Njoftimet pejgamberike pėr ardhjen e Muhammedit a.s.

[Pause_Print_Scroll]

Njoftimet pejgamberike pėr ardhjen e Muhammedit a.s.

Autor: Nexhat Ibrahimi

“Para se tė tė sajoj nė barkun e nėnės, unė tė kam ditur; para se tė dalėsh nga krahėrori i nėnės, unė tė kam kushtuar, pėr tė dėrguar tė tė gjithė popujve tė kam vendosur…”. (Dhjata e vjetėr, Jeremia, 1, 1-5).
''Isha i dėrguar edhe atėherė kur shpirti i Ademit pezullonte nė horizontin e tokės dhe detit.” (Muhammedi a.s.).

Hyrje

Qysh nė mėsimet e para nė mėsim-besim apo nė leximet e para tė librave islame pėr fillestarė, muslimanėt mėsojnė se Islami ėshtė feja mė e vjetėr dhe njėkohėsisht feja mė e re. Kur’ani mėson se Islami ėshtė nga Ademi a.s. deri te Muhammedi a.s.. Ēdonjėri pejgamber mėson se pas tij do tė pasojnė pejgamberė tė tjerė pėr vazhdimin e misionit pejgamberik deri te Muhammedi a. s. – vula e pejgamberisė (hatem’ul-enbijai). “Ardhja e Muhammedit a.s. ėshtė lajmėruar si sihariq nga kulla e pejgamberisė sė tė gjithė pejgamberėve tė ardhur para tij”.[1] Muhammedi a. s. unjėson nė tėrėsi shumicėn e sunnetit (traditės) tė pejgamberėve tė kaluar. Ai agjėron agjėrimet e tyre tė obligueshme dhe tė paobligueshme, bėn hixhretin, sepse kėtė e bėn edhe Ibrahimi, Musai dhe shumė tė dėrguar tė Zotit pėr tė arritur suksesin e fesė sė tyre. Me dėrgimin e Muhammedit a. s. u pėrmbyll periudha e gjatė e shpalljes hyjnore, e cila do tė manifestohet si mėshirė hyjnore deri nė Ditėn e Fundit pėr njerėzinė dhe botėn.

[Pause_Print_Scroll]

