Kurani ėshtė pėrmbi tė gjitha librat
nga Edward Monte
Ajetet e Kuranit janė si njė kordon artesh nė trupin e Fesė Islame.
Dijetari i famshėm orientalist Jochahim Durulph, duke treguar rėndėsinė qė i ka dhėnė Kurani shėndetit, thotė:
Do tju tregoj njė nga virtytet e Fesė Islame, qė deri tani nuk ka tėrhequr pikėsynimin e asnjė autori europian. Nė kėtė fazė tė Fesė Islame, do ta kuptoni se si i urdhėron njerėzit tė ruajnė shėndetin. Sė pari duhet tė pranojmė se urdhėrat e Kuranit, nė kėtė mėnyrė janė pėrmbi tė gjithė librat e tjerė. Po qe se marrim parasysh principet qė ka parashtruar Kurani, megjithėse do tė vėmė re se nė dukje janė principe tė thjeshta, nė realitet ato janė tė pėrsosura. Kėshtu qė kur ta marim ta hulumtojmė, do tė shohim se nė hije tė kėtij libri tė amshueshėm, sė bashku me disa pjesė tė botės, vendet e Azisė janė njė grumbullim insektesh dhe kandėrrash. Por Feja Islame muslimanėve duke ua bėrė detyrw pastėrtinė, i ka shkatėrruar mikrobet. JOCHAHIM
Ajetet e Kuranit janė si njė kordon artesh nė trupin e Fesė Islame
Libri nė gjuhėn angleze i titulluar Sembires Encyclopedia, nė pjesėn e diturisė sė gjerė, jep lajme pėr Islamin:
Ajetet e Kuranit qė kanė shndritur cilėsitė e Muhammedit, mbanin pėrsosmėrinė dhe ndikimin e pafundėm. Kėto ajete njoftojnė principet e moralit tė Fesė Islame. Gjithashtu kėto principe nuk pėrbėhen vetėm nė njė apo dy sure tė Kuranit. Ndoshta ajetet e Kuranit janė si njė kordon artesh nė trupin e Fesė Islame. Pasjellshmėria, gėnjeshtra, ambicja, shpenzimet e kota, prostitucioni, tradhėtia dhe gibeti (pėrgojimi), nga ana e Kuranit, tė gjitha kėto kritikohen tmerrshėm dhe konsiderohen si skandal poshtėrsirash. Nga ana tjetėr kėshillon ēdo njeri tė ketė qėllime tė mira, tė bėhet bamirės, nderimbėrės, i turpshėm (nga veprat e pamoralshme), tolerant, durimtar, ekonomist, i drejtė, real, pajtues dhe anues nga e vėrteta. Ai kėrkon ti besosh dhe ti jesh i bindur Allahut xh.sh. mė shumė se tė tjerėve dhe ti nėnshtrohesh urdhėrave tė Tij. Kėto virtyte nė pikėpamjen e besimtarit konsiderohen si themele tė besimit tė vėrtetė dhe janė cilėsitė e njė besimtari.
I dėrguari fisnik ka qenė shembullor i logjikės dhe i vetėdijes.
Profesor Eduard Monte, nė faqen 17-18 tė librit tė tij qė titullohet Pėrhapja e krishtėrimit dhe armiku i tyre muslimanėt, thotė:
Racionalizmi, d.m.th. po qe se mundemi ta zgjerojmė dobishmėrinė dhe rėndėsinė e tij historike tė fjalės sė logjikshmėrisė, atėherė do ta shohim se Feja Islame nuk ėshtė njė fe jashtė logjikės. Sepse studentėt me peshoren e mendjes dhe tė logjikės, kur peshojnė bindjen nė fe, pa dyshim do ta pranojnė se fjala racionalizėm, pa fare dallim ėshtė e pėrshtatshme me Fenė Islame. I dėrguari fisnik ėshtė shembullor nė mendime dhe pėrsėri do tė bindet se atė e kanė shndritur dritat e besimit. I dėrguari fisnik me tė njėjtin zjarr ata i ka entuziasmuar edhe ata qė kanė pėrjetuar shekullin e tij, i ka pajisur me cilėsitė qė ka pėrjetuar. Hazreti Muhammedi (a.s.) nė thirrjen e tij, Kuranin e famshėm e ka paraqitur si revelatėn e Zotit xh.sh., pra njė revelatė hyjnore. Nė kėtė mėnyrė feja e Hazreti Muhammedit plotėsisht ka qenė e pėrshtatshme me logjikėn e mendjes. Kėshtu qė, sipas besimit tė muslimanėve bindshmėria e tyre nė kėto principe pėrmblidhet nė:
Muhammedi (a.s.m.) ėshtė Profeti i All-llahut xh.sh.. Me tė vėrtetė me vėmendje kur ti hulumtojmė themelet e besimit Islam, e tillė na del pėrpara.Ti besosh njėsimit tė All-llahut xh.sh., dėrgueshmėrisė sė Muhammedit (a.s), ringjalljes pas vdekjes, nė kėtė mėnyrė do tė shohim se me kėto bindje qė rreshtuam, gjen fund besimi i muslimanėve. Pra, vetėm kėto dy themele nė tė cilėt njihet bindja, besimtarėt i pranojnė si tė logjikshme dhe tė gjitha kėto janė pėrmbledhur nė Kuranin e famshėm. Shprehjet e Kuranit janė tė pastra e tė qarta dhe ka arsyetuar pėrhapjen dhe lartėsimin e Fesė Islame nė mėnyrė tė pandėrprerė. Kėtu shumė qartė po shohim se sa janė tė lidhur muslimanėt me Kuranin. Gjithashtu dėrgueshmėria e Pejgamberit (a.s) ėshtė vėrtetuar dhe pranuar nga ana e besimtarėve, si mesazh i amshueshėm. Pėrsėri Kurani ėshtė bėrė burim i frymėzimit dhe pikė mbėshtetje e muslimanėve.
Gjuha e amshuar qė i ka bindur muslimanėt ėshtė vetėm Kurani Famėlartė, gjė qė asnjė libėr smund ta arrijė kurrė. Kurani i pėrsosur zotėron njė fuqi tė padukshme dhe Feja Islame pėr hulumtimin e secilit qė ėshtė i hapur; me tė vėrtetė, zotėron njė mrekulli tė posaēme. Nuk ka dyshim qė Feja Islame e zotėron kėtė fuqi, pėr tė tėrhequr njerėzit nga vetja.