Emrat dhe Cilësitë e All-llahut

[musl|m]

Besimi i Ehli Sunnetit në Emrat dhe Cilësitë e Allahut


“Dhe të Allahut janë të gjithë emrat më të bukur, kështu që luteni Atë me ta...” [Al-A’raf: 180]

“Ai fillon krijimin, pastaj do ta përsërisë atë (pasi të jetë zhdukur) dhe kjo është shumë e lehtë për Të. Atij i takon El Methelul A’la المثل الأعلى (përshkrimi më i lartë) në qiej dhe në tokë. Dhe Ai është i Gjithëfuqishmi më i Urti Gjithëgjykues” (Err-Rrumë 27).

“Asgjë nuk i përngjan Atij dhe Ai është i Gjithëdituri, Gjithëshikuesi” (Esh Shura 11).


Autori

Ismail BARDHOSHI


Rëndësia e njohjes të Emrave të bukur të Allahut dhe cilësive të Tij të larta.


Si mundet të nxjerrë në pah pena e robit të dobët e të paaftë, dobitë e madhërishme që i arrin njeriu, me anë të studimit të kësaj teme.
Ata që e njohin Allahun dhe janë të vetëdijëshëm për Madhërinë dhe përkryerjen e Tij, kanë diskutuar rreth mirësisë të madhe që e kanë arritur duke njohur Allahun, ciëlësitë dhe emrat e Tij. Megjithëse me retorikën e tyre në këtë fushë, i kanë mahnitur mendjet, njohuria e tyre, që ka ndriçuar zemrat dhe ka udhëzur mëndjet, mbetet një pikë uji nga deti..

Tekstet e Kur’anit dhe të sunnetit, mbartin sekrete dhe drita, të cilat i shushasin mendjet dhe i ndriçojnë zemrat e njerezve.
Të mjafton që të kuptosh këtë që po sqrojmë fakti, se Njeriu më i ditur rreth Zotit të Tij Muhamedi, i cili është më i frikësuari i tyre prej Zotit, ka theksuar se nuk mundet ti llogarisë lavditë, të cilat i meriton Zoti i robërve. Ai ka thënë duke iu drejtuar Zotit të tij: "Nuk i llogaris dot lavditë e Tua". Në rreshtat që vijojnë, do të përmendim disa pika, ku do të sqarojmë frytet dhe dobitë, që i arrijnë robërit me anë të njohjes së emrave dhe cilësive të Allahut.

E para

Rruga për njohjen e Allahut, është njohja e emrave dhe cilësive të Tij.

Në qoftëse robërit dëshirojnë të njohin Zotin e tyre dhe të shtojnë dijen e tyre rreth Tij, nuk kanëë rrugë tjetër, përveçse ta njohin Atë me anë të argumenteve të sheriatit, që e përshkruajnë atë dhe i deklarojnë emrat dhe veprat e Tij, sepse Allahu nuk shikohet në këtë botë.

Shikoje fjalën e Allahut ku na bën të njohur veten e Tij :
"Allahu është Ai i Cili nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Tij. Ai është El Haj-ju El Kaj-jum (i Përjetëshmi, i Pafillim dhe i Pambarim, Mbajtësi dhe Mbrojtësi i gjithçkaje që ekziston). As kotje as gjumë nuk e kap Atë, e Atij është çdo gjë në qiej dhe në tokë. Kush është ai që mund të ndërmjetësojë tek Ai përveçse me lejen e Tij. Ai di se çfarë u ndodh krijesave të Tij në këtë botë dhe çfarë do t'u ndodhë atyre në botën tjetër. Ata kurrë nuk do të përfshijnë ndonjë gjë nga dija e Tij, përveç asaj që Ai dëshiron. El Kurrsij-ja e Tij përfshin qiejt dhe tokën. Ai nuk ndjen aspak lodhje në ruajtjen dhe në mbrojtjen e tyre. Ai është më i Larti, më Madhështori" [El Bekare: 255].
Ky ajet njihet me emrin : " Ajetul Kursijj". Ai është ajeti me i madh i Kur’anit siç ka ardhur në hadith të saktë. mbi madhështinë e këtij ajeti, dijetarët kanë thënë: " Ai përmban besimin e drejtë në adhurimin e Allahut dhe në emrat e cilësitë e Tij.”. Për më gjërë, shiko hadithet që ka përmëndur Ibnu Kethiri mbi komentimin e këtij ajeti, si dhe shpjegimin që i ka bërë.

Shiko gjithashtu tre ajetet e fundit të sures Hashër:
"Allahu është Ai, veç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër të merituar, por vetëm Ai, i Gjithëdituri i gajbit (i çdo të fshehte dhe të panjohure) dhe të shfaqurës (i çdo të njohure). Ai është Gjithmëshirshmi, Mëshirploti. * Allahu është Ai përveç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër të merituar, por vetëm Ai, Mbizotëruesi, i Shenjti, i Gjthpërsosuri pa asnjë të metë, Gjithëdhuruesi i sigurisë (besimit), Gjithëvëzhguesi mbi krijesat e Tij,i Gjithfuqishmi, Urdhëruesi i Papërballueshëm, më i Larti Suprem. Lavdi i qoftë Atij. I Lartë është Ai nga gjithë çfarë i mveshin dhe i bashkojnë Atij. *Ai është Allahu, Gjithëkrijuesi, Shpikësi i pashembullt i çdo gjëje, Formësuesi i gjithçkaje. Të Tij janë emrat më të bukur dhe më të lartë. Gjithë çështë në qiej dhe në tokë lavdërojnë Atë. Dhe Ai është i Gjithëfuqishmi, më i Urti Gjithgjykues." [Hashër: 22-24]

Shiko çfarë thotë Allahu për veprat e Tij në Univers: “A nuk e kanë ditur ata që mohojnë se qielli dhe toka ishin të bashkuara,pastaj ne i ndamë ata?dhe ne kemi bërë çdo gjë të gjallë, çdo lloj gjallese prej ujit. A nuk do të besojnë atëherë,pra? Ne kemi vendosur në tokë male të qëndrueshëm, se përndryshe ajo do të dridhej me gjithë ta: Ne vendosëm në të edhe vend kalime të gjëra (qafa malesh) për ta për të kaluar, që të mund të udhëzohen. Ne e kemi bërë qiellin çati, të sigurtë dhe të mbrojtur më së miri, megjithëatë ata u kthejnë shpinën shenjave të tij (dielli, hëna, yjet erërat, retëe tjer)” [El Enbija 30 – 33.]

Kur e pyeti Faraoni Musain për Zotin e Tij që e ka dërguar tek njerëzit. Musai ia bëri të njohur atij Zotin me anë të emrave, cilësive dhe veprave të Tij. “Faraoni tha: E çfarë është Zoti i botëve. Musai u tha: Zoti i qiejve dhe i tokës dhe i gjithçkaje që ndodhet ndërmjet tyre, nëse kërkopni të bindeni plotësisht. Faraoni u tha njerëzve përreth tij :A nuk e dëgjoni se çfar thotë? Musai u tha: Zoti juaj dhe Zoti i baballarëve tuaj të parë! Faraoni tha vërtetë që i Dërguari juaj që është sjellë tek ju është i çmendur! Musai u tha : Zoti i lindjes dhe i perëndimit dhe i gjithçkaje që ndodhet ndërmjet tyre, veç sikur ta kuptoni!” [Esh shuara 23- 28.]

Tekstet e sheriatit, që kanë ardhur në lidhje me këtë teme janë të shumtë. Madje i gjith Kur’ani bën fjalë për Allahun. Thelbin e mesazheve të larta qiellore, Kur’ani e ka përmbledhur në një ajet.

"Ne nuk dërguam asnjë të dërguar para teje e të mos i kemi shpallur atij se ; nuk ka Zot tjetër përveç Meje, pra më adhuroni" [ El Enbija: 25]

Allahu i Lartësuar ka thënë, duke përmbledhur thelbin e asaj që ia shpalli të Dërguarit Tij Muhamedit: “Thuaju: Mua më është shpallur se i adhuruari juaj është një i adhuruar i vetëm. A do ti nënshtroheni Atij pra.” [El Enbija: 108]

Robërit nuk munden që ta konceptojnë realitetin e adhurimit, ta zbatojnë atë në fjalët dhe punët e tyre, në qoftëse nuk do të njohin cilësitë e Krijuesit të Lartësuar .

Nga kjo që sqaruam arrrijmë të njohim krimin e madh që e kanë bërë ata që mohojnë cilësitë e Allahut, emrat e Tij dhe veprat e Tij ose diçka prej tyre. Sepse në këtë mënyrë ata bllokojnë rrugën e njohjes së Allahut.

[musl|m]

E dyta:

Pastrimi i shpirtërave dhe edukimi i tyre, që të adhurojnë Allahun një, të vetëm.

Mesazhet e zbritura nga Allahu, synojnë të rregullojnë gjendjen e njeriun dhe rruga e rregullimit është, që të edukohen robërit në adhurimin e Allahut. Çelësi, me të cilin hapën të Dërguarit zemrat e njerëzve, ishin ajetet e Allahut, të cilat flisnin rreth Zotit të tyre dhe i lidhnin zemrat e tyre me Të. Kështu drejtohen zemrat dhe fytyrat e robërve, për tek një Zot i vetëm.

Boshti rreth të cilit, sillet i gjithë Kur’ani, është përmbledhja e cilësive të Allahut, përmbledhja e veprave të Tij në univers, sqarimi i Madhërisë së Allahut, ftimi i njerëzve për t’iu përgjigjur ligjeve të Allahut dhe për t’iu larguar gjërave që tërheqin zemërimin e Allahut si dhe sqarimi i shpërblimit, që ua jep Allahu atyre që i binden dhe ndëshkimin, me të cilin do të ndëshkojë të ata që e kundërshtojnë.
Ky diskutim sikurse ka ardhur në Kur’an, ka qënë dhe do të jetë faktori që lëviz zemrat, trondit nefset ( vetet ) dhe zhduk ndyrësirat dhe pisllëqet, që pengojnë nga e mira.

Lexoje fjalën e Allahut, e cila tregon për ndikimin që lënë, në shpirtrat e të mirëve të umetit, këta ajete të zbritura nga Allahu: “Allahu zbriti fjalët më të shkëlqyera, një Libër pjesët e të cilit i përngjasin njëra-tjetrës, në mirësi e vërtetëtsi, shpesh i përsëritur. Lëkurat e atyre që kanë frikë zotin e tyre, dridhen prej tij. Pastaj lëkura dhe zemra e tyre, zbutet me kujtimin e Allahut “.[Ez Zumer: 23]

Njohja e emrave dhe cilësive të Allahut, të mbron nga rrëshqitja në gabime, të ngren pas rënies në gabim (gjynah) të hap derën e shpresës, të ndihmon për durim dhe të mbron nga pesimizmi dhe dembelizmi.

Zemrat e njerëzve, ndoshta dëshirojnë të veprojnë gjynahe, por kur kujtojnë se Allahu i sheh dhe se do të dalin para Tij, tërhiqen dhe largohen nga gjynahu. Njeriu bie në gjynah pastaj kujton mëshirën e madhe të Allahut dhe nuk vazhdon në veprimin e gjynahut, nuk zhytet më shumë në rrugën e shkatërrimit, por kthehet tek Zoti i Tij, i Cili e pranon teuben (pendimin) e robërve dhe i mëshiron ata.

Robin e prekin fatkeqësira dhe gjëra të urryera, por ai nuk shqetësohet dhe nuk shfaq panik. I mbështetet Allahut dhe i përballon gjërat e urryera me zemër të kënaqur. Ibnul Kajim ka thënë: "Prej sekreteve të Kur'anit të madhërishëm, është se ai u drejtohet njerëzve, me shprehje të cilat u shfaqin Zotin e Lartësuar njerëzve, nëpërmjet cilësive të Tij. Në disa ajete, Allahu u shfaqet njerëzve, me anë të cilësive të madhërisë dhe të lartësisë. Këta i bëjnë njerëzit, që të nënshtrohen, tu thyhen zemrat, ti drejtohen Atij me zëra të përkushtuar dhe tu shkrihet mendjemadhësia, siç shkrihet kripa në ujë.