Muhammedi a. s. ndėrmjet tė djathtėve

dhe tė majtėve

Muhammedi a.s. ishte personifikim i tri synimeve zanafillore, tė cilat i njohim nėpėrmjet Musait, Isait dhe vetė Muhammedit a.s.[2] Deri sa judaizmi nė mesin e kėtyre tri religjioneve paraqiste tendencėn e majtė, Zotin e drejtėsisė dhe Shpėtimtarin e botės sė dukshme, kurse kristianizmi tendencėn e djathtė dhe Zotin e dashurisė, Islami me Muhammedin a.s. do ta bėjė simbiozėn e tyre tė fatshme, duke u bėrė religjion i botės dhe i shpirtit.[3]
Kur’ani pranon, nė parim, tė gjitha kėto konvergjenca-divergjenca me vetė aktin e urdhėresės qė Muhammedi a. s. me pjesėtarėt e vet njė kohė nė namaz tė kthehet drejt Jerusalemit. Tė kuptohet ky akt si duhet domethėnė tė bėhemi tė vetėdijshėm se Jerusalemi me Tempullin e vet, ėshtė trashėgimtar i madh i monoteizmit dhe se urdhėresėn e tė kthyerit nė namaz drejt Mekes Islami nuk e ka obliguar deri sa paraprakisht, me respekt tė madh, nuk ua ka bėrė me dije muslimanėve se Ibrahimi, Musai, Isai dhe pejgamberė tė tjerė, prej Zotit kanė sjellur tė vėrtetėn e njėjtė, unike nė boshtin e saj dhe tė amshueshme.
Mirėpo, ndriēimi i kėsaj ēėshtjeje do tė hasė nė disa probleme, nė disa vėshtirėsi tė pakapėrcyeshme sikurse ėshtė pėrcaktimi i suazės historiko-kohore dhe kulturore-tradicionale, meqė tema e lajmit, njoftimit tė gėzueshėm ėshtė shprehje e pėrbashkėt e tė tri traditave tė shpallura shpirtėrore, kurse gjurmė tė caktuara do tė gjejmė edhe nė religjionet e pashpallura dhe traditat shpirtėrore, sikurse nė brahmanizėm, zoroastrizėm etj. Nė anėn tjetėr, ēėshtja e lajmit, njoftimit tė gėzueshėm ėshtė ngushtė e lidhur edhe me problemin e pritjes mesianiste nė atmosferėn e mjediseve tė ndryshme religjioze-kulturore.
Vėshtirėsi tjetėr paraqet edhe historicizmi, i cili ėshtė i pranishėm nė shumicėn e librave tė shenjta. Ky historicizėm duke u pėrpjekur ta vendos rregull logjik dhe koherent nė periodizimin e tė vėrtetave tė shpallura, ka krijuar njė radhitje kronologjike artificiale tė pėrmbajtjes sė atyre librave tė shenjta, duke krijuar kėshtu konfuzion dhe paqartėsi edhe mė tė madhe nė vlerat themelore tė besimit tė shpallur, ndėr tė cilat radhitet edhe lajmi i gėzueshėm nė lidhshmėrinė e vet me mesianizmin [4].
Vėshtirėsi jo mė tė vogla ka sjellė edhe pėrkthimi i teksteve biblike nga gjuha e shenjtė e Shpalljes nė njė gjuhė tė traditės dhe kulturės krejt tjetėrfare, duke ndikuar drejtpėrdrejt nė synim dhe interpretim tjetėrfare. Po ashtu, kjo ishte edhe shenjė e ndarjes esenciale tė traditės sė re shpirtėrore me atė tė vjetrėn, kurse janė ruajtur vetėm konceptet formale tė jashtme tė huazuara nga tradita paraprake shpirtėrore.
