Emrat dhe Cilësitë e All-llahut

[musl|m]

Grupi i dytë: Janë ata që dhahirin (domethënien e drejtëpërdrejtë) të teksteve të cilësive e kanë bërë (kuptim) të pavlefshëm dhe e kam përngjasuar Allahun me krijesat e Tij. Ky grup quhet “El mushebihe”
Mënyra e tyre në të kuptuarit e argumenteve është e pavlefshme dhe e pasaktë për shkak të argumenteve që vijojnë:

Kjo është krim ndaj argumenteve dhe mohim i kuptimit të vërtetë që është synuar me to. Si mund që të jetë synuar me to përngjasimi ndërkohë që Allahu ka thënë: “Krijuesi i qiejve dhe i tokës. Ai ka bërë për ju shoqet nga vetë ju, dhe po kështu edhe per bagëtitë. Në këtë mënyrë Ai ju krijon ju. Asgjë nuk i përngjet Atij dhe ai është Gjithëdëgjuesi, Gjithëshikuesi.” [Esh Shura 11]

Argumenti logjik tregon që Krijuesi ndryshon nga krijesat në qënien e Tij dhe në cilësitë e Tij, atëherë si të gjykohet se tekstet tregojnë për përngjasimin ndërmjet tyre?

Kjo që e ka kuptuar përngjasuesi nga argumentet bie në kundërshtim me atë që e kanë kuptuar selefët prej tyre si rrjedhojë ajo është e pavlefshme. Në qoftë se përngjasuesi do të thotë: Unë nuk kuptoj nga zbritja e Allahut dhe dora e Tij përveçse zbritje dhe dorë si ato të krijesave. Allahu nuk na ka folur përveçse me atë që ne e njohim dhe e kuptojmë ?

Atij do të përgjigjemi me faktet që vijojnë:
I pari: Ai që na është drejtuar me ajetet dhe hadithet e cilësive po Ai ka thënë për veten e Tij : “asgjë nuk i përngjan Atij”. Fjalët e Allahut janë të gjitha të vërteta ato e vërtetojnë njëra tjetrën dhe nuk kontraditohen.

I dyti: T’i thuhet: A nuk e koncepton që Allahu ka qënie që nuk u përngjan qënjeve të tjera? Do të thotë: Po si jo. Atëherë do t’i thuhet: Po kështu duhet të konceptosh që cilësitë e Allahut nuk u përngjajnë cilësive të krijesave dhe ai që bën dallimin ndërmjet qënies dhe cilësive është kontraditor !!

I treti: T’i thuhet: A nuk vëren ndër krijesat të tilla që emrat i kanë të përbashkët dhe në realitet e formë ndryshojnë? Do të thotë: Po si jo. Atëherë do ti thuhet: Përderisa e koncepton ndryshimin ndërmjet krijesave në realitete dhe forma, pse nuk e koncepton ndërmjet krijuesit dhe krijesës megjithëse ndryshimi ndërmjet Krijuesit dhe krijesës është më i qartë dhe më i madh, madje përngjasimi ndërmjet Krijuesit dhe krijesës është i pamundur (i papranueshëm logjikisht) siç është sqaruar në bazën e gjashtë të cilësive.

Grupi i tretë: Janë ata që e dhahirin (domethënien e drejtëpërdrejtë) e teksteve të cilësive e kanë bërë kuptim të pavlefshëm që nuk i përshtatet Allahut. Dhahiri sipas tyre është teshbihi (përngjasimi). Për këtë arsye ata i kanë mohuar domethëniet e teksteve të cilësive që i përshtaten Allahut.
Këta janë “El muatileh” (mohuesit e cilësive). Në këtë grup futen ata që i kanë mohuar emrat dhe cilësitë krejtësisht ose pjesërisht, ata që kanë mohuar emrat dhe cilësitë dhe ata që kanë mohuar vetëm cilësitë ose disa cilësi.

Këta ndryshuan domethëniet e drejtëpërdrejta të teksteve dhe u dhanë atyre kuptime, që i përcaktuan me mendjet e tyre. Në përcaktimin e kuptimeve të ndryshuara, kanë patur shumë lëkundje e mosmarrveshje. Këtë ndryshim që bënë, e emërtuan “te’uil” (interpretim), por në realitet ai është tahrif (keqinterpretim, deformim).

Mënyra e tyre në të kuptuarit e argumenteve të cilësive dhe në interpretimin e tyre, është e pavlefshme për arsyet që vijojnë:

1- Ky është krim ndaj argumenteve, sepse ata kanë thënë që tergojnë për domethënie të pavlefshme, e cila nuk i përshatet Allahut dhe të cilën Allahu nuk e ka patur për qëllim.

2- Kjo që kanë bërë ndaj argumenteve të cilësive, konsiderohet ndryshim i fjalës së Allahut dhe të Dërguarit të Tij nga “Dhahiri” i tyre, megjithëse dihet se Allahu na ka folur në gjuhën arabe të qartë, që të konceptohet fjala e Tij dhe të kuptohet sipas domethënies së saj të drejtëpërdrejtë në gjuhë arabe. Profeti ka folur më qartë se çdo njeri, prandaj është detyrë që fjala e Allahut dhe e të Dërguarit të Tij të kuptohet sipas domethënies së saj të drejtëpërdrejtë në gjuhën arabe, duke pasur parasysh që të mbrohet nga “Tekfiji” dhe “temthili” në të drejtën e Allahut.

3- Ndryshimi i fjalës së Allahut dhe të Dërguarit të tij nga “dhahiri” i tyre për në një kuptim të ndryshëm, është prej të folurës rreth Allahut pa dije dhe kjo është haram, sepse Allahu ka thënë në Kur’an: “Thuaj : Gjërat që i ka ndaluar Zoti juaj janë: el-fahisha (gjynahet,) që kryhen hapur ose fshehur, gjynahet, shtypja pa të drejtë, vënia shok Allahut ne adhurim, gjë për të cilën ai nuk ka dhënë asnjë të drejtë dhe asnjë provë si dhe përfolja për Allahun për gjërat për të cilat ju nuk keni asnjë dijeni.” (El Araf 33) Gjithashtu ka thënë: “Dhe mos ndiq atë gjë për të cilën nuk ke dijeni. Me të vërtetë që të dëgjuarit, të shikuarit dhe zemra, për secilën prej tyre njeriu secila prej tyre do të pyetet.” (El Isra 36)

Ai që e ndryshon fjalën e Allahut dhe të Dërguarit të Tij, nga ‘dhahiri’ i tyre për në një kuptim tjetër, ka ndjekur atë për të cilën nuk ka dijeni dhe ka thënë për Allahun atë që nuk di për dy aspekte:

I pari: Sepse ka pretenduar që qëllimi i fjalës së Allahut nuk është kështu, megjithëse ky është “dhahiri” i fjalës së Tij.

I dyti: Sepse ai pastaj ka pretenduar që qëllimi i fjalës së Allahut është kështu, duke i dhënë një kuptim tjetër, që nuk tregon për të ‘dhahiri’ i fjalës së Allahut, kur dihet që nëse do të kemi një fjalë që ka dy variante të barabarta për tu intrepretuar t’i jepet përparësi njërit para tjetrit, do të thotë të interpretosh pa dijeni, atëherë çfarë mendon kur i jepet përparësi një varianti që ka mundësinë më të vogël për të qenë i saktë përpara kuptimit të drejtëpërdrejtë të fjalës.

Si shembull për këtë është fjala e Allahut të Lartësuar drejtuar Iblisit: “ Allahu i tha; O Iblis! Çfarë të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij që Unë e krijova me dy duart e Mia? A je tepër kryelartë apo je prej të larteve?” (Sad 75).
Në qoftë se do të ndryshojë tekstin nga “dhahiri” i tij duke thënë, se nuk ka patur për qëllim dy duar reale por ka patur për qëllim kështu dhe kështu!! Do t’i themi; ku e ke argumentin për atë që e mohove dhe ku e ke argumentin për atë që e pohove? Nuk ka dyshim që nuk do të sjellë argument si përfundim del në pah që ka thënë për Allahun ata që nuk kanë për të dije.

4- Ndryshimi i dhahirit të teksteve të cilësive, bie në kundërshtim me rrugën e Profetit, sahabeve, selefeve të këtij Ummeti dhe dijetarëve të Tij të famshëm si rrjedhojë është i pavlefshëm sepse e vërteta pa dyshim është rruga dhe menhexhi i të Dërguarit të Allahut, sahabeve, selefeve dhe dijetarëve që i kanë ndjeku

[musl|m]

Pasojat e metodës së “El muatileh” në ndryshimin e teksteve të cilat tregojnë pavlefshmërinë e saj.

1)Ata kuptuan nga tekstet cilësi që u përngjajnë cilësive të krijesave dhe kanë menduar që ky është kuptimi i tekstit, ky është kuptim i gabuar, sepse cilësia që tregon për të argumenti i përshatet Allahut dhe nuk u përngjan krijesave. Përngjasimi i Allahut me krijesat është kufër dhe lajthitje sepse ai konsiderohet përgënjeshtrim i fjalës së Allahut të Lartësuar “Asgjë nuk i përngjan Atij”. Nuk mundet që dhahiri i teksteve të jetë kufër dhe humbje sepse Alalhu ka thënë: “Kështu Allahu ju sqaron fjalët e Tij që të mos humbisni (të mos gaboni)” (En Nisa 176)

2)Ata kanë bërë krim ndaj teksteve sepse kanë mohuar cilësitë e Allahut që tregojnë për to, pastaj u kanë dhënë kuptime nga vetvetet e tyre për të cilat nuk tregon kuptimi i drejtëpërdrejtë i tekstit.

3)Ata i kanë mohuar cilësitë që i përmbajnë tekstet e Kur’anit dhe sunnetit pa dije prandaj për këtë arsye ata kanë thënë rreth Allahut atë që nuk kanë për të dijeni. Kjo është e ndaluar me argument të qartë nga Kur’ani dhe me Ixhmaul ummeh.
Allahu i lartësuar ka thënë në Kur’an: “Thuaj : Gjërat që i ka ndaalur zoti juaj janë: el-fahisha(gjynafet) që kryhen hapur ose fshehur, gjynahet, shtypja pa të drejtë, vënia shok Allahut ne adhurim, gjë për të cilën ai nuk ka dhënë asnjë të drejtë dhe asnjë provë si dhe përfolja për Allahun për gjërat për të cilat ju nuk keni asnjë dijeni.” (El Araf 33).

4) Nëse do të mohojnë cilësitë e përkryera të Allahut që tergojnë për to tekstet e Kur’anit dhe sunnetit kjo tregon se Allahu është i cilësuar me të kundërtën e tyre prej mangësive. Kjo pasojë arsyetohet me faktin që: nuk ka asnjë ekzistencë të pa cilësuar me atribute, nuk mundet të ekzistojë asnjë qënie e zhveshur nga cilësitë (pa cilësi), në qoftë se do të mohohen cilësitë e përkryera atëherë kjo detyrimisht tergon që është e cilësuar me mangësi. Si rezultat ata që i kanë mohuar cilësitë e përkryera që tregojnë për to argumentet janë të padrejta ndaj Allahut sepse kanë bashkuar ndërmjet mohimit të cilësive të Tij të përkryera dhe përngjasimit të Tij me qëniet e mangëta ose inekzistencat madje ndoshta e teprojnë më shumë në mohim derisa ta përngjasojnë me ato që ekzistenca e tyre është e pamundur.

5) Sipas këtij mendimi libri që Allahu e zbriti sqarim për çdo gjë, adhëzim dhe shërim për atë që gjendet në gjokse nuk i ka sqaruar emrat dhe cilësitë e Allahut që duhet ti besojnë robërit, por sqarimin e kësaj teme ua ka lënë llogjikave të tyre që ti pohojnë Allahut atë që dëshirojnë dhe ti mohojnë Atij atë që dëshirojnë! Padyshim kjo është metodë e pavlefshme, e pasaktë.

6) Sipas këtij besimi Profeti shokët e Tij dhe Selefët e ummetit nuk e kanë njohur të vërtetën rreth cilësive të Allahut ose e kanë neglizhuar njohjen e saj sepse nga ata nuk është transmetuar qoftë edhe një shkronjë në lidhje me ndryshimin e kuptimit të teksteve të cilësive siç kanë bërë “El muatileh” të cilin e quajnë “teuil” (interpretim). Atëherë ose Profeti dhe shokët e tij ishin të paditur rreth cilësive të Allahut dhe të paaftë për të sqaruar ose e kanë neglizhuar sqarimin e këtyre termave umetit. Nuk ka dyshim që të dyja janë të pavlefshme,të pasakta.

7) Metoda e tyre në interpretimin e fjalës së Allahut dhe të Dërguarit të Tij për të mohuar cilësitë do të thotë që fjala e Allahut dhe e të Dërguarit nuk është pikë (bazë) referimi për njerëzit në atë që besojnë rreth Zotit të tyre dhe të adhuruarit të tyre, njohja e të Cilit është gjëja më e rëndësishme që e përmbajnë sheriatet e të dërguarve, madje është thelbi i mesazheve të Allahut, por pika e referimi janë mendjet e tyre të luhatshme dhe kontraditore. Si rrjedhojë çdo gjë që bie në kundërshtim me llogjikat e tyre ose do ta përgënjeshtrojnë nëse ju jepet mundësia ose do ta keqinterpretojnë kur nuk munden ta përgënjeshtrojnë.