Në disa ajete u shfaqet me anë të cilësive të bukurisë dhe përkryerjes, të cilat tregojnë për bukurinë dhe përkryerjen e qënies. Kjo bën që njerëzit ta duan Allahun, me të gjithë fuqinë e dashurisë, që kanë sipas njohurive të tyre rreth bukurisë dhe përkryerjes, së cilësive të Allahut. Kështu që zemra e robit, boshatiset nga çdo gjë tjetër, përveç dashurisë për Allahun.

Kur u shfaqet me anë të cilësive të mëshirës, bamirësisë dhe butësisë, lëviz fuqia e shpresës nga zemrat e robërve dhe angazhohen për të punuar sa më shumë, që të arrijnë mirësitë e Allahut.

Kur u shfaqet me cilësitë e drejtësisë, hakmarrjes, zemërimit, urrejtjes dhe ndëshkimit, frenohet nefsi që urdhëron për të keqe, dobësohet fuqia e tij për epsh, zemërim,lojë dhe lakmi për haram dhe i shtohet frika, nga ndëshkimi i Allahut.

Kur u shfaqet Allahu me anë të cilësive të urdhërimit, ndalimit, besës, porosisë, dërgimit të të dërguarve, zbritjes së librave dhe ligjvënies. Atëherë lëviz dëshira dhe fuqia e robërve për të zbatuar, për të përcjellë të vërtetën dhe për të besuar lajmet me të cilët kanë ardhur të Dërguarit.

Kur u shfaqet me anë të cilësive të dëgjimit, shikimit dhe dijes, rigjallërohet dhe aktivizohet tek robi, fuqia e turpit. Ai turpërohet nga Zoti i tij, që ta shikojë atë që e urren Ai, ose të dëgjojë atë që e urren Ai, ose të fshehë në zemrën e tij atë që e bën të urryer tek Allahu. Kështuqë do të bëhen lëvizjet, thëniet dhe mendimet e Tij, sipas kritereve dhe standarteve të sheriatit.

Kur u shfaqet me anë të cilësive të mjaftimit, dashurisë, rregullimit të gjërave në interes të tyre, shmangies se fatkeqësive prej tyre, ndihmimit të të dashurve të Tij dhe mbrojtjes se tyre, rigjallërohet tek robi fuqia per t’iu mbështetur Allahut, për ti dorëzuar, sukseset dhe rezultatet e punëve në dorë të Tij dhe për tu kënaqur me atë që e vepron Allahu ndaj robit .

E treta:

Njohuria me e lartë, ndër të gjitha njohuritë, është njohja e Allahut.

Që në të kaluarën, po ashtu edhe në të tashmen, njerëzit kanë patur zell të madh për dituri dhe njohuri. Ata kërkojnë nëpër gërmadha dhe shpella, për të njohur ngjarjet e popujve të kaluar dhe gjendjet e tyre. Studiojnë profecitë që flasin për të fshehtën, që të njohin ngjarjet që do të ndodhin. Shpikin satelitë për të njohur yjet dhe planetet, madje kanë dërguar anijet kozmike, të cilat ecin në hapësirë për të mbajtur njerëz apo mjete, që të zbulojnë universin dhe të sqarojnë atë që nuk dihet rreth tij.

Njerëzit kanë hulumtuar tokën, malet, kodrat, shtresat e tokës. Janë zhytur në dete, për të njohur kafshët dhe sekretet, që gjënden në ta. Kanë studiuar përbërjen e njeriut, bimëve dhe kafshëve. Ata kanë përpiluar libra, për të regjistruar njohuritë, që kanë marrë gjatë kohëravë dhe kanë shkruajtur shkencat e ndryeshme, si historinë, gjeografinë, astronominë, kiminë, fizikën, mjekësinë etj..

Përderisa lartësia e njohurisë, është sipas lartësisë së të njohurës, atëherë padyshim njohuritë që na bëjnë të njohur Zotin tonë, janë njohuritë më të larta. Ai që ka dituri dhe njohuri rreth Allahut, është më i mirë se ai që ka njohuri rreth yjeve, shtresave të tokës, njerëzve, kafshëve e tjerë.

Ka thënë Ibnul Arabi (Allahu e mëshiroftë): "Lartësia e dijes, është sipas lartësisë së të diturës. Krijuesi është më i larti i gjërave të ditura, si rrjedhojë dituria rreth emrave të Tij, është dituria më e lartë.".

Islami i fton pasuesit e Tij për dituri, vëzhgim dhe hulumtim në univers. Por ai i shan ata që dituria e tyre, qëndron në kufijt e jetës dhe nuk i kalon kufijt e jetës, për të njohur Krijuesin e jetës dhe për të kuptuar qëllimin e krijimit të jetës dhe gjallesave.

Allahu i Lartësuar ka thënë: Ata dinë vetëm pamjen e jashtme të jetës së kësaj bote dhe janë krejt të pavëmendshëm, për fundin e punëve në Jetën e Përtejme.” [Err-Rrum: 7]

Nëqoftëse njohuritë fetare, janë njohuritë më të mira dhe më të larta, padyshim se njohuria, që na bën të njohur Zotin tonë, është më e larta ndër të gjitha njohuritë. Prandaj ajetet, që na japin njohuri rreth Allahut, emrave dhe cilësive të Tij, janë ajetet më të mira të Kur’anit. Ajeti El Kursij, sikurqë është përcjellë në hadith të saktë, është ajeti më i mirë në librin e Allahut. Sureja Ihlas, është e barabartë me një të tretën e Kur’anit. Këta ajete nuk janë madhëruar, përveçse nga fakti që bëjnë fjalë, për Allahun, të Adhuruarin e vetëm me të drejtë.

[musl|m]

E katërta:

Njohja e emrave dhe cilësive të Allahut, është origjina (baza) për njohjen e çdo gjëje tjetër.

Allahu i Lartësuar, është Krijuesi i çdo gjëje dhe Ai është Urdhëruesi, që jep urdhërat "El keumij-jeh" për krijimin dhe formimin e gjërave, si dhe urdhërat fetare, që duhet të zbatohen siç ka thënë Allahu në Kur’an: " Padyshim që i Tij është Krijimi dhe Komandimi ( urdhërimi). [El A'raf: 54]

Kështu, ai që nuk e njeh Allahun, me anë të emrave dhe cilësive të Tij, ai nuk njeh origjinën e krijimit dhe urdhërimit. Pra nuk njeh bazën për të njohur çdo gjë tjetër përveç Allahut.

E pesta:

Shtimi i Besimit.


Besimi shtohet me dije dhe me punë. Sa më shumë që të njohë robi rreth Allahut dhe ajeteve te Tij, aq më shumë i shtohet besimi. Po kështu kur robi i përgjigjet urdhërave të Allahut, i shtohet besimi.

Besimi sikurse shtohet me dije dhe me punë, ai pakësohet për shkak të mangësisë së dijes dhe të punës. Allahu i lartësuar ka thënë: Sa herë zbret ndonjë sure, disa prej tyre (hipokritëve) thonë: Cilit prej jush iu shtua besimi? Sa për ata që besojnë ajo e ka shtuar besimin e tyre dhe ndjejnë kënaqësi. Por sa për ata në zemrat e të cilëve ka sëmundje (medyshije, mosbesim, hipokrizi), ajo do të shtojë dyshim e mosbesim në mosbesimin e tyre. [Et-Teube: 124- 125]

Besimtarët i besojnë ajetet e zbritura të Allahut dhe njohuritë e ligjet, që përmbajnë dhe vendosin të zbatojnë atë që ftohen për t’a zbatuar. Kjo padyshim ua shton besimin. Ndërsa munafikëve ua shton kufrin, ngaqë ata përgënjeshtrojnë dhe nuk pranojnë t’i përgjigjen Allahut.

Nuk ka dyshim se Emrat dhe Cilësitë e Allhut janë prej gjërave më të madhërishme që kanë sqaruar argumentat fetare. Kështu, ai që beson, kupton domethënien e tyre dhe punon sipas saj, atij i shtohet besimi shumë.


E gjashta:

Ai që mëson përmëndësh, emrat e Allahut, kupton domethënien e tyre dhe punon sipas domethënies së tyre merr shpërblim të madh.

Ebu Hurejre ka transmetuar se i Dërguari i Allahut ka thënë: "Vërtet Allahu ka nëntëdhjet e nëntë emra njëqind pa një emër, të cilët janë të tillë që kush i mëson përmendësh, e kupton se çdo të thonë dhe punon sipas domethënies së tyre hyn në xhenet.'' Transmeton Buhariu.

Ibnul Kajim ka thënë, se fjala “ihsa احصاء” që është përmendur në hadithin e Buharit: "Me të vërtet Allahu ka 99 emra të cilët kush u bën “ihsa احصاء” hyn në xhenet.”
Ka për qëllim tre kuptime:

1- Mësimi i këtyre emrave përmendësh. Siç ka ardhur në një transmetim tjetër: " Kush i mëson ato përmendësh hyn në xhennet".
2- Kuptimi i domethënieve të këtyre emrave.
3- Lutja e Allahut me këta emra dhe adhurimi i Tij, sipas domethënies së tyre.

E shtata:

Të madhërosh Allahun dhe ti lutesh Atij, me emrat e bukur dhe cilësitë e larta.

Emrat e bukur dhe cilësitë e larta të Allahut, tregojnë për Madhërinë e Allahut, prandaj emrat dhe cilësitë e Allahut, janë të shumtë. Përderisa emrat e Allahut dhe cilësitë e Tij u tregojnë robërve madhërinë e Krijuesit dhe përkryerjen e Tij, nuk ka dyshim se ata janë rruga më e madhërishme, që e marrin robërit për madhërimin dhe lutjen e Allahut.

Allahu i Lartësuar na ka urdhëruar në Kur’an, që t’i lutemi Atij, me anë të emrave të Tij të bukur. Ai ka thënë: “Dhe të Allahut janë të gjithë emrat më të bukur, kështu që luteni Atë me ta...” [Al-A’raf: 180]

Lutja më madheshtore, me të cilën robi i drejtohet Allahut është, t’i lutet me emrat e Tij të bukur. Allahu ka thënë: “Dhe të Allahut janë të gjithë emrat më të bukur, kështu që luteni Atë me ta...” [Al-A’raf: 180]
Prandaj prej rregullave të lutjes është, që robi të lutet me anë të emrave të bukur. Madje nuk plotësohet besimi në emrat e bukur të Allahut, derisa robi të lusë Allahut me ta.

Lutja është dy llojesh: Dua’ul mes’eletu (lutja e kërkimit) si dhe duaja e adhurimit dhe e lavdërimit “duaul ibadeti ve thena دعاء العبادة و الثناء.”

Duaja e kërkimit (duaul meseleti) është: “të kërkojë robi arritjen e asaj që që i bën dobi dhe largimin e shmangien e asaj që i bën dëm”. Përsa i përket emrave të bukur të Allahut “duaul meseleti” (lutja e kërkimit) bëhet duke i kërkuar Allahut, në çdo kërkesë apo nevojë që e kemi, me emrin që i përshtatet asaj nevoje (kërkese). Gjithashtu duke iu drejtuar Allahut me anë të emrave të Tij të bukur në lutje, si për shembull lutja e robit: “O Allah më fal mua dhe më mëshiro se vërtetë Ti je Mëkatfalës, Mëshirbërës.” Kështu na kanë ardhur lutjet në Kur’an dhe Sunnet, si p.sh. fjala e Allahut: "Zoti ynë mos i bën zemrat tona të shmangen nga e vërteta pasi Ti na ke udhëzuar dhe na dhuro mëshirë nga mëshira Jote. Vërtetë Ti je Dhuruesi më i Madh (El-Uehab)." [Al-Imran 8]

Gjithashtu lutja, të cilën Profeti alejhi selam, ia mësoi Aishes që ta thonte në natën e kadrit: “O Allah Ti je Falës. E do faljen e gabimeve e të gjynaheve prandaj më fal mua.” Transmeton Tërmidhiu dhe të tjerë dhe hadithi është i saktë.

