Kërçova-Uskana

[Murgesha]

Po ndëgjoja sot këngën e Ilirit Shaqirit "Cuca e Uskanës" dhe mu shtua kurreshtja ku gjindet Uskana?
Google është aparat i mrekullueshëm, por edhe më befasoi.
Për herë të parë pata rastin me e ditë se Uskana qenka emërtimi ilir për Kërçovën.

Këtë material gjeta dhe po e sjelli këtu.

Kërqova për herë të parë përmendet në shekulin e dytë para erës së re gjegjësisht në kohën e luftërave Romake më mbretin të Maqedonisë Perseun, dhe atë më emrin USKANA
Ky emër i vjetër nuk mundi të mbijetojë , por u zhduk gjatë kohës së depërtimeve dhe pushtimeve sllave, ashtu si u zhdukën edhe dymbëdhjetë kështjella romake në afersi të Kërçovës.Përveç gjurmëve të vjetra arkelogjike, të cilat deshmojne lashtësinë e elementit shqiptar (krahaso Arbanasi, Arbanisec, Arbanashki në fshatrat Atishtë) mund të përmendim po ashtu varret ilire në Zajas, Trojet në Kaleshe,Manastirishten në Arangjell.

Me gjithë përmbytjen sllave që ndodhi në këto vise prej shek. 7 e më këndej dhe sundimit të egër bizantim, elementi autokton shqiptar nuk u asimilua i tëri, por arriti ta ruajë bërthamën e tij të fortë dhe kështu ta mbijetojë mesjetën.Më vonë në gjysmën e dytë të shekullit të XIII ,Kërçova bie nën sundimin serb dhë atë për një shekull (1283-1394). Me fillimin e sundimit turk, edhe Kërçova përjeton fatin e vendeve të tjera të Ballkanit.Është me rëndësi të përmendet se Kërçova në kohën e sundimit otoman në shekullin XIV në strukturën e saj shoqërore-ekonomike ka pasur ma tëper shqiptarë më shpërndarje më të gjerë gjeografike se sa sot.Psh. në deftëret turq , në Kërçovë përmendet lagja shqiptare, me 71 shtëpi.Shenimet më të sakta mund ty gjojm tek vepra e Sami Frashërit, Kamus al Alam 1889, ku Kërçova paraqitet si kaza e Sanxhakut në vilajetin e Manastirit. Piriudha e re fillon me çlirimin e Ballkanit nga sundimi i Perandorisë osmane. Kërçova gjer më sot kaloi nëpër sundimet të reja sllave , përcjellur me reprezalje të mëdha . Viti 1913 për Kërçovarët është vit i trshtimeve .

Ky është vit i një masakri kunder populliut pafajshëm ,kundër pleqëve,grave e fëmijëve, të cilët u prenë nëper xhamia dhe u dogjën nëpër kasollet, ose u varrosën në varreza kolektive, të cilët akoma nuk jan të zbuluara.Në këto krime janë dalluar çetniket e Mikajl Brodit dhe Boshko Virianecit , nën komanden etë cilëve janë kryer masakrat në Qafë,Zajaz,Greshnicë,Cërvicë,etj. Kët terror e masakër e dëshmon edhe letra e një ushtari ,të cilën me 9 tetor 1913 e botoi "Radnicke novine" "Këtu po ndodhin gjëra të tmerrshme.Rrënqethem e flokët më ngriten përpjet e gjithë pyes veten a është e mundur që njeriu të jetë kaq barbar. Nuk guxoj dhe nuk kam kohë të shkruam më gjerësisht...Kudo kufoma, hi e pluhur.Ka fshatra ku kishte me nga 100,150,e 200 shtëpi por ,ku nuk ngeli asnjë njeri i gjallë.I mblidhin njerëzit grupe grupe 40-50 veta dhe i copëtonin që të gjithë me thika." Një episod më vehte është rasti i fshatit Qafës nga ana bandavë të çetnikëve ku sipas burimeve të sakta janë vrarë 92 fshatarë.Dukë e parë kët masakër mbi popullsinë e pafajshme të fshatit veçanërisht të babës së saj Sulltanë Qafa merr gërshërët e dhenëve , del në shkallë , vret rojen, plagos rëndë 3 banditë dhe kështu krijon një tollovi të paparë prej nga banditët detyrohen të largohen nga fshati.Në përleshje direkte vritet dhe babai dhe bija e Mazllamit, Sulltanë Qafa.Më këtë akt heriok, Sulltana mund të llogaritet ndër heroinat e popullit shqiptar.Për hir të kësaj , populli i ngriti përmendore të meriitueshme në fshatin e saj Qafa. Në mesin e dy luftërave u dogjën shumë fshatra rreth Kërçovës .

Në periudhën 1939-1945 populli shqiptarë ishtë i angazhuar në luftë për pavarsinë ,por fati historik deshi që , për njëjtin qëllim të nisen kryesisht nga dy rrugë të ndryshmë, rrugë prokuminzmit dhe rrugë antikomunizmit. Lufta e Dytë Botërore perfundoi me ngadhënjimin e komunizmit, në vitin 1945, por, pikërisht ai komunizëm , që gjatë luftës ishte telall i vëllazërimit të ghjië popujve , në Kërçovë njëlloj sikurse edhe në vendet tjera të mbetura jashtë shtetit shqiptar, nuk e ndali luften antishqiptare.

Në pikëpajme demografike, shqiptqret përbejnë popullsinë më të vejtër autoktone, dhe për nga numri asnjëhere nuk ka qenë pakice. psh më 1889 sipas Sami Frashërit kazaja Kërçoves ka pasur rreth 34000 banore prej të cilëve 14000 shqiptar e e tjerët .Më 1921 quteti Kërçoves ka pasur 28228 nga cilët 14454 ka qenë shëno si pravosllav kurse 13774 të besimit muslliman.

[Drinni]

Mirë për ta ditur!
E sheh Murgesh, mir e paska patur Giovani, s'të ka munguar ideja! s'të jan hargjuar fjalët si mua!

Shlye këtë pasi ta kesh lexuar.

[Penesti]

TE lumte Murgeshe !
Esht mire kur dega i kthehet rrenjes. Uskana, Oeneumi e shum qytete tjera ne M.sotme kane qene pjese e trungut Dardan.
Eshte per te ardhur keq qe ju me shum mesoni nga kenget e Ilirit- ilumt atij , se sa nga historianet qe e kan per detyre. Fatkeqsisht deri tani historiografia shqiptare shum pak i ka rahur keto ane , jetime.
Te pergzoj per perpjekjen tende qe sofres dardane ia ofron takemin e plote....
Jam i ri ne forumi e juaj andaj keto reshta le te sherbejne per nje nisje te mbare ne komunikimet e mepastajme.

[Guri i madh]

une kam ndegjur per uskanen po nuk kam pas njohuri ma shum ket tek ne perdoret ky emer i nji lule esht nji lloj lule qe ne e qujna lule USKANE