Vërejtje: Nga sqarimi i kaluar mësuam se çdo mohues i cilësive, është përngjasues dhe çdo përngjasues i Allahut me krijesat është mohues.
Përsa i përket mohimit që bën mohuesi është i qartë, ndërsa përsa i përket përngjasimit të tij, ai rezulton në faktin se: mohimin e ka bërë për arsye të besimit të tij se pohimi i cilësive do të thotë përngjasim me krijesat prandja fillimisht i ka përngjsuar pastaj së dyti i ka mohuar, kjo nga një aspekt. Aspekti tjetër është se ai me mohimin e cilësive e ka përngjasuar Allahun me qëniet e mangëta

[musl|m]

Përngjasimi i përngjasuesit është i qartë, ndërsa përsa i përket mohimit të tij ai vërehet në tre aspekte:

I pari: Ai ka mohuar vetë argumentin që me të ka pohuar cilësitë, sepse e ka bërë tregues për përngjasim, megjithëse argumenti nuk tregon për përngjasim, por tregon për cilësi që i përshtaten madhërisë së Allahut të lartësuar.

I dyti: Ai e ka mohuar çdo tekst që tregon se Allahu nuk u përngjason krijesave.

I treti: Ai ia ka mohuar Allahut përkryerjen e detyrueshme (e domosdoshme) sepse e ka përngjasuar atë me krijesën e mangët.

Baza e tretë: Dhahiri i teksteve të cilësive është i njohur për ne nga një aspekt dhe është i panjohur për ne nga një aspekt tjetër.
Përsa i përket kuptimit ai është i njohur ndërsa përsa i përket formës (kejfijes) është i panjohur.

Për këtë tregojnë argumentet e Kur’anit dhe argumenti llogjik. Përsa i përket Kur’anit kemi ajetet që vijojnë:

1) “Një libër gjithë bekime e mirësi, të cilin ne ta kemi zbritur ty me qëllim që ata të mendojnë e të thellohen në vargjet e tij dhe që njerëzit e brumosur me mendje të shëndoshë të mund të përkujtojnë.” (Sad 29):

2) “Feja(adhurimi) e vërtetë, e sinqertë është vetem për Allahun. Dhe ata që zgjedhin për mbrojtës e ndihmues të tjerë në vend të Tij thonë: “ ne i adhurojmë ata vetem që ata të mund të na afrojnë tek Allahu.Pa dyshim që Allahu do të gjykojë mes tyre në lidhje me atë për çfarë ata ndyshuan. Sigurisht që Allahu nuk e udhëzon atë që është gënjeshtar, mohues.” ( Ez Zummer 3)

3) “Ne i dërguam të Dërguarit me shenja të qarta dhe me libra, ndërsa edhe ty me përkujtuesin me këshilla Kur’anin), që ti tu shpjegosh njerëzve qartë se çfarë ju është zbritur atyre dhe që ata të mendojnë.” (En Nahl 44):

Përderisa Allahu na ka urdhëruar të mendojmë mbi Kur’anin dhe të thellohemi në të, kjo tregon se ne arrijmë ta kuptojmë atë.
Fakti që Kur’ani është zbritur në gjuhën arabe për ta kuptuar ai që njeh gjuhën arabe tregon se kuptimi i tij është i njohur, sepse ndryshe nuk do të kishte dallim ndërmjet zbritjes së tij në gjuhën arabe ose në një gjuhë tjetër.

Sqarimi që Profeti i ka bërë Kur’anit për njerëzit përfshin sqarimin e shprehjes (fjalës) dhe të kuptimit të saj. Ndërsa argumenti logjik është siç vijon: Është e pamundur që Allahu të zbresë një libër, ose i Dërguari të thotë fjalë, me të cilët kanë për qëllim që të jenë udhëzim, për krijesat dhe në gjërat më të madhërishme, më të rëndësishme, më të domosdoshme të jenë të panjohur, në rangun e shkronjave alfabetike prej të cilave nuk kuptohet asgjë. Kjo është marrëzi që e refuzon urtësia e Allahut.
Allahu i Lartësuar ka thënë për librin e Tij: “Elif, Lam ra. Ky është një libër, vargjet e të cilit janë të persosura dhe pastaj të shpjeguar me imtësi nga një i cili është Më i urti Gjithëgjykues, i Mirënjohur .” (Hud 1)

Këto ishin argumnetet e Kur’anit dhe të llogjikës që tregojnë se arrijmë të njohim kuptimet e teksteve të cilësive. Ndërsa argumentet fetare dhe llopgjike, që tregojnë se ne nuk i njohim tekstet e cilësive përsa i përket formës se si janë cilësitë, ata janë përmendur në bazën e gjashtë të cilësive të Allahut.

Në qoftëse do të thonte ndonjëri: Cila është përgjigjia juaj ndaj fjalës së Allahut të lartësuar: “Është Ai i cili të ka zbritur ty Librin. Në të ka vargje plotësihst të qarta të cilat janë themelet e Librit dhe të tjera jo krejt të qarta për tu kuptuar nga njerëzit (muteshabihat). Kështu sa për ata në zemrat e të cilëve ka largim nga e vërteta, ata ndjekin atë që nuk është plotësisht e qartë, në këtë mënyrë duke kërkuar Fitneh (mosbesim, sprovim, trazira, fatkeqsi etj) dhe duke kërkuar interpretimin e saj, por askush nuk e di intrepretimin e saj përveç Allahut. Ata që jnaë plotësiosht të vendosur në dije thonë: “Ne besojmë në të i tërë (Ajetet e qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. (Kjo sipas variantit të qëndresës në fjalën, “por askush nuk e din interpretimin e saj përveç Allahut” ndërsa përsa i përket variantit të mosqëndresës në këtë frazë dhe vazhdimit të leximit komenti është: por askush nuk e din interpretimin e tyre përveç Allahut dhe atyre që janë të mëkëmbur në dije). Nuk marrim mësim veçse ata që jnaë të brymosur me mendje të shëndoshë” (Ali Imran 7).

Ky ajet tregon se në Kur’an ka ajete të paqarta (të pakuptueshme) që nuk e di kuptimin e tyre askush përveç Allahut.
Përgjigjia është: “Selefët në lidhej me qëndrimin, në frazat e këtij ajeti , kanë dy mendime.

Mendimi i parë: Qëndrimi i bëhet në fjalën e Allahut ( إلا اللهil-lallah). Ky është mendimi i shumicës se dijetarëve, si rrjedhojë kuptimi i te’uilit (intrepretimit) në fjalën e Allahut “Dhe askush nuk e din teulin e tyre përveç Allahut” është realiteti i kuptimit të fjalës dhe jo komentimi i fjalës për të sqaruar domethënien e saj. Atëherë duke u bazuar në këtë që sqaruam, te’uili i ajeteve të cilësive është: realiteti i cilësive, forma e tyre dhe mënyra se si janë. Kjo është prej çështjeve të gajbit të cilat nuk mundet ti konceptojë mendja dhe nuk jan përmendur në argumnetet fetare prandaj nuk i di askush përveç Allahut.
Mendimi i dytë: Mosqëndrimi në këtë frazë dhe vazhdimi i leximit. Sipas këtij mendimi nuk qëndrohet në fjalën e Allahut (il-lallah). Ky është mendimi i disa dijetarëve nga selefët dhe Halefët . si rrjedhojë me fjalën te’uil në ajetin “Dhe askush nuk e din teulin e tyre përveç Allahut dhe atyre që janë të mëkëmbur në dije”, është synuar komenti, për të sqaruar kuptimin e ajeteve.

Komenti për të kuptuar fjalët dhe shprehjet e ajeteve është një njohuri që e zotërojnë të fortët, të siguruarit dhe të mëkëmburit në dije, siç ka thënë Ibnu Ab-basi “Unë jam prej Err-Rrasihinëve (të mëkëmburve, të fortëve, të siguruarve” në dije të cilët e njohin te’uilin.

Muxhahidi ka thënë: “ia ka paraqitur mushafin Ibn Ab-basit nga surja Fatiha deri në fundin e tij, i kërkoja të qëndronte në çdo ajet dhe e pyesja për komentin (kuptimin, shpjegimin e tij).”

Nga ajo që u përmend më lartë qartësohet fakti që ajeti nuk tregon se në Kur’anë ka diçka që nuk e din kuptimin e saj askush tjetër përveç Allahut të Lartësuar. Por ajeti tregon që në Kur’an ka gjëra që nuk e din realitetin e tyre (formën se si janë) askush përveç Allahut kjo sipas mendimit të qëndrimit në frazën “il-lAllah”. Ndërsa sipasmn mendimit tjetër, ajeti tregon që të mëkëmburit i dinë kuptimet e ajeteve ‘El muteshabihe (të paqarta)’ të cilat nuk i dinë shumë njerë

[musl|m]

Pasi e vërtetuam parimin që në Kur’an nuk ka diçka të pakuptueshme të cilën nuk e din kuptimin e saj askush tjetër përveç Allahut mbetet të vëmë në dukje pavlefshmërinë e idesë së المفوضة “Elmufeuidah” të cilët ia lënë (ia dorëzojmë) Allahut dijen (njohurinë) rreth kuptimit të ajeteve të cilësive, sepse sipas tyre kuptimin e ajeteve të cilësive e din vetëm Allahu. Ata pretendojnë që ky është besimi i selefëve. El mufeuidah kanë devijuar në besimin e tyre dhe kanë gënjyer në atë që ua atribuan selefëve sepse selefët i kanë bërë tefuid (i kanë dorëzuar, i kam lënë) Allahut vetëm dijen rreth realitetit, formës “Kejfijes” dhe jo njohurinë rreth kuptimit.

Thëniet e selefëve në lidhje me pohimin e kuptimit të teksteve të cilësive nganjëherë në mënyrë të përgjithshem dhe nganjëherë në mënyrë të shkoqitur janë të shumta.

Prej thënieve të përgjithshem është fjala e tyre: Besojini siç kanë ardhur pa diskutuar rreth Kejfijes (formës së cilësive)

Prej thënieve të shkoqitura është fjala e Imam Malikut në lidhje me lartësinë e Allahut mbi Arsh.

Ibn Tejmijjeh në librin e tij “Diru tearudil akl ven-nakl” ka thënë “Ndërsa përsa i përket tefuidit: Dihet që Allahu na ka urdhëruar për të medituar në Kur’an, na ka nxitur ta kuptojmë. Atëherë si kërkohet nga ne me anë të idesë së “tefuidit” që të mos e kuptojmë dhe të mos e njohim !?” Derisa ka thënë: “Sipas thënies së tyre, të Dërguarit nuk i dinin kuptimet e teksteve që ua zbriti Allahu, as Melaiket nuk i dinin dhe as të parët e sahabëve, si rrjedhojë profetërit nuk i dinin kuptimet e cilësive, që Allahu ia ka atribuar vetës së Tij, por thonin fjalë që nuk e kuptonin domethënien e tyre.”

Gjithashtu ka thënë: “Dihet që kjo është shpifje ndaj Kur’anit dhe profetëve, sepse Allahu e zbriti Kur’anin dhe ka lajmëruar se e ka bërë udhëzim dhe sqarim për njerëzit. Të Dërguarin e urdhëroi që ta përcillte në mënyrën më të qartë, që t’u sqarojë njerëzve atë që u është zbritur. Në shumë ajete në Kur’an na ka urdhëruar që të thellohemi në meditimin e Kur’anit dhe ta kuptojmë atë. Me të gjitha këto që përmendëm, si mundet që ajetet më të larta dhe më të rëndësishme të Kur’anit, në të cilat Allahu na ka lajmëruar për cilësitë e Tij ose për të qënurit e Tij Krijuesi i çdo gjëje, i Gjithëdijshëm, ose për gjërat që kanë të bëjnë me botën tjetër, mos ta dijë kuptimin e tyre asnjeri. Kjo do të thotë të mos kuptohet Kur’ani, të mos meditohet dhe i Dërguari të mos u ketë sqruar njerëzve atë që u është zbritur dhe të mos u ketë përcjellur mesazhin në mënyrë të qartë.”

Sipas kësaj ideje mund të thotë çdo i devijuar ( bidatçi)se e vërteta në çdo gjë është ajo që e kam njohur me mendimin tim dhe me llogjikën time. Tekstet e Kur’anit nuk bien ndesh me këtë që kam kuptuar, sepse këto tekste janë të paqarta, të pakuptueshme, asnjëri nuk e di kuptimin e tyre. Tekstet që asnjëri nuk e di kuptimin e tyre nuk lejohet që të merren për argument.

Si rezultat kjo ide, mbetet bllokadë që e pengon udhëzimin dhe sqarimin që vjen nga ana e profetëve dhe i hap rrugën atij që i kundërshton profetët dhe thotë se, vërtetë udhëzimi dhe sqarimi vjen nga ana ynë dhe jo nga rruga e profetëve sepse ne e njohim atë që e themi dhe e sqarojmë me argumente llogjike, ndërsa profetët nuk e kanë njohur atë që kanë thënë, aq më tepër që të sqarojnë qëllimin e tyre.
Si përfundim është bërë e qartë se ideja e “El mufeuidah”, të cilët mendojnë se ndjekin sunnetin dhe selefët, është prej mendimeve me të këqija të bidatçijve dhe të devijuarve.” Përfundoi fjala e Ibn Tejmijes Allahu e mëshiroftë.

[musl|m]

Te’uili (interpretimi)


Nga ana gjuhësore “Te’uil” do të thotë: “Kthimi i çdo gjëje në objektivin që është synuar me të.”

Nga ana terminologjike është: “Kthimi i fjalës për në qëllimin e synuar prej saj, duke shpjeguar kuptimin e saj ose duke u realizuar ajo që kërkohet prej saj.”

