[Albanian eX|PerT]

Dëmtimet e pirjes së duhanit në sistemin zemërenor.

( 1. 4. 10. 12.)

Në këtë sistem rreziqet nga duhani janë më madhore dhe më me rëndësi jetike, sepse mund të shoqërohen me incidente potenciale, që të çojnë në përfundime vdekjeprurëse. Duhani mund të favorizojë dhe të ndikoj në zhvillimin e rreth 12 sëmundjeve të ndryshme të këtij sistemi si: aterosklerozë n e generalizuar, S.I.Z., infarktin e miokardit ,aneurizmën e aortës, insultin iskemik , hemorragjikë trunor dhe subaraknoidal, , çrregullimin e enëeve periferike dhe gangrenizimin e tyre, çrregullimet e ritmit të zemrës dhe deri në vdekje të papritur. S.I.Z. takohet 2.5 herë më tepër tek duhanpirësit dhe shoqërohet me vdekje në 25 % të rasteve Ajo zhvillohet si sëmundje e heshtur, në mënyrë progresive , me vite dhe jashtë vëmendjes së njeriut, i cili vazhdon “pa merak “ t’a pijë duhanin. Ecurija e kësaj patologjie mund të shfaqet klinikisht në tre forma :Me stenokardi apo me anginën e gjoksit, e manifestuar me dhëmbje përpara dërrasës së kraharorit, të provokuar nga sforcat, ecjet, nga të ftohtit dhe nga stresi dhe zgjat me minuta dhe vërehet tek duhanpirësit në 70 % të rasteve. Me infarkt të miokardit, që karakterizohet me dhëmbje të forta gjoksi ,që zgjasin mbi 20 minuta ,të shoqëruar me nekrozë të miokardit si dhe me vdekje të papritur; që verehen 2-3 herë më tepër se tek njerzit që nuk pinë duhan. Shpeshtësia e këtij rreziku mund të jetë tetë herë më e shtuar në ato persona që kanë të rritur në një kohë kolesterolin dhe presionin arterial.

Pirja e duhanit me 20 cigare në ditë e intoksikon organizmin e njeriut me 90 mgr. nikotinë, me 11 mgr. benzopiren dhe me 369 ml. CO.. Ndërsa futja e 50 mgr. nikotinë njiherësh , shkakton vdekjen e njeriut.. Është e besueshme se edhe pirja e një cigare të vetme në ditë, rrit rrezikun e duhanpirësit. . Të dhënat statistikore kanë konstatuar se kur pihet 1-14 cigare në ditë, shtohet rreziku i vdekjes 4 herë. Kur pihen 15-24 cigare në ditë , vdekshmëria rritet deri 7 herë. Ndërsa kur pihen 25-34 cigare , vdekshmëria shtohet 12 herë dhe kur përdoren mbi 35 cigare në ditë, vdekshmeria arrinë të konstatohet mbi 20 herë. Kurse në të sëmurët me infark miokardi, që pinë duhan vdekshmëria është parë në 50 % të rasteve.

Dëmtimet e pirjes së duhanit në sistemin e frymëmarrjes.

( 4. 8. 10.)

Ky sistem është nga më të preferuarit e duhanit: të nikotinës , CO, të lendëve të tjera helmuese dhe të trupëzave kancerogen, që dalin nga pirja e cigares , të cilat arrijnë të favorizojnë apo të ndikojnë në zhvillimin e më se 13 sëmundjeve të ndryshme.në këtë organ , siç janë :. Bronkiti kronik,emfizema e mushkërisë, bronkopneumonia, pneumonia, astma bronkiale, zemra mushkërore, aktivizimi i T.B.C., pneumotoraksi spontan, kanceri i larinksit dhe i mushkërisë.bronkopneu mopatitë obstruktive. Dëmtimi i këtij sistemi , fillimisht vihet mjaft evident tek duhanpirësit dhe manifestohet me shenjën e parë të helmiit dhe të vet rreagimit të organizmit; me anën e refleksit së menjihershme të kollës, e cila vërehet pas pirjes së cigares së parë dhe është karakteristike se shfaqet në mëngjes dhe thiret kollë e duhanit. Ajo në fillim është e thatë, e lehtë dhe pastaj me shtimin e pirjës së duhanit bëhet më e theksuar, më e mundueshme dhe më e bezdishme . Më pas shoqërohet me gëlbazë (sputum), që tregon se ka filluar të maiset mukoza e grykës,e bronkeve dhe e degëzimeve të saj. Duhanpirësi edhe pse sinjalizohet nga organizmi me shfaqjen e këtyre shënjave rreaguese dhe shqetësuese. Mësohet, i pëlqen t’a pijë duhanin , duke e rënduar edhe më tej aparatin e frymëmarrjes; i cili ndërlikohet me shfaqjen e bronkitit kronik ,që njihet me emrin bronkiti fymotik dhe dallohet dukshëm nga bronkitet me origjina të ndryshme.Kolla e gjatë , e vazhdueshme, e pandërprerë , si dhe lendët toksike të duhanit ( nikotina, CO, katrani, piridoksina , trupëzat gazoze kancerogene e lendë të tjera të shumta), çojnë edhe më tej , në zgjerimin e mushkërisë , të shoqëruar me shkatërimin e alveoleve dhe me formimin e një sëmundje tjetër të rrezikshme të ketij sistemi , të quajtur emfizemë e mushkërisë, që shton më tepër vështirësinë e frymëmarrjes , paksimin e oksigjenit në gjak dhe hipoksinë e organeve. Mushkëria më pas fillon të nxihet, të depozitohet katran , si dhe lendë të tjera toksike, që e kthejnë mushkërinë e një të riu , në mushkëri të ngjashme me atë të një plaku të vuajtur.Duhanpirë si e vazhdon më tej pirjen, kurse dëmet dhe rreziqet rëndohen akoma më tepër, duke i shkaktuar vështirësi më të medha sistemit zemërenor dhe sipasojë lind një patologji tjetër më e rëndë e njohur si sëmudje zemër-mushkërore. (Kor pulmonal). Në këtë mënyrë mushkëria futet në një cikël vicios patologjikë (circulum vitiosum pathologicum) , ku një sëmundje rëndon tjetrën. Veç kësaj pirja e duhanit predispozon , që mushkëria të preket më lehtë nga infesionet e ndryshme siç është bronkopneumonia, pneumonia , astma bronkiale etj. Ajo favorizon aktivizimin e T.B.C. Vend të veçant në këtë organ, zë sëmundja kancerogene. , e cila vërehet në 85 % tek duhanxhinjtë dhe shkakton vdekje 25 herë më shpesh.