Kėtė konstatim mund ta vėrejmė nė shumė aspekte, tė cilat ne nuk do t’i trajtojmė me kėtė rast, por do tė theksojmė se ēarjet janė mė shumė tė jashtme dhe artificiale, qė kanė ndikuar nė format e ndryshme tė mesianizmit. Kėtė ‘tjetėrfarėsi’, kėtė diversitet tė mesianizmit nė esencė e shohim brenda arketipit unikal tė shpalljes dhe traditės, tė portretizuar dhe tė paraqitur nė klima tė llojllojshme shpirtėrore dhe tė pėrcaktuar tjetėrfarėsisht me nocione, shifra dhe emra. Sikurse qė gjatė tėrė historisė Zoti ėshtė shpallur Njė dhe i Vetėm dhe ėshtė quajtur Jehovė, Elo, Elohim dhe Allah, ashtu edhe nė tė gjitha shpalljet e shenjta ėshtė paralajmėruar po i njėjti pejgamber - pėrmbarues i shpalljeve tė Zotit dhe pejgamberisė - Muhammedi a.s.[5]
Arketipi unikal i tė gjitha Shpalljeve dhe traditave shpirtėrore ėshtė fakti se tė gjitha gjuhėt e shenjta tė Shpalljeve janė shkruar me alfabet i cili shkruhet nga e djathta nė tė majtė, sikur qė ėshtė gjuha sanskrite, aramite, hebraike dhe arabe.[6]
Edhe fakti se tė dėrguarit e Zotit janė zgjedhur pėr misionin e tyre pejgamberik qysh nė periudhėn paraekzistenciale dhe se me ardhjen e pejgamberėve nė botė kemi vetėm konfirmimin formal tė asaj zgjidhjeje, tregon nė rrėnjėn unikale dhe tė pėrbashkėt tė tė gjitha shpalljeve tė Zotit. Nė tė tri traditat e shpallura shpirtėrore, Ademi a. s. ėshtė vetėm parimi singularo-plural i ekzistencės sė gjinisė njerėzore, por jo edhe njeriu i parė, sepse para tij qenė emėrtuar dhe paracaktuar felajmėtarėt – tė pėrzgjedhurit e Zotit.
Nė Dhjatėn e vjetėr thuhet:
“Para se tė tė sajoj nė barkun e nėnės, unė tė kam ditur; para se tė dalėsh nga krahėrori i nėnės, unė tė kam kushtuar, pėr tė dėrguar tė tė gjithė popujve tė kam vendosur …”. (Jeremia, 1, 1-5).
Muhammedi a.s. ka thėnė:
''Isha i dėrguar edhe atėherė kur shpirti i Ademit pezullonte nė horizontin e tokės dhe detit.” (Hadith).
Punimi nuk ka pėr qėllim zhvlerėzimin e doktrinave joislame, por prezantimin e pikėpamjes islame mbi fenomenin e njoftimit tė gėzueshėm. Kėtė temė e trajton edhe Kur’ani, por edhe shumė shkencėtarė islamė tė religjioneve komparative, nga herėt e deri nė ditėt aktuale. Pėr shkak tė qėndrimeve diametralisht tė kundėrta me hebraikėt dhe kristianėt nuk besojmė se sė shpejti kėto tri tradita shpirtėrore do tė takohen dhe do t’i unjėsojnė qėndrimet rreth fenomenit tė njoftimit tė gėzueshėm dhe tė mesianizmit. Nuk mendojmė se me kėtė punim do tė zgjidhet problemi. Mendojmė se me kėtė punim do tė inicojmė rast pėr biseda komparative qė traditat shpirtėrore tė shpallura nga Zoti por tė ndara nga faktorėt e jashtėm, njė ditė tė ulen dhe tė krijojnė urė pajtimi dhe mirėkuptimi ndėrmjet veti.