Te’uili është përdorur në tre kuptime:

1. Tefsiri (komenti), i cili është sqarimi i fjalës duke përmendur domethënien që është synuar. Te’uili me këtë kuptim është përmendur në fjalën e Allahut të Lartësuar për dy shokët e burgut të Jusufit të cilët i thanë Jusufit: "Na trego për te’uilin (shpjegimin, komentin) e saj." [Jusuf: 36].

Gjithashtu në fjalën e Profetit për Abdullah ibn Abbasin: “O Allah jepi atij fikh në fe dhe mësoji atij te’uilin (komentimin)”

Në kapitullin e kaluar përmendëm fjalën e Ibn Abbasit: “Unë jam prej të mëkëmburve në dije të cilët njohin te’uilin e tyre.” D.m.th komentimin e ajeteve të paqarta.

Këtë kuptim ka edhe fjala e Ibnu Xheririt dhe të tjerëve prej komentatorëve të Kur’anit: “Te’ulil i fjalës së Allahut” d.m.th tefsiri (shpjegim, komentim) i saj.

Te’uili me këtë kuptim është i njohur tek dijetarët

2. Realiteti i diçkaje. Te’uili sipas këtij kuptimi në të drejten e Allahut është: “Realiteti qenies së Allahut dhe i cilësive të Tij të cilat nuk i din askush përveç Tij.”
Me këtë kuptim te’ulili është përmendur në fjalën e Allahut të Lartësuar: "A mos presin vetëm se te’uilin e tij ." Që do të thotë: Përgënjështruesit nuk presin gjë tjetër, veçse që të ndodhë realiteti i gjërave për të cilat janë lajmëruar, si ringjallja dhe shpërblimi.

Këtë kuptim ka fjala te’uili në fjalën e Allahut të Lartësuar për Jusufin: "O babai im! Ky është realiteti i ëndrrës sime të dikurshme" (Jusuf:101).

Nën këtë kuptim futet dhe zbatimi i një gjëjë që kërkohet për ta vepruar. Si shembull për këtë kemi thënien e Aishes radiAllahu anhu: Profeti shpesh në ruku dhe në sexhde thoshte: “Subhaneke allahum-me ue bihamdike, Allahum-me gfirli” Me këto fjalë ai i bënte te’uil Kur’anit, d.m.th zbatonte atë që e ka urdhëruar Allahu në fjalën e Tij: “Kur të vijë ndihma e Allahut dhe çlirimi. Dhe kur ti shohesh njerëzit të hyjnë në fenë e Allahut tufa-tufa, atëherë lartëso lavditë dhe madherimet e Zotit tënd dhe kërko faljne e Tij.Vërtet që ai është i cili pranon pendimin dhe Ai i cili fal.” (En Nasr 1-3)
.
Te’uili në fjalën e Allahut të Lartësuar në suren Ali Imran: "askush nuk e di te’uilin e tyre përveç Allahut. Ata që janë plotësisht të vendosur në dije thonë: Ne besojmë në të, i tëri është nga Zoti ynë (kjo sipas një varianti në komentin e ajetit, ndërsa sipas variantit tjetër: Askush nuk e di te’uilin e tyre përveç Allahut dhe atyre që janë plotësisht të vendour në dije)" (Ali Imran 7).
Mundet që të marrë kuptimin “tefsir” dhe mundet që të marrë kuptimin “realiteti e diçkaje”. Këto dy variante kanë lindur si rrjellojë e qëndrimit në ajet ose të mosqëndrimit (vazhdimit të leximit). Sipas variantit të qëndrimit në fjalën e Allahut: “il-l-Allah” detyrimisht me fjalën te’uil është synuar realiteti i cilësive të Allahut dhe i gjërave të botës tjetër sepse realitetin e tyre nuk e njeh askush pos Allahut.
Sipas variantit të mosqëndrimit në frazën e sapo përmendur (vazhdimit të leximit), detyrimisht kuptimi duhet të jetë tefsiri (shpjegimi i kuptimit), sepse ata që janë plotësisht të vendosur në dije, e njohin tefsirin.

Ne e njohim që kuptimi i “isteuasë” është lartësimi, ngritja (mbi Arsh). Ky është te’uili i njohur për ne, ndërsa realitetin dhe formën (mënyrën) se si është lartësuar mbi Arsh ne nuk e njohim prandaj ky është te’uili që ne nuk e njohim. Po kështu ne e njohim kuptimin e të gjithë emrave dhe cilësive të Allahut, e dallojmë qartë se çfarë kuptimi ka çdo emër dhe çdo cilësi si p.sh: Ne e dinë kuptimin e El hajat - jetës, El Ilm - dijes, El Kudreh - fuqisë etj. Por ne nuk e njohimi realitetin se si janë cilësitë e Allahut.
Vetëm këto dy kuptime të te’uilit gjendet në Kur’an, në sunnet dhe në fjalët e selefëve.

Kuptimi i tretë: Kthimi (ndryshimi) i fjalës nga domethënia e saj e drejtpërdrejtë (dhahir), për në një variant (kuptim) që është në kundërshtim me dhahirin, për një argument që këtë ndyshim e bën të detyrueshëm.
Te’uili sipas këtij kuptimi është termi që e përdorin shumë prej dijetarëve të kohës së fundit të cilët kanë diskutuar rreth fik’hut dhe parimeve të tij, pikërisht ky është te’uili që e kanë për qëllim shumica e dijëtarëve të shekujve të fundit në interpretimin (te’uilin) e teksteve të cilësive. Ky te’uil a është i lavdëruar apo i sharë? A është i drejtë, i vlefshëm apo i pavërtetë dhe i pavlefshëm?

E vërteta është siç vijon:
Nëse ka argument të saktë që tregon për këtë lloj te’uili, ai është i saktë, i vlefshëm, i lavdëruar dhe punohet me të. Në këtë rast ai konsiderohet prej kuptimit të parë të te’uilit i cili ishte: tefsiri, sepse tefsiri i fjalës do të thotë: ta interpretosh atë siaps kuptimit që e ka pasur për qëllim folësi i saj, qoftë në përputhshmëri me domethënien e drejtpërdrejtë ose në kundërshtim me të, përderisa dimë që ky është qëllimi i folësit. Si shembull për këtë kemi fjalën e Allahut të Lartësuar: “Dhe kur të lexosh Kur’anin kërkoji Allahut të të mbrojë nga shejtani i mallkuar” (En Nahl 98). Domethënia e drejtpërdrejt (dhahir) është: “Kur të përfundosh leximin”, porse qëllimi i ajetit është: “Kur të dëshirosh të lexosh sepse Profeti sal-lAllahu alehji ue sel-lem i kërkonte mbrojtje Allahut (thonte; eudhubil-lahi ....) para se të filonte të lexonte dhe jo pasi të mbaronte leximin.”

Ndërsa nëse nuk ka argument të saktë që tregon për të, ai është i pavërtetë, i pavlefshëm, i sharë dhe është me meritë të quhet keqinterprteim (tahrif) dhe jo interpretim (te’uil). Si shembull për këtë është fjala e Allahut të lartësuar: “Mëshiruesi që u lartësua (u ngrit) mbi Arsh.” (Ta Ha 5).

Kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalës isteua mbi Arsh është “Allahu u lartësua, u ngrit mbi Arsh me një lartësim (ngritje) që i përshtatet madhërisë së Tij”. Interpretimi i këtij ajeti për në kuptimin: mbizotëroi, (istevla) është te’uil i pavërtetë, i pavlefshëm, i sharë dhe deformim i fjalëve të Allahut, sepse për këtë interpretim nuk tregon ndonjë argument i saktë

[musl|m]

Ihkami dhe teshabuhi i Kur’anit.

Allahu e ka përshkruar Kur’anin
1- Që është “Muhkem ” i gjithë në fjalën e Tij: “Ky është një libër ajetet e të cilit janë të përsosura (d.m.th shprehjet, fjalët e Kur’anit janë më të përkryerat në stilin e tyre, në elekuencën dhe retorikën e tyre si dhe përmbajnë kuptimet më të përkryera, më të madhërishme dhe më të dobishme për krijesat)” [Hud: 1]

Gjithashtu dhe në fjalën e Tij: “Këto janë vargjet e librit të përsosur (të përkryer në të gjitha aspektet)” [Lukman: 2]

2. Që është “muteshabih ” në fjalën e Tij: “Allahu zbriti fjalën më të shkëlqyer, një libër (muteshabih) pjesët e të cilit i përngjajnë njëra tjetrës në mirësi, vërtetësi dhe përpuethshmëri në tërësinë e Tij.” (Ez Zumer 23).

3. Që një pjesë e tij është “Muhkem” dhe një pjesë është muteshabih në fjalën e Tij: “Ai është i Cili të ka zbritur ty librin, në të ka vargje plotësisht të qarta të cilat janë themelet e librit dhe të tjera jo krejt të qarta (për tu kuptuar)...”

Në përshkrimin e kur’anit i gjithë si Muhkem Allahu ka pasur për qëllim përsosjen, përkryerjen në shprehje dhe në kuptim. Shprehjet e Kur’anit janë të gjitha në stilin, elokuencën dhe retorikën më të përkryer dhe kuptimet e tij janë kuptimet më të përkryera, më të madhërishme dhe më të dobishme për krijesat.

Fjalët e Allahut janë të përkryera në vërtetësinë e lajmeve dhe në drejtësinë e ligjeve, rregullave që janë përmendur në to, siç ka thënë Allahu në Kur’an: “Fjala e Zotit tënd është plotësuar me vërtetësi dhe drejtësi.” (El En Am 115)

Në përshkrimin e Kur’anit, i gjithë si “Muteshabih” Allahu ka pasur për qëllim që pjesët, vargjet e Kur’anit i përngjajnë njëra tjetrës në përsosje, përpuethshmëri dhe në harmoni. Rregullat e Kur’anit nuk kundërshtojnë njëra tjetrën dhe lajmet e tij nuk përgënjështrojnë njëra tjetrën, siç ka thënë Allahu: “A nuk mendojnë thellë për Kur’anin? Po të kishtë qënë prej dikujt tjetër e jo prej Allahut, sigurisht që do të kishin gjetur në të mjaft kundërthënie.” (En Nisa 82).

Në përshkrimin e Kur’anit që është Muhkem Allahu ka patur për qellim qartësinë e kuptimit të Tij në të cilën nuk dyshon asnjeri. Ajetet e qarta janë shumë si në lajmërime po ashtu edhe në rregulla.
Si shembull për lajmet kemi fjalën e Allahut: “Muaji i Ramazanit në të cilin u zbrit Kur’ani..” [Bekare: 185]. Çdo njëri e njeh muajin e Ramazanit dhe çdo njëri e njeh Kur’anin.

Si shembull për rregullat po marrim ajetin: “Dhe me prindërit të sillesh mirë (ti respektosh)” [El-Isra:23]. Çdo njëri i njeh prindërit dhe çdo njëri e njeh rrespektimin e prindërve.

Në përshkrimin e një pjese të Kur’anit si “muteshabih” Allahu ka patur për qëllim paqartësinë ose fshehtësinë e kuptimit në të drejtën e njerëzve, përveç atyre që janë plotësisht të vendosur në dije (Errasihunë).


Qëndrimi ynë ndaj përshkrimeve të ndryshme që Allahu i ka bërë Kur’anit dhe mënyra e pajtimit ndërmjet tyre.

1) Përshkrimi i Kur’anit në tërësi si “Muhkem” (i përkryer, i përsosur), dhe “Muteshabih” (i përngjashëm) nuk bie në kundërshtim. Pajtimi ndërmjet dy përshkrimeve bëhet siç vijon: “Fjala ‘muhkeme’ (e përkryer, e përsosur) i përngjan njëra tjetrës në përkryerje dhe vërtetësi. Kur’ani nuk është kondraditor në rregullat e tij dhe lajmet e tij nuk e përgënjeshtrojnë njëra tjetrën.

2)Ndërsa përshkrimi i Kur’anit një pjesë si ‘muhkeme’ dhe një pjesë ‘muteshabih’ kjo absolutisht nuk është kontraditore sepse ajetet që janë përshkruar ‘muhkeme’janë të tjera dhe ajetet që janë përshkruar ‘muteshabihe’ janë të tjera. Një pjesë e Kur’anit është muhkem me kuptim krejtësisht të qartë dhe një pjesë është muteshabih me kuptim jo krejtësisht të qartë.

Njerëzit përsa u përket qëndrimit të tyre ndaj ajeteve muteshabihe u ndanë në dy grupe:

1. Errasihune (ata që janë plotësisht të vendosur në dije) thonë: “Besojmë në to. Të gjitha janë nga Zoti ynë. Përderisa janë nga zoti ynë ato nuk mundet të përmbajnë përzierje, dyshime që tregon për humbje dhe kundërthënie.” Për të komentuar ajetet muteshabihe ata u kthehen (u referohen) ajeteve muhkeme, sepse ato janë themelet e librit, si rrjedhojë ajetet (muteshabihe) që nuk janë plotësisht të qarta bëhen krejtësisht të qarta.

2.Të humburit dhe të devijuarit ndoqën ajetet muteshabihe dhe i bënë ato stimulues të dyshimeve, prandaj humbën vetë dhe i humbën pasuesit e tyre.
Në ajetet “muteshabiha” ata imagjinuan kuptime të tilla që nuk i përshtaten Allahut, as librit të Tij dhe as të Dërguarit të Tij.

Po japim dy shembuj për të sqaruar metodën që ndoqën grupet e humbura në lidhje me ajetet muteshabihe:

Shembulli i parë: Fjala e Allahut në Kur’an: “Nuk ka dyshim se Ne u japim jetë të vdekurve” [Ja-Sin:22], “Vërtet Ne e kemi zbritur përkujtimin (Kur’anin) dhe padyshim që Ne do të jemi Gjithëruajtës të tij.” [El-Hixhër:9] dhe të tjera ajete në të cilat Allahu i Madhëruar i ka dedikuar vetes së Tij diçka duke u shprehur në numrin shumës.