Duaja e adhurimit (duaul ibadeti), do të thotë që ta adhurosh Allahun dhe ta lavdërosh Atë, me anë të emrave të Tij të bukur. Pra ta adhurosh dhe ta lavdërosh Allahun me çdo emër të Tijin, sipas domethënies së tij. P.sh.Të pendohesh vazhdimisht sepse Ai është “et-Tevab”.
Të bësh dhikër vazhdimisht sepse Ai është Gjithëdëgjues “Es-Semië’-السميع”.

Ka thënë Ibnu Kajim El-Xheuzije:

"Me të vërtetë njeriu, që bën adhurimin më të përkryer ndaj Allahut, është ai i cili e adhuron Allahun, me të gjithë emrat e Tij, të cilët i dinë njerëzit.

Në temat e ardhëshme inshaAllahu do të kemi shumë ajete dhe hadithe të cilët përmbajnë madhërimin e Allahut me anë të emrave dhe cilësive të Tij si dhe lutjen me anë të emrave dhe cilësive të Tij.

E teta:

Njohja e Allahut në përputhshmëri me metodën e Kur’anit dhe të sunnetit të Profetit.

Është shkak për mëkëmbjen në tokë dhe devijimi nga kjo rrugë është shkak për humbje, poshtërim dhe dekadencë.
Njohja e Allahut të Lartësuar, konform metodës së Kura’nit dhe Sunnetit, e forcon besimin e drejtë në Allahun dhe i bën robërit të ecin në rrugen e drejtë. Ecja në rrugën e drejtë i afron robërit drejt Zotit të tyre. Kështuqë Allahu do të kënaqet me ta, do të zbresë mbi ta mirësitë e Tij dhe kjo do të bëhet shkak për triumfim, fitore dhe mëkëmbje të mulimanëve në tokë. Si rrjedhojë do të realizohet premtimi i Allahut të Lartësuar: ”Allahu u ka premtuar atyre nga mesi juaj, që besojne dhe punojnë mirësi e drejtësi, se Ai patjetër do t’u sigurojë atyre, vazhdimësi në tokë, ashtu siç jua siguroi Ai këtë atyre, përpara tyre dhe se ai do t’u sigurojë fuqinë për të zbatuar e permbushur fenë e tyre, të cilën Ai e ka zgjedhur për ta. Dhe padyshim që Ai, do t’u japë atyre në shkëmbim, siguri e ruajtje pas frikës së tyre. Këta besimtarë të më adhurojnë vetëm Mua dhe të mos bashkojnë gjë tjetër me Mua. Por kushdo që nuk beson pas kësaj, këta janë fasikunë (të pabindur).” [En-Nur: 55]

Nëqoftëse muslimanët, do të devijojnë nga e drejta, që Allahu ka pëlqyer për ta, kjo do të jetë padyshim shkak për rënien e sovranitetit dhe pushtetit të tyre si dhe mëkëmbjes së armiqve kundra tyre.

Argumentet e Kur’anit dhe Sunnetit tregojnë, që përhapja e kufrit, shirkut, bidadit moszbatimit të islamit të saktë dhe përçarja, është shkaku kryesor i prapambetjes dhe i poshtërimit.

Gjithashtu edhe ngjarjet tragjike, që i ka kaluar bota islame dhe vazhdon të jetë në shumë prej tyre, dëshmojnë se largimi nga islami i saktë dhe përhapja e koncepteve të gabuara rreth islamit është shkaku kryesor i tyre.
Ibnu Tejmija ka dhënë shembuj të shumtë, për pasojat shkatërruese të humbjeve, devijimeve, dhe bidateve në botën islame. Ai ka thënë se: “Qeverija ‘Umuuije’ ka rënë për shkak të bidatit të Xhaëd ibni Derhem i cili mohonte cilësitë e Aleut”.

Në fundin e shekullit të pestë të hixhrit, kryqëtarët filluan të pushtonin fiset ‘shame’ njëra pas tjetrës, derisa e morën “Bejtul Makdesin” dhe më pas e rrethuan Damaskun, kështuqë banorët e Shamit ishin në gjendjen më të rënduar, midis kafirëve të krishterë dhe hipokritëve ateistë.

Ibnu Tejmija në lidhje me këto ngjarje, ka sqaruar: “Shfaqja e hipokrizisë, bidateve dhe e shthurjes, gjëra që bien në kundërshtim me fenë e të dërguarve, ka qënë shkak për të sunduar armiqtë mbi muslimanët.”

Nga ana tjetër ai ka sqaruar, se si ka ndikuar shfaqja e devocionit fetar dhe ndjekja në mënyrë të përpikt e fesë, në kohën e Nured-din Eshehid dhe Salahud-din Ej-jubi për luftimin e “Elubejdij-jin”, renegatëve, njerësve të prishur dhe kryqëtarëve.

Dijetari i shekullit Albani (Allahu e mëshiroftë), pasi që ka sqaruar rëndësinë e besimit sipas asaj që ka ardhur në Kur’an dhe në Sunnetin e saktë ka thënë: “Shumica e davetçijve të Islamit sot, i lënë muslimanët të përçarë në idetë dhe mendimet e tyre dhe nuk interesohen për ti bashkuar në Islamin e saktë, që ka ardhur në Kur’an dhe Sunnetin e saktë. Disa prej tyre, kryesisht interesohen për t’i orientuar në sjelljen Islame dhe disa të tjerë nuk kanë punë tjetër përveçse t’i arsimojnë pasuesit e tyre në politikë, ekonomi dhe të tjera sfera, rreth të cilave vërtitet fjala e shumicës së shkrimtarëve sot. Ndërmjet tyre vërejmë njerëz, që nuk falin namazin dhe megjithatë ata pretendojnë, se do të krijojnë shoqërinë Islame dhe do të gjykojnë me ligjin e Allahut! Sa larg që janë! Padyshim që një shoqëri e tillë, ku do të gjykohet me ligjin e Allahut, nuk mund të realizohet, vetëm nëqoftë se propoganduesit do të fillojnë me atë që filloi i Dërguari i Allahut, duke ftuar në rrugë të Allahut sipas asaj që ka ardhur në Kur’an dhe që e ka sqaruar i Dërguari i Allahut.”

[musl|m]

Pjesa e parë:


1. Bazat e Emrave të Allahut të Lartësuar
2. Nëntëdhjet e nëntë Emra të Allahut të marrë nga Kur’ani dhe Sunneti i saktë.



Bazat e Emrave të Allahut të Lartësuar

Baza e parë:Emrat e Allahut janë të gjithë të bukur, të përkryer dhe të përsosur.

Allahu në Kur’an ka thënë: " Me të vërtetë Allahut i takojnë emrat e përkryer e të bukur prandaj luteni Atë me ta" [El-Isra: 110]

Ata janë të tillë, sepse përmbajnë kuptime dhe cilësi, të cilat janë të përkryera dhe të përsosura.

Shprehjet përsa i përket kuptimit të tyre ndahen në tre grupe:

1) Shprehje apo fjalë, të cilat kanë në mënyrë absolute, gjithmonë kuptim të bukur, të përkryer. Emrat e Allahut janë të gjithë të tillë.
2) Shprehje apo fjalë, të cilat kanë herë kuptim të mirë dhe herë kuptim jo të mirë.
3) Shprehje apo fjalë, të cilat kanë gjithmonë kuptim të mangët, jo të mirë.

Nuk ka dyshim, se emrat e Allahut janë prej shprehjeve të grupit të parë.
Çdo emër i Allahut përmban cilësi të përsosura, të përkryera.

Të sjellim disa shembuj për këtë: Emri i Allahut الحي – El haj –( i Gjalli - i Përjetshmi).
Ky emër i Allahut, përmban jetën e përsosur dhe të përkryer të Allahut të Madhëruar, e cila nuk ka fillim dhe mbarim. Nuk i ka paraprirë Atij mosekzistenca në të kaluarën dhe kurrë nuk do Ti vijë në të ardhmen.

Allahu në Kur’an ka thënë: "Dhe mbështetu tek i gjalli i Cili nuk vdes".

Po ashtu Allahu në Kur’an ka thënë: "Ai Allahu është Një i vetëm dhe i pashok i Gjallë i Përjetshëm ".

Jeta e Allahut në mënyrë të pashmangshme tregon për dijen, shikimin, dëgjimin dhe të tjera prej cilësive të Tija të përsosura dhe të përkryera.

Emri i Allahut العليم - El Alijm – (i Gjithëdituri) përmban dijen e përkryer të Allahut. Atij nuk i ka paraprirë padituria, asgjë nuk ka qenë jashtë dijes së Tij dhe nuk do të jetë më vonë. Ai nuk mund të harrojë asgjë.

Allahu në Kur’an ka thënë:
"Dija e tyre është tek Zoti im në shkresën e duhur Zoti im nuk është i pavetëdijshëm dhe Ai nuk harron." [Taha: 52]

"Dhe tek Ai janë çelësat e të fshehtës që nuk i di ato askush përveç Tij, Ai di çfarë ka në tokë dhe në det, nuk ka asnjë gjethe që bie dhe Ai të mos ketë dijeni për të. Nuk ka asnjë grimcë në errësirën e tokës, asgjë të njomë ose të thatë që të mos jetë shkruar në shkrim të qartë " [El-Enam: 59]

"Nuk ka asnjë gjallesë në tokë që Allahu të mos ia ketë garantuar furnizimin asaj. Ai e di vendbanimin dhe vendruajtjen e saj e të gjitha këto janë në librin e qartë" [Hudë: 6]

"Me të vërtetë Allahut nuk i fshihet asgjë në qiej e as në tokë".
"Ai e di gjithçka që është në qiej e në tokë dhe e di atë të cilën e fshihni dhe e shfaqni, me të vërtetë Allahu është i ditur për atë që fshehin gjokset." [Et-Tegabun: 4]

Emri i Allahut الرحمن –Er-Rahman, ( i Gjithëmëshirshmi.), është një prej emrave të bukur të Allahut. Përmban cilësinë e mëshirës së përkryer për të cilën Profeti sal-lAllahu alehji ue sel-lem ka thënë. "Me te vërtetë Allahu është më i mëshirshëm për robërit e Tij se sa kjo grua për fëmijën e saj".
Bëhet fjalë për një nënë, që e gjeti foshnjën e saj ndërmjet robërve, e mori atë, e vendosi në prehrin e saj dhe i dha gji. Profeti sal-lAllahu alehji ue sel-lem, pasi vuri re veprimin e nënës së foshnjës tha fjalët e lartëpërmendur.

Emri الرحمان Er-Rrahman tregon se mëshira e Allahut, është Gjithpërfshirëse. Allahu thotë në Kur’an: "Mëshira Ime ka përfshirë çdo gjë".
Për duanë që melaiket e bëjnë për besimtarët Allahu ka thënë:

"Zoti ynë ke përfshirë çdo gjë me mëshirë dhe dije ".

[musl|m]

Çështje:

Çdo emër i Allahut, duke e marr parasysh më vete ka bukuri dhe përkryerje. N.q.s do të përmendet sëbashku me një emër tjetër, ky bashkim përbën një bukuri dhe nje përkryerje tjetër, mbi bukurinë dhe përkryerjen që ka çdo emër më vete. P.sh: emri i Allahut العزيز - El-Aziz tregon për fuqinë dhe krenarinë e plotë dhe të përkryer të Allahut. Ndërsa Emri الحكيم- El-Hakim tregon për gjykimin me drejtësi të Allahut dhe për urtësinë e Tij. Kur këta dy emra përmenden së bashku, kjo tregon për një përkryerje tjetër. N.q.s. i Gjithfuqishmi, Krenari, i Lartësuari, nuk do të ishte i Urtë dhe gjykues i drejtë mund të bënte padrejtësi, sikurse ndodh me njerëzit e lartë në këtë dynja e N.q.s. gjykuesi i drejtë dhe i Urtë, nuk do të ishte i Lartë, i Fortë, Krenarë, ai mund të cilësohej si i dobët, i paaftë siç cilësohen krijesat që janë të drejta dhe të urta por jo të fuqishme. (Nuk do të pranohej gjykimi i tij)

Të gjithë emrat e Allahut, kanë domethënie të qartë, pra të gjithë janë محكمة "muhkeme" që do të thotë:
“Të qartë, të kuptueshëm".