[Pause_Print_Scroll]

Shkrimet e shenjta mbi ardhjen

e Muhammedit a.s.

Paralajmėrimet pejgamberike mbi lajmin e gėzueshėm mbi pejgamberinė e Muhammedit a.s.:
“Ai ėshtė pėrmendur nė librat e profetėve tė mėparshėm.” Esh-Shuara, 196).
“Kurse ty tė kemi dėrguar vetėm nga mėshira ndaj botėrave.” (El-Enbija`, 107).
“Ne nė Zebur, pas Tevratit, kemi shkruar se token do ta trashėgojnė robėrit e mi tė mirė.” (El-Enbija`, 105).
“Sikur mos tė ishe ti, O Muhammed, Unė kėtė botė nuk do ta krijoja.” (Hadith kudsij).
Posa Zoti vendosi ta nxjerrė nga xhenneti Ademin dhe Haven si mėkatarė, njėkohėsisht ua dhuroi edhe mėshirėn dhe mirėsinė e Tij. Zoti nuk dėshiroi qė fatin e njerėzve t’ia lėshojė mashtrimeve tė shejtanit, por u premtoi atyre shpallje nėpėrmjet tė dėrguarve tė tij, nė fillim tė tė cilėve ishte Ademi a.s..[7] Nėpėrmjet engjėllit, Xhibrilit, Zoti i ftoi tė gjithė popujt e botės nė rrugėn e drejtė, tė gėzimit dhe bujarisė, qė tė bėhen tė barabrtė nė jetėn e amshueshme shpirtėrore nėn mėshirėn e Zotit. Kjo ndodhi nė historinė njerėzore. Pejgamberėt njė pas njė ftonin njerėzit nė besim tė drejtė, kurse aleancat e vjetra prisheshin e tė rejat vendoseshin, qė tregon nė dashurionė e pafund tė Zotit Krijues e Mėshirues. Kėto aleanca janė tė njohura nėpėrmjet shenjave tė njohura pėr njerėzinė: Molla e Ademit (nė fyt), ylberi i Nuhit, synetimi i Ibrahimit, Deveja e Salihut qė del nga shkėmbi, Pllakat e Musait me Dekalogun, Libri i dashurisė (Inxhili) i Isait dhe La ilahe il-la'll-llah e Muhammedit a.s. etj. Tė gjitha kėto shenja janė nė shėrbim tė shenjės sė fundit: La ilahe il-la'll-llah, e cila paraqet pėrfundimin dhe pėrkryerjen e tė gjitha misioneve pejgamberike. Tė gjithė pejgamberėt kanė paralajmėruar se Muhammedi a.s. do tė jetė pėrfundimi, pėrsosja dhe shenja universale e ardhjes sė tė dėrguarit mė tė zgjedhur tė Zotit, Muhammedit a.s.
Ndonėse popujt e zgjedhur tė Zotit tregoheshin jobesnikė, sikurse hebraikėt, Zoti megjithatė nuk i braktisi dhe gjithnjė sharton filiza tė ri, Shpallje tė reja, pėrfundimisht me Isain a.s., duke iu pėrmbajtur premtimit tė Tij kaherė tė dhėnė nė xhennet Ademit a.s. dhe Ibrahimit a.s.:
“Dhe i pranoi disa fjalė tė Zotit tė vet.”. (El-Bekaretu, 37).
“… Nga unė do t’u vijė njė udhėrrėfim …”. (El-Bekaretu, 38).
“O Izraelitė! Kujtone dhuntinė time qė ju kam dhuruar dhe plotėsoni besėn qė ma dhatė, t’ju plotėsoj edhe unė besėn time. Frikėsohmuni vetėm mua!
Besoni asaj qė po ua shpallė, e cila ua vėrteton atė ēka e keni ju, dhe mos jinni tė parėt qė nuk i besoni! Dhe mos bleni fundrrina me fjalėt e mia dhe frikėsohmuni vetėm mua! “ (El-Bekaretu, 40-41).