Të krishterët ndoqën këto ajete muteshabihe dhe pretenduan se kjo tregon për më shumë se një Zot. Ata thanë këto tregojnë për “trinitetin” se Allahu është i treti i të tretëve. Ndërsa ajetet, krejtësisht të qarta, që tregojnë se Allahu është një i lënë.

Errasihune në dije thanë: Veprimi i shprehur në numrin shumës që Allahu ia dedikon vetes së Tij tregon për madhërim, për arsye se cilësitë e Allahut janë shumë dhe të madhërishme. Ajetet me kuptim jo krejtësisht të qartë, që u përmendën më lartë, i kthejnë tek ajetet krejtësisht të qarta që tregojnë se Ai është një i vetëm si p.sh. fjala e Allahut: “Dhe i Adhuruari juaj është Një i Adhuruar i Vetëm, nuk ka të adhuruar tjetër të merituar veç Atij, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirploti.” [El-Bekare: 163].

Ata u thonë të krishterëve për këtë pretendim që lindi nga ndjekja e asaj që nuk është krejtësisht e qartë për të nxitur dyshime, Allahu ju përgënjeshtroi dhe ju bëri kafira

[musl|m]

Dëgjojeni fjalën e Allahut në Kur’an:

“Vërtet që mohuan edhe ata të cilët thanë: Allahu është i treti në treshen (në trinitetin). Por nuk ka Ilah (Zot, të adhuruar, që ka të drejtë të adhurohet) veç Një Ilah (Një Zot të vetëm, Allah) e të vetëm.Dhe në qoftë se ata nuk ndalen nga ajo që thonë, padyshim se për ata nga mesi i tyre që nuk besojnë, do të ketë dënim të dhembshëm.” [El-Maide: 73]

Shembulli i dytë: Fjala e Allahut drejtuar të Dërguarit të Tij: “Vërtetë ti nuk urdhëzon atë që dëshiron” [El-Kasas: 56] dhe fjala e Allahut: “Vërtetë që ti udhëzon për në rrugën e drejtë.” [Esh-Shura: 52].

Në këto dy ajete mundet të imagjinohet kundërthënie si rrjedhojë e ndjek ai që ka devijim nga e vërteta në zemër dhe mendon që ndërmjet tyre ka kundërthënie sepse në ajetin e parë ka mohuar atë që e ka pohuar në ajetin e dytë. Si përfundim thonë në Kur’an ka kundërthënie.

Ndërsa Errasihune në dije thonë: “Nuk ka kundërthënie ndërmjet dy ajeteve sepse me fjalën udhëzim në ajetin e parë është synuar suksesi dhe mbarësia, këtë llojë udhëzimi nuk e zotëron askush tjetër përveç Allahut. Ndërsa në ajetin e dytë me fjalën udhëzim është synuar orientimi, tregimi për në rrugën e drejtë.

Ky lloj udhëzimi bëhet nga Allahu dhe nga të tjerët, pra sipas këtij kuptimi udhëzojnë Profetët dhe trashëgimtarët e tyre prej dijetarëve të sinqertë.”
Në lidhje me ata që ndjekin ajetet që nuk janë krejtësisht të qarta pa iu referuar ajeteve plotësisht të qarta Profeti pasi ka lexuar ajetin 7 të surës Ali Imran ka thënë: “Kur të vëreni ata që ndjekin atë që nuk është krejtësisht e qartë ruhuni prej tyre sepse këta janë ata që i ka përmendur Allahu (në ajet.)”
Pyetje: Cila është urtësia e të qënurit të disa ajeteve të Kur’anit “muteshabiha” (jo krejtësisht të qarta)?

Përgjigjia: Urtësia është sprovimi i robërve që të dallohet i çiltërti në besimin e tij, i vendosuri plotësisht në dije, i cili beson në Allahun dhe në fjalën e Tij, e din që në fjalët e Allahut nuk ka kundërthënie dhe kundërshtim, prandaj i kthen ajetet “muteshabihe” për tek ajetet “muhkeme” për ti kuptuar mirë që të bëhet i gjithë “muhkem” (krejtësisht i qartë), pra që të dallohet nga dyshuesi, injoranti, i devijuari, i cili ndjek atë që nuk është krejtësisht i qartë prej Kur’anit që ti përplasë ajetet e Kur’anit me njëri tjetrin, për të humbur vetë dhe për t’i humbur të tjerët, të jetë prijës për në humbje dhe mjerim, për t’i nxjerrë njerëzit nga feja e tyre dhe për t’i zhytur ata në dyshim dhe mëdyshje, që të sprovojnë dhe të nxjerrin njëri tjetrin nga feja. Allahu i Lartësuar ka thënë:

“Është Ai i Cili të ka zbritur ty (o Muhamed) librin (Kur’anin).Në të ka vargje plotësisht të qarta të cilat janë themelet e librit (këta janë vargjet e Ahkamit-urdhërat e tjer; të Faraidit- detyrat dhe detyrimet; Hududet- ligjet për ndëshkimet e vjedhësve, imoralëve e të tjer), dhe të tjera jo krejtësisht të qarta (për tu kuptuar nga njerëzit). Kështu, sa për ata, në zemrat e të cilëve ka largim nga e vërteta, ata ndjekin atë që nuk është plotësisht e qartë, në këtë mënyrë duke kërkuar fitneh (mosbesim,sprovime, trazira, fatkeqësi e tjer) dhe duke kërkuar për kuptimet e fshehta, por askush nuk i di kuptimet e fshehta veç Allahut. Dhe ata që janë plotësisht të vendosur në dije, thonë: ‘Ne besojmë në të, i tëri (ajete të qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë’. Dhe nuk marrin mësim, veçse ata që janë të brumosur me mëndje të shëndoshë.(Tefsir Et-Tabari). *(Ata thanë) ‘Zoti ynë mos na i lër zemrat tona të shmangen nga e vërteta pasi Ti na ke udhëzuar dhe na dhuro mëshirë nga mëshira Jote. Vërtet Ti je Dhuruesi më i Madh.” [Ali-Imran: 7-8]

Shtojcë plotësuese.

“Teshabuhi”(paqartësia, mosnjohja e kuptimit) që gjendet në Kur’anë ndahet në dy lloje: Teshabuhi real dhe Teshabuhi relativ.

Teshabuhi real është ai që nuk e din askush tjetër përveç Allahut si p.sh.: Realiteti i cilësive të Allahut dhe i lajmeve rreth botës tjetër. Ne megjithëse i njohim kuptimet e cilësive dhe të lajmeve të botës tjetër, nuk i dimë realitetet e tyre siç ka thënë Allahu për veten e Tij: “Ai Allahu e di çfarë u ndodh atyre krijesave të Tij) në këtë botë dhe çfarë do t’u ndoedh atyre (në jetën e fundit) dhe ata kurr nuk do të përfshijnë gjë nga dija e Tij.” [Ta-Ha: 110] Gjithashtu ka thënë: “Atë nuk e përfshijnë shikimet dhe Ai i përfshin shikimet (Asnjë ide, asnjë parashikim nuk mund ta përfshijë, ta kapë Atë si është etj.) .” [El-Enam: 103]

Për gjërat që gjenden në botën tjetër ka thënë: “Askush nuk di se çfarë është ruajtur për ta nga kënaqësitë e syrit si shpërblim për çfarë ata punuan.” [Es-Sexhde: 17]

Në hadithin kudsi që është transmetuar në dy sahihat Profeti ka thënë se Allahu ka thënë: “Për robërit e mi të mirë kam përgatitur atë që nuk e ka shikuar ndonjë sy, nuk ka dëgjuar për të ndonjë vesh dhe nuk ka imagjinuar për të ndonjë mendje.”

Për këtë lloj teshabuhi, të cilin nuk e din askush përveç Allahut, nuk pyetet sepse njohja e tij është e pamundur. Ndërsa përsa i përket teshabuhhit relativ (paqartësia relative) ai është në të drejtën e disa njerëzve dhe jo të tjerëve. Errassihune në dije dhe në besim dinë atë që nuk e din të tjerët për arsye të ndryshme si p.sh.: mangësi në dijen e tyre, ose neglizhenca në kërkimin e saj, ose paaftësia për të kuptuar, ose keqkuptimi qëllimisht. Ky është një lloj teshabuhi që pyeten Errasihune në dije për sqarimin e tij, sepse mundësia për ta kuptuar ekziston ngaqë nuk ka asgjë në Kur’an që nuk e di kuptimin e saj askush prej njerëzve.

Si mundet të ndodh kjo kur Allahu ka thënë në Kur’an:

“(Dhe kujto) Ditën kur ne do të ngremë nga çdo popull dëshmues kundër tyre dhe ne do të sjellim ty (o Muhamed) si dëshmues kundër këtyre. Dhe Ne ta kemi zbritur ty librin (Kur’anin) si pasqyrim të çdo gjëje, shpjegues të gjithçkaje si dhe udhëheqës, përkujtim, mëshirë si dhe përgëzues për Muslimanët (të nënshtruar ndaj vullnetit të Allahut si muslimanë).”En-Nahl: 89]

Gjithashtu ka thënë: “Ky (Kur’ani) është fjalë e qartë për njerëzimin, udhëheqje dhe mëshirë për muttekinët (të përkushtuarit në besimin e pastër).” [Ali-Imran: 138]

Për këtë lloj ka shembuj të shumtë në çështjet e akides dhe të rregullave praktike. Shumica e çështjeve, që njerëzit kanë mosmarrveshje në to, ose të gjitha janë të këtij

[musl|m]

Cilësitë e Allahut

1. 2. الإتيان و المجيء El-Itjanu & El-Mexhiu (ardhja) janë dy cilësi fielije. Argumentet e tyre nga Kur’ani: “A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu” [El-bekare:210] dhe “Dhe vjen zoti yt me melaiket radhë-radhë” [Fexhr :22].

3. الإحاطة El-Ihata- është cilësi që e përmban emri i Allahut El-Muhit. Ajo është cilësi dhatije.
Allahu ka thënë në Kur’an: “Dhe se vërtet Allahu e ka perfshirë çdo gjë me dijen e tij.“ [Et-Talakë:12]

Esbahani në el-Huxhel ka thënë: El-Muhit- është Ai i cili ka perfshirë fuqia e Tij. Të gjitha krijesat e Tij, ai që ka perfshirë cdo gjë me dijen e Tij dhe Ai që ka petrfshirë cdo gjë në llogaritje e numër.

4.الأحدية El- Ehadijetu- është cilësi që e përman emri i Allahut (El- Ehad)
5. الأخذ El-Ekhdhu- është cilësi fielije e përmendur në Kur’an dhe sunnet. Ajo është permdnur në dy kuptime:

a-Marrja me dore,e cila është e kunderta e dhënies.
b-Kapja, mbërthimi, shtrëngimi. Argumentet e kësaj cilësie nga Kur’ani: “Perkujto kur Zoti yt (nxori), mori nga bijte e Ademit, nga shpinat e tyre pasardhesit e tyre”.[ El-Araf:172] “Kështuqë Allahu e kapi atë me ndëshkim për tejkalimin e fundit dhe të parin.“ [En-Nazijatë:25]


Argumentet nga sunneti:
Transmeton Abdullah ibn Umer nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) se ka thënë: Allahu i Lartesuar merr qiejt dhe tokën me dy Duart e Tij dhe thotë: “Unë jam Allahu, Unë jam Sunduesi”.
Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) duke thënë këtë fjalë i mblodhi gishtërinjtë e dores së tij dhe i hapi.- Trans, Muslimi.

2. Hadithi i Ebu Hurejres: Nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) se ka thënë : “Asnjëri nuk jep nga sadakaja e tij e mire e këndshme (e fituar hallall) dhe Allahu nuk pranon pervec se të mirën. Veçse i Gjithemëshirshmi e merrr atë me të djathtën e Tij...” Trs Muslimi.

6. الأذن El- edhenu (dëgjim me vëmëndje).
Argument është hadithi i Ebu Hurejres se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Allahu i lartësuar nuk ka degjuar ndonjë gjë me aq vëmendeje saç e dëgjon një profet kur e këndon Kur’anin bukur dhe me zë të ngritur” Trans, Buhariu& Muslimi.

7. الإرادة و المشيئة El-Irradetu & El- Meshietu (dëshira): jane dy cilësi fielije që kanë ardhur në shumë argumente të Kur’anit dhe sunnetit. në dy ajetet që vijojne është përmendur (el-irrade):

“Dhe atë që dëshiron Allahu ta udhëzojë, Ai ia hap atij gjoksin për islamin.” [ El-Enamë:125]
“Sigurisht që Allahu urdhëron çfar dëshiron.” [El-Maide:1]

Në dy ajetet e mëposhtme është përmendur el-meshietu;

“Por ju nuk mund të dëshironi, veçse po dëshiroi Allahu.” [El- Insan:30]. “Ti i jep mbretërim atij që dëshiron.” [Ali Imran:26]

8. الاستهزاء بالكافرين El- Istihzau bil kafirinë (tallja me kafirët). Është cilësi fielije që nuk i pohohet Allahut në mënyrë absolute, por të kufizuar. Për të ditur se si i pohohet kjo cilësi Allahut, kthehu patjeter bazës së parë në cilësitë e Allahut të Lartësuar.

