke patur një propabilitet rrezikshmërie më të përhapur dhe më të rrezikshëm , se favorizon dhe ndikon në një kohë , shfaqjen e mbi 50 sëmundjeve të ndryshme në organizmin e njeriut. Supozohet të konsiderohet ”simbol “ i murtajës dhe i koleres së kohës moderne.

Anketat dhe studimet epidemiologjike po dokumentojnë me bindje dhe me fakte të shumta, pasojat e rreziqet e pirjes së duhanit në plakjen e parakohshme të njeriut, në rrudhosjen e shprehur të fytyrës dhe të lekurës së trupit të njeriut; në humbjen mezatarisht 22 vjet jetë, tek personat një në çdo katër veta , që nisin duhanin në adoleshence dhe e pijnë rregullisht gjatë jetës., në vdjekjen e parakohshme në gjysmën e duhanxhijve dhe shton predispozicionin e vdejkjes së parakohshme në 40 % tek duhanpirësit dhe tek ata ,që tymosen me duhan. Në Sh.B.A. nga ndikimi i pirjes së duhanit vdesin 400 mijë veta në vit, ose një në ç’do pesë vdekje; kurse në Kinë vdesin mbi 1 milion në vit, rreth 2.5 herë më shumë se në Sh.B.A., ndërsa në vitin 2025, vdekjet do të dyfishohen në se nuk do të ketë ule të pirjes së duhanit. ( 3.10.) Në botë nga duhani vdesin ç’do ditë 11 mijë njerës dhe gjatë një viti 4 milion njerës, d.m.th. një vdekje ç’do 8 sekonda.Ky numer mendohet të rritet dhe të arrijë deri në 10-12 milion në vitin 2025. Të dhënat statistikore japin edhe një evidencë të tillë: një në ç’do 5 burra mbi 35 vjeç , që pijnë duhan , do të vdesin nga një sëmundje te shkaktuar nga duhani, përpara se të mbushin moshën e pensionit.Sot në vendet e zhvilluara vdesin ç’do vit 2. 5 milion persona , nga përdorimi i duhanit; kundrejt 1. 5 milion, që vdesin në vendet në zhvillim. Specialistët mendojnë se ky raport do të përmbyset në vitin 2030, me një përpjestim të tillë, që në vendet e zhvilluara do të kemi 3 milion vdekje dhe në vendet në zhvillim vdekjet do të arrijnë në 7 milion.. Pirja e duhanit arrinë të shkaktojë në botë më tepër viktima se SIDA, T.B.C., aksidentet rrugore, vetëvrasjet ,vrasjet, si dhe vdekjet e nënave gjatë lindjes; të marra sëbashku. Tek duhanxhinjtë vërehen edhe një serë problemesh të tjera. Kanë tendencë rritje , receptivteti më të madh ndaj sëmundjeve të ndryshme, për shkak të uljes së rezistencës së organizmit dhe rënies së imunitetit ; duke shtuar frekuencën e morbozitetit dhe mortalitetit në një shkallë më të lartë. Aktiviteti i tyre ditor bëhet më i kufizuar. Ata u shmangen ushtrimeve fizike dhe veprimtarive të tjera të jetës. Bejnë ditë paaftësie të shumta në punë. Frekuentojnë më shpesh shërbimet mjeksore ambulatore dhe spitalore. Mbi 70 % e duhanpirësve vizitohen më se një herë në vit tek mjeku.

[[[...vazhdon...]]]