Un jam Therandas
Ish e quajtur Suhareke,"shkinisht Suvarek",Para se te vijn shkijet,esht quajtur ISUFREK,Reka e Isufit.
Para se te gjithash ne Kohen Iliro Dardane ka pas emrin Theranda e bashkuar me Prizrenin e sotem.
Fshati Peqan,tasht ka emrin Gurmadh se pse ashtu esht quajtur para se te vijn shkijet,arsyja se pse esht quajtur Gurmadh esht qe ne ter Kosoven esht Guri me i madh,sa qe mbi ate Gur esht Xhamija,si dhe Shkolla lart qe e quhanin dikur,para se qe u ndertua shkolla e madhe, Deshmoret e Tivarit.
Ketu nxorra nga Interneti per fashati Peqan.
Fshati ndodhet nė veri tė Therandės rreth 3 km larg. Koncentrimi mė i madh i shtėpive tė banimit ndodhet nė luginė i rrethiiar nga tė gjitha anėt me kodrina.
Fshati ėshtė i lidhur me rrugė tė asfaltuar me qytetin. Rrugėt tjera qė lidhen me vendbanimet tjera si Reshtan, Semetisht, Dardhė (Sllapuzhan) e Bllacė janė tė paasfaltuara. Fshati ka shkollėn e ndėrtuar me vetėkontributin e banorėve para 12 viteve me sipėrfaqe 1162 metra katror. Dega kryesore e ekonomisė sė kėtij fshati ėshtė bujqėsia, pastaj biznesi privat, punėsimi nė botėn e jashtme, punėsimi nė sektorin publik etj.
Nė kėtė vendbanim sot jetojnė kėto familje: Elshani, Sopaj, Krasniqi, Gashi, Bytyēi, Fetiu, Hoxha etj.
Mikrotoponimet mė karakteristike: Gallusha, Rrushullaz, Kopaēa, Llokaq, Servishte etj.
Nė kėtė vendbanim ka shenja tė lashtėsisė. Nė fshat ekziston njė burim i rėndėsishėm i ujit, burim guri. Aty ėshtė njė lloj shpelle ku flitet se mund tė ketė qenė faltore e Bindit, zotit tė ujit. Nė kėtė vendbanim hasen gjurmė tė llojllojshme tė kulturės materiale, lokalitet arkeologjik. Nė oborr tė njė shtėpie nė fshat supozohet se ėshtė njė tumė ilire. Nė fshat, nė vendin Te Kisha, janė gjurmėt e njė kishe katolike. Edhe nė njė lendinė thuhet se ka ekzistuar njė kishė mesjetare. Gjurmė arkeologjike ka edhe te xhamia e fshatit. Lashtėsinė e fshatit e vėrtetojnė edhe shumė vendvarreza qė ndodhen nė pjesė tė ndryshme tė fshatit pėr tė cilat nuk dihet se kujt i pėrkasin. Ky vendbanim ishte i njohur me mullinj, pastaj prodhimin e verės etj. Nė njė familje nė kėtė vendbanim, nė kotecin e pulave, u gjet njė vorbė e periudhės bizantine. Nė oborrin e kėsaj shtėpie gjendėn edhe disa fragmente tė stelave, tė cilat nuk janė studiuar.
Nė pjesėn jugore tė fshatit nė vitin 2001 nė vendin Pllace (sot ara) janė zbuluar gurė me vizatime - dekorime tė fletėve tė pemėve, lule, njė shkrim i vjetėr latin IOM. Aty janė zbuluar edhe mure tė gjėra ndėrtesash tė lidhura me njė lloj gėlqere, tjegulla dhe tulla tė pjekura tė dimensioneve tė ndryshme, gurė tė gdhendur etj. Tėrė kjo dėshmon se kėtu ka ekzistuar njė qytet antik i tipit municipium. Mirėpo, deri me tani nuk janė bėrė gjurmime arkeologjike.
Nė dokumentet e shkruara pėrmendet nė vitin 1348 nė kartėn e perandorit Dushan, pastaj nė Librin e kujtimeve tė manastirit tė Shėn Trinės afėr Mushtishtit i cili ka filluar tė mbahet prej vitit 1465.
Ky vendbanim ėshtė i regjistruar nė njė hartė austriake tė pėr-piluar nė bazė tė shėnimeve tė vltit 1689.
Mė 1783 ėshtė i regjistruar Dorf Pettschane, pastaj nė vitin 1840 me emrin Peteiana. Me emrin Peqan ėshtė i regjistruar nė sallnamet e Vilajetit lė Kosovės tė vitit 1893 (131.1 h), tė vitit 1896 (1314 h) dhe tė viti 1900 (1318 h).
Nga ky vendbanim nė periudhėn ndėrmjet dy luftėrave disa familje janė shpėrngulur nė Turqi e gjetiu.
Para 30 viteve nė pjesėn jugore tė fshatit kanė filluar tė vendosėn disa familje shqiptare, duke krijuar lagje tė re qė tani quhcl Peqani i Vogėl. Kjo lagje nė vitin 1999 kishte 26 shtėpi.
Shėnimet statistikore:
rreth vitit 1879 kishte 49 shtėpi (48 shqiptare, 1 serbe (shqiptare katolike, e regjistruar si serbe nga Jastrebovi);
sipas regjistrimit tė vitit 1913 - 835 banorė;
nė vitin 1918 - 90 shtėpi shqiptare myslimane me 648 banorė;
nė vitin 1921 -98 shtėpi me 302 banorė;
nė vitin 1948 - 124 shtėpi me 887 banorė;
nė vitin 1953 -144 shtėpi me 941 banorė;
nė vitin 1961 - 141 shtėpi me 1008 banorė shqiptarė;
nė vitin 1971 - 162 shtėpi me 1394|banorė shqiptarė;
nė vitin 1981 - 204 shtėpi me 1885 banorė shqiptarė.
Ky vendbanim para agresionit serb, sipas shėnimeve tė marra nė terren, nė vitet 1998-99 kishte 220 shtėpi me rreth 2624 banorė shqiptarė (1289 meshkuj dhe 1326 femra). Lufta e fundit pėr fshatin ishte njė katastrofė e vėrtetė. Nga kjo luftė fshati doli tėrėsisht i shkretėruar. Nga rreth 380 objekte sa kishte fshati, janė shkatėrruar: 138 tė kategorisė sė V, 172 tė kategorisė sė IV, ndėrsa pjesa tjetėr ishin e kategorive me dėmtime mė tė pakta. Vetėm 15 shtėpi shpėtuan nga dėmtimet. Dėme shumė tė mėdha pėsuan edhe shkolla e fshatit, rrjeti elektrik, xhamia u shkatėrrua tėrėsisht dhe shumė dėme tė tjera nė bujqėsi dhe veprimtari tė tjera. Mė 24 mars 1999 popullata u dėbua nga fshati. Pas qėndrimit 10 ditėsh nė Pagarushė, pjesa mė e madhe u strehua nė Shqipėri. Nga ky fshat janė vrarė 15 banorė tė tij, nė mesin e tė cilėve 7 dėshmorė.
Per Harten Iliro Dardane vizito ket link;
http://img296.imageshack.us/img296/5801/therandafv8.jpg
Aty ku shkruan Dardania, e nenvizuar me te sahrit,shifet Emri i qytetit tim emer i Lasht Dardan.
Harta e Therandes se sotme;
http://kosova.org/de/pdf/city/24.pdf
Modė Lineare
