[Albanian eX|PerT]

Strategjia dhe trajtimi i ndalimit të duhanit

( 2. 3. 4. 6. 7. 10. 11. . ).


Mbrojtja dhe ruajtja e shëndetit të njeriut nga pirja e duhanit dhe lënia e tij; përbëjnë strategjinë e luftës kundër duhanit. Ndërsa taktika e lënies së pirjes së duhanit përqëndrohet, në realizimin e tre drejtimeve organizative kryesore. 1.-Në trajtimin individual, ose ndihma ndajë vevetes, apo siç thiret ndërhyrja minimale, që realizohet nëpërmjet katër metodave të veçanta, ku merr pjesë edhe personeli mjeksor ose mjeku.. Kjo metodë mund të sigurojë një ndërprerje të duhanit në 5-15 % dhe zgjatë për një periudhë kohore 12 muaj. 2.- Trajtimi me grupe, që ka në përbërjen e vet shumë komponente dhe kryhet nëpërmjet 3-8 seancave. 3.- Trajtimi i sherbimit publik , që rrealizohet nga komuniteti dhe përqëndrohet në marrjen e masave organizative të ndryshme. Në ndalimin e reklamave të duhanit. Sigurimi i vendeve të lira për të mos pirë duhan. Në mbajtjen e bisedave dhe leksioneve propagandistike për rreziqet e pirjes së duhait si dhe jepen këshilla mjeksore, edukative etj..

Lenia e duhani komentohet si çështje sa e thjeshtë dhe e kollajtë; aq dhe një detyrë e rendë dhe tepër e vështirë për tu rrealizuar. Pretendohet se është e lehtë dhe e mundeshme për të mos pirë duhan, sepse kërkohet vetëm vullnet dhe të kryesh një akt veprimi, vetëm ta lesh, mos ta pish më duhanin. Bile mbi 70 % e duhanxhijve dëshërojne mos t’a pijnë duhanit. Po hajde ta lesh se !. Këta mund të kenë sukses një në dhjetë veta, që duan ta lenë. ! Por përpara të dalin mjaft pengesa të mëdha , të vështira dhe mjaft komplekse. Të duket se ke një “mal” përpara, që nuk ke fuqi ta rrëzosh. Përballesh me shumë faktorë, psiqik, familiar, shoqëror, zakonor dhe mbi të gjitha me vetveten , me ndërgjegjen , me vullnetin tend , me vesin e ambjetimit, si dhe me dëshiën dhe qejfin që ke për ta pirë.
Duhanin mund ta lesh në ç’do kohë dhe në ç’do moshë ; por lenia dhe përfitimi do të jetë më i madh , më i shpejtë, më i suksesshëm dhe më i plotë; në se lihet sa më heret , sidomos në momentin e fillimit të pirjes; për hirë të shendetit, në emër të jetës dhe të anës ekonomike.

Faktorët kyc dhe determinues për lenien e duhanit, mbështeten dhe konsistojnë në aftësinë, durimin dhe në ndërgjegjësimin e individit për ta ndërprërë , si dhe në largimin e ndjeshmerisë dhe të ambjentimit ndaj nikotinës, të cilat kërkojnë kohë dhe durim. Studimet e vazhdueshme kanë treguar se jo të gjithë njerzit i pergjigjen njesojë pirjes dhe ndalimit ë duhanit. Është konstatuar se momenti më i suksesshëm i ndalimit të pirjes së duhanit, është perudha e fillimit të të mësuarit të duhanit .Ky moment mjaft oportunë dhe i nevojshëm ka edhe një përparësi, sepse të ndihmon edhe vet organizmi, i cili rreagon shpejtë , në kohë të përshtatshme dhe menjëherë . Shumë njerës përfitojnë nga ky moment dhe e lenë duhanin. Po mjaft të tjerë bijnë në grackën dhe nën mashtrimin e nikotinës dhe e vazhdojnë pirjen.

Në ndalimin e pirjes së duhanit ndikojnë marrja e një serë masash të ndryshme organizative, propagandistike dhe edukative. Për këtë qëllim, përdoren forma të ndryshme emulacioni. Hartohen programe speciale , ekspozita, biseda në radio-televizion. Bëhen takime individuale dhe mbahen leksione kolektive për shpjegimin e dëmeve nga duhani. Shkruhen parrulla “ mjedise pa duhane” “.Spitale pa duhan”. “Qytete dhe fshatra pa duhan “.Shkruhen citate gare “ lëre dhe fito”( 10 )..