Përsa i përket cilësive, të cilat i përmbajnë këto emra, ato janë محكمة "muhkemetun"nga një anë dhe متشابه "muteshabihe" të pakuptushme për nga ana tjetër.
Cilësitë janë محكمة muhkemetun" për sa i përket domethënies së tyre dhe متشابهة "muteshabihe" (të pakuptueshme, të pakonceptueshme) për sa i përket përshkruarjes së formës dhe mënyrës se si ato janë. Më gjërë rreth kësaj teme do të flasim në kapitullin e cilësive.

Baza e dytë: Besimi në emrat e Allahut ka tre kushte. Kush nuk plotëson këto tre kushte, besimi i tij në emrat dhe cilësitë e Allahut është i pasaktë:

Kushti i parë: “Besimi në emrat e Allahut.”.

Ky kusht përmban dy rregulla:

A- Pohimi i emrave të Allahut në mënyrë konkrete.

Si p.sh Errahman الرحمن-, Errahijm – الرحيم të dy këta emra ia pohojmë realisht Allahut.
Ka thënë Shejhu Islam ibnu Tejmie رحمه الله: "Të gjithë ata, të cilët ia pohojnë emrat Allahut të Madhëruar, besojnë se Ai është "الحي El-Haj" (i Gjalli, i përjetshmi") realisht dhe"العليم – El-Alijm"(i Gjithëdijshëm) realisht dhe kështu me radhë në të gjithë emrat e Tij.

B-Prej besimit në emrat e Allahut është besimi që Allahu nuk u përngjason krijesave.

Allahu ka thënë në Kur’an: "Asgjë nuk i ngjason atij ”.

Kushti i dytë: “Besimi në domethënien (kuptimin) e emrave të Allahut dhe në cilësitë që përbajnë emrat e Allahut.

Ai që beson, vetëm në emrat e Allahut dhe nuk beson se këto emra kanë domethënie të kuptueshme për ne, besimi i tij në emrat e Allahut nuk është i saktë. Për këtë tregojnë dy fakte;

a- Mosbesimi në domethëniet që kanë emrat e Allahut është الإلحاد - " ilhadi " (devijimi) më i madh nga e vërteta në emrat e Allahut.

Allahu në Kur’an ka thënë:
"Lëri ata të cilët devijojnë në emrat e Allahut, ata do të shpërblehen për atë që kanë vepruar".( Araf 180 )

b- Ne kemi thënë, në rregullin e parë që emrat e Allahut janë të bukur me domethënie të përkryer. Siç dihet emri i bukur nga emri jo i bukur dallohet nga domethënia dhe sikur emrat e Allahut mos të përmbanin domethënie dhe cilësi të përkryera sikurse thonë grupet e humbura atëhere nuk do të ishin të bukur në kulmin e bukurisë.

Çdo emër i Allahut është "علم – Alem" (Emër i përveçëm që tregon për qënien e Allahut) dhe وصف" - uesfun "(Atribut që tregon për një cilësi dhe domethënie të caktuar).

Emrat e Allahut janë të përveçëm duke marrë parasysh faktin që ato tregojnë për qënien e Allahut dhe atribute duke marrë parasysh domethëniet dhe cilësitë që tregojnë për to. Atëherë të gjithë emrat e Allahut janë sinonime përsa i përket faktit që ato tregojnë për një qënie të vetme (Allahun), kurse përsa i përket cilësive dhe domethënieve që tregojnë për to janë të ndryshme, sepse çdo emër tregon për një cilësi dhe kuptim që nuk tregon për to emri tjetër.
Ibnu Uthejmini رحمه الله ka thënë:” Për këtë tregon Kur’ani dhe gjuha arabe. Në një ajet të Kur’anit Allahu thotë:
" Ai është Mëkatëfalësi, Mëshirbërësi " [Junus: 107]

Kurse në një ajet tjetër thotë:
" Zoti yt është mëkatfalësi( El-Gafurr) që ka mëshirë (rrahme) ".

Emrin الرحيم" – Err-Rrahijm të përmendur në ajetin e parë e ka shpjeguar në ajetin e dytë me fjalën e tij: ذوالرحمة – që ka mëshirë. Kjo tregon se, emri i Allahut الرحيم – Err-Rrahiim e ka kuptimin: Allahu ka Mëshirë.

Sikurse Err-Rrahiim po ashtu edhe çdo emër tjetër i Allahut ka domethënie.”
Të gjithë dijetarët e gjuhës arabe dhe të gjithë njerëzit me llogjikë të shëndoshë e mbështesin këtë që e thamë.Nuk mund ti thuhet الحي" – El-Haj"( i Gjalli), vetëm atij që ka jetë dhe nuk mund ti thuhet العليم" – El-Alijm "( i Gjithëdituri), vetëm atij që ka dije,e jo atij që nuk ka dituri.

Nga kjo që sqaruam, del në pah (bëhet i qartë) devijimi dhe humbja e muëtezilive, të cilët i kanë mohuar domethëniet dhe cilësitë që i përmbajnë emrat e Allahut. Muëtezilitët thonë se: po t’i pohonim Allahut shumë cilësi,kjo do të thonte se qëniet e pafillimta janë shumë, kur dihet që i pafillimtë është vetëm Allahu i Lartë.
Kjo arsye është e pasaktë dhe e pallogjikshme. Argumentet e Kur’anit dhe të sunnetit, si dhe llogjika e shëndoshë e hedhin poshtë këtë.

1- Përsa i përket Kur’anit dhe sunnetit, Allahu i Lartë e ka përshkruar veten e Tij në Kur’an, me shumë cilësi e atribute.

N.q.s këto cilësi, do të tregonin se ka shumë të pafillimtë krahas Allahut, atëherë Allahu nuk do të kishte përmendur në Kur’an se Ai është i cilësuar me këto cilësi. Allahu thotë në Kur’an:

" Me të vërtetë goditja e Zotit tënd është e fortë. Me të vërtetë Ai është i Cili e fillon dhe e përsërit krijimin dhe Ai është që i fal mëkatet dhe është i dashur. Ai është Zot i arshit madhështor dhe gjithëveprues i asaj që dëshiron punon." [Buruxh: 12-15]

Gjithashtu Allahu ka thënë në Kur’an:

"Madhëroje emrin e Zotit tënd më të Lartit i Cili krijoi (gjithçka) dhe pastaj e përpjestoi drejt (këtë krijim)" [El- A’ëla: 1-2]
Në këto ajete Allahu na ka bërë të njohur për veten e tij disa cilësi. Sikur të ishte e saktë ajo që thonë muëtezilitët, nuk do t’ia kishte atribuar vetes së Tij këto cilësi.

2- Llogjika:

Llogjika e shëndoshë tregon, se cilësia e një qënie nuk është e shkëputur nga ajo por është veti (atribut) thelbësore dhe e përhershme e saj. Prandaj cilësitë janë veti (atribute) të Allahut i Cili është cilësuar me to.

Mendja e njeriut nuk mund të përfytyroj asnjë ekzistencë të pa cilësuar me disa veti të saj. Çdo qenie domosdoshmërisht është e cilësuar me vetitë e mëposhtme;

1- Cilësia e ekzistimit .
2- Qënia e ekzistimit të saj i mundshëm ose i domosdoshëm,( i detyrueshëm).
3- Kjo ekzistencë është cilësi e një trupi ose është trupi vetë.

Pasi sqaruam, që emrat e Allahut janë të gjthë të bukur, sepse përmbajnë domethënie të përkryera, bëhet e ditur që (الدهر – Ed-dehru) "koha", nuk është prej emrave të Allahut. Kjo fjalë (koha) nuk përmban domethënie të bukur dhe të përkryer që të jetë prej emrave të Aleut dhe sepse الدهر׳ –Ed-dehër׳ është emër i kohës, koha është e krijuar, ajo është – ” kalimi i ditëve dhe i netëvë”.

Allahu Teala thotë në Kur’an për mohuesit e ringjalljes:

" Ata thanë se kjo nuk është gjë tjetër vetëm se jetë e kësaj bote, vdesim e ngjallemi dhe nuk na shkatërron (zhduk) vetëm se(الدهر Ed-dehër) koha."

Këtu bëhët fjalë se shkatërruese është “ed-dehr الدهر׳” e cila është :“kalimi i ditëve dhe i neteve”:. Ndaj -Ed-dehër׳ (koha), nuk ka ndonjë domethenie të bukur, të përkryer që të jetë emër prej emrave të bukur të Allahut.

Përsa i përket hadithit të Profeti s.a.u.s, ku thuhet se Allahu i Lartësuar ka thënë:
" Më bën keq Mua biri i Ademit (më shan, nuk më lartëson, pastron, dlirëson nga të metat), ai e shan kohën kur Unë jam koha. Në dorën time është komandimi dhe rregullimi i çështjeve. Unë bëj ndryshimin e natës dhe të ditës."
Ky hadith nuk tregon se koha është prej emrave të Allahut. Ajo që shanin disa nga bijtë e Ademit, është; “koha në të cilën ndodhin ngjarje të ndryshme dhe e cila përbëhej nga kalimin i ditës dhe i natës”. Të gjitha këto janë të krijuara prandaj fjala e Allahut në hadith - "…Unë jam koha..." - është shpjeguar me fjalët që kanë ardhur pas saj - "…në dorën time është komandimi dhe rregullimi i çështjeve, Unë bëj ndryshimin e natës dhe të ditës.".

Kjo tregon se, Allahu me fjalën “koha ed-dehër” ka patur për qëllim; “ Unë jam krijuesi i kohës, bëj ndryshimin e ditës dhe të natës.”. Në hadith, koha është përshkruar si diçka që ndryshon dhe rrotullohet. Allahu nuk mund të jetë Ai që ndryshon dhe rrotullohet, por Ai që bën ndryshimin dhe rrotullimin.
Të gjitha këto fakte, tregojnë se koha nuk është perj emrave të bukur të Allahut.


Kushti i tretë: Besimi dhe pohimi i veprimeve, i ndikimeve dhe pasojave që rrjedhin nga emrat e Allahut.

P.sh: Emri i Allahut: "الرحيم Err-Rrahim, Mëshirbërësi", tregon se Allahu ka "حمة - rrahmet, mëshirë", dhe si rrjedhojë e mëshirës së Tij është mirëbërja ndaj krijesave të Tij. Futja e disa prej tyre në xhennet, zbritja e shiut e të tjera pasoja, ndikime e veprime që rrjedhin nga mëshira e Allahut. Gjurmët e mëshirës së Allahut nuk mund të numërohen.

Jo të gjithë emrat e Allahut kanë veprime, ndikime,gjurmë dhe pasoja që rrjedhin prej tyre, porse në lidhje me këtë çështje, emrat e Allahut ndahen në dy grupe:

[musl|m]

Grupi i parë: Emrat prej të cilëve rrjedhin, veprime, pasoja, ndikime, domethënia e të cilëve mund të quhet kalimtare, veprore.

Si për shembull emri i Allahut "الرحيم – Err-rrahiim, Mëshirbërësi". N.q.s domethënia e emrave të Allahut është veprore kalimtare atëherë duhet të pohojmë tre gjëra.

a- Pohimi që ky është emër i Allahut.
b- Pohimi i cilësisë që përmban ky emër.
c- Pohimi i veprimit, ndikimit dhe i pasojës që përmban ky emër.

Prandaj, dijetarët islam kanë thënë: "Nëse kaçakët (banditët), që dalin në rrugë për të frikësuar njerëzit, për t’i grabitur, apo për t’i vrarë, pendohen para se t’i kapin organet kompetente, masa penale që e ka obliguar sheriati për raste të tilla në të drejtën e tyre nuk zbatohet, por ata falen .

Allahu thotë në Kur’an:
" Përveç atyre, të cilët pendohen përpara se t’i kapni (të hyjnë nën pushtetin tuaj), atëherë dijeni se Allahu është Mëkatfalës, Mëshirbërës."

