Këngët e ashikëve

[sherri]

Karakteristikat kryesore të këngëve të ashikëve dhe dylberëve

Në bazë të disa analizave të cilat ua kemi bërë këtyre këngëve, kemi vu në pah disa nga karakteristikat elementare të tyre, që dallojnë dukshëm nga krijimtaria jonë tradicionale popullore.
Në radhë të parë, shihet qartë se këngët e ashikëve dhe dylberëve kanë lindur, janë krijuar dhe janë kultivuar ekskluzivisht në vendet urbane.
Po qe se i analizojmë mirë tekstet e këtyre këngëve, do të konkludojmë se ato janë të thurura nga personalitete të shkolluara mirë, njohës të gjuhës dhe të figurave krahasuese, çka nuk mund të mendohet se krijuesit e këngëve të këtilla, kanë qenë laik të thjeshtë!
Edhe krijuesit e melodive të këtyre këngëve, nuk kanë qenë muziktarë të thjeshtë, nga se meloditë e këtyre këngëve janë shumë të zhvilluara, të pasura me ornamentikë e melizmatikë, si askund tjetër. Ato kanë një ambitus shumë të gjerë të shkallës melodike. Në to frymon një melankoli dhe nostalgji e pa përshkruar .Forma e tyre muzikore është e bazuar mbi ornamentikën dhe ndikimet orientale, ku nuk mungojnë as improvizimet e lira vokale, të quajtura “gazela”!
Ritmet e këtyre këngëve, janë të gjalla me karakter ahengu dhe vallëzimi, kryesisht të bazuara mbi masat kohore 4/4 dhe taktet dypjesore.
Përcjellja instrumentale e këtyre këngëve bëhet kryesisht me vegla të fabrikuara muzikore, nga se vet zhvillimi dhe struktura melodike e tyre, nuk le mundësinë që ato të shoqërohen me instrumente burimore autoktone.
Interpretuesit vokal të këtyre këngëve, janë këngëtar shumë të stërvitur si nga ana e kualiteteve melodike, ashtu edhe nga ana ritmike.
Tekstet e këtyre këngëve, janë të thurura kryesisht me vargje strofike, të rimuara dhe herë-herë me ndonjë refren. Në këto tekste përshkruhet një gjuhë shumë e vjetër qytetare, në të cilën ka shumë fjalë e shprehje të huazuara nga gjuhët tjera, sidomos nga persishtja, arabishtja, turqishtja dhe ndonjë gjuhë tjetër aziatike.
Karakteristikë tjetër e interpretuesve të këtyre këngëve, është se ato më tepër preferohen që të këndohen në grupe këngëtarësh dhe rrokjet e ndonjë fjale thyhen deri në dhjetë herë në stilin:”o-ji-ji,a-ji-ji-i-o-u-e”, që na bëjnë të kuptojmë anonimitetin e tekstit, për të mos mundur që ta kuptojnë domethënien e tyre, ata të cilët nuk janë pjesëtarë dhe konsumues të këtij zhanri këngësh!
Tekstet e këngëve të ashikëve dhe dylberëve, zakonisht fillojnë me shprehjet:”Elif, elif” dhe përfundojnë me prapashtesat :”ahi”, ose “ai”!