Gryka e Rugoves

[Dilaver]

Gryka e Madhe e Alpeve Shqiptare


Aty ka shtylla të mëdha dhe të larta, pastaj shkopinj të sodës, stalaktite dhe perde të gjata në formë drapri, stalagmite të grumbulluara, penda të vogla nga shkëmbinjtë, liqene me kristale dhe margaritarë nga kalciti






Në trekëndëshin kufitar Kosovë - Mal i Zi - Shqipëri, gjenden vargmalet e Alpeve Shqiptare. Për nga përmbajtja gjeologjike, ato kanë një strukturë të rrafshnaltave të mëdha, si Brada, Maja e Roshit, Gjeravica, Guri i Kuq, Marashi, e shumë të tjera, që kanë lartësi mesatare mbidetare deri në 2000 m. Pjesa më e madhe e këtij masivi ka përmbajtje të gëlqerorit, kryesisht nga koha e triasikut dhe e gjurasikut, të cilat rrjedhin nga metamorfoza e shkëmbinjve më të rinj vullkanikë. Maja më e lartë e këtyre bjeshkëve të ashpra është ajo e Jezercit (2694), pastaj Gjeravica (2656) e kështu me radhë. Mbi qytetin e Pejës ekziston gryka e veçantë dhe unike e Bizhtricës së Pejës, e cila buron nga malet e larta që ka formuar grykën në një gjatësi prej 25 km. Lugina që njihet si Gryka e Pejës është ndër më atraktivet në Ballkan dhe ka karakterin e një kanioni me shkëmbinj të lartë e vertikalë deri në 800 m.
Përafërsisht në mesin e kësaj gryke, aty ku lumi pret një shkëmb të madh gëlqeror, fillon të ngjitet edhe rafshnalta e Bizhtricës dhe mu prej aty zhvillohet një arterie signifikante dhe autoktone hidrologjike, në një formë të burimit të ngritur ujor, e cila është edhe hyrja në sistemin e veçantë të shpellave, që njihet si Gryka e Madhe. Ky sistem shpellash arrin gjatësinë prej më shumë se 10 km, që radhitet ndër më të gjatat në Ballkan. Kjo shpellë, që nga hyrja e saj përmbi burimin e lumit nëntokësor, fillon të ngjitet në lartësi të vazhdueshme. Nga ngjitjet e vështira nëpër ngushticat e saj diferenca në lartësi është 310 m (+296 m, - 14 m).