Dijetarët, këto dy emra i kanë marrë si argument, që tregon se Allahu u ka falur mëkatet atyre dhe i ka mëshiruar me moszbatimin e dispozitës së sheriatit në të drejtën e tyre.

Ibnu Kajim El Xhevzijetu ka thënë: "Vëreni, në veprimet, ndikimet dhe gjurmë e përgjithshme dhe të veçanta të mëshirës së Allahut. Ai me Mëshirën e Tij na ka dërguar të Dërguarit dhe na ka zbritur librin, na ka mësuar pasi ishim të paditur dhe na ka bërë të shikojmë pasi ishim të verbër e na ka udhëzuar pasi ishim të humbur. Me Mëshirën e Tij na ka lajmëruar për cilësitë, emrat dhe veprat e Tij, kështu që ta njohim Atë me to. Me mëshirën e Tij na ka mësuar atë që nuk e dinim. Me mëshirën e Tij ka bërë për ne diellin dhe hënën, ditën dhe natën.

Grupi i dytë: Emrat që nuk rrjedhin prej tyre veprime, pasoja dhe ndikime, domethënien e të cilëve mund ta quajmë joveprore, jo kalimtare.

Në lidhje me këto emra duhet të pohojmë dy gjëra:

a- Besimi (pohimi) i emrit të Allahut.
b- Besimi (pohimi) i cilësisë që e përmban ai.

Shembull, emri i Allahut " الحي El-Haj, i Gjalli i Përjetshmi ", në lidhje me të cilin duhet pohuar.

1- Emri “الحي, Elhaj"
2- Cilësia që e përmban:" الحياة El-hajat, jeta”.

Baza e katërt: Emrat e Allahut janë të gjithë "teukifije -توقيفية" (Teukifij’jetu do të thotë: Emrat e Allahut merren vetëm nga Kur’ani dhe Sunneti i saktë).

Mendja e njeriut nuk ka të drejtë ta emërtojë Allahun, me emra të cilët nuk kanë ardhur në Kur’an dhe Sunnet, sikur kanë bërë filozofët, disa prej muëtezilive dhe sufitë...Por duhet, që emrat e Allahut Teala të merren vetëm prej Kur’anit dhe Sunnetit të saktë.

Ta quajmë Allahun, me emra që nuk kanë ardhur, as në Kur’an dhe as në Sunnet është padrejtësi në të drejtën e Allahut Teala. Është detyrë të jemi të edukuar me Allahun Teala dhe të qëndrojmë në tekstet e Kur’anit dhe të Sunnetit. Ka thënë Allahu i lartësuar në Kur’an:

"Dhe mos e thuaj atë për të cilën nuk ke dituri, se me të vërtetë të dëgjuarit, të shikuarit dhe zemra të gjitha këto janë përgjejgjëse. Secila prej tyre do të pyetet." [El-Israë’: 36]

"Thuaj: (Por në të vërtetë) gjërat që i ka ndaluar Zoti im janë El-Fahisha (gjynahet e mëdha, çdo lloj afrimi me gratë jashtë martesës etj.) që kryhen hapur ose fshehur, gjynahet (e tjera të çdo lloji), shtypja pa të drejtë, vënia shok Allahut në adhurim (adhurimi i të tjerëve përkrah a përveç Atij), gjë për të cilën Ai nuk ka dhënë asnjë të drejtë dhe asnjë provë si dhe përfolja për Allahun për gjëra për të cilat ju nuk keni asnjë dijeni. " [Al-A’raf: 33]

"O njerëz! Hani nga çfarë është e ligjshme dhe e mirë në tokë dhe mos ndiqni gjurmët e shejtanit. Padyshim që ai është për ju armik i hapur. *Shejtani ju urdhëron ju vetëm të keqen dhe Fahsha (ç’është gjynah dhe e dënueshme) (si) dhe që ju të thoni kundër Allahut çfarë ju nuk e dini." [El-Bekare: 168-169]

[musl|m]

Basa e pestë: Emrat e Allahut, nuk janë të kufizuar me ndonjë numër të caktuar.


Për këtë tregon hadithi i trasmetuar nga Abdullah Ibnu Mes’udi, se Profeti alejhi selam ka thënë: "Nuk e kap ndonjërin kurrë ndonjë brengë, pikëllim apo vështirësi dhe thotë: “O Allah unë jam robi yt, biri i robit tënd dhe biri i robëreshës tënde. Unë jam në dorën tënde dhe në të drejtën time zbatohet gjykimi Yt. Caktimi Yt për mua është i gjithë i drejtë. Të lus Ty me çdo emër që Ti e ke, me të cilin e ke quajtur vetenTënde, ose e ke zbritur në librin Tënd. Ia ke mësuar ndonjërit prej krijesave të Tua, ose e ke ruajtur në dijen Tënde të fshehtë, e cila është tek Ti. Ta bësh Kur’anin e Madhëruar pranverën (gjallërimin, gjelbërimin) e zemrës time dhe dritën e gjoksit tim.Të tillë që të më largojë brengën, mërzitjen dhe vështirësinë time.” Vetëm se Allahu e zhduk brengën, mërzitjen dhe vështirësinë e tij dhe ia zëvendëson atë me gëzim e lumturi.” (Tr. Ahmedi, Hakimi dhe Shejkh Albani e ka bërë të saktë.)

Ky hadith tregon që emrat e Allahut nuk janë të kufizuar me ndonjë numër të caktuar, sepse emrat që i di Allahu, të cilët janë në dijen e Tij të fshehtë, nuk i di asnjëri prej krijesave të Tij. Prandaj nuk i lejohet askujt, që të kufizojë emrat e Allahut me ndonjë numër të caktuar.

Përsa i përket hadithit, ku Profeti alejhi selam thotë: "Me të vertetë Allahu ka 99 emra të cilët kush i mëson përmendësh hyn në xhenet.” (Tr. Muslim), nuk tregohet në të, se emrat e Allahut janë të kufizuar në 99.
Imam Neveviu ka thënë: "Të gjithë dijetarët janë të një mendimi; “ ky hadith nuk tregon se emrat e Allahut janë të kufizuar në 99”, sepse qëllimi i Profetit në këtë hadith nuk është që emrat e Allahut janë të kufizuar në 99 dhe nuk ka emra të tjerë përveç tyre, por qëllimi i Profetit është se Allahu ka 99 emra prej emrave të Tij, të cilët kush i mëson përmendësh Allahu e fut në xhenet.

Kjo nuk do të thotë që, nuk ka emra të tjerë, por këto 99 emra janë të tillë që nëse njeriu i mëson, i kupton dhe punon me ta hyn në xhennet. Kjo është e ngjashme me fjlalët e mëposhtme: "Filani ka 100 derhemë të pregatitur për ti dhënë sadaka.” Kjo nuk do të thotë se ai nuk ka derhemë të tjerë, të cilët nuk i ka llogaritur t’i japë sadaka. Pra fjala e Profetit alejhi selam në hadith "…kush i mëson ato përmendesh hyn në xhennet " është plotësim i fjalisë së parë e jo fillim i një fjalie të re.

Si përfundim qëllimi i Profetit është lajmërimi për hyrjen në xhennet me mësimin e këtyre emrave përmendësh dhe jo lajmërimi për kufizimin e emrave të Allahut.
Përcaktimi i 99 emrave nuk ka ardhur as në Kur’an e as në sunnet të saktë.

Kurse hadithi i transmetuar nga Tirmidhiu e ky nga Veli bin Muslim për përcaktimin e 99 emrave është i dobët, sepse Velidi është i dobët.
Shejkhu Islam ibnu Tejmie ka thënë: “Të gjithë dijetarët që kanë dituri rreth shkencës së hadithit, janë të një mendimi se Profeti nuk i ka përcaktuar 99 emrat, ndërsa hadithi që ka transmetuar Velidi është i dobët.”.
Në një vend tjetër në fetaua ai ka thënë: “Velid bin Muslim i ka marrë këto emra prej disa mësuesve të tij nga Shami sikurse është sqaruar në disa prej rrugëve të hadithit të tij.”.
Ibn Haxher Elaskalani ka thënë: “Defekti që shkakton dobësin e hadithit, sipas mendimit të Buhariut dhe Muslimit, nuk është vetëm fakti që atë e transmeton vetëm Velid bin Muslim, (i cili është i dobët) por ka edhe difekte të tjera si: "idtirrab" (mosmarrveshje në lidhje me trasmentimin e tij), "idrraxh"(shtesa ne tekst) dhe Velid është "mudel-lis".


Baza e Gjashtë: Devijimi në emrat e Allahut (Ilhadi)

Përkufizimi i Ilhadit është: Devijimi në emrat e Allahut, me mohimin ose shtrembërimin e realiteteve të tyre dhe të domethënieve të tyre, nga e vërteta që është përmendur në Kur’an dhe në Sunnet.

Ilhadi (devijimi) në emrat e Allahut, ndahet në 4 lloje:

1- Ta emërtosh Allahun Teala me emra që nuk kanë ardhur as në Kur’an e as në Sunnet është devijim, sepse ne kemi thënë se emrat e Allahut janë teukifije. Për shembull siç kanë vepruar kristjanët të cilët e quajtën baba Allahun, ose siç vepruan filozofët që e quajtën “arsyeja vepruese”.

2- Të nxjerrësh nga emrat e Allahut emra për idhujt, është devijim gjithashtu, sepse këto emra janë të veçantë për Allahun Teala, ashtu sikursë ibadeti i takon vetëm Atij. Prandaj emërtimi i të tjerëve me këto emra, në atë mënyrë që i takojnë vetëm Alllahut, me qëllim që tu kushtohet adhurimi përveç Allahut, ose tu dedikohen cilësi që nuk u takojnë, është “Ilhad”. Si psh.: Veprimi i mushrikëve, të cilët nxjerrnin nga emri i Allahut " العزيز El-Azijz – I Potfuqishmi, emër për idhullin e tyre "El-uz’za" dhe El-lat. Nga emri i Allahut "El-Ilah"– I Adhuruari. Menat nga emri i Allahut "El-Menan"– Dhuruesi.

3- Të mohosh emrat ose domethëniet dhe cilësitë që i përmbajnë ata, si dhe të mohosh rregullat dhe veprimet, që rrjedhin prej tyre, është gjithashu deviijim, sepse besimi në emrat e Allahut nuk plotësohet vetëm se duke besuar në të gjithta këto.

P.sh.Devijimi) “Ilhadi” i جهمية i Xhehmive, është mohimi i emrave dhe cilësive të Allahut.(Devijimi) “Ilhadi” i المعتزلة Muëtezilëve, është mohimi i cilësive që përmbajnë emrat e bukur të Allahut. Ata thonë: “Allahu është Mëshiruesi (Err-rrahman), pa mëshirë.

4- Ti përngjasosh cilësitë që përmbajnë këta emra me cilësitë e krijesave është devijimi në emrat e Allahut, sepse ngjasimi i Allahut me krijesat, ose i cilësive të Tij me ato të krijesave është diçka e pamundur dhe jo e saktë.

Allahu në Kur’an ka thënë: "Asgjë nuk i përngjan Atij, Ai është Dëgjuesi Shikuesi".
Nuejm bin Hamad El Huzai ka thënë: "Kush e përngjason Allahun me krijesat e tij bën kufër dhe kush i mohon cilësitë, me të cilat Allahu ka cilësuar veten e Tij, bën kufër.

Nuk ka dyshim, se cilësitë që Allahu, ka përshkruar me to veten e Tij, nuk janë të ngjashme me ato të krijesave.”

Këta ishin katër llojet e “Ilhadit”. (Divijimi)“Ilhadi”, me të gjitha llojet e tij është i
palejuar, sepse Allahu i ka kërcënuar për ndëshkim të rëndë, ata që devijojnë ( bëjnë ilhad) në Emrat e Tij.

Allahu i lartësuar ka thënë: “Allahut i takojnë emrat më të bukur, ndaj luteni atë me ta dhe largohuni shoqërisë së atyre të cilët i përgënjeshtrojnë Emrat e Tij. Ata do të shpërblehen për çfarë kanë vepruar”. [El A’raf:180]
E kundërta e njësimit të Allahut, në emrat dhe cilësitë e tij (teuhidul esma ues’sifat), është shirku dhe ilhadi (Devijimi).