Allahu ka thënë: “Ndërsa kur takohen me ata që besojnë, u thonë: ne besojmë,por kur janë vetëm me shejtanët e tyre, thonë Në të vërtetë ne jemi me ju, në të vërtetë ne vetëm talleshim. Allahu tallet me ta dhe vetëm ua shton më shumë të këqiat që të sorollaten verbërisht.“ [El-Bekare:14-15]


9. الاستواء على العرش El-Isteua (lartesimi, ngritja mbi arsh).

Kjo është një cilësi fielije që ka ardhur në 7 ajete në Kur’an dhe në disa hadithe të Profetit (sal-lAllahu alejhi ue selem).

Ajetet Kur’anore ku është permendur kjo cilesi:

“I Gjithëmëshirshmi u ngrit lart mbi Arsh.“ [Ta ha:5]
“Pastaj Ai u ngrit lart mbi Arsh (Fronin e Tij madhështor)“ [El- Arafë:54, Junus:3, Rrad:2, Furkanë:59, Es- Sexhde:4, El-hadidë:4]

Nga sunneti kemi hadithin e Ebu hurejrës se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) e mori per dore dhe i tha: o Ebu Hurejra, vërtetë Allahu i krijoi qiejt dhe tokën dhe çdo gjë që gjendet ndërmjet tyre në gjashtë ditë dhe pastaj u ngrit mbi Arsh në ditën e shtatë.”- trs En- Nesaiu dhe Albani ka thënë se isnadi (zinxhiri i transmetimit) i tij është i mirë.

Buhariu ka transmetur nga Muxhahidi që isteua do të thotë: u ngrit lart mbi arsh. Në lidhje me këtë transmetim Albani thotë: Kjo thënie është kundërpërgjigje ndaj disa shkrimtarëve bashkekohore të cilët i ç’orirentojnë dhe mashtrojnë njerëzit duke ju thënë se selefet nuk kanë folur rreth ajeteve dhe cilësive dhe nuk i kanë komentuar ato absolutisht.
Sipas tyre selefet vetem i lexuan pa u thelluar në meditimin dhe në kuptimin e tyre. Kjo është ideja e “tefuidit”- që e ka hedhur poshte Ibn Tejmije në librat e tij.
Është ë vertetë se selefët nuk i kanë komentuar me komente te shoqëruara me përngjasim dhe përshkrim të formës madje këtë e kanë ndaluar rreptësisht siç ka ardhur nga Imam Maliku dhe të tjerë.

El- lalekaj-ju në es- Sunneh ka transmetuar nga Bishër Ibn Umer (i cili është thikatun-i besueshëm dhe ka vdekur në vitin e 207 të hixhrit) se ka thënë: kam degjuar më shumë se një nga mufesirët ( komemtatorët e Kur’anit) duke thënë: “mëshiruesi Isteua mbi arsh. Që do të thotë: U ngrit mbi arsh"

[musl|m]

Shtojcë:

Arshi është krijesa më e madhe që e ka krijuar Allahu i Lartësuar e ka përmendur në shumë vende në Kur’ansi p.sh. në fjalën e Tij : "Zotëruesi i Arshit të lavdishëm." [Buruxh: 15] dhe në fjalën e Tij: "Dhe melekët do të jenë në anën e Tij dhe tetë melekë atë ditë dotë mbartin lart Arshin e Zotit tënd."..." [El-Hakkah: 17]

Po ashtu edhe Profeti e ka përmendur në hadithe të sakta si p.sh. hadithi në sahihun e Buharit: “Kur ti kërkoni Allahut xhenetin i kërkoni Atij xhenetin ‘Elfirdeus’, sepse ai është më i larti xhenet dhe më i mesmi xhenet, mbi të gjendet Arshi i të Gjithmëshirshmit.”

Nuk është e vërtetë që të interpretohet Arshi si diçka që nënkkupton pushtetin e Allahut, sepse nëse do të ishte kështu si do të komentohet fjala e Allahut: “Dhe melektë do të jene në anët e atij; dhe tetë melëkë atë ditë do të mbartin lart Arshin e Zotit tënd.” [El-Hakkah: 17] dhe fjala e Tij: “Dhe Arshi ishte mbi ujë.” [Hud: 7]. A mund të thuhet që atë ditë pushtetin e Tij do ta mbajnë tetë melekë?! A mund të thuhet që pushteti i Tij ishte mbi ujë?! A mund ta bëjë këtë interpretim ai që arsyeton dhe e din çfarë thotë?
Është e rëndësishme të dijë çdo njeri që Allahu nuk e ka krijuar Arshin (fronin) dhe nuk është lartësuar mbi të sepse ka nevojë për të apo sepse Arshi e mban Atë,apo se Arshi e kufizon. Të gjitha këto janë imagjinata të pasakta. Ato mund të përfytyrohen në të drejtën e njeriut sepse ka nevoj për fron ndërsa Allahu është i përkryer nuk ka nevojë për asgjë. Ai ka thënë në Kur’an: "Vërtet Allahu nuk ka nevojë për asgjë prej gjithësisë." [Al-Imran: 97]

Madje Arshi dhe të gjitha krijesat kanë nevojë që ti mbajë Allahu. Imam Tahaui ka thënë: “Allahu nuk ka nevojë për Arshin dhe për asgjë tjetër përve tij. Ai e ka përfshirë çdo gjë dhe është mbi çdo gjë dhe asgjë nuk mundet ta përfshijë Allahun.

Si përfundim Allahu nuk është i lartësuar mbi Arsh se ka nevojë për të, por është lartësuar për urtësinë që i di Ai vetë.

Vërejtje:

Në lidhje me fjalën e Allahut: “Ai është i cili krijoi për ju gjithçka në tokë pastaj Ai Isteua ila (u ngrit lart mbi) qiell.” [El bekare] do të bëjmë dy sqarime:

I pari: Në komentin e fjalës isteua ila nga dijetarët e selefëve janë transmetuar dy komente:

Komenti i parë: U ngrit lart mbi qiell. Ky është transmetuar nga shumica e tyre.

Komenti i dytë: Synoi krijimin e qiellit. Këtë koment e ka përmendur Ibnu kethiri në tefsirin e tij. Megjithëse komenti i parë është më i saktë sikur që ka thënë Ibnu Tejmije, komenti i dytë nuk do të thotë që është ndryshuar kuptimi i drejtpërdrejtë i tekstit të cilësive të Allahut sepse para fjalës isteua është përmendur parafjala ila e cila e bën kuptimin: “synoi” të pranueshëm dhe të përshtatshëm. Dijetarët e selefëve që kanë dhënë këtë komentim për këtë arsye e kanë dhënë. Atyre nuk u shkonte ndër mend se kuptimi i drejtperdrejtë i teksteve të cilësive tregon për përngjasim prandaj ta interpretonin siç mendojnë të humburit! Këta dijetarë mëgjithëse për këtë ajet dhanë këtë koment besojnë që Allahu është mbi Arsh, kjo tregon që qëllimi i tyre nuk ka qënë ai që e mendojnë të humburit.

I dyti: Allahu i lartësuar para se të krijonte krijesat dhe ndër to edhe Arshi ka qënë në lartësi, sepse lartësia është “dhatij-jeh” (e përherëshme, e pa shkëpuetshme) kështu që pas krijimit të Arshit u Lartësua mbi të me një Lartësi e cila cilësohet e veçantë. Kjo është përgjigjia që i jepet atij që mendon se lartësia e përherëshme bie në kundërshtim me lartësimin mbi Arsh. [Marrë nga Mexhmuul fetaua]

10. الأسف El- Esefu – Zemërimi.
Kjo është prej cilesive fielije të permendura në Kur’an. Allahu ka thënë: “Kështu kur ata na zemëruan Ne i ndëshkuam dhe i mbytem që të gjithë bashkë.” [-Ez-Zuhruf:55]

11. الأصابع El- Esabiu. (gishtërinjtë)- janë prej cilësive dhatij-je, khaberije që janë përmendur në hadithe të sakta.

Hadithi:1
Trans, Abdull-llah Ibn Amer Ibn El- Ass i cili thotë: Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke thënë: “Vërtet zemrat e bijve të Ademit të gjitha janë ndërmjet dy gishtërinjve prej gishtërinjve të Gjithemëshirshmit si një zemër e vetme, dhe Ai i rrotullon ato si të dëshirojë.” Trs. Muslimi.

Ka thënë Ibn Uthejmini: “Ehli sunneti e besojnë kuptimin e drejpërdrejtë të këtij hadithi dhe thonë: Allahu ka gishtërinj real dhe ia atribuojnë Atij ashtu siç ia ka atribuar Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) .

Të qënurit e zemrave ndermejt dy gishtave prej tyre nuk tregon që janë të prekshëm ndermjet tyre në mënyrë që të thuhej se hadithi është shkak iluzioni (perceptim të shtrembëruar) për panteizëm, prandaj duhet të ndryshojmë kuptimin e drejtpërdrejtë dhe t’i japim një kuptim tjetër. Kjo sepse ne shprehemi që retë janë ndermjet qiellit dhe tokës megjithese nuk prekin as qiellin e as tokën. Gjithashtu thuhet: hëna mes Mekës dhe Medinës megjithese ndërmejt hënës dhe mekës dhe Medines ka largësi të madhe.
Atëherë zemrat e bijve të Ademit jane ndermjet dy gishterinjeve prej gishterinjve të të Gjithemëshirshmit dhe kjo nuk tregon per prekje, unifikim apo panteizëm.

Hadithi:2
Trs Abdullah ibn Mesudi se nje grua cifute erdhi tek Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) dhe i tha: O Muhamed vërtet Allahu i mban (kap) qiejt me një gisht, tokat me një gisht, malet me një gisht, pemët me një gisht, krijesat me një gisht, pastaj thotë: Unë jam Sunduesi. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) qeshi aq sa iu duken dhëmballët e tij pastaj lexoi fjalën e Allahut: “Ata nuk e vlerësuan madhërinë e Allahut ashtu siç i takon që të vlerësohet.“ [Ez- Zummer:67.]

Në një trans, tjeter ka ardhur se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) qeshi në shenjë habie dhe vërtetimi (konfirmimi) të fjalëve të saj. Trans, Buhariu dhe Muslimi.

El-Begaui në Sherhu sunneh pas përmendjes së hadithit të kaluar ka thënë: “Gishti i përmedur në hadith është cilësi prej cilësive të Allahut dhe po kështu edhe të gjitha cilesitë e tjera që kanë ardhur në Kur’an dhe sunnet, si nefsi, fytyra, syri dora, këmba, ardhja, zbritja ne qiellin e dynjasë, lartësimi, (isteua) mbi Arsh, qeshja dhe gëzimi.
Ibn Kutejbe pasi ka konfirmuar besimin e ehli sunnetit në pohimin e këtyre cilësive ka thënë: Nuk themi: gisht si gishtërinjtë tanë e as dora si dora ynë, sepse cilësitë e Allahut nuk u përgjajnë cilesive

[musl|m]

12. الأمرEl- Emru- (urdherimi, komandimi)- urdhëri është një cilësi e Allahut siç ka thënë Allahu në Kur’an: “padyshim që i Tij është krijimi, urdhërimi e komandimi” [ El- Arafë:54]

Gjithashtu ka thënë: “Sigurisht që urdhri i Tij kur Ai do një gjë, është vetëm se Ai t’i thotë asaj; Bëhu! dhe ajo bëhet.” [Jasin:82]
Ebul hasen el- Eshari ka thënë: Të gjithë dijetarët e selefëve besojne që urdheri dhe fjala e Tij janë cilësi të Tij të pakrijuara.

Duhet të kemi parasysh se jo gjithmonë kur permedet fjala “emër”- (urdhër) në Kur’an dhe sunnet, i dedikuar Allahut, është cilësi e Tij, sepse ka raste që me fjalen urdher synohet përsosja e urdhërit të Allahut dhe jo vetë urdhëri i Allahut. Pasoja e urdhërit është e krijuar me urdherin e Tij, ndërsa urdhëri është cilësi e tij, ashtu sikurse edhe mëshira është cilësi e Allahut, por ka raste që pasojave të mëshirës u thuhet mëshirë.
Për më gjerë shiko në “Mexhmua Fetua” - të ibn Tejmijes 6/17.

13. الإمساك El- Imsak ( kapja,mbajtja).
Allahu mban qiejt dhe tokën dhe krijesat e tjera në atë mënyrë që i përshtatet Madhështisë së Tij.
Arg, është fjalë e Allahut ne Kur’an: “Sigurisht që Allahu i mban qiejt dhe tokën që të mos shkëputen( lëvizin) nga vendet e tyre.”- [El- Fatir :41]
Si dhe hadithi i Abdullah Ibn Mesudit që e përmendëm si argument, për gishtërinjntë.

