Mos harro historinë

[Zero Cool]

REFUGJATËT
Qyteti që në ditën e pestë të bombardimëve të NATO-s dukej si i boshatisur.
Kolona njerzish pa ndërpre iknin duke i leshuar shtepit e tyre. Nuk dinim kah
shkojnë, por e dinim se po ikin. Kuptuam së janë banorë të laxhëve periferike të
qytetit që i kishin dëbuar më forcë nga shtepitë. Banorët e laxheve të rrezikura
leviznin prej një laxhe në tjetren, kurse një pjesë drejtohej në Stacionin e
autobusave dhe të trenit në Prishtinë. Pa nderpre kolonat e automjetëve më
familje shkonin në drejtim te kufirit të shtetit të Maqedonisë e Shqiprisë.
Situata gjithnjë e më shumë vjen duke u keqësuar e rreziku për jetë duke
u shtuar. Afër apartmentit ku jetonim vrenim grupe të paramelitarëve dhe të
shumë patrollave policore e ushtarake. Poashtu jo larg apartmentëve të banimit
vrenim kolona të mëdha , kryesisht gra, femije, pleq e plaka. Ecnin si të hutuar
e të pa krye, pa qellime të caktura, por më të vetmin qellim me u strehuar kudo
për të shpetuar. Ishte atmosferë trishtuese dhe e dhimbëshme.
Të perkujton
sqenat nga filmi "Nëntori i Dytë". Secili i bente pytje vetëvehtes athue sot a
nesër duhet te ikim nga shtepija dhe qyteti. Qendrimi në Prishtinë më nuk ishte
i pamundur.
Tani i erdhi radha laxhes ku jetonim. Shumë policë e paramelitar të armatosur
deri në dhembë rrethuan aprtamentet e banimit. Duke shtirë më armë në ajr
urdhruan që shqiptarët të largohen prej banesave. Urdhërat ishin të prera më
afatë të caktuar l0-15 minutësh që të largohem më kercnim së do të na vrasin.
Njerzitë të hutuar e më plote frigë delnin nga banesat e
tyre, më valigje
apo edhe pa asgjë nga plaçkat, duke ikur në drejtime të ndryshme, por pjesa më e
madhe në drejtim të stacionit hekurudhor në Prishtinë. Ishte dite e shtunde,
mengjesi i 3 prillit. Banusit e pallatit
tonë në kolonë u nisem në drejtim të
stacionit të trenit. Ishim të detyruar të hypim në tren edhe pse nuk dinim së ku
na qonte. Treni kishte më shumë së 20 vagona, por ishte i mbushur përplote
udhetarë. Bukur më veshtërsi depertuam në koridor të një vagoni. Në kompoziconin
e trenit akoma nuk ishte vendosur makina terheqëse. Pritnim me plotë frige mos
vallë po na dergojnë në drejtim të Nishit. Pas një orë pritje, treni u nis në
drejtim të Fushë Kosovës, e pas një qendrimi të
shkurtër vazhdoi në drejtim
të Maqedonisë. Nuk u ndal në asnjë stacion deri në Bllacë. Zbritem nga treni.
Policet na urdhëruan të ecim vetem brenda binareve duke pohuar së jashtë
binareve janë të vendosura minatë. Mbrrimë në zonën neutrale të kufirit. U
takuam me shumë familje kosovare që ishin duke pritur më javë të tëra për të
kaluar kufirin. Ne kampin e Bllacës gjetem qindramijra vetë duke pritur në
kushte shumë të
vështira nga së Qeveria Maqedonase kishte mbyllur kufirin.
Një pjesë e të pranishmëve në kamp pritnin kot të rreshtuar tërë natën e tërë
diten duke shpresuar se do të hapet kufiri. Në orët e vona të pasditës i
ndejknin policet duke perdorur forcën. Sjelljet e policisë maqedonase ishin
plotë urrejtje ndaj refugjatëve, urrejtje që nuk mund të pershkruhet më fjalë
dhe perdorimi i forcës ishte i pa kufizuar. Më plotë të drejtë refugjatët edhe
sot Bllacen e quajnë "kamp nazist i përqendrimit".
Kushtet e qendrimit në këtë kamp ishin tëjet të veshtira. Ishte shumë ftohtë
dhe kohe pas kohe çdo ditë binte shi. Flenim drejtpersedrejti në tokë më nga një
batani të shtruar e me valigje ndër kokë.
Pas disa ditë qendrimi u hap
kufiri dhe na derguan në kampin e NATO-s në Stankovec në periferi të Shkupit.
Këtu kushtet jetsore ishin më të mira nga se ishim nën përkujdesjen e NATO-s.
Pas disa dite qendrimi në këtë kamp, bashkë më shumë refugjat u vendosem më
banim në Gostivar, në familjet bujare shqiptare. Aty gjetem mirëpritje e
ngrohtësi vëllazërore. Nikoqirët në çdo mënyrë bënin përpjekje më na i lehtsuar
vuajtjet e preukupimet tona.
Mirëpritja, kujdesi, respekti e bujaria e shqiptarëve që
jetojnë në
shtetin e qujtur Maqedoni ishte në nivel shumë të lartë. Dispononin më ndjenja
të forta patriotike e kombëtare, më etikë humane e më dashuri të madhe
vëllazërore ndaj refugjatëve. Përherë ishin
aty afër për të na i zbutur
brengat e për të na dhënë kurajo për të ardhmen më të mirë të Kosovës.
Të
refugjatë kosovar në kujtimet më të mira do të
mbesin shumë qytetarë të
Gostivarit dhe rrethinës , si Abaz Nuredini, i qujtur Haxhi i cili edhepse i
moshuar, pjesmarrës i Luftës në vitet 1944/45, nuk pushonte duke ndihmuar
refugjatët. Në shtepinë e tij kishte strehuar l5 refugjatë dhe kujdesej për ta
si për femijët e vetë. Nuk kursente kohë as mund që tu ndihmoi sa herë paraqitej
nevoja. Shumë refugjatë përher do ta kujtojnë angazhimin vetmohues të Naser
Kadriut, i cili përveç së në shtepinë e tij modeste kishte strehuar
shumë
refugjatë, ai vazhdimisht angazhohej për ti pritur e strehuar në familjet e
Gostivarit e rrethinës refugjatë të rinjë që vinin në Gostivar pothuja çdo ditë.
Shpesh shkonte edhe në kampet e refugjatëve në Shkup, Tetovë, në Çegran të
Gostivarit, e në Neproshtën të Tetovës, për të sjellur në Gostivar refugjat, ku
kushtet e strehimit ishin më të mira. Nuk mund të harrohen Njazi Kadriu e Ferit
Nuradini nga qyteti i Gostivarit, Safi Miftari nga fshati Ravën, Halim Shaqiri
nga fshati Debresh dhe shumë e shumë të tjerë që më përkushtim të madh ishin në
sherbim të refugjatëve. Pothuja të gjithë qytetarët e Gostivarit kishin një
kujdës e respekt të shtuar ndaj refugjatëve dhe shpesh u kryenin sherbime
gratisë.