Shirku në cilësitë e Allahut, do të thotë ti vësh ortak ose rival në cilësitë e Tij, ndërsa “Ilhad-in”(Devijimin) e sqaruam më lart.

Për të cilësuar një person të veçantë (i cili pretendon se është musliman, sipas termit të dijetarëve të akides: prej ehlul kible) si qafir, nuk lejohet të nxitohemi, derisa të plotësohen kushtet e tekfirit dhe të elminohen pengesat e تكفير tekfirit. Jo çdo njeri që bie në kufër, bëhet qafir.

Njeriu mund të thotë thënien e kufrit, ose të bëjë punën e kufrit, por nuk cilësohet qafir, përderisa në të drejtën e tij, nuk janë plotësuar kushtet dhe nuk janë eleminuar pengesat e tekfirit. Prej pengesave më të rëndësishme të tekfirit, në lidhje me këtë temë, është interpretimi dhe imitimi. Për më gjerë rreth rregullave të tekfirit mund të kthehemi në librat e akides.

“Kufri në emrat dhe cilësitë e Allahut, bëhet me mohimin e ndonjë emri ose cilësie, që ka ardhur në argument të saktë, pas informimit rreth tyre (d.m.th; mbërritjes së argumentit ). Gjithashtu bëhet me“ilhad-in” (devijimi dhe shtrembërimi i tyre nga e vërteta ), duke ndryshuar domethënien, që tekstet e tyre tregojnë për të, pa ndonjë dilemë(mëdyshje), e cila është e tillë, që personi mund të justifikohet me të”.(Marrë nga komisjoni i përhershëm i fetvasë.)

[musl|m]

Shejkh ibnu Uthejmin ka thënë: "Mohimi i emrave dhe i cilësive të Allahut është dy llojesh.


Lloji i parë: Mohim me karakter përgënjeshtrimi. Ky pa dyshim është kufër. Sikur ndonjëri, të mohonte një emër prej emrave të Allahut, ose një cilësi prej cilësive të tij, që ka ardhur në Kur’an dhe në Sunnetin e saktë, si p.sh, të thotë një person; “Allahu teala nuk ka dorë”, ai është qafir pa kundërshtim tek të gjithë muslimanët. Përgënjeshtrimi i lajmit të Allahut dhe të i Dërguarit të Tij është kufër që të nxjerr nga feja.

Lloji i dyte: është mohim me karakter keq interpretimi (d.m.th. të mos i përgënjështrojë por t’i mohojë) në këtë lloj kemi të bëjmë me dy raste:

1. Rasti i pare: që ky interpretim të jetë i lejueshëm nga ana gjuhësore (d.m.th: interpretimi që i kanë bërë fjalës të jetë një ndër variantet e kuptimit të fjalës në gjuën arabe ). Në këtë rast interpretimi nuk është kufër.

2. Rasti i dytë: interpretimi të mos jetë i lejuehëm në gjuhën arabe (d.m.th. të mos ketë asnjëfarë lidhje gjuhësore ndërmjet fjalës në gjuhën arabe dhe interpretimti që i kanë bërë). Në këtë rats është kufër sepse mohimi është absolut. Ky interpretim në realitet është përgënjeshtrim. Shembulli i këtij rasti është sikur të thotë në fjalën e Allahut: “Përkundrazi të dy duart e Tij janë gjerësisht të shtrira” (el Maide 64), të thotë: Qëllimi me dy duart është: qiejt dhe toka. Me këtë keqinterpretim ai bëhet qafir, sepse ky nuk është i saktë në gjuhën arabe, pra ai është mohues, përgënjështrues. Ndërsa shembulli për rastin e parë është sikur të thotë në interpretimin e dy duarve: janë Mirësia dhe Fuqia e Allahut, me këtë interpretim nuk bëhet qafir sepse dora në gjuhën arabe përdoret edhe në kuptimin “ En-nieme – Mirësia” por është në kundërshtim të domethënies së saj të drejtpërdrejtë. (marrë nga El Mexhmeuth-Themin 2:62-63).

Lexo në fundin e këtij libri Gjykimi ndaj mohuesit të cilësive

[musl|m]

Nëntëdhjet e nëntë Emra të Allahut të marrë nga Kur’ani dhe Sunneti i saktë.

Pasi sqaruam në bazën e pestë, që 99 emrat e Allahut nuk janë përcaktuar (përmendur) në ndonjë hadith të saktë, do të përpiqemi që të përmendim 99 emra prej emrave që kanë ardhur në Kur’an dhe Sunnetin e saktë sipas principeve që i kanë vendosur dijetarët për marrjen e tytre nga Kur’ani dhe sunneti. Para se të fillojmë duhet të sqarojmë tri çështje:

1. Kemi përmendur që emrat e Allahut nuk janë të kufizuar me ndonjë numër të caktuar, sepse sikurqë ka ardhr në hadithin e Ibn Mesudit ka emra që i din vetëm Allahu dhe askush tjetër përveç Tij dhe ka emra që Allahu ia ka mësuar vetëm disa prej krijesave dhe jo të tjerëve. Pas të gjithë këtij sqarimi lind pyetja: Emrat e Allahut të përmendur në Kur’an dhe në sunnet (pa i llogaritur të tjerët), a janë të kufizuar me 99 apo janë më shumë? Dijetarët kanë dhënë dy mendime:
Mendimi i parë: Është që në Kur’anë dhe sunnet janë përmendur më shumë se 99 emra derisa Ibnul Arabi në “Ahkamul Kur’an” ka përmendur 146 emra dhe ka thënë që ka edhe më shumë. Pastaj përsa i përket përcaktimit të 99 prej tyre kanë dhënëdy mendime:

I pari : Duhet ti mësosh të gjithë emrat që kanë ardhur në Kur’an dhe në sunnet,që të qëllosh 99 emrat sepse janë të përcaktuar, por janë fshehur si ora e ditës së xhumah,nata e Kadrit e të tjerë.

I dyti: Mjafton që të mësosh nga të gjithë emrat 99 prej tyre. Kushdo që i mëson kaq emra e meriton atë shpërblim sepse qëllimi është të mësohen 99 emra prej atyre që kanë ardhur në Kur’an dhe në sunnet pa përcaktim.

Mendimi i dytë: Është që : Emrat që kanë ardhur në Kur’an dhe në sunnet janë të kufizuar me numrin 99 dhe nuk ka më shumë.
Prej studimit të tërësishëm të argumenteve të Kur’anit dhe sunnetit rezulton që në to janë përmendur më shumë se 99 emra, kështu që ai që mëson 99 emra të papërcaktuar nga emrat që janë përmendur në Kur’an dhe në sunnet shpresojmë që të arrijë shpërblimin e përmendur në hadithin e Ebi Hurejres.
2. N.q.s kemi disa emra të cilët janë marrë nga një cilësi e vetme çdo emër do të numurohet në vete si p.sh emri i Allahut :-
El-Kadir-القادر
El-Kadijr-القدير =
El-Muktedir-المقتدر
Cilësia e këtyre emrave është El-Kudretu القدرة, (dhe pikërisht kjo është edhe rrënja e fjalës).
ose emri i Allahut të lartësuar:

El-A'ëla-الأعلى
El-Alij-j العلي
El-Muteal-المتعال
Cilësia është El-Uluu العلو -I lart.

Ndryshimi në disa shkronja, ose shtimi i disa shkronjave bën që të ketë një farë ndryshimi edhe në kuptim prandaj dijetarët janë të gjithë të një mendimi se: الرحمن" - Rrahman" dhe الرحيم " - Rrahim" janë dy emra edhe pse janë marrë nga një cilësi e vetme (nga e njëjta rrënjë, fjale) e cila është "الرحمة - Rrahme". Ky sqarim është marrë nga dijetari i famshëm Ibnu Haxher Elaskalani.

3. Kur përmenden dy emra të Allahut të Lartësuar të shoqëruar me njëri –tjetrin, atëherë duhet ti përmendim të dy sëbashku, por çdo njërin e numërojmë emër në vete sepse çdonjëri prej tyre ka një kuptim që nuk e ka tjetri si p.sh emrat e Allahut, " الباسط القابض El-Kabid – El-Basit”,” المؤخر المقدم, El-Mukadim– El-Muekhirr".Ata duhet të përmenden sëbashku, sepse që të dy bashkë përbëjnë një domethënie e cila tregon se Allahu është gjithrregulluesi i çështjeve krijuesi i vetëm, se nuk ka Zot tjetër përveç Tij dhe domethënia e tyre nuk mund të jetë e bukur, e përkryer vetëm se duke u përmendur të dy sëbashku.
Siç kemi thënë; “Allahu ka emra të bukur dhe të përkryer”, n.q.s ne, do të përmendim çdonjërin pa e shoqëruar me tjetrin, nuk do të ishte lavdërim dhe përkryerje për Zotin tonë.

[musl|m]

1- الله -Allah.

Është përmendur në shumë vende të Kur’anit. Ka thënë Allahu në Kur’an:
" Thuaj Ai Allahu është Një." [El-Ikhlas: 1].

Disa dijetarë kanë thënë se ky emër nuk përmban ndonjë domethënie, por ky është një emër i përveçëm që tregon për qënien e Allahut. Ky mendim nuk është i saktë sepse origjina e këtij emri në gjuhën arabe është " ilah" اله, që do të thotë "i adhuruar", rrënja e fjalës إله “ilah” është " ألوهة و إلهة يأله أله “elihe, je’lehu, ilaheten dhe uluheten” që do të thotë; “adhuroi, adhuron, adhurim” kështu që emri Allah الله është i përbërë nga pjesëza “أل” “eli” dhe fjala: “إله” “ilah” (i adhuruar) si rrjedhojë kuptimi i emrit “Allahu” është: “i Adhuruari.”.

Ibnu Abazi ka thënë: "Allahu është Ai të Cilit i takon ta adhurojnë të gjitha krijesat.”.

2- الاحد - El Ehad – një, i vetëm.

Është përmendur në fjalën e Allahut:

"Thuaj, Ai Allahu është Një, i Vetëm." [El-Ihklas: 1].

3- الأعلى - El-Eala – më i Larti.

Është përmendur në fjalën e Allahut: " Madhëroje Emrin e Zotit tënd më të Lartit." [El-A’la: 1].

4- لإلها - El-Ilah – i Adhuruari.

Është përmendur në fjalën e Allahut: "Dhe Ilahu (i Adhuruari) juaj është Një i Adhuruar i vetëm." [El-Bekareh: 163]

5- البارئ -El-Barri’ – Shpikësi i pashëmbullt i çdo gjëje.

Është përmendur në fjalën e Allahut: "Ai Allahu është Gjithëkrijuesi, Shpikësi i Pashembullt i çdo gjëje." [El- Hashër: 24]


6- الأكرم- El-Ekrem – më Fisniku, më Bujari.

Është përmendur në fjalën e Allahut: " Lexo dhe Zoti yt është më Bujari." [Al-’Alak: 3].


7- البر- El-Berru- Bamirësi, Dhuruesi i madh.

Është përmendur në fjalën e Allahut: "Me të vërtetë Ai është El-Berr-rru (Bamirësi, Dhuruesi i madh, Mëshirëbërësi…)." [Et-Tur:28].

8- البصير-El-Basir – Gjithëshikuesi.

Është përmendur në fjalën e Allahut: "Ai është Gjithëshikuesi, Gjithëdëgjuesi." [Esh-Shura].

9- السميع- Es-Semië – Gjithëdëgjuesi.

Argument për të, është ajeti i mëposhtëm.

"Ai është Gjithëshikuesi, Gjithëdëgjuesi." [Esh-Shura].



10- التواب- Et-Teuab - Pranuesi i pendimit prej robërve të Tij.