Në një studim të kancerit të mushkërisë ; të paraqitur para disa vjetësh , në një konferecë shkencore , nga institutu i pneumoftiziatrisë në Tirane , është konkluduar se pirja e duhanit është nga faktorët më kryesor, në mos i vetëm, që shkakton kancerin e mushkërisë ! ?. Në Sh.B.A. kanceri i mushkërise ka zërë vendin kryesor të vdekjeve nga sëmudjet kanceroze në përgjithësi në vitin 2005. Ai është më frekuent dhe më fatal nga të tre llojët e kancereve të marra sëbashku, të zorrëve, të gjakut dhe të prostatës. Më shpeshë takohet në të moshuarit, por mund të vërehet edhe në moshat më të reja.Në klinikën tonë praktikë kemi diagnostikuar kancer të mushkërisë tek duhapirësit në moshë të kaluar. Por me keqardhje përmend edhe një rast të dëshpëruar , të shfaqjes të kancerit të mushkërisë në moshë mezatare tek një koleg dhe mik i imi, duhanpirës kronik ,që edhe pse Ju hoq ( ekstripua) nje lob, pësoj metastazë në tru ,me përfundim letal..

Këto të dhëna bëhen më tepër bindëse , po të merret parasysh fakti se nëqoftëse ndërpritet pirja e duhanit , mbas 10 vjetësh , rreziku për formimin e kancerit të mushkërive ulet nga 30- 50 %.

Dëmtimet e pirjes së duhanit në sistemin tretës.

( 4. 10. 11. )

Duhani ndjek marratonën e vet të helmimit dhe të vrasjes , edhe në aparatin tretës , që është edhe më i ndjeshëm , duke e dëmtuar këtë sistem nga fillimi e deri në fund. Shenja e parë e ballafaqimit me këtë helm është salivacioni ( nxerrja e pështymës) i tepërt në kavitetin e gojës, të shoqëruar me ndjenjë rendimi , irritimi dhe djegie në regjionin e stomakut.. Ndërsa gjuha si pasqyrë e këtij aparati , rreflekton rreagimin e vet nëpërmjet mveshjes së sipërfaqes së saj, me një cipë në ngjyrë gri, të shoqëruar me pas me irritim dhe skuqje të mukozës së gojës , të buzeve , të qellzës; që jo rrallë shoqërohen me dëmtime më të rënda, të manifestuara me shenja inflamacioni, si me stomatitë, afte, ulceracione ,me gingivite; si dhe me grumbulimin e gurëve midis dhembëve, që ndikojnë në formimin e kariesit (kalbëzimit ) të dhembëve. Në gojë shfaqet erë e keqe tek duhanpirësi, që e detyron të largohet nga shoqëria. Jo rrallë formohet kanceri i buzeve dhe i kavitetit të gojës..

Dëmtimet më të rënda shkaktohen në mukozën e stomakut.. Në fillim ajo irritohet , shtohet lengu gastrik ,por më pas mukozat hipertrofizohen ,paksohet sekrecioni i stomakut dhe ulet oreksi. Më tej mukoza e stomakut ulçerohet dhe formon sëmundjen ulçeroze të stomakut.Një dukuri e tillë ndodh edhe në mukozën e zorrës së hollë , në duoden .Demi më i madh tek duhanpësit është shfaqia e kancerit të stomakut, që është një fenomen jo i rrallë, që e kemi takuar edhe ne në praktikën tonë klinike tek duhanpirësit.




[[[...vazhdon...]]]