“Falne namazin dhe jepni zekatin dhe pėrkuluni me ata qė pėrkulen.” (El-Bekaretu, 43).
“Ata qė pasojnė Pejgamberin, ferrėfyes analfabet (ummij), tė cilin e gjejnė tė paralajmėruar nė librat e veta, nė tevrat dhe Inxhil …”. (El-A’raf, 157).
Zoti, nga mėshira e Tij, nė fund nuk lidhi kontratė me hebraikėt, por zgjodhi ta dėrgojė pejgamberin e fundit, por jo vetėm hebraikėve, por tėrė njerėzisė, qė rrjedh nga loza e Ibrahimit a.s.
Esenca e natyrės sė fjalėve tė shpallura tė Zotit, sipas traditės islame, nuk ėshtė kurrfarė akti i personifikimit. Fjala e Zotit nuk ėshtė plotėnia e individualizimit (uosobljenosti) fizik tė Zotit, por shenjė e plotėsinė sė pranisė sė Zotit, e cila, herė-herė manifestohet nė apoteozat antropomorfe dhe dėftimet e llojllojshme vizuele (rrufeja e cila godet Izraelitėt frikacakė, bubullima nė flakė e Musait, rrėnimi i malit, dėftimi vizuel i Xhibrilit) e tė ngjashme. Prania e Zotit ėshtė e pėrhershme dhe e ngahershme, por gjithnjė tjetėrfare nga perceptimet e krijesave. Asnjė shpallje i Zotit gjatė historisė nuk ka qenė manifestim tekstual i personifikimit tė Zotit nė trup e gjak. Ēdo shpallje e Zotit ka qenė e sendėrtuar nė mėnyrė tė veēantė, kurse zbulimi i Zotit gjithnjė ka qenė e fshehur nga shikimi njerėzor:
“Nuk ka asnjė njeri me tė cilin ka folur Allahu, pėrveēse me frymėzim ose pas ndonjė perdeje ose tė dėrgojė ndonjė tė deleguar dhe i shpall me lejėn e Tij ēka dėshiron Ai. Me tė vėrtetė Ai ėshtė i urtė.” (Esh-Shura, 51).
“Askush nuk ėshtė sikur ai!” (Esh-Shura, 11).
“Atė nuk mund ta arrijnė shikimet, e ai i mbėrrinė shikimet.” (El-En’am, 103).
Pejgamberėt e Zotit shkonin njėri pas tjetrit, gjithnjė duke dėshmuar Njė tė vetmin Zot, dhe me ta kalonin edhe misionet e tyre pjesėrisht tė suksesshme apo tė pasuksesshme, pėr tė ardhur nė fund tė ciklit pejgamberik Muhammedi a.s.. Ai konfirmoi vėrtetėsinė dhe burimėsinė e tė gjithė pejgamberėve tė deritashėm, tė cilat pjesėrisht ishin humbur, zhdukur, fshehur, ndėrruar apo ndryshuar.
Shumė pejgamberė para tij, me plotė vrull nė zemėr, tė motivuar nga pėshpėritja misterioze tė Xhibrilit paralajmėron emrin e gjallė tė Zotit nė shpirtin e molisur dhe jobesnikė tė njeriut, duke mbjellė gėzimin dhe shpresėn pėr ardhjen e shpejtė tė pejgamberit tė fundit:
“Dhe Unė tė zgjodha pėr vete.” (Ta Ha, 41).
“…Unė tė kam bėrė tė dashur nga gjithkush dhe tė rritesh nėn mbikqyrjen time.” (Ta Ha, 39), dhe duke krijuar bėrthamėn shpirtėrore pėr gjeniun universal shpirtėror tė misionit tė ardhshėm tė suksesshėm tė Pejgamberit tė Islamit, emrin e tė cilit Zoti e ka pėrmend gjatė shpalljeve pejgamberike mijėvjeēare.