Është përmendur në fjalën e Allahut: "Me të vërtetë Ai është "Et-Teuabu" (Pranues i pendimit prej robërve të Tij),Mëshirëbërësi." [El-Bekare:38]


11- الجبار- El-Xheb-bar, kuptimi i këtij emri është:

a- Madhështori, i Gjithëfuqishmi.
b- Rregulluesi i çështjeve të robërve të Tij. E pasuron të varfërin, e shëron të sëmuarin, ia mbyll plagën të plagosurit e tjerë.
c- Urdhëruesi, të cilit nuk mund t’i kthehet urdhëri.

Argument është ajeti i parafundit në suren Hashër: "Allahu është Ai përveç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër të merituar,Mbizotëruesi, i Shenjti, i Gjithpërsosuri pa asnjë të metë, Gjithëdhuruesi i sigurisë (besimit), Gjithëvëzhguesi mbi krijesat e Tij, El-Xheb-baru(Urdhëruesi i papërballueshëm, i Gjithëfuqishmi)." [El-Hashër:23]

12-الجواد-El-Xheuad – Ai që jep dhe dhuron shumë.

Argument është fjala e Profetit alejhi selam: "Vërtet Allahu është Xheuad (Dhurues i Madh) që e don dhënien dhe bujarin.” Transmeton Ebu Nuajmi në “Elhilje” dhe hadithi është përmendur në "Sahiul Xhamië"

13 - الجميل El-Xhemil – i Bukuri.

Profeti alejhi selam ka thënë në hadith:
" Me të vertetë Allahu është i Bukur dhe e do të bukurën." Transmeton Muslim

Prej këtij emri është marrë cilësi “dhatije” El-Xhemal (Bukuria) .

Allahut të Lartësuar i takon bukuria absolute. Bukuria e krijesave me të gjitha ngjyrat, llojet dhe artet e saj të shumta, është një pjesë e gjurmëve të bukurive të Tij. Allahu është më me meritë dhe më i denjë, që të jetë bukuria atribut i Tij, sesa çdo i bukur.

Ai që u ka dhuruar bukurinë qënieve patjetër që është kulminacioni i bukurisë. Allahu është i bukur me qënien e Tij, emrat e Tij, cilësitë e Tij dhe veprat e Tij.
Bukuria e qënies, është aq e madhe, saqë asnjë krijesë nuk mund të shprehë qoftë edhe diçka prej saj. Të mjafton si argument për këtë, të dish se banorët e xhennetit, megjithëse gjenden në begati të përhershme, kënaqësi dhe gëzime, që nuk mund të përshkruhen, kur shikojnë Zotin e tyre kënaqen me bukurinë e Tij dhe harrojnë të gjitha kënaqësitë që gjenden në to saqë do të dëshirojnë që të qëndrojnë vazhdimisht, duke shikuar Allahun.

Të gjithë Emrat e Allahut janë, emrat më të bukur dhe më të përkryer. Ata tregojnë për përkryerjen e lavdisë, lartësisë, bukurisë dhe madhështisë.
Bukuria e cilësive të Allahut qëndron, në përkryeshmërinë, lartësinë, lavdinë dhe madhështinë, që i karaktërizon të gjitha ato.

Përsa i përket bukurisë së veprave të Allahut, ato vërtiten (sillen) ndërmjet bamirësisë, bujarisë dhe mirëbërjes, për të cilat lavdërohet e falenderohet dhe drejtësisë për të cilën lavdërohet. Kjo është në përputhje me urtësinë dhe lavdinë e Tij.

Pra në cilësitë e Allahut nuk ka kotësi, marrëzi dhe padrejtësi. Përkundrazi të gjitha janë mirësi, mëshirë, udhëzim, orjentim, drejtësi dhe urtësi.
Allahu i Lartësuar ka thënë: "Nuk ka dyshim që Zoti im është në udhën më të drejtë (në të vërtetën)." [Hud: 56]

Përkryerja e veprave të Allahut rrjedh nga përkryerja e qënies së Allahut dhe cilësive të Tij, sepse veprat janë gjurmë e cilësive. Cilësitë sikur thamë, janë cilësitë më të përkryera, prandaj nuk është e çuditshme që veprat e Tij, të jenë veprat më të përkryera.

[musl|m]

14- الحسيب El-Hasijb – Ai që i kërkon llogari robërve të Tij për veprat e tyre. Ai që i mjafton robërve të Tij nëse do të mbështeten tek Ai.

Allahu thotë në Kur’an: "Allahu është i mjaftueshëm për Llogaritës (Hasib)." [En-Nisa’:6]

15-الحفيظ - Elhafiidh – Ruajtësi i çdo gjëje. Mbikqyrësi mbi çdo gjë. Nuk i humbet Atij asgjë prej punëve të robërve të Tij.


Allahu thotë në Kur’an: "Me të vërtetë Zoti yt është mbi çdo gjë "Hafiidh" Ruajtës." [Hud:57]

16 الحق -El-Hak – i Vërteti, i Përhershmi, i Pandryshueshmi.


Ka thënë Allahu në Kur’an: “Dhe ata do ta marrin vesh se Allahu, Ai është i Vërteti i Qarti (El-hakk).” [En-Nur: 25]

17-الحكم El-Hakem – Gjykuesi, të Cilit nuk mundet askush që t’ia kthejë dhe t’ia përballojë gjykimin dhe caktimin e Tij.

Argument është fjala e Profetit alejhi selam: "Me te vërtetë Allahu është “El-Hakem.”. Transmeton En-Nesaiu. Albani ka thënë që isnadi është i mirë.


18- الحكيم El-Hakiim – Më i Urti, Gjithëgjykuesi.

Allahu ka thënë në Kur’an: "…Ai Allahu është (Azijz) i Gjithëfuqishëm (ElHakim), i Urti, Gjithëgjykuesi." [Sebe’ë: 27]

19-الحليم El-Halijm – I Buti, i Durueshmi, i cili nuk nxiton në ndëshkimin e robërve të Tij.

Allahu ka thënë në Kur’an:
"Dhe me të vërtetë Allahu është (Alijmun) i Gjithdijshëm, (Halimun) i Durueshëm, i Butë."

20-الحميد El-Hamijd – I Denji për të gjitha lavdërimet. I Lavderuari që i meriton të gjitha lavdërimet.

Allahu ka thënë në Kur’an: " Me të vërtetë Allahu është më i Pasuri (i lirë nga çdo nevojë). I denjë për të gjitha lavdërimet."

21-الحي El-Hajj – i Gjalli, i Përjetshmi.
\

Allahu i Lartësuar ka thënë në suren Ali Imran: "Allahu la Ilahe il-lahuve El HajulKaj-jum."
Gjithashtu ka thënë: "Të gjitha fytyrat do të nënështrohen para ElHaj-ju, ElKaj-jum." [Taha: 111]


22-الحيي- El-Hajijj – Shumë i Turpshmi.


Ka thënë El-Menave: “El-Hajijj është Ai që ka shumë turp. Ka thënë Profeti alejhi selam: " Me të vërtetë Allahu është Elhajij- i Turpshëm….". Transmeton Ebu Daudi. Albani në "Sahihul xhami" ka thënë: “Është i saktë.”


23-الخبير El-Khabijr – I Gjithënjohuri për çdo gjë.


Ka thënë Allahu në Kur’an: "Me të vërtetë Allahu është më i Buti, më dashamiri dhe gjithënjohësi i çdo gjëje (Latifun Habirun)." [Haxh-xh: 63]

24-الخالق El-Khalik – Gjithëkrijuesi.

Ka thënë Allahu në Kur’an: "Ai është Allahu, Gjithëkrijuesi ….". [El-Hashër: 24]. [/colot] Duhet të jemi të qartë se krijimi si veprim i Allahut është gjë tjetër , dhe pasojat e krijimit(krijesat) janë gjë tjetër. Kështu që krijimi është veprim i Allahut me të cilin atribuohet qënia e Allahut, ndërsa pasojat e krijimit ( krijesat ) janë të ndara, të shkëputura nga Allahu.
[ Marre shkurtimisht nga Mexhmul- fetua”]kap:12/435/436.
Një kuptim tjetër i këtij emri është: “Përcaktues i gjërave sipas dëshirës së Tij.”, siç ka përmendur Sheukani në tefsirin e tij.


25-الخلاق El-Khal’lak – Gjithëkrijuesi i çdo gjëje.


Ka thënë Allahu në Kur’an: [color=blue] "A nuk është Ai i Cili krijoi qiejt dhe tokën, i Zoti të krijojë (përsëri) si ata? Po. Nuk ka pikë dyshimi dhe Ai është Gjithëkrijuesi, i Gjithëdituri (El-Khal’laku El-Alijm)." [Ja-Sin: 81]

[musl|m]

26-الرازق Err-Rrazik, Gjithëfurnizuesi.


Ka thënë Profeti alejhi selam: " Me të vërtetë Allahu është ElKhalik, ElKabid, ElBasit, Err-Rrazik (Gjithëfurnizuesi) ElMusai-ir (çmim vënësi, Ai që i vendos, i ngre dhe i ul çmimet e gjërave).". Transmeton Ebu-Daudi dhe Tirmidhiu. Ka thënë Albani në "SahihulXhamië" se hadithi është i saktë.


27-الرب Err-Rrab – Gjithëkrijuesi, Sunduesi, Gjithërregulluesi i çështjeve.


Argument është hadithi, që transmeton Muslimi: Profeti alejhi selam ka thënë: "Përsa i përket rukusë në të madhëroni "Err-Rrab” (Zotin)."


28-الرحمان Err-Rrahman – i Gjithëmëshirshmi.

29-الرحيم-Err-Rrahijm – Mëshirbërësi.


Allahu në Kur’an ka thënë: "Lavdërimet dhe Falenderimet i takojnë Allahut Zotit të botëve, i Gjithmëshirshmi, Mëshirbërësi." [Al-Fatiha:1-2]


30-الرزاق Err-Rrez’zak – Gjithëfurnizuesi.

Allahu ka thënë në Kur’an: "Vërtetë që Allahu është "Err-Rrez-zak" Gjithëfurnizuesi, Zotëruesi i Fuqisë, më i Forti." [Edh-Dharijat: 58]


31-الرفيق Err-Rrafijk – Dashamirësi, i Buti.


Profeti alejhi selam ka thënë: "Me të vërtetë Allahu është "Rrafijk" (Dashamirësi), i Buti dhe e do butësinë." Transmeton Muslimi.



32-الرقيب Err-Rrakijb – Mbikqyrës i çdo gjëje, Gjithëvëshgues.


Allahu në Kur’an ka thënë:
"Me të vërtetë Allahu është "Rrakijb" Mbikqyrës, Gjithëvëzhgues mbi ju." [En-Nisa: 1]


33-. الرؤوف Err-Rrauuf – Mëshirmadhi, Dashamirësi

Ibnul Farisi ka thënë: “Err-Rrauf” rrjeth nga fjala ”rre’fetun” e cila tregon për butësi dhe mëshirë.”. Allahu ka thënë në Kur’an: "Me të vërtetë Allahu është Rrauuf, Rrahijm." [Nur: 20]


34-السبوح Es-Sub’buuh – I Përsosur, pa të meta, pa mangësi, pa shok dhe pa rival.”.

Profeti alejhi selam thonte në ruku dhe në sezhde: "Sub-buhun, Kud-dusun, Rab-bul melaiketi ue Rr-rruh (Subuuhun, Kuduusun, Zoti i engjëjve dhe i Xhibrilit)." Transmeton Muslimi. Ka thënë imam En-Neueuiu në shpjegimin e këtyre dy emrave "Subuuhun, Kuduusun - kuptimi i tyre është " مسبح Museb’bah, مقدس Mukad’des" i lartësuari, i pastërti, i Dliri, i Shenjti, larg të gjitha mangësive dhe të metave. I Përsosur, pa të meta, pa mangësi, pa shok dhe pa rival.”.



35-الستير Es-Sit’tir, Ai që i mbulon dhe i fsheh të metat dhe gabimet e robërve.


Argument është fjala e Profetit alejhi selam: "Vërtet Allahu është Hajji’jun (i Turpshëm),Sit’tirun (Mbulues i të metave dhe gabimeve të robërve). E do turpërimin dhe mbulimin. Prandaj, kur të lahet çdonjëri prej jush le të mbulohet (në mënyrë që mos t’ia shikojnë pjesët e turpshme njerëzit kur lahet)." Transmeton Ebu Daudi Nesaiu e të tjerë dhe hadithi është i saktë.