Për ndalimin e duhanit ndiqen dhe merren një seri masash të tjera. Ndër to mund të përmendim rritjen e çmimit të paqetave , që të mos blihen kollaj nga konsumatori, rrealizimi i të cilit mund të bëhet duke dhenë porosira ose me anëe të zbatimit të ligjit. Një rol të rendesishëm mund të luajnë institucionet fetare, që me autoritetin e tyre të mund të arrijnë të ndikojnë tek besimtarët , që të mos e pijnë duhanin. Një masë tjetër e nevojshme është presioni ,që mund të bejë qeveria, kompanive që mos të vazhdojnë të prodhojnë cigare me shumicë. Në raste të veçanta mund të përdoren edhe gjoba , për ato kompani cigaresh, që kanë shkaktuar dëme shendetit të njerzve, siç ka ndodhur në gjykatën e lartë në Sh.B.A.. Një formë tjetër për kufizimin e pirjes së duhanit është edhe ndalimi I reklamimeve të shitjes së duhanit, ku vetëm një firmë kompanije për reklama ka arritur të shpenzoë 5 miliardë dollarëe. Luftë duhet berë kontrabandës së duhanit, që i shet paqetat me çmime shumë të ulura dhe joshin njerzit për ti konsumuar më tepër. Duhet të ndalohet blerja e paqetave edhe me anën e internetit, mbasi ato shiten më kollaj dhe më lirë. Një mënyrë tjetër kufizimi është dhe ndalimi i shitjeve të paqetave nëpër kioska dhe me shumicë në magazina . Rendësi ka dhe ndalimi i shitjes së cigareve moshave nën 18 vjeç, siç ndodh në Nju-Jork e në disa vende të tjera.

Për ndalimin e pirjes së duhanit luan rol sqarimi dhe argumentimi shkencor i rreziqeve dhe i dëmeve që shkaktohen nga duhani.. Vend të veçantë në këtë drejtim ka edukimi shëndetësor dhe bisedat shkencore popullore nga personeli mjeksor e sidomo nga mjekët dhe nga institucionet shëndetësore Ato mund të organizojnë biseda me séanca të veçanta individuale ose kolektive. Në këto raste ka rëndësi edhe shembulli personal sidomos i mjekut. Në Sh.B.A. 4-7 % e mjekëve e pinë vet duhanin, kurse në Kinë e pijnë duhanin gjysma e mjekëve të seksit mashkull; duke dhënë një shembull jo edukativ dhe aspak humanitar. Po përmend me këtë rast një ngjarje konkrete nga emisioni i RTSH, vite më parë, ku flitej për dëmet nga duhani, nga një mjek i dëgjuar, i cili mbasi mbaroj leksionin , filloj të ndiste një cigare përpara telespektatoreve. Po , ka ndodhur edhe kështu !

Lufta për ndalimin e pirjes së duhanit duhet të bëhet mjaft e organizuar, ku të marri pjesë e gjithë shoqëria, shteti, publiku, mjekësia, mjekët, arsimtarët, nxenësit e shkollave , të gjithë intelektualet dhe mbarë populli.

Për ndërprerjen e pirjes së duhanit , ilaçi magjik nuk ekziston; por qenësohen mundësira të tjera që influencojnë dhe ndikojnë dukshëm në lënien e tij. Vullneti, dëshira dhe pasioni , si kategori filozofike; përfaqesojnë dhe ndikojnë në karakterin, durimin dhe qëndrimin e individit, për të realizuar qëllimin dhe misionet e tij në jetë; siç mund të ndodh edhe me pirjen e duhanit.. Me vullnet të çelikt, dëshirë të zjarrtë dhe pasion të fortë , mund të fitosh ç’do betejë, thotë një fjalë e urtë popullore.. Për analogji , kjo shprehje gjenë zbatimin e vet edhe në aktin e pirjes së duhanit; por varet se me çfare qëllimi do ta përdorësh . Në këtë drejtim ; ndikimi i tyre, mund të klasifikohet në katër kategori veprimi, siç ndodh në jetën praktike,të konstatuar edhe nga ana e jonë. Ka individë, që nëpërmjet vullnetit , dëshirës dhe pasionit të tyre të fortë dhe koseguent, e kanë lenë pirjen e duhanit, ose disa nuk e kanë pirë asnjëherë , duke shprehur një dukuri pozitive , një veprim shumë të dobishëm për organizmin e njeriut dhe një xhest moral të lartë për të kryer një punë të vlefshme. Por ka të tjerë persona , që mund të jenë edhe të shumtë, që po me vullnet , dëshirë dhe pasion të papërnbajtëshëm dhe me sens të kundërt, vazhdojnë ta pijnë duhanin dhe bëhen duhanxhijë të mëdhenj , të kthyer në një ves të keq të jetës; duke berë një xhest jo të moralshëm dhe një shembull të papëlqyeshëm ,si për veten e tyre dhe për shoqërinë. Kategoria e tretë, janë ata njerës, që kanë vullnet, forcë dhe dëshirë, që ta pijnë duhanin kur të duan dhe sa herë që të duan dhe po prapë e ndalojnë në ç’do kohë që të dëshërojnë, edhe pse mbajnë paqetë në xhep. Së fundi veçojmë edhe në lloj individësh , që kanë dëshirë për ta pirë duhanin , por kanë edhe vullnet ta disiplinojnë veten , duke pirë vetëm një dhe jo më shumë se një cigare në ditë. I sollem këto kategori shembujsh, për të arsyetuar se ekzistojnë mundësitë për ta ndërprerë pirjen e duhanit , duke u mbështetur në cilësitë individuale që ka vet orgaizmi i njeriut, nga qellimi që i ve vetvetes personi për ta zbatuar, nga vet lloi i cigareve, si dhe nga pëmbajtja dhe cilësia, që shfaq nikotina ndaj njeriut.