[Pause_Print_Scroll]

Njoftimi pėr ardhjen e Muhammedit a. s. deri nė kohėn e Biblės

Qysh pejgamberi i parė, Ademi a.s., nė dyert e xhennetit ka parė emrin e Muhammedit a.s.: “ku emri mbi dyert e xhennetit me shkronja prej dritės ishte i shkruar.”[8]
Paralajmėrimet pejgamberike pėr Muhammedin a.s. ishin tė shkruara edhe nė Vede dhe Purane, nė bazė tė tė cilave tekste shkencėtarėt komentuan dhe kosntatuan se ato kanė tė bėjmė me Muhammedin a.s. Kėto paralajmėrime shkencėtarėt i gjejnė edhe nė Dhjatėn e vjetėr dhe tė re.
Nė vazhdim do t’i cekim tekstet e disa librave tė shenjta. Nė Atharva Veda shkruan:
''O popull, dėgjoje kėtė me kujdes! Njeriu i vlefshėm pėr falėnderim (i lavdėruari, d.m.th. Muhammedi, kuptimi i emrit tė Pejgamberit nė gjuhėn arabe) do tė ngritet nga populli. Ne do ta marrim tė Mėrguarin nėn mbrojtjen tonė nga 60 mijė e 99 armiqė, transporti i tė cilit ėshtė 20 deve … Ai i dha Maham Rishit 300 kuaj arabė, 10 mijė lope, 100 dukatė dhe 100 rrathė. …”. (Atharva Veda, Kanda 20, Sukta 127, Mantra 1-3).
Sama Vede, fragmenti 6 dhe 8, nė pjesėn e dytė tė kėtij libri tė shenjtė nė pėrfolje tė Tekstit kemi: Ahmedi (Muhammedi) pranoi Ligjin nga Krijuesi i tij, i cili ėshtė plotė urtėsi. Nga ai shkėlqen drita sikur rrezet e Diellit.
Disa komentatorė indusė tė Vedeve mbetėn tė hutuar para kėtyre lajmeve, e sidomos para fjalės “Ahmed” dhe se domethėnien e saj e kanė pėrzier me disa kuptime induse dhe ka marrė kėtė kuptim: ''Me tė vėrtetė unė jam i vetmi i cili e ka pranuar urtėsinė e vėrtetė nga Ati.” Por, shumica e komentuesve tė vedeve kanė konfirmuar auteticitetin e kėtij teksti dhe nocionin “Ahmed” e kanė pėrkthyer si emėr tė pėrveēėm.
Nė Phavishya Purane, nė autenticitetin e tė cilit ka dyshuar Arija Samaj, por Sanatanist Pandit dhe shumica e Hindusėve e kanė konfirmuar se ajo ėshtė autentike. Lajmėrimi ėshtė si vijon:
“... Malechha (i cili i pėrket vendit tė huaj dhe fletė gjuhėn e huaj) mėsuesi shpirtėror do tė lajmėrohet me shokėt e tij. Emri i tij do tė jetė Muhammed. Ragja (Bhaj) pas larjes sė kėtij Maha dev Arab nė ‘Panchgavya’ dhe nė ujėrat e Gangit (dmth. Pas pastrimit tė tij nga tė gjitha mėkatet), i ofroi dhuratat e admirimit tė tij tė sinqertė, duke i treguar ēdo respekt, i tha: “Tė nėnshtrohem!” “O ti, nderi i njerėzisė. Banor i Arabisė, ti ke mbledh forcė tė madhe ta mbysėsh djallin, kurse ti ke qenė i mbrojtur nga armiqtė tu. O ti, fotografia e Zotit mė tė shenjtė, Krijuesit mė tė madh, unė jam robi yt, mė merr si atė qė shtrihet nė kėmbėt tua.” ….[9]
Nė tekstin origjinal tė kėtij profetizimi, fjala e pestė nga e majta nė tė djathtė ėshtė emri i Pejgamberit tonė. Aty madje shkruan edhe emir i vendit nė tė cilin ėshtė i lindur Pejgamberi.
Pasuesit e religjionit parsi kanė dy looje tė librave tė shenjta: “Dasatir” dhe “Zend Avesta”, tė cilat janė tė njohura si Dhjata e vjetėr dhe e re e religjionit parsi.
Nė “Dasatir” me nr. 14, i cili ėshtė i lidhur me emrin Sansahil, jo vetėm qė ekziston konfirmimi i mėsimit tė Islamit por edhe lajmi i qartė mbi ardhjen e Muhammedit a.s.:
“Kur persianėt tė bijnė poshtė nė moral, do tė lindet njė njeri nė Arabi pasuesit e tė cilit do ta rrėzojnė fronin dhe fenė e tyre, kurse pushtetarėt renarė do tė ngadhėnjehen. Shtėpia e cila ka qenė e ndėrtuar dhe nė tė cilėn shumė idhuj janė vendosur, do tė pastrohen nga ata dhe njerėzit asaj do t’i drejtohen gjatė kohės sė lutjes. Pasuesit e saj do t’i nėnshtrojnė qytetet e Persisė dhe pėrreth saj. Njerėzit do tė pėrzihen ndėrmjet veti. Njerėzit e ndershėm tė Persisė dhe tė tjerėt do t’i bashkangjiten pasuesve tė tyre.”[10].
Profetizmi ėshtė i pėrfshirė nė librin i cili gjithnjė ka qenė nė duar tė Parsėve kurse fjalėt e tij nuk lejojnė komentim tė dyfishtė.

