[Dilaver]

Dridhet evropa

Kriza ekonomike që filloi në Amerikë, po marshon si një uragan nëpër të gjitha vendet tjera të botës. Tash ka goditur furishëm edhe Evropën në tërësi. Bashkimi Evropian ka filluar të krijojë strategji për daljen nga kjo krizë, por pa ndonjë pako si Amerika.

Kriza ekonomike ka vërshuar edhe vendet e Evropës dhe Azisë. Të gjitha indekset kryesore globale kanë arritur pikën më të ulët në tri vjetët e fundit. Investitorët, për shkak të shtrirjes së krizës financiare edhe në vendet evropiane, kanë filluar që paratë e tyre, letrat me vlerë, gjithnjë e më të pasigurta në banka t'i investojnë në ari ose në flet aksione qeveritare.
Intervenime shtetërore në të dyja anët e Atlantikut nuk kanë ngritur gatishmërinë e bankave që të huazojnë para. Fondi Monetar Ndërkombëtar ka paralajmëruar se kriza do të jetë edhe më e thellë në ditët e ardhshme.
Analistët po tregojnë se në bursat e valutave euro vazhdon të bie në raport me dollarin dhe me jenin, meqenëse debalanset financiare në eurozonë gjithnjë e më shumë e ngarkojnë valutën e përbashkët të 15 vendeve. Euro, gjatë tregtisë në bursën e Londrës, ka pasur vlerën 1,3542 dollarë, që është më e ulëta në 13 vjetët e fundit. Më vonë, gjatë
ditës, është vërejtur një përmirësim, por megjithatë ai mbeti nën 140 jenë, përkatësisht ishte në përpjesëtimin më të ulët gjatë 30 muajve. Paniku i shitjes së aksioneve është vërejtur edhe në Moskë, për çka tregu lokal i aksioneve dhe bankat komerciale janë detyruar të mbyllen. Edhe në Itali dhe Islandë për një kohë bursat kanë ndërprerë punën, meqenëse çmimi i letrave me vlerë ka rënë nën minimumin e lejuar.
Analistët tregojnë se qeveritë e vendeve të Bashkimit Evropian, duke përfshirë edhe Gjermaninë, Greqinë, Irlandën dhe Austrinë, kanë vendosur që shumë shpejt të marrin vendim që tërësisht të garantojnë kursimtarët dhe paratë e tjera të qytetarëve, për shkak të frikës nga një panik i përgjithshëm dhe rënies së mundshme të sistemit bankar. Liderët e katër vendeve ekonomikisht më të fuqishme në BE si Gjermania, Anglia, Franca dhe Italia janë marrë vesh për masat që duhet të ndërmarrin, por pa përmendur ndonjë pako intervenimi si ajo amerikane. Këtu janë vërejtur edhe kufizimet e disa vendeve evropiane, pasi që rregullimi i tregut mbetet çështje ekskluzive e institucioneve nacionale, të cilat vendosin se si do të shpenzojnë paratë e tatimpaguesve.
"Asnjë gjerman apo estonez nuk do të pranojë që Brukseli të shpenzojë paratë e tyre, ashtu që të shpëtojë ndonjë bankë të dështuar në Greqi", ka sqaruar një zyrtar i Komisionit Evropian. Pikërisht për këtë, tha ai, edhe nuk është arritur një marrëveshje për krijimin e një pakoje të shpëtimit, e cila është e rëndë 300 miliardë euro.
Indeksi kryesor gjithë evropian FTSE300 me hapjen e bursave të martën ka rënë 5 për qind, sado që më vonë është këndellë, por përsëri mbeti 4,7 për qind më i dobët se të premten. Po ashtu edhe indekset e aksioneve kryesore në Azi , duke përfshirë edhe Nikkei japonez, ishin në rënie të madhe, tre deri në pesë për qind.
Rënia është shënuar edhe në tregun australian dhe atë të Zelandës së Re. Rënie shqetësuese është shënuar edhe në qarkullimin e aksioneve të bankës së dytë për nga madhësia në Gjermani - "Comercbank", të cilat u liruan 13,8 për qind, meqenëse ka nisë të bie besimi pas falimentimit të bankës "Hipe Real Estate". Letrat e bankave të mëdha evropiane vazhdojnë të jenë në goditje. Kështu aksionet e "Societte General Bank" kanë rënë 6,5 për qind. Për një kohë të shkurtër u mbyll edhe tregtia e bursës në Bukuresht. Kjo ndërprerje u bë, pasi që indeksi VET vërejti rënie të fuqishme prej 9,25 për qind. Në mbrëmjen e së martës, bursa e Bukureshtit u mbyll në nivelin më të ulët nga 11 nëntori i vitit 2004.
Edhe rënia e çmimit të naftës nën 90 dollarë ka ndikuar që të bien aksionet e kompanive gjigante si Royal Dutch Schell, BP dhe Total, që tash janë 5,5 për qind më të lira.


Express