14.الأنامل El-Enamilu- ( majat e gishtërinjve) - janë cilësi “dhatij-jeh”- khaberije, të permendura në hadithe të sakta. TrsMuadh ibn Xhebel i cili thotë: “Një ditë në kohën e sabahut, Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) nuk doli për të falur namazin e sabahut me ne derisa gati sa nuk shikuam diellin. Atëherë ai doli me shpejtësi. U thirri kameti dhe Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) e fali namazin duke e shkurtuar shumë, ndryshe nga çfarë vepronte vazhdimisht, pastaj kur dha selam u kthye nga ne thirri me zërin e tij; qëndroni në rreshtat tuaj ashtu siç jeni dhe tha: Do t’ju lajmeroj per arsyen që më pengoi të dilja herët në këtë mëngjes. Unë u çova natën, mora abdes dhe u fala, aq sa më ishte caktuar për të falur. Në namaz u përgjuma, derisa përgjumesia më mundi, atëherë papritur shikova Zotin tim të Lartesuar ne formën më të bukur e më të perkryer dhe më tha: O Muhamed. Thashë: të përgjigjem o Zoti im. Tha: Për çfarë gjëje debaton paria më e lartë? I Thashë: Nuk e di o Zoti im.
Allahu e përsëriti tre herë , pastaj propfeti tha: Atëherë e shikova të vendosë shuplakën( pëllëmbën e dorës ndërmjet dy shpatullave të mia derisa e ndjeva të ftohtin e majave të gishtërinjve të Tij.( el-emamil), në kraharorin tim .Mu shfaq çdo gjë dhe unë e njoha .( ka ardhur në një trans, tjetër: dhe mësova çdo gjë në qiell dhe në tokë,” në një tjetër ka ardhur:” çdo gjë ndërmejt lindjes dhe perëndimit.”) për çfarë debatonte paria e lartë. Pastaj më tha: O Muhamed: I thashë: të përgjigjem o Zoti im. Tha: për çfarë gjëje debaton paria më e lartë?- thashë: Në punët që fshijnë gjynahet. Tha: kush janë ato?- I thashë: Ecja e këmbëve për në xhemate, ulja në xhamia pas namazit dhe përkryerja e abdesit në të ftohtin e madh, tha: po pastaj për çfarë?- Thashë: për ushqimin e të varfërve, butësinë në fjalë dhe namazin natën kur njerëzit jane në gjumë. Më tha: kërko. I thashë: O Allah të kërkoj që të më mundesosh veprimin e punëve të mira, largimin nga punët e keqija, të kem dashuri për të varfërit, që të më falësh mua dhe të më mëshirosh dhe nëse dëshiron ta sprovosh një popull me humbje ose ndeshkim ma merr shpirtin mua pa u prekur nga kjo sprovë. Të kërkoj të më bësh që të të dua Ty (ose kuptimi është: të më duash), të dua atë që të don ty, dhe të dua punën që të afron në dashurinë tënde. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) në fund tha: Kjo ëndërr është e vërtetë (sepse ëndërrat e profetëve janë shpallje), mësojeni atë përmedësh dhe mësojeni kuptimin e saj.“ Trans, Amedi, Tirmidhiu Ibnu Hurejme, Ibn Ebi Asim. Tirmidhiu ka thënë: hadithi është i sakte e i mire, kam pyetur Muhamed ibn Ismailë el- Bukharin për të dhe më tha se është i saktë. Prej dijetarëve që e kanë saktësuar këtë hadith është: Ibn Tejmije, Ahmed Shakir dhe Albani.

15. الانتقام من المجرمينEl- Intikamu. (hakmarrja ndaj kriminelëve)- Kjo është një cilësi fielije. Ajo i atribuohet Atij ashtu siç i përshtatet madhështisë së Tij. Allahu i ka thënë në Kur’an: “Sigusisht që ne do të hakmerremi ndaj kriminelëve.- [Ess- Sexhde:22.]

16. بديع السماوات والارض bedius- semauati uel- erd- (Krijuesi, shpikësi i qiejve dhe i tokës në kulmin e bukurisë, perkryerjes dhe në një sistem të mahnitshëm, të përsosur).

Allahu ka thënë në Kur’an: “Krijuesi, shpikësi i qiejve dhe i tokës kur ai vendos për një gjë, vetëm i thotë: bëhu! dhe ajo bëhet. [Bekare:117]-

17. البركة والتبارك El berekatu& Et- tebaruku.
El Bereke – do të thotë: bereqeti-mirësia. Ndërsa tebarekell-llahu do të thotë: I bekuar është Allahu, gjithë bereqet dhe mirësi, prandaj dijetarët kanë thënë që : et-tebaruku- nënëkupton se e gjithë mirësia dhe bereqeti vjen nga Allahu. Disa dijetarë kanë thënë se kuptimi i “tebaruk“- është Allahu është i Lartësuari me madhështi. Arg, për këtë cilësi është fjala e Allahut: Mëshira e Allahut dhe bekimet e Tij qofshin mbi ju o familja e (Ibrahimit)- [Hud:73]
Ndërsa për cilësinë “tebarruku” argument është fjala e Allahut në Kur’an: I bekuar, gjithë mirësi dhe bereqet është ai në dorë të të Cilit është mbisundimi, dhe ai është i Gjithëfuqishëm për të bërë çdo gjë.- [Mulk:1]Mjafton si argument për këto dy cilësi përshëndetja islame: Es-selamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu.(paqja, meshira dhe bereqetet e Allahut qofshin mbi ju).
Ibnul kajjimi në bedaiul feuajid ka thënë: ndërsa cilësia tebareke është cilësi e veçantë e Tij ashtu siç ia ka atribuar vetes së Tij.


18. البشبشة El- beshbeshetu- gëzimi i plotë). Argument është hadithi i Ebu Hurejres se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nuk shkon ndonjë burrë vazhdimisht në xhami, dhe të qëndrojë në të perveç se Allahu gëzohet me ardhjene e tij në xhami (sa herë që vjen), ashtu sikurse gëzohet familaja e udhëtarit (kurbetit) kur vjen kurbetqari dhe takohen me të.”- trans, ibn maxheh, Ahmedi etj.- Albani thotë se hadithi është i saktë.

Grupet e humbura kur përballen me hadithe të tilla të sakta përpiqen t’i keqinterpretojnë sikur që i ka orientuar një ndër të parët e tyre: ka thënë imam Ed-darimi: jemi informaur se disa shokë të Bishër el merisit i thanë atij: Si vepron me këto senede të mira të cilat i përdorin si argument për t’iu kundervënë ideve tona si për shëmbull: hadithet që transmeton Sufjan nga Mensur, nga Eh Zuhri dhe ky i fundit nga salim ose hadithet që i transmeton Ejubi nga Ibn Sirinë ose ammer ibnu Dinnari nga Xhabiri e të tjerë senede. El Merisi tha:’ mos i refuzoni senedet sepse demaskoheni, por mashtrojini, ç’orientojini me anë të te’vilit (keqinterpretimit). Në këtë mënyrë i keni refuzuar me butësi.”

19. البغض El Bugdu-( urrejtja)- është ciëlsi fielije, e përmendur në hadithe të sakta : prej ketyre haditheve janë dy hadithet që vijojnë:

1. Trans, Ebu Hurejra i cili thotë: “Ka thënë i derguari i Allahut: vërtet Allahu kur e do një rob, thërret Xhibrilin dhe i thotë: Vërtet Unë e dua filanin prandaj duaje, atëherë e don atë xhibrili, pastaj thërret në qiell dhe thotë: Vërtet Allahu e do filanin prandaj duajeni atë.Atëherë e duan banoret e qiellit, pastaj ai bëhet i pranueshëm edhe në tokë. Ndërsa kur Allahu e urren një rob e thërret xhibrilin dhe i thotë: Vërtet Unë e urrej filanin prandaj urreje edhe ti, atëherë xhibrili e urren pastaj thërret ndër banorët e qiellit: Vërtet Allahu e urren filanin prandaj urrejeni atë, atëherë atë e urrejnë banorët e qiellit dhe si rrjedhojë e urrejnë njerëzit në tokë.” Trans, Muslimi.

2. Transmeton Ebu Hurejra se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë:”Pjesët më të dashura të vendeve tek Allahu janë xhamitë, dhe pjesët me të urryera të vendeve tek Allahu janë pazaret.- Trans. Muslimi.
Ibnul Kajjimi ka thënë: vërtet cilësitë që Allahu ia ka atribuar vetes së Tij si : dashuria, kënaqësia, zemërimi, gëzimi dhe urrejtja janë prej cilësive më të madherishm

[musl|m]

20. البقاء El- bekau- ( perjetësia, pavdekësia), është cilesi dhatije, e veçantë vetëm për Allahun. Allahu ka thënë:Ndërsa do të mbetet për gjithmonë fytyra e Zotit tënd gjithë madhështi e lavdi.[Err- rrahman:27]

21. التردد Et- terred-dudu- ngurrimi, hezitimi – ngurimi në të drejtën e Allahut do të thotë: që të jetë një gjë e dëshiruar për tu bërë nga njëra anë dhe e urrejtur nga ana tjetër, megjithëse patjetër do të bëhet ajo që dëshiron Allahu.
Kjo cilësi është fielije, ajo i pohohet Allahut ashtu sic i përshattet madhështisë së Tij dhe nuk i përngjan ngurrimit të krijesave.
Argumentet per këtë cilësi është hadithi i Ebu hurejres i cili thotë;” Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Vërtet Allahu ka thënë: Kush armiqson një të dashur timin Unë e kam paralajmeruar per luftë. Robi Im nuk afrohet tek unë me dicka më të dashur tek unë se sa ato që Une ia kam bërë farz, e ai vazhdon të kërkojë afrimin tek Unë me anë të nafileve që i vepron derisa ta dua, dhe kur Unë e dua atëherë bëhem të dëgjuarit e tij me të cilin dëgjon, të shikuarit e tij me të cilin shikon, dora e tij më të cilen kap, mësyn dhe vepron, dhe këmba e tij me të ciëen ecën. Nëqoftëse do të kërkojeë prej meje, unë do ti jap atë që kërkon, dhe nëse kërkon që ta mbroj, unë do ta mbroj. Nuk kam ngurruar ne ndonjë gjë që do të bëj si ngurrimi në kapjen e shpirtit të besimtarit: ai e urren vdejejn dhe Unë e urrej t`ia bëj atë që është e keqe, e dëmshme.”- trs Buhariu.

Kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalës së tij në hadith: “ bëhem të dëgjuarit e tij me të cilin dëgjon….” – është që Allahu e drejton, e orienton dhe i jep sukses këtij eulijaje.( besimtar të devotshëm), në të dëgjuarit e tij në të shikuarit e tij dhe në punën e tij në mënyrë që të gjitha gjerat që i arrin t’i njohë me të degjuarit dhe të shikuarit dhe të gjitha punet që i bën me dorë dhe me këmbë të jenë të gjitha sinqerisht vetëm për Allahun dhe në përpue thshmeri me sheriatin e tij.
Për dy arsye kuptimi kuptimi i drejtpërdrejtë është ai që e përmendëm më lart.

1. Sepse Allahu ka thënë:” ai vazhdon të kërkojë afrimin tek Unë me anë të nafileve derisa ta dua dhe në fund të hadithit ka thënë: nëse do të këkoje prej Meje Unë do t`ia jap atë që këkon dhe nëse më kërkon ta mbroj, Unë do ta mbroj.)
Në këto dy fragmente Allahu ka theksuar se ka rob dhe të adhuruar, synues që kerkon të afrohet dhe të synuar për t’iu afruar me ibadet, dashurues dhe të dashur, kerkues, dhe të kërkuar, kërkues mbrojtjeje dhe mbrojtës, lutës dhe të lutur.Të gjitha këto tregojnë për dy qënie të ndara, të shkëputura dhe të ndryshme nga njëra tjetra. Ato tregojnë se është e pamundur që njëra prej tyre të jetë atribut i tjetrës ose një pjesë prej pjesëve të saj.

2. Të dëgjuarit e eulijasë, të shikuarit e tij, dora e tij, këmba e tij, të gjitha janë atribute të krijesës që është krijuar, pasi nuk ekzistonte. Asnjë i mençur nuk mund të kuptojë që Krijuesi i pafillim të jetë të dëgjuarit, të shikuarit, dora dhe këmba e një krijese, madje kjo është diçka që njeriu neveritet ta përfytyrojë.
Komenti që e permendem më lart është transmetuar nga selefet dhe siç e pamë, ai është kuptimi drejtpërdrejtë i hadithit, kështu që nuk kemi të bëjmë as me te’uil (interpretim dhe as me ndryshim të kuptimit të drejtpërdrejtë të hadithit.
Në lidhje me fragmentet e fundit ku është permendur “ngurrimi” është pyetur Ibn Tejmija dhe në “El- Fetua Mexhmua” është përgjigjur : Ky është një hadith i lartë. Ai është hadithi më i lartë në pershkrimin e cilesive të euliajve. Disa njerëz e kanë refuazuar fragmetin ku përmendet në të ngurrimi dhe kanë thënë: ngurrimi nuk është cilësi e Allahut sepse është prej cilësive të atyre që nuk njohin përfundimet e punëve. Allahu di çdo gjë, prandaj kjo nuk mund të jetë cilësi e tij, por e vërteta është se: “fjala e të Dërguarit të Allahut është e drejtë dhe asnjëri nuk është më i ditur rreth Allahut sesa i dërguari i Tij dhe as më i sinqertë në këshillimin e ummetit dhe as më i aftë për tu shprehur si ai.” Perderisa është keshtu atëherë ai që e refuzon fjalën e tij është ndër njerëzit më të paditur dhe më të humbur dhe më të paedukuar. Duhet të edukohen dhe të merren masa ndëshkuese ndaj tyre. Është detyrë të mbrohet fjala e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue selem) nga mendimet e kota dhe besimet e prishura. Kjo që kanë kuptuar ata prej hadithit është e pasaktë sepse lëkundja dhe ngurrimi lind tek krijesat si rrjedhojë e mosnjohjes së perfundimit të punëve. Ndësa cilësitë që Allahu ia ka atribuar Vetes se Tij nuk jane si cilësitë e krijesave të Tij. Allahut nuk i përngjason asgjë as në qënien e Tij dhe as në atributet e tij dhe as në veprat e tij. Pastaj thënia e tyre: që ngurrimi lind nga mosnjohja përfundimit se si do jetë dhe për këtë arsye nganjëherë hezitojmë ta bëjmë për shkak të përplasjes së interesave dhe dëmeve në të. Dëshirojmë të veprojmë për arsye të dobisë dhe interesit që realizohet me të dhe e urrejmë veprimin për arsye të dëmit që shkaktohet. Pra jo për arsye se nuk e njeh përfundimin, por për arsye se e dëshiron nga njëra anë dhe e urren nga ana tjetër.