[Pause_Print_Scroll]

Bibla njofton pėr ardhjen

e Muhammedit a.s.

Nė bazė tė njoftimeve kur’anore, hulumtuesit islamė, sikur edhe disa tė tjerė, pohojnė se edhe Dhjata e vjetėr dhe Dhjata e re njoftojnė pėr pejgamberinė e Muhammedit a.s. Mirėpo, kėto njoftime nga disa autorė kristianė interpretohen tjetėrfare, si prototipa tė hershėm tė Jezusit istorik dhe Krishtit tė besimit, tė cilėt sėrish do tė kthehen nė mbarim tė kohės. Mirėpo, shkencėtarėt muslimanė janė kategorik se njoftimet e mėhershme pejgamberike sigurishtkanė tė bėjnė me pejgamberin e islamit, Muhammedin a.s. Kėshtu mendojnė edhe emrat e mėdhenjė tė shkencės islame, si: Muhammed Asad, Sa'id Havva, Mawlana Abdul Haqq, Mahmud Abbas Akkad, Ahmed Deedat dhe shumė tė tjerė.
Pėr kėtė arsye, e me qėllim sqarimi, do t’i theksojmė nė mėnyrė kronologjike njoftimet pejgamberike toriane dhe ungjėllore mbi Muhammedin a.s..
Bibla, Ligji i Pėrtėrirė, 18, 15-18, flet qartė mbi dėrgimin e pejgamberit, i cili do tė jetė sikur Mojsiu, midis vėllezėrve izraelitė, d.m.th. midis Ismailit ose arabėve:
“Mė tha Zoti mua (Mojsiut): E mirė ėshtė e gjithė ajo ēka thane, e Unė do t’u dėrgoj atyre njė tė dėrguar tė ngjashėm me ty (Musain) nga mesi i vėllezėrve tė tyre, e fjalėt e mia do t’i vendosė nė gojėn e tij (atij tė dėrguari) dhe ai do t’ju flasė meēdo gjė qė Unė e urdhėroj, e ai qė nuk u bindet fjalėve tė atij i cili flet me emrin Tim, Unė do tė jem hakmarrės i tij pėr atė (kryeneqėsi). Ndėrsa i dėrguari qė merr guxim tė bėjė mendjemadhėsi dhe tė flasė nė emrin Tim ēka unė nuk e urdhėrova ose qė flet nė emėr tė zotėrave tė tjerė pėrveē Meje, le tė vritet (a ii dėrguar). Nėse pėrgjigjesh e thua nė zemrėn tėnde: Si mund t’i dalloj fjalėt me tė cilat Zoti nuk foli , atėherė ky ėshtė argumenti yt: Atė ēka i dėrguari e tha nė emrin Tim dhe nuk u realizua, nuk ėshtė fjalė e Zotit, por ai i dėrguar e bėri atė qė ta madhėrojė vetveten, prandaj ti mos iu friko atij.” [11]
Nė fragmentin e cituar mė lartė Muhammedi a.s. ėshtė lajmėruar pėr pejgamber pa dyshim, sepse fraza vėllezėrve izraelitė nuk mund tė ketė kurrfarė kuptimi tjetėr, pos qė ata janė ismailitėt, kurse ata kurrė nuk kanė pasur pejgamberė deri nė kohėn e Muhamedit a.s. Nė Ligjin e Pėrtėrirė (34, 10) gjejmė po ashtu se nė Izrael mė kurrė nuk ėshtė paraqitur pejgamber i barabartė me Mojsiun, qė shpie tė mendojmė se pejgamberi i premtuar ėshtė ndėr ismailitėt, pra ndėr arabėt:
“Nuk doli mė nė Izrael njė profet i ngjashėm me Mojsiun, me tė cilin Zoti fliste sy pėr sy.” [12]
Dhjata e vjetėr thekson edhe kėtė:
“Ajo pa qerre dhe ēifte kalorėsish, disa prej tė cilėve kishin hipur mbi gomarė dhe tė tjerė mbi deve, dhe i vėzhdoi me kujdes, me shumė kujdes.” (Isaia, 21, 7).
Isaia nė vision ka parė dy kalėrues: njėri nga ata ishte mbi gomar, kurse tjetri mbi deve. Ai nė gomar ishte Jezu krishti, sepse ashtu hyri nė Jerusalem, kurse ai nė deve ishte Muhammedi a.s., sepse deveja ishte mjeti kryesor transportues nė Arabi.[13]
Nė librin e Dhjatės sė vjetėr Kantiku i Kantikėve (5, 16) ėshtė teksti vijues (i transkribuar nga gjuha hebraike):
“Hikko mamittadim vikullo Mahamadim zehdudi vezem raai benute yapus halam.”
Pėrkthimi:
“Goja e tij ėshtė vetė ėmbėlsia; po, ai ėshtė Muhammedi, mė i dashuri. Ky ėshtė i dashuri im, ky ėshtė miku im, o bija tė Jerusalemit.” [14]
Mbreti Samuelli e emėrtoi pejgamberin qė do tė vijė me “Muhamadim”. Nė hebraishte sufiksi “lah” ėshtė pėrdorur pėr tė shprehur respektin, sikur shprehja “Eloha”, qė do tė thotė Zot, i theksuar nė Bibėl si “Elohim”. Sė kėndejmi ėshtė e qartė se Solomoni ka pėrmendur emrin e Pejgamberit qė do tė vijė si “Muhammed”. Por, si duket, njė gabim ėshtė bėrė, me/pa qėllim, me pėrkthimin e emrit tė pėrveēėm si mė i dashuri. Madje edhe pėrkthimi mė i dashuri ėshtė i tillė qė shumė mire i pėrshtatet Muhammedit a.s.
Pėrkthimi i kėtij vargu nė gjuhėn kroato-serbe nė botim tė vitit 1968 ėshtė:
“Tė folurit i ėshtė i ėmbėl dhe i tėri ėshtė prej dashamirėsisė. I tillė ėshtė i dashuri im, i tillė ėshtė miku im, o bija tė Jerusalemit”.[15]