[musl|m]

36-السلام Es-Selamu.

Argument është fjala e Allahut në Kur’an:
"Ai është Allahu, i Cili nuk ka të adhuruar tjetër përveç Tij, El-Melikul Kud-dus-Selamu (Gjithësunduesi, i Shenjti i Gjithpërsosuri pa asnjë të metë)…" [El-Hashër: 23]
Kuptimet i këtij emri:
a- I Pastërti dhe i Dliri nga të metat e mangësitë (i Gjithpërsosuri pa asnjë të metë).
b- Ai që u jep selam robërve të Tij në xhenet.
c- Ka thënë Allahu në Kur’an:

"(Do tu thuhet): Selam (Paqja qoftë mbi ju).- Fjalë nga Zoti (Allahu), Mëshirbërësi." [Ja-Sin: 58].

c-Ai i Cili i ka shpëtuar robërit e Tij nga padrejtësia e Tij, sepse Ai ia ka ndaluar padrejtësinë vetes së Tij.
d- Shpëtuesi i robërve të Tij..



37-الشافي Esh-Shafi- Gjithëshëruesi.


Transmeton Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj) se kur ankohej ndonjë njeri nga sëmundja të Dërguarit (alejhi selam). Ai e fshinte (e prekte me të djathtën e tij) dhe pastaj thonte: "O Allah, Zoti i njerëzve, zhduke këtë sëmundje dhe shëro, Ti je “Esh-Shafi” Gjithëshëruesi, nuk ka shërim përveç shërimit tënd. Shëroje me një shërim që nuk lë aspak sëmundje." Transmeton Bukhariu dhe Muslimi.


38 – الشاكر Esh-Shakir – Vlerësuesi i veprave të mira, të cilat i veprojnë robërit e Tij. Ai që shpërblen robërit e Tij, për punët që veprojnë, qofshin pak apo shumë.

Ka thënë Allahu në Kur’an:
"Kushdo që bën mirë me vullnetin e tij, atëhere pa dyshim që Allahu është "Shakirun" Vlerësues për gjithçka, i Gjithëditur." [El-Bekare: 158]



39- الشكور Esh-Shekur – Ai i cili, vlerson dhe ua çmon punët robërve. Ai i Cili e shpërblen atë që i bindet, duke ia shumfishuar shpërblimin.


Allahu ka thënë në Kur’an: “Allahu është "Shekurun", i Duruari.” [Et-Tegabun: 17]



40-الشهيد Esh-Shehijd – Gjithëdëshmuesi, i Dituri për çdo gjë.


Allahu ka thënë në Kur’an: "Padyshim që Ti je Gjithëdëshmuesi, i Dituri për çdo gjë (Shehid)." [El-Maide: 116]



41- الصمد Es-Samed,

Kuptimi i këtij emri është:

a- Atij që i drejtohen krijesat për çdo nevoje, meqenëse ai është i Fuqishëm ti kryejë.
b- I Përkryer. I ka të gjitha cilësitë, të përsosura në shkallën më të lartë. Ai i Cili nuk ka asnjë të metë.
c- I Përhershmi. Ai i Cili është, i pafillim dhe i pambarim.
d- Ai që nuk ka nevojë për asgjë e të gjitha krijesat kanë nevojë për Të.
h- Është Ai, që nuk ka brendësi. Shumë Selefë (paraardhës) kanë thënë: Es-Samed është Ai i Cili nuk ka brendësi.
Ikrima ka transmetuar se ibnu Abazi ka thënë: "Es-Samed është Ai, të cilit i drejtohen krijesat për nevojat e tyre. Domethënë për zgjidhjen e nevojave të tyre."
Ka thënë ibnu Abazi: "Es-Samedu është: Zotëriu i Cili është i përkryer në zotërinë e Tij. Ai është i Shenjti, i Cili është i përkryer në shenjtërinë e Tij. Është Madhështori, i Cili është i përkryer në madhështinë e Tij. Ai është i Buti, i Cili është i përkryer në butësinë e Tij. Ai është i Urti, i Cili është i përkryer në urtësinë e Tij dhe Ai është i Dituri i Cili është i përkryer në diturinë e Tij.".



42– الغفار El-Gaf’far – Është Ai i Cili fal mëkatet e robërve të Tij dhe ua mbulon të metat.


Allahu ka thënë në Kur’an: "Zotit të qiejve dhe të tokës dhe i gjithë çfarë gjendet ndërmjet tyre. I Gjithëfuqishmi, gjithnjë Falësi i Madh (ElAzizul Gaf-far)." [Sad: 66]


43-الغفور El-Gafuurr – Mëkatfalësi.

Allahu ka thënë në Kur’an:
"Me të vërtetë Zoti im është Gafuurr- Mëkatfalës Rrahijm." [Jusuf-53]


44- العزيز El-Azijz – I Gjithëfuqishmi, Ngadhnjimtari, Dominuesi mbi çdo gjë.

Argument është ajeti
"Zotit të qiejve dhe të tokës dhe i gjithë çfarë gjendet ndërmjet tyre. I Gjithëfuqishmi, gjithnjë Falësi i Madh (ElAzizul Gaf-far)." [Sad: 66]

45 – العالم El-Alim – i Gjithëdituri.

Allahu ka thënë në Kur’an: "Për çdo gjë Ne jemi të Gjithëditur." [El-Enbija: 81]

[musl|m]

46 –العليم El-Alijm – i Gjithëdituri.

Allahu ka thënë në Kur’an:
"…Me të vërtetë Ai është (Hakijm, Alijm) i Urti, i Gjithëdituri." [Edh- Dharijat: 30]



47 – العظيم El-Adhijm – Më Madhështori.

Allahu ka thënë në Kur’an: "…Dhe Ai është (El-Alijm, El-Adhijm) më i Larti, më Madhështori." [El-Bekare: 255].



48 – العلي El-Alij’j – Më i Larti.

Argument është ajeti

"…Dhe Ai është (El-Alijm, El-Adhijm) më i Larti, më Madhështori." [El-Bekare: 255].


49 – القادر El Kadir – i Gjithëfuqishmi, i Plotfuqishmi.

Allahu ka thënë në Kur’anë:
"Thuaj Ai është “El-Kadiru” i Fuqishëm të dërgoj ndëshkim mbi ju nga lart ose nën këmbët tuaja…" [En-Aam: 65]


50 – القاهر El-Kahir – Ngadhnjimtari, i Papërballueshmi.


Allahu ka thënë në Kur’an: "Dhe Ai është “El-Kahiru”, i Papërballueshmi, më i Larti përmbi robët e Tij dhe Ai është më i Urti Gjithgjykues, i Mirnjohuri me çdo gjë." [En-Am: 18]


51 – القهار El-Kah’har – i Papërballueshmi, Ngadhnjimtari.

Allahu ka thënë në Kur’an per Jusufin:
"O shokët e mi të burgut! A janë më mirë shumë zota të ndryshëm, apo Allahu Një i Vetëm “El-Kah-har” i Papërballueshmi, më i Larti." [Jusuf: 39]



52 – القدير El-Kadijr - i Gjithëfuqishmi, i Plotfuqishmi.

Allahu ka thënë në Kur’an:
"…dhe Ai është “El-Kadijrr” i Plotfuqishëm për të bërë çdo gjë." [El-Mulk: 1]


53 – العفو El-Afu’u – Ai që i fshin mëkatet e robërve të Tij.


Allahu ka thënë në Kur’an: "…Me të vërtetë Allahu është Afuvun, Gafuurr (Ai që i fshin dhe i fal mëkatet)." [Haxh: 60}


54 – الغني El-Ganijj – Ai që nuk ka nevojë për krijesat, por të gjitha krijesat kanë nevoj për të.

Allahu ka thënë në Kur’an: "Dhe Allahu është Ganijun (Ai që nuk ka nevoj për asgjë), Halim i Butë, Durimtar)." [El-Bekare:263]


55- الفتاح El-Fet’tah – Gjithgjykuesi me të drejtën.

Allahu ka thënë në Kur’an: "Dhe Ai është El-Fet’tah, El-Alim." [Sebe’ë: 26]

[musl|m]

56– القدوس El-Kud’duus – i Shenjti, i Pastërti nga të gjitha të metat e mangësitë.

Argument është fjala e Allahut në Kur’an: "Allahu është Ai, përveç të Cilit nuk ka të adhuruar tjetër të merituar. Mbizotëruesi, El- Kudus (i Shenjti), i Gjithpërsosuri pa asnjë të metë." [El-Hashër: 23]


57 – الطيب Et-Taj’jib – i Miri.

Profeti alejhi selam ka thënë: "Me të vërtetë Allahu është Ta’jjib, i Mirë nuk pranon përveçse të mirën." Transmeton Muslimi.


58– القريب El-Karijb – i Afërti ndaj atyre që dëshiron tu afrohet prej krijesave të Tij.

Allahu ka thënë në Kur’an: “Dhe kur robërit e Mi, të pyesin ty (o Muhamed) për Mua, atëhere (përgjigju atyre): “Vërtetë Unë (Allahu) jam “Karib” Aferti, Unë u përgjigjem duave (lutjeve) të lutësit kur ai më drejtohet Mua me lutje.” [El-Bekareh: 186].

Të qenurit e Allahut i lartësuar mbi krijesat dhe afërsia e tij ndaj atyre që dëshiron tu afrohet, janë dy cilësi, të cilat nuk bien në kundërshtim me njëra tjetrën.
Ai është i Larti në afërsinë e Tij dhe i Afërti në lartësin e Tij (për më gjatë, shiko në kapitullin e cilësive, cilësinë e afërsisë dhe të afruarit e Allahut ndaj krijesave që don tu afrohet).


59– المجيب El-Muxhijb – Ai që i përgjigjet lutjeve të robërve të Tij.

Allahu ka thënë në Kur’an: "Me të vërtetë që Zoti im është i Afërti (Karijb), Përgjigjësi (që i përgjigjet thirrjes ndaj tij)." [Hud: 61]


60 - المحسن El-Muhsin – Më Mirëbërësi.

Profeti alejhi selam ka thënë: “Me të vërtetë Allahu është Muhsin-Bamirës dhe e do bamirësinë (mirëbërjen).” Transmeton Taberani dhe e ka bërë të saktë Shejkh Albani në "Sahihul Xhami" dhe në "Elir’ua".


61 – المقتدر El-Muktedir – i Gjithëfuqishmi.


Allahu ka thënë në Kur’an: "Në kuvendin e së vërtetës (në Xhenet) pranë (Melik) Sunduesit, (Muktedir) të Gjithfuiqishëm." [El-Kamer: 55]


62 - المليك El-Melijk - Mbisunduesi, Gjithësunduesi.

Argument është ajeti
Allahu ka thënë në Kur’an: "Në kuvendin e së vërtetës (në Xhenet) pranë (Melik) Sunduesit, (Muktedir) të Gjithfuiqishëm." [El-Kamer: 55]


63-الملك El-Melik – Mbisunduesi.

Allahu ka thënë në Kur’an:
"Allahu është Ai, veç të cilit nuk ka të adhuruar të merituar, Mbisunduesi “El-Melik” …" [El-Hashër: 23]


64 – المتين El-Metijn – Shumë i Fuqishëm, shumë i fortë.


Ka thënë Allahu në Kur’an: "Vërtetë që Allahu është Gjithfurnizues, Zotëruesi i fuqisë, shumë i Fuqishëm“El-Metijn”." [Edh-Dharijat: 58]


65 – القيوم El-Kaj-juum – I Vetëqëndrueshmi, i Cili i mban të gjitha krijesat dhe i bën të qëndrojnë. Ai i Cili rregullon çështjet e krijesave dhe i mbron ato, i ruan dhe kujdeset për to.

Argument është fjala e Allahut në Kur’an: "Allahu është Ai, i Cili nuk ka të adhurar tjetër me të drejtë përveç Tij “El-Haj-jul”, “El-Kaj-juum”…" [El-Bekareh: 255]