Si për shëmbull: I sëmuri i dëshiron ilaçet për interesin e shërimit dhe të shëndetit dhe i urren ato për shkak i bën robi të cilat i urren nefsi janë të tilla,prandaj Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë në hadithin e saktë: “Zjarri është i rrethuar me epshe, dhe dëshira dhe se xheneti është i rrethuar me gjëra të urryera”- Allahu ka thënë në Kur’an: “Lufta është bërë detyrim për ju (xhihadi) megjithëse ju nuk e pëlqeni atë.”- [El Bekare:216]Duke marrë parasysh arsyen e dytë të lindjes së ngurrimit del në pah kuptimi i tij në këtë hadith. Robi u bë i dashur tek Allahu fillimisht me veprimin e farzeve të cilat i don Allahu, pastaj me përpjekjet e tij për të vepruar nafilet që i do Allahu dhe e don vepruesin e tyre.”

Allahu e urren atë që e dëshpëron robin e Tij dhe të dashurin e Tij, vdekja është një gjë e keqe për robin prandaj Allahu e urren atë, por për arsye që ajo është caktuar, Ai e dëshiron dhe ajo patjetër do të ndodhë. Pra Allahu e dëshiron vdekjen e të dashurit të Tij, sepse është diçka e shkruar, nga ana tjeter ai e urren sepse është diçka e keqe dhe dëshpëruese, për robin e tij. Si rjedhojë Allahu e dëshiron vdekjen e besimtarit të devotshëm nga njëra anë dhe e urren nga ana tjetër. Ky është realiteti i ngurimit në të drejten e Allahut ashtu siç është përmendur në këtë hadith.

22. الترك Et- terrku- lënia. Kjo është cilësi e përmendur në Kur’an. Allahu ka thënë :“Kjo ngjason si me atë që ndezi zjarrin dhe pasi ai ndriçoi gjithëandej rreth tij, Allahu ua mori dritën dhe i la në errësirë.(Kështuqë ata nuk mund të shihnin.“ [El- Bekare;17]

23. التقرب و القرب و الدنو Et- tekarrub-bu. El- Kurrbu dhe Ed- dunuvu ( afrimi dhe afërsia ndaj krijesave që dëshiron Allahu tu afrohet ).

Këto cilësi janë përmendur në Kur’an dhe sunnet.
El- Karrib është prej emrave të bukur të Allahut që merret prej tij cilesia: el- kurrb ( afërsia). Allahu ka thënë: Dhe kur robërit e mi të pyesin ty për Mua,atëherë përgjigju atyre; Vërtetë Unë jam afër tyre, Unë u përgjigjem duave të lutësit kur ai më drejtohet mua me lutje. [El bekarre:186]

Trans. Ebu Hurejra i cili thotë: “ka thënë profeti : Allahu thotë Unë jam i Fuqishëm që të veproj ndaj robit Tim, atë që ai mendon se Unë do të veproj ndaj tij. Unë jam me të kur më përmend Mua, nëse do të më përmende në veten e tij ( fshehurazi jo në publik) Unë e përmend në vetveten time dhe nëse do të më përmendë në një grup, Unë e përmend në një grup më të mirë se ata, dhe nëse më afrohet një pëllëmëbë do ti afrohem një krah, nëse më afrohet një krah, unë do t’i afrohem një pash dhe nëse do të më vijë duke ecur do ti vij duke ecur më shpejt dhe më me nxitim.( Herueleten)- trs , Buhariu & Muslimi.

Gjithashtu trs, Aishja nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) se ai ka thënë: Nuk ka ndonjë ditë në të ciën Allahu lëshon robër nga zjarri më shumë se sa ditën e Arafatit, ai afrohet ndaj (robërve të tij), pastaj krenohet me ta tek melaiket dhe thotë:çfarë kanë dashur këta?- Trs Muslimi.

Në këtë hadithë është përmendur Ed- Dunuvu ( afrimi).

Ehli sunneh uel xhamaah të cilët janë selefët dhe mbarë ehlul hadithi besojnë se Allahu është afër krijesave që dëshiron tu afrohet. Ky afrim është real ashtu siç i përshtatet madhërisë së Tij dhe megjithëse është afër ai është mbi arshin e Tij, i ndarë dhe i shkëputur nga krijesat e Tij. Ata besojnë se Allahu u afrohet krijesave që dëshiron tu afrohet realisht

[musl|m]

Përsa i përket afërsisë së Allahut ndaj krijesave që dëshiron tu afrohet duhet të kemi parasysh keto gjëra që vijojne:

1. Afërsia dhe afrimi i Allahut ndaj besimtarëve nuk do të thotë se Allahu ëshrtë në tokë, apo ai gjendet në vendin që është në të njeriu apo që ai është në çdo vend apo që ai është i trupëzuar dhe i përzier me krijesat, apo që ai është vetë krijesat siç besojnë panteistët. Të gjitha këto janë kufër mosbesim, sepse Allahu është lart mbi të gjitha krijesat, i ndarë i shkëputur, jashtë krijesave siç tregojnë argumentet e prera dhe të padiskutueshme të cilat do ti përmendin në cilësitë e Allahut.

2. Në të drejtën e Allahut duhet të bashkojmë ndërmjet të qënurit të Tij mbi Arsh dhe afërsisë së Tij ndaj krijesave që dëshiron tu afrohet për arsye të madhërisë së tij. Shtat qiejtë në dorën e Tij janë si një farë mustarde në dorë e robit. Si të jetë e pamundur në të drejtën e Tij (kur kjo që e përmendëm është diçka nga madhëria eTij) që të jetë lart mbi Arshin e Tij dhe të afrohet nga krijesat e Tij që dëshiroh si të dëshirojë,duke qënë i lartësuar mbi arsh. Afërsia e Allahut ndaj krijesave që i don nuk e kontraditon të qënurit e Tij mbi Arsh sepse cilësitë e Allahut nuk u përngjajnë cilësive të krijesave .Bashkimi ndërmjet këtyre dy cilësive në të drejtën e Tij është prej veçorive të Tij. Ai është i lartësuari në afërsinë e Tij dhe ësht i afërti në lartësinë e Tij.

3. Në qoftëse ndonjërit i shkon ndër mend (në pohimin e këtyre cilësive) të imagjinojë se si është e mundur që të jetë mbi krijesat e Tij dhe tu afrohet atyre që dëshiron prej tyre, le ta dijë se kjo imagjinatë është gabim sepse ajo ka lindur nga krahasimi i Allahut me krijesat e Tij. Ky krahasim është i pasaktë sepse Allahut nuk i përngjan asgjë.

Ibnu Tejmije ka thënë ; përsa i përket afrimit të Allahut ndaj disave prej robërve të tij, këtë e pohojnë ata që pranojnë të atribuarit e Allahut me veprat e vullnetshme që ia ka atribuar vetes së Tij si : ardhja në ditën e gjykimit, zbritja, të lartësuarit mbi arsh e tjer, siç është besimi i dijetarëve të selefëve dijetarëve të shquar të Islamit, Ehlul hadithit.
Thëniet dhe transmetimet e tyre në lidhje me këtë çështje janë të shkallës muteuatir.

Vërejtje:- Jo në çdo argument që Allahu ka përmendur në të afërsinë ndaj krijesave bëhet fjalë për afrimin e Tij realisht sepse ndoshta bëhet fjalë për afërsinë e melaikeve. Kjo varet nga konteksti, bashkërendimi dhe treguesit në tekst. Ibnu Tejmije ka thënë: fakti që afërsia është një cilësi e Tij reale nuk do të thotë se në çdo vend ku përmendet afërsia të bëhet fjalë për afërsinë e vetes së Tij.Kjo është prej gjërave që duhen studiuar në tekstin e trs metuar, nëqoftëse tregon për afërsinë e Allahut, i japim këtë kuptim dhe nëse tregon për afërsinë e diçkaje tjetër i japim atë kuptim.

Si shembull, për këtë që e ka sqaruar Ibnu Tejmije po marrim dy ajete nga Kur’ani:
1. “Sigurisht që Ne e kemi krijur njeriun dhe Ne e dime se çfarë i pëshpërit atij vetvetja( nefsi i vet dhe ne jemi më afër atij se sa vena e qafës),.“ [Kaf:16/17]

Fjala e Allahut ne ajetin:17 “( Mbani mend) se dy marrësit ( melekët shkrues) marrin ( shkruajnë veprat )„ , tregon se bëhet fjalë për afrimin e dy melekëve që shkruajnë punët.

2. “Por Ne jemi më afër atij se sa ju, por ju nuk shikoni „ - [El uakia :85 ].

Në këtë ajet bëhet fjalë për afërsinë e melaikeve, pikërisht për melekun e vdekjes dhe ndihmuesit e tij. Sepse ata që i afrohen njeriut në kohën e daljes së shpirtit janë melaiket siç ka thënë Allahu në Kur’an : “Derisa kur ndonjërit prej jush ti afrohet vdekja, të Dërguarit Tanë (melekët e vdekjes) ia marrin shpirtin atij. Ata kurrë nuk janë të pakujdesshëm ndaj detyrës së tyre.„ [Elenam;61] .Pastaj fjala e Allahut në fundin e ajetit, është argument i qartë që tregon për afërsinë e melaikeve, sepse i afruari është në të njëjtin vend por nuk e shikojnë . Kjo e përcakton në mënyrë të padiskutueshme se qëllimi është afërsia e melaikeve, sepse është e pamundur një gjë e tillë në të drejtën e Allahut.
Arsyja që Allahu afërsinë ia ka dedikuar vetes së Tij, megjithëse bëhet fjalë për afërsinë e melaikeve është, se afërsia e tyre bëhet me urdhërin e Tij dhe ata janë ushtarët e Tij dhe të derguarit e Tij .
Si dy ajetet e kaluara edhe në këtë ajet: “Kur ne ta lexojmë atë ty, atëherë ndiqe leximin e tij „ .[El Kijame:18] nuk bëhet fjalë për Allahun. Këtu padyshim bëhet fjalë për xhibrilin, i cili i lexonte Kur’anin Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem), por për arsye se e lexonte me urdhërin e Allahut, ai ia dedikon leximin vetes së Tij.
Për më gjerë rreth hadithit të Ebu Hurejres shiko cilësinë El- herueletu.”

[musl|m]

24. الجلال El Xhelalu. ( Madhështia, lartësia)

Kjo është cilësi dhatije. Allahu i lartësuar ka thënë: Ndërsa do të mbetet për gjithmonë fytyra e Zotit tënd gjithë madhështi e lavdi.[Err rrahman :27]

Vërejtje:

El- Xhelil nuk është prej emrave të Allahut, megjithëse disa e kanë konsideruar të tillë sepse nuk ka ardhur si emër në ndonjë argument të saktë.

25. الحب و المحبة El- Hub-bu dhe El-mehabetu ( dashuria) Ka thënë; Allahu në Kur’an: “Bëni mirësi sepse vërtet Allahu i do mirëbërësit”- [El bekare:195]

26. الحثو El Hathvu.( dhënia me të dy grushtat e dorës). Kjo është cilësi fielije e përmendur në hadithë të saktë. Ka trs metuar Ebi Umametu el Bahili se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë:” më ka premtuar Zoti im për të futur në xhenet nga ummeti im, 70.000 veta pa llogari dhe pa ndëshkim së bashku me çdo 1000 (prej tyre), do të ketë edhe 70.000 të tjerë dhe tre grushta prej grushtave te Zotit tim.”- trs. Et-Tirmidhiu, Ibnu Maxheh, Ahmedi etj. Hadithi është përmedur në sahih sunen et- Termidhi.

27. الحجزة والحقو El- Huxhzetu- El- haku`u ( Ija).

Janë dy cilësi”dhatij-jeh”të përmendura në hadithe te sakta. Trans meton Ahemdi me sened te mirë nga Ibnu Abazi se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë:’ Vërtet farefisnia është një degë e kapur për Ijën e të Gjithemëshirshmit.( rrahmanit), i Cili ( i Gjithemshirshmi) e ndihmon dhe i bën mirë atij që mban lidhej me farefisin ( i viziton, i ndihmon) dhe e ndërpret bamirësinë dhe ndihmën ndaj atij që ndërpritet nga farefisi. Në ketë hadith është përmendur cilësia „el- huxhzetu“.

Buhariu ka transmetuar nga Ebu Hurejra se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Allahu i krijoi krijesat dhe pasi i përfundoi dhe i përsosi “ u çua farefisnia( err-rrahim), u kap për Ijën e të Gjithemëshirshmit. I Gjithëmëshirshmi i tha: Mos! Farefisnia tha:” këtu jam ngritur për tu mbështetur ty dhe për të këkruar mbrojtje dhe strehim tek Ti, prej atij që i ndërpret lidhjet farefisnore. Allahu i tha: A nuk kënaqesh që ti bëj mirësi dhe të ndihmoj atë që të viziton, që mban lidhje me ty dhe ta ndërpres ndihmen dhe bamirësinë nga ai që ndërpritet nga ty?- tha : Posi jo, o Zoti im. Atëherë Zoti tha; kjo do të jepet ty. Pastaj Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) tha;” Lexoni nëse dëshironi: A do të bënit ju pabesi dhe të këqija në tokë dhe të cënonit lidhjet e afërsisë, po t’u jepej sundimi? [Muhamed:22]

Në ketë hadith është permendur el – hakuu. Ibnu Tejmija ka thënë: Ky është një prej haditheve të cilësive, që dijetarët e selefëve për to tekstualisht kanë theksuar: besohen siç kanë ardhur.