[Pause_Print_Scroll]

Ekzistojnė edhe njoftime tjera pejgamberike mbi Muhammedin a.s. nė Dhjatėn e vjetėr[16], por pėr shkak tė hapėsirės nuk do tė ndalemi mė tepėr.
Hulumtuesit muslimanė kanė pohuar se edhe nė Dhjatėn e re gjenden disa njoftime tė llojit tė tillė.
Ėshtė interesant tė pėrmendet edhe rasti i monakut kristian Behira, i cili gjatė njė vizite tregtie tė Ebu Talibit dhe Muhammedit (mbase 9 apo 12 vjeēar) nė Siri u takua me karvanin, Ebu Talibin dhe Muhammedin a.s.. Monaku Behira kishte trashėguar ca libra nga priftėrinjtė mė tė vjetėr dhe nė bazė tė pėrshkrimeve nga ato libra dhe tė asaj qė shihte te Muhammedi i ri, dalloi se djaloshi i ri do tė bėhet i dėrguar i Zotit ndėr arabėt, ashtu siē ėshtė premtuar dhe njoftuar nė librat e shenjta.[17] Kėtė ndjenjė e kishte edhe Vereka, i cili besonte se ardhja e pejgamberit tė ri do tė ndodh gjatė jetės sė tij.[18]
Edhe qėndrimi i mbretit abesinas (etiopias) Negus kundrejt emigrantėve muslimanė dhe delegacionit kurejshit politeist vėrteton se tekstet biblike e njihnin njoftimin pėr ardhjen e pejgamberit Muhammedit a.s.[19]
Edhe Isai a.s. e paralajmėron dhe garanton ardhjen e Muhammedit a.s. si fund tė hierohistorisė, ose si fund tė pejgamberisė dhe dėrgueshmėrisė:
“Kam edhe shumė tė tjera pėr t’ju thėnė, por tani s’mund t’i kuptoni. E kur tė vijė ai – Shpirti i sė Vėrtetės – Ai do t’ju udhėzojė ta njihni tėrė tė vėrtetėn.” [20]
Isai a.s., nė Ungjill, pohoi:
“Unė po shkoj qė tė vijė i zoti i kohės”. (Gjoni, 16, 8).[21]
Fenomeni dhe personaliteti i Muhammedit a. s. ėshtė i papėrshkrueshėm. Tė jesh njeri i zakonshėm dhe Felajmėtar-Pėrmbarues i shpalljes sė Zotit dhe tė jesh objekt i njoftimeve pejgamberike mijėvjeēare, tė jesh shkak bazor i krijimit tė botės dhe shenjė e lavdishme pėr shkak tė tė cilit ėshtė derdhur mėshira dhe bujaria e Zotit mbi tė gjitha botėrat, ėshtė fenomen qė njeriun e vė para sprovave tė dhembshme nė lajthim me pasoja tragjike.
Tė jesh njeri-pejgamber, i dashur nga Zoti mė shumė se tė gjithė njerėzit dhe engjėjt, tė jesh i zgjedhuri i Zotit e tė mos jesh skutė misterioze, as shenjtor, as biri i Zotit, ėshtė fenomen tė cilin mund ta kuptojnė vetėm besimtarėt e sinqertė. Vėrtetė, Muhammedi a.s. asnjėherė nuk pretendoi tė bėhet personalitet i mistifikuar, as entitet bashkėhyjnor, pėrkundėr faktit se tėrė shpallja hyjnore ishte zbuluar nėpėrmjet tij.
Pra, Muhammedi a.s. ishte: “Thuaj: ‘Unė jam njė njeri sukur ju, qė po mė shpallet se Zoti juaj ėshtė – Njė Zot. ….” El-Kehf, 110.