Një person pas leximit të hadithit të lartpërmedur në praninë e imam Ahmedit tha: Kam frike se mos ke bërë kufër. Imam Ahmedi pasi i dëgjoi fjalët e tij tha për të: Ky është xhehmij.

28. لحافظ El-Hafidh – Ruajtësi. Ka thënë Allahu në Kur’an:
"Allahu është Ruajtësi më i mirë." [Jusuf:64]

29. الحاسب El-Hasib – Llogaritësi. Ka thënë Allahu në Kur’an: "Dhe jemi më se të Mjaftueshëm Ne si Llogaritës." [El-Enbija’:47]

30. الحفي El-Hafij’j – Mirëpritësi, Shumëbamirës, Dashamirësi i Madh.
Allahu ka thënë në Kur’an: "Se vërtetë që, Ai është për mua gjithnjë (Mirëpritës) Bamirës, Dashamirë." [Merjem: 47]

31. الحنان El- Hananu.( mëshira mirëdashja, dhembshuria, përdëllimi dhe dashuria) Kjo është cilësi fielije e përmendur në Kur’an dhe në hadithë të sakta. Allahu ka thënë : “O Jahja mbahu fort pas librit të parë ( Teuratit) .Ne i dhamë atij urtesi duke qënë akoma fëmijë dhe ( e bëmë ) atë të dashur të dhembshur, të mëshirshëm ndaj njerëzve si dashuri e mëshirë nga ne. E bëmë të pastër nga gjunahet dhe ai qe i drejtë, i devothsëm”.[ Mejrem:12/13]

Trs. Ebu Said el Hudri i cili thotë : Kam dëgjuar Profetin ( sal-lAllahu alejhi ue selem) duke thënë:” vendoset ura e siratit mbi zjarrin e xhehenemit, pastaj ndërmjetësojnë profetët për çdo njeri që ka dëshmuar sinqerisht se nuk ka të adhuruar me të drejtë veç Allahut, dhe i nxjerrin nga zjarri, pastaj Allahu i përdëllen( i mëshiron) me mëshirën e Tij, ata që gjenden në të dhe nuk le në të asnjë rob që ka në zemrën e tij sa një grimcë fare prej besimit perveçse e nxjerr prej tij.” - trs. Imam Ahmedi me insad te mire siç ka thënë Arnauti në recenzimin e senedit.
El- hananu nuk është emer i Allahut sepse nuk është përmedur në hadithë të saktë si i tillë.

32. الخداع لمن خادعه Mashtrimi i atij që përpiqet që të mashtrojë Allahun ose besimatrët.

Kjo është cilësi fielije e cial nuk i atribuohet Allahut në mënyrë absolute, por i atribuohet vetëm në rastin kur është lavdërim dhe përkryerje argument është fjala e Allahut në Kur’an në :Padyshim që hipokritët mundohen të mashtrojnë Allahun por është Allahu ai që i mashtron ata. [Nisa:142]

[musl|m]

33. الخلة El Khuletu (dashuria e pastër, e madhe, miqësi e ngushtë).

Kjo është cilësi fielije e përmendur në Kur’an dhe në sunnet. Allahu don dhe afron me dashuri të madhe atë që dëshiron dhe e urren atë që e dëshiron. Ka thënë Allahu në Kur’an:” Vërtet Allahu e bëri Ibrahimin halil ( mik të ngushtë)- [En- Nisa:125] Muslimi ka transmetuar në sahihun e tij, se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Vërtet Allahu shokun tuaj e bëri khalil ( mik të ngushtë). Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) kishte për qëllim veten e tij.
34. الرؤية Err- rru’jetu- ( shikimi)- Kjo është cilësi”dhatij-jeh”e përmendur në shumë argumente. Allahu i lartësuar ka thënë: Ai u tha ; Mos u frikësoni padyshim që unë jam me ju të dy duke dëgjuar e shikuar çdo gjë. [ Taha:46]

35. Të shikuarit e Allahut nga besimtarët në botën e përtejme.
Ehli sunneh uel xhemaah besojnë që besimtarët do ta shikojnë Allahun me sy në botën e përtejme, këtë e tregojnë shumë argumente nga Kur’ani dhe sunneti.


Argumentet e Kur’anit:

1- “Disa fytyra atë ditë do të shkëlqejnë (Nadireh) duke parë Zotin e tyre (Allahun) „[El- Kijame:21/22]

2-“Besimtarët në frone të larta duke parë„ [ Mutafifinë:35] Fjala e tij në ajet “duke parë”- përfshin edhe shikimin e tyre tek Allahu sepse është e përgjithshme.

3. “Për ata të cilët punuan të mirën është më i miri ( xheneti) dhe për më tepër (shikimi tek Allahu)…… „ [ Junus :26.]

Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) fjalën “Zijade”-( edhe më tepër) e ka komentuar që: është shikim tek Allahu siç ka ardhur në hadithin e Suhejbit i cili thotë: Lexoi i Dërguari i Allahut këtë ajet: “Për ata të cilët punuan të mirën është më i miri ( xheneti) dhe për më tepër (shikimi tek Allahu) „ [Junus:26]
Dhe tha: "Kur të futen banorët e xhenetit ne xhenet dhe banorët e zjarrit në zjarr thërret një thirrës: O banorët e xhenetit ! vërtet për ju është një premtim tek Allahu që dëshiron tua plotësojë.”thonë : cili është ai?- A nuk na i ka rënduar peshoret (me të mira, a nuk na i ka zbardhur fytyrat, a nuk na ka futur në xhenet, a nuk na ka ruajtur nga zjarri?), atëherë Allahu e zbulon perden dhe ata e shikojnë. Allahu nuk u jep atyre ndonjë gjë më të dashur për ata se sa shikimi tek Ai. Kjo është; “ ez-zijade”- trs. Muslimi.

4- “Atje ata do të kenë çfarë të duan dhe ne kemi (mbi këtë) më tepër.( për ta: shikimin tek Allahu”).[Kaf:35.]

5- “Sigurisht që kafirët do të pengohen nga të shikuarit e Zotit të tyre atë ditë” [El Mutafifinë:15]

Imam Shafiu ka thënë: “Përderisa kafirë pengohen nga shikimi i Allahut për shkak se Ai është i hidhëruar prej tyre. Kjo tregon se besimtarët e shikojnë, sepse Allahu është i Kënaqur prej tyre.”
Z-zxhaxh ka thënë: “Ky ajet është argument që besimtarët e shikojnë Allahun në Ahiret, sepse sikur të mos ishte kështu, atëhere ky ajet nuk do të kishte dobi.”

Argumentet e sunnetit.

1- Trs , Xheriri i cili thotë: "Ishim të ulur me Profetin ( sal-lAllahu alejhi ue selem) në natën e 14, ai shikoi hënën ( të plotë ) dhe tha: Vërtet ju do ta shikoni Zotin tuaj siç shikoni hënën, nuk do të hasni mbipopullim (padrejtësi, dëmtim), prandaj nëse është e mundur që të përgatiteni për namazin para lindjes së diellit dhe para perëndimit të tij dhe të evitoni shkaqet që pengojnë nga falja e tyre si gjumi dhe ( preokupimet), veproni. Pastaj Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) lexoi ajetin e Kur’anit: "Bën durim pra për gjithçka që ata thonë dhe lartëso Lavditë e Zotit tënd para lindjes së diellit dhe para perëndimit". [Kaf:39] „Trs , Buhariu& Muslimi


2- Trs. Ebu Hurejra se disa njerëz thanë: O i derguari i Allahut a e shikojmë Zotin tonë diten e Gjykimit?- Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) tha: A hasni dëmtim( vështirësi prej mbipopullimit, dyndjes së njerëzve ) në shikimin e hënes së plotë?- I thanë : Jo o i derguari i Allahut. Ai u tha: A hasni dëmtim dhe vështirësi në shikimin e diellit kur ndermjet jush dhe ndërmjet tij nuk ka re?- thanë: Jo. Ai u tha: Ju kështu do ta shikoni Zotin tuaj.-Trs. Buhariu & Muslimi.

Dijetarët kanë thënë se hadithet e trs metuara nga Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) dhe shokët e tij në lidhje me shikimin e Allahut në botën e përtejme janë muteuatir.
Ata i kanë trasmetuar autorët e librave të sakta të hadithit të mesanidëve dhe të suneneve.Përafërsisht hadithet e të shikuarit të Allahut nga besimtaret i kanë transmetuar 30 sahabë. Ai që përvetëson njohjen e tyre bindet në mënyrë të prerë se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) i ka thënë:
Në hadithet e lartpërmendura nuk është përngjasuar Allahu me diellin dhe hënën por është përngjasuar shikimi i muslimanit tek Allahu në botën e përtejme me shikimin e tij tek hëna në dynja, pra është përngjasuar shikimi me shikimin dhe jo i shikuari me të shikuarin.

[musl|m]

Disa dilema të grupeve të humbura në lidhje me këtë çështje.

Dilema e parë:

Kanë marrë për argument fjalën e Allahut: (Musai ) tha ; O Zoti im! Mu shfaq që të shoh ty hapur. Allahu tha: Ti nuk do të më shikosh Mua, por shiko malin, nëse ai do të mundet të qëndrojë në vendin e Tij, atëherë ti do të më shohësh mua. [El- Arafë:143]

Kanë thënë: Ky ajet tregon se Allahu nuk do të shikohet.

Përgjigjia: Ky ajet nuk tregon se Allahu nuk do të shikohet në botën e përtejme por përkundrazi ai tregon se Allahu do të shikohet, pra ai është argument kundra tyre për arsyet që vijojnë:

a. Nuk është e drejtë që të mendohet se Musa i ka kërkuar Allahut diçka që është e pamundur të ndodhë, sepse ai është i derguari i Allahut dhe Allahu atij i ka folur me fjalë. Ai ka qënë më i dituri i njerëzve në kohën e tij rreth Zotit të tij, kështu që nuk është e mundur të kërkojë diçka që bie ndesh me besimin.

Përderisa ai ketë gjë e ka kërkuar prej Allahut, kjo tregon që është e mundur.

b. Allahu nuk e kritikoi dhe nuk e refuzoi kërkesën e tij, ndërsa kur kërkoi Nuhu shpëtimin e djalit të tij, Allahu e kritikoi me fjalët; Unë të paralajmeroj që të mos jesh prej të paditurve.[ Hud:56]

c. Allahu i tha : Musait:“Ti nuk do të më shikosh„ dhe nuk i tha që : nuk është e mundur të shikohej, apo Unë nuk mund të shikohem. Ndryshimi mes dy përgjigjeve është i qartë. Pra kjo përgjigje që Allahu ia dha Musait, tregon se Allahu do të shikohet, por fuqia e Musait nuk e përballon shikimin e Tij në këtë dynja . Pretendimi i tyre se pjesëza mohuese: “len” tregon për mohim të përhershëm në të ardhmen dhe se ajo tregon për mosshikimin e Allahut në Ahiret është i pasaktë, sepse ajo sikur të ishte përforcuar me fjalën ( kurrë), -nuk do ta shikosh kurrë- nuk tregon për mohim të përhershëm në dynja dhe në Ahiret .Atëherë si të thuhet që është e tillë kur pjesëza përforëcuese e mohimit në të ardhmen (kurrë) nuk ekziston.

Allahu ka lajmëruar në Kur’an se çifutët kurrë nuk do ta dëshirojnë vdekjen;“Por ata kurrë nuk do ta dëshirojnë atë………[Bekare:95]

Nuk ka dyshim se mohimi është i kufizuar në këtë dynja sepse në Ahiret ( në zjarr) kafirët do ta dëshirojne vdekjen dhe zhdukjen. Allahu ka thënë në Kur’an: Do të thonë : O Malik ! Le të na japë fund Zoti yt. Ai do tu thotë: Sigurisht që do të mbeteni përjetë. [E- Zuhruf:77]. Atëherë fjala e Allahut :“Ti nuk do të më shikosh„ do të thotë: Ti nuk do të më shikosh në ketë dynja.

Dilema e dytë:
Ka thënë; fjala e Allahut në Kur’an: Atë nuk e përfshijnë shikimet dhe Ai i përfshinë shikimet. [ El Emnamë: 103] tregon që Allahu nuk mund të shikohet.

Pergjigjja: Sikurse edhe ajeti i kaluar ky ajet tregon që Allahu do të shikohet, sepse kuptimi është që: shikohet por nuk përfshihet me shikim. Përfshirja me shikmi është diçka më shumë se thjesht shikimi. Përderisa ka mohuar përfshirjen, kjo tregon se shikimi do të ndodhë. Krijesat nuk mund ta përfshijnë Atë me të shikuarit e tyre për arsye se madhëria e Tij është e përkryer, por kjo nuk tregon që besimtarët nuk shikojnë tek Ai. Sikur që krijesat e dinë që Allahu ekziston dhe nuk e përfshijnëAtë me dijen e tyre po ashtu e shikojnë (muslimanët prej tyre) megjithëse nuk e përfshijnë me të shikuarit e tyre. Ka krijesa të cilat njerëzit i shikojnë megjithëse nuk i përfshijnë me të shikuarit e tyre, si për shëmbull; dielli.
Atëhere si mos të konceptojmë që sytë e shikojnë Allahun, Krijuesin e krijesave në Ahiret por nuk e përfshijnë Atë!
Nga kjo që e sqaruam rezultojme se çdo argument të saktë që përdorin grupet e humbura për t’iu kundërvënë të vërtetës ai është kundra tyre. Ibn Tejmije në : Elakl dhe En- nakl- ka thënë: Unë jam i gatshëm që çdo argument të saktë që e përdor kushdo qoftë për diçka të pavërtetë ta kthej atë